Skrypt 2009/10
Prawo Zamówień Publicznych w świetle publicznoprawnych aspektów działania przedsiębiorcy.
Zamówienia publiczne są potocznie zwane przetargami. O przetargach słyszy się niemal codziennie w prasie, telewizji, najczęściej przy okazji różnego rodzaju korupcji przy wydawaniu pieniędzy publicznych, źle zrealizowanego przedmiotu umowy (np. nieodśnieżone ulice, nie udało się zrealizować remontu sal w szkole). Wartość rynku zamówień publicznych w 2004 r. opiewała na 48 mld złotych, kwota ta nadal rośnie. Ma to związek z wpływem środków pochodzących z EU. Stają się środkami budżetu państwa i podlegają zasadom określonym w prawie zamówień publicznych. W innych państwach europejskich mówi się o miliardach euro. Według danych Komisji Europejskiej wartość zamówień publicznych wynosi ponad 17 % PKB wszystkich państw Unii Europejskiej. W Polsce wartość zamówień publicznych wynosi ponad 8 % krajowego PKB. Kwota zamówień publicznych powyżej progów unijnych, regulowanych prawem wspólnotowym przekroczyła 70 mld złotych.
Przetargi dzielimy na 2 rodzaje:
1- przetargi regulowane prawem krajowym
2- postępowanie regulowane prawem wspólnotowym
Zależne są od wartości, kwoty postępowania.
Zamówienia publiczne dotyczą:
Robót budowlanych;
Dostaw;
Usług;
Otaczają nas wszędzie. Są to budowy dróg, autostrad, inne inwestycje budowlane, obiekty użyteczności publicznej (szkoły, szpitale, budynki administracji), modernizacja tych budynków, budowa obiektów sportowych, infrastruktury sportowej, budowle dla sektora użyteczności publicznej (energetycznego, wodno-transportowego, kanalizacyjnego). Spektrum umów jest bardzo duże.
Dostarczanie sprzętu komputerowego, dostarczanie materiałów biurowych na uniwersytet, do przedsiębiorstwa. W skali dużych przedsiębiorstw to spore zamówienia. Elementem, który jest atrakcyjny dla przedsiębiorcy wiąże się ze stroną podmiotową takiej umowy, bowiem płatnik - administracja jest pewny.
Związane ze sprzątaniem, dostarczaniem pewnego towaru na potrzeby cateringowe, organizowanie imprez.
Zamówienia publiczne to umowy zawierane pomiędzy administracją publiczną a partnerami prywatnymi, których przedmiotem są roboty budowlane, dostawy i usługi. Mają one charakter majątkowy. To sytuacja w której administracja podejmuje bardzo istotne decyzje dla interesu publicznego, wybierając odpowiedniego przedsiębiorcę dla realizacji usługi, dostawy, czy robót budowlanych. Prawo stara się kontrolować działania administracji. Takie regulacje prawa zamówień publicznych mają poszczególne państwa, jak i prawo wspólnotowe. Uregulowania te powstały także by ograniczyć władzę dyskrecjonalną administracji. Do 1994 r. kiedy takich uregulowań nie było, więc mieliśmy do czynienia z sytuacją w której urzędnik wybierał przedsiębiorcę rozglądając się na rynku lokalnym i zawierał z nim umowę. Z punktu widzenia administracyjnego była to niewątpliwie sytuacja bardzo wygodna, choć oczywiście nie można było mówić o żadnej konkurencyjności przedsiębiorców. Władza administracji była bardzo duża, a wręcz prowadziła do różnych nadużyć. By ten aspekt zniwelować wprowadzono przepisy prawa zamówień publicznych. Stosowanie procedury jest pewnym utrudnieniem, ale dla przedsiębiorcy administracja publiczna jest pewnym płatnikiem, gwarantuje zapłatę za dostarczony towar czy zrealizowaną usługę. W dobie kryzysu zamówienia publiczne stają się dla przedsiębiorstwa atrakcyjne. Mogą także wpłynąć na rozwój danej formy, bo zamówienia mogą być dużej wartości. Są elementem, który może pobudzać małe i średnie przedsiębiorstwa. Udział w postępowaniach przetargowych przedsiębiorcy zasugerowany będzie bezpieczeństwem obrotu.
Prymat prawa wspólnotowego nad krajowym
Państwa członkowskie zobowiązane są do dostosowywania swoich uregulowań do prawa wspólnotowego. Niektóre przepisy prawa wspólnotowego mogą być bezpośrednio skuteczne, bez przyjmowania ich do porządku prawnego, są nimi np. rozporządzenia. Rozporządzenia przyjęte na poziomie UE, przetłumaczone na wszystkie języki urzędowe UE, automatycznie obowiązują w państwach członkowskich UE. Tematyka prawa zamówień regulowana jest na poziome rozporządzeń, jak i dyrektyw. Prawo bez sankcji, było by nieefektywne. Żeby dyscyplinować państwa członkowskie, administrację, przedsiębiorców istnieje kontrola prowadzona przez policję, jak i ETS. Pewne zasady prawa konkurencji również odnoszą się do omawianej praktyki. Chodzi tu m.in. o zasadę przejrzystości, niedyskryminacji, zasada dostępu do skutecznych środków odwoławczych. Te zasady odnoszą się do zamówień o dużej wartości, jak i do uregulowań przyjętych na poziomie poszczególnych państw. W praktyce oznacza to, że nie możemy dyskryminować innych państw członkowskich. Jeśli w przetargu bierze udział przedsiębiorca zagraniczny, to nie można wobec niego stosować innych wymagań, niż te stawiane firmom krajowym. Podobnie jeśli chodzi o polskie przedsiębiorstwa za granicą biorące udział w postępowaniu przetargowym. Nie można stawiać przed nimi innych kryteriów, aniżeli tych stawianych przed przedsiębiorcami rodzimymi. W chwili obecnej coraz więcej przedsiębiorców polskich konkuruje ceną, fachowością pracowników, terminami realizacji (np. przedsiębiorstwo produkujące autobusy Solaris). Oczywiście zawsze należy sporządzić ofertę. Zasad niedyskryminacji polega także na tym, że na wszystkich etapach przedsiębiorcy mają otrzymywać takie same informacje. Jeśli pojawią się niejasności dotyczące np. przedmiotu zamówienia, to wszyscy biorący udział w przetargu powinni ją otrzymać. Zasada przejrzystości i niedyskryminacji realizowane są też przez obowiązek ogłoszenia o przetargu, Gdy go nie ma, nie ma potencjalnej możliwości dowiedzenia się o tym, że dana administracja chce zrealizować jakąś usługą, dostawę, czy robotę budowlaną. Obowiązek ogłoszenia ma charakter bezwzględny i skutkuje nieważnością postępowania przetargowego!
Prawo Wspólnotowe
Dyrektywy z 2004 r.
I Dyrektywa Klasyczna - odnosi się do udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi;
II Dyrektywa Sektora Użyteczności Publicznej - dotyczy zamówień dokonywanych przez podmioty działające w sektorze gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych; (działalność branżowa)
W prawie polskim nie ma takiego rozróżnienia, zostały te kwestie ujednolicone.
Dyrektywa z 2007 r. wymusiła zmiany w procedurze odwoławczej. Wymusiła ostatnie zmiany wprawie polskim.
Obecna ustawa pr. z. p. z 2004 r. zmieniana kilkanaście razy zastąpiła ustawę z 1994 r. (zmieniana blisko 30 razy). Zmiany ze względu na prawo wspólnotowe, dostosowanie prawa do dyrektyw wspólnotowych. Wcześniej były akty prawne które tą tematykę regulowały. Wszystkie państwa członkowskie starały się traktować zamówienia publiczne w sposób protekcjonistyczny, chroniąc swoje towary.
Szerokie orzecznictwo ETS w sprawach o naruszanie przepisów prawa zamówień publicznych. Konsekwencje postępowania przed ETS są dotkliwe. Postępowanie trwa co najmniej 1,5, 2 lata, postępowanie krajowe jest zawieszane i nie można zrealizować przedmiotu przetargu. W interesie państw członkowskich jest to by jak najmniej spraw toczyło się przed ETS. Innym negatywnym aspektem są wielomilionowe kary.
Progi obowiązywania prawa wspólnotowego - w dyrektywach znajdują się inne progi niż przyjęte obecnie. Wynika to z faktu, że Unia Europejska jest tylko częścią stosunków handlowych ogólnoświatowych. Wszystkie państwa człon kowieskie należą do Światowej Organizacji Handlu, która także reguluje kwestię przetargów w odrębnej umowie. One oddziaływają na uregulowania UE. Zazwyczaj co 2 lata progi, od których stosuje się prawo unijne są zmieniane. W tej chwili jest wspólny próg dla robót budowlanych - 4 mln 845 tys. euro, powyżej którego stosuje się prawo unijne. To kwota niebotyczna dla gmin, ale inwestycje w postaci dróg, autostrad, obiektów sportowych są jak najbardziej przekraczalne. Prawo unijne różnicuje sytuację dostaw i usług nabywanych przez administrację rządową, centralną (125 tys. euro) i administrację samorządową (193 tys. euro) - wtedy jest stosowane prawo unijne. Jeśli chodzi o sektor użyteczności publicznej (gospodarki wodno-kanalizacyjnej, energetyki, transportu i usług pocztowych) ten próg jest znacznie wyższy i wynosi 387 tys. euro. Progi wymuszają obowiązek stosowania prawa unijnego, które przejawia się w tym, że powyżej tych progów istnieje bezwzględny obowiązek publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a dopiero później na poziomie prawa krajowego. Ogłoszenia poniżej progów unijnych są obowiązkowo publikowane w BIP. Jeżeli chodzi o zamówienia niższej wartości, to nie muszą być publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, chyba że sama administracja tego chce. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej istnieje w wersji elektronicznej ze względu na skalę. Pełna treść ogłoszenia jest publikowana w języku państwa, z którego zamówienie jest realizowane. Wersja skrócona jest dostępna we wszystkich językach urzędowych UE. Aby łatwiej było wyszukiwać te ogłoszenia, wprowadzono specjalny słownik z kodami. Przypisuje się towarom i usługom 9 cyfrowy kod numeryczny. Dzieli się je na grupy, by przedsiębiorcy mogli łatwiej wyszukiwać przedmiot zamówienia. System tych kodów jest określony rozporządzeniem Komisji, regularnie zmieniane (ostatnie obowiązujące jest z 2008 r.), reguluje jaki kod przypisany jest do towaru. Kod musi być obowiązkowo wpisany w formularzu ogłoszenia o zamówieniu. Zawsze może się zdarzyć, że znajdzie się towar albo usługa, gdzie nie można znaleźć kodu. Wtedy trzeba znaleźć klasę, do której można je zaszeregować. Wtedy unikniemy dzielenia zamówienia na części. Dodając kody z zamówień wszystkich łatwo zobaczyć, czy nie przekroczyliśmy progów. Inną kwestią jest, czy taka oferta wzbudzi zainteresowanie przedsiębiorców.
Rozporządzenia Prezesa RM określają aktualny kurs euro. Nie są przeliczane te kwoty na złotówki. Ratio legis jest tego rozwiązania to pewność prawa, zapewnienie stabilności planowania budżetu. Średnio co dwa lata Obecnie kurs euro wynosi 3,839 zł. Pozwala określić, czy zamówienie przekracza progi unijne, czy nie, a wtedy wiemy jakie normy stosować.
Zakres Podmiotowy Prawa Zamówień Publicznych
Zasady stosowania prawa zamówień publicznych dotyczą podmioty z art. 3 pr. z. publ.
Art. 3. 1. Ustawę stosuje się do udzielania zamówień publicznych, zwanych dalej „zamówieniami”, przez:
2) inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
3) inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że będą to:
Administracja rządowa i jej podległe jednostki - chodzi o wszystkie organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej np. parlament, ministerstwa, organy władzy sądowniczej służby mundurowe będą zobowiązane do stosowania pr. z. publ;
Administracja samorządowa i jej podległe jednostki - jednostki wszystkich szczebli Gmina/Powiat/ Województwo, oraz jednostki podległe administracji samorządowej np. szpitale, choć one mogą podlegać różnym jednostkom; każdy teren ma swój podział i w związku z tym inaczej będą się kształtowały progi unijne. Ustawa bardziej tutaj kontroluje wydatki administracji rządowej. Do stosowania postępowania przetargowego będą zobowiązane też : zakłady ubezpieczeń społecznych, ZUS, KRUS, wszystkie jednostki edukacyjne, szkoły, przedszkola, szkoły wyższe, wszystkie instytucje kulturalne, muzea, teatry;
Instytucje Prawa Publicznego - definicja w art. 3, to osoby prawne tworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
a) finansują je w ponad 50 % lub
b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego
Definicja jest trudna. Pojawia się niepewność o jakie instytucje chodzi. Została wprowadzona w celu wyeliminowania potencjalnych luk, kiedy nie można określić czy instytucja będzie podlegała administracji rządowej czy samorządowej, bo np. jest finansowana z różnych źródeł. Istnieją pytania prejudycjalne do ETS, z których można skorzystać w razie wątpliwości.
W postępowaniu przetargowym może wziąć udział reguluje sytuację, jak ma wyglądać Komisja Przetargowa. Art. 17 pr. z. pub. szczegółowo określa wyłączenie urzędników pozostających w związku z przedsiębiorcami ze względu na relacje osobiste bądź handlowe. Stawia się katalog wymagań, które należy spełnić, aby ich oferty mogły być rozpatrywane. Czym innym są kryteria stawiane przedsiębiorcom, by mogli brać udział w postępowaniu, a czymś innym jest kryterium oceny ofert. Mamy do czynienia z 2 procesami decyzyjnym: udział w postępowaniu, gdzie najpierw oceniane są kryteria udziału w nim i drugi proces decyzyjny odnosi się do kryteriów spełniania ofert. Wstępna selekcja służy wyeliminowaniu przedsiębiorcy, który mógł złożyć korzystną ofertę, ale nie rokuje realizacji zamówienia, bo np. znajduje się na etapie upadłości. Zgodnie z art. 22 pr. zam. pub.:
- bada się czy przedsiębiorca posiada uprawnienia do wykonywania działalności;
- bada się czy posiada odpowiednią wiedzę, doświadczenie oraz techniczne;
- sprawdza się sytuację ekonomiczną i finansową
- sprawdza się czy nie podlega przesłankom wykluczenia (art. 24 pr. z. pub.)
Przesłanki wykluczenia z postępowania:
- wyklucza się tych przedsiębiorców którzy wyrządzili szkodę przy realizacji zamówienia, ALE szkoda musi być stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądowym; w praktyce może być przedsiębiorstwo mające złą opinię, wyrządza szkody, a nie ma wobec niego wyroku sądowego, to mamy zasadę domniemania niewinności;
- przestępstwa w związku z udzieleniem zamówienia, przestępstwo korupcji, osiągnięcia korzyści majątkowych, skarbowe, przeciwko obrotowy gospodarczemu, przestępstwo z zorganizowanej grupie przestępczej, przeciwko ochronie środowiska; jeśli przedsiębiorca popełni któreś z tych przestępstw nie może brać udział w postępowaniu;
- likwidacja lub upadłość wykonawcy; państwo jako administracja nie może przenosić na siebie ryzyka upadłości wykonawcy zamówienia po to by ratować to przedsiębiorstwo. Są inne instrumenty wspierania przedsiębiorcy niż zamówienia publiczne, np. pomoc państwa, dotacje na badania naukowe;
- zaleganie z płatnościami danin publicznych (podatków i składek na ubezpieczenie);
- brak wadium (w pewnych przypadkach żąda się tej kwoty od przedsiębiorców);
Kwestie dowodowe są problematyczne. Można napisać oświadczenie, że spełnia się warunki stawiane przez zamawiającego. Art. 24 pr. z. pub. rozpatrujemy w związku z art. 22 pr. z. pub. Rozporządzenie Prezesa RM z 30.XII.2009 r. doprecyzowuje kwestie, podaje katalog dokumentów, których może żądać zamawiający i forma w jakiej mają one być składane. To ważne, bo ukróca się samowolę administracji, która w zależności od tego, czy ma upatrzonego wykonawcę może żądać dużo lub mało dokumentów od różnych przedsiębiorców. Wszyscy przedsiębiorcy muszą złożyć te same dokumenty w takiej samej formie. Zgodnie z rozporządzeniem należy dostarczyć zamawiającemu potwierdzenie. Aby potwierdzić, że przedsiębiorca legitymuje się cechami, żąda się wykazem zrealizowaniem robót budowlanych (inwestycje z ostatnich 5 lat), dostaw i usług (okres ostatnich 3 lat), ze szczegółami (gdzie, kiedy, jakiej wartości, w jaki sposób - czy w sposób należyty). Te referencje świadczą o doświadczeniu przedsiębiorstwa. Jeśli przedsiębiorstwo działa krócej niż 5 lat, to nie jest to przesłanką wykluczenia go z postępowania przetargowego. Podaje wtedy dane za czas prowadzenia działalności gospodarczej. Może się okazać, że np. przedsiębiorstwo budowlane mogło powstać na podwalinach innego przedsiębiorstwa, realizującego duże zamówienia i może okazać się, że będzie ono miało większe doświadczenie, aniżeli firma funkcjonująca na rynku przez kilkanaście lat a zajmująca się tylko remontami.
Nie wymaga się, by urządzenia były własnością przedsiębiorcy. Wystarczy oświadczenie, że znajdują się w jego dyspozycji. Np. nie jest właścicielem maszyn, koparek, ale przedstawi umowę dzierżawy tego sprzętu. Służy to aktywizacji małych i średnich firm. Rodzi też liczne problemy, w postaci podziału zamówienia. Może dojść do sytuacji, że kilku przedsiębiorców biorących udział w postępowaniu przetargowym dzierżawi ten sam sprzęt, a zamawiający nie wykryje tego na etapie ofert. Podobnie jest z zatrudnieniem. Nie ma wymogu zatrudniania odpowiedniego personelu dla realizacji zamówienia, np. organizacja kursów językowych. Wystarczy wykazanie się potencjalnie możliwymi do zatrudnienia osobami.
Na potwierdzenie tego w jakiej sytuacji ekonomicznej i finansowej znajduje się przedsiębiorstwo, żąda się sprawozdania finansowego lub jego części oraz informacji bankowych albo kas oszczędnościowych. To muszą być informacje aktualne, a więc wystawione na okres nie późniejszy niż 3 miesiące przed upływem terminu na składanie ofert w postępowaniu przetargowym. Aby potwierdzić fakt wykluczenia przedsiębiorcy z przetargu np. z powodu przestępstw wymaga się by przedstawił on zaświadczenie z KRS, wystawione na 6 miesięcy przed terminem zakończenia przyjmowania ofert. Podobnie zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami, składkami.
Dokumentów tych jest więc bardzo dużo. Nie w każdym postępowaniu przetargowym występują one wszystkie.
Opis przedmiotu zamówienia
Oszacowanie wartości zamówienia. Szacunkowa wartość zamówienia - całkowite, szacunkowe wynagrodzenie dla wykonawcy BEZ VAT-u. Ostateczna cena będzie powiększona o obowiązującą stawkę VAT. Wynika to z dyferencjacji tej stawki w różnych państwach. W celu uniknięcia stosowania ustawy pr. z. publ. Nie można dzielić zamówienia. To nie oznacza, że nie można go w ogóle podzielić, tylko że nie można dzielić aby uniknąć stosowania przepisów pr. z. publ. Gdy będą musiały być przeprowadzone zamówienia uzupełniające (mające uzupełnić podstawowy przedmiot zamówienia ,np. budowa drogi i pojawią się problemy geologiczne) to udziela się go przedsiębiorcy, który wygrał postępowanie przetargowe. Podobnie, gdy chodzi o zamówienia częściowe. Wartość zamówienia jest kategorią znaną z k.c. - przepisy odnośnie szacowania z należytą starannością. Roboty budowlane i usługi - kosztorys inwestorski jest przedstawiany. Dostawy i usługi - to po stronie zamawiającego leży decyzja, a jaki sposób będzie określona wartość tych usług. Może być odniesienie do poprzedniego roku i powiększenie o wskaźnik inflacji, należy rozpoznać rynek, by ocenić jak kształtują się ceny. Zamówienia okresowe, powtarzające się, np. raz w miesiącu - produkty spożywcze. Ze specyfiki zamówienia wynika, że nie można go zrealizować jednorazowo. Ust. 4 wskazuje, że zamawiając obsługę rachunku bakowego bierzemy pod uwagę takie elementy jak odsetki, opłaty, trzeba wskazać w jakich odstępach czasu się pojawiają. Ustalenie wartości zamówienia musi się odbyć z pewnym wyprzedzeniem, w przypadku dostaw i usług - nie wcześniej niż 3 miesiące przed wszczęciem postępowania, a w przypadku robót budowlanych nie wcześniej niż 6 miesięcy przed wszczęciem postępowania. Był okres, w którym bardzo podrożały materiały budowlane. To w postępowaniach przetargowych zaskutkowało tym, że wszelkie szacunkowe ustalenia wartości zamówień były nieadekwatne do wartości rynkowej. Okazywało się, że wiele samorządów nie ma takich środków, by zrealizować inwestycje.
Podstawowym dokumentem dla każdego postępowania przetargowego jest specyfikacja istotnych warunków zamówienia. Szczegółowo jest pisane co zamawiający chce uzyskać, na jakich zasadach, opis przedmiotu zamówienia. Art. 36 pr. z. pub. Je określa:
- informacja kto zamawia;
- w jakim trybie jest przetarg realizowany
- opis przedmiotu zamówienia
- termin w jakim należy wykonać usługę, dostawę lub roboty budowlane;
- wykaz wszystkich oświadczeń i dokumentów przedsiębiorcy;
- sposób przygotowywania ofert i następnie ich otwarcia;
- sposób obliczania ceny i kryteria oceny ofert;
- informacje o żądaniu wadium na potwierdzenie tego, że przedsiębiorca chce wziąć udział w postępowaniu;
- informacje o terminie związania przedsiębiorcy ofertą;
- wzór przyszłej umowy lub przynajmniej najistotniejsze postanowienia;
- informacje o możliwości odwołania, środkach ochrony prawnej przysługujące wykonawcy w toku postępowania;
Gdy postępowanie odbywa się w drodze aukcji elektronicznej, specyfikacja rozszerzona jest o te elementy wiążące się z tą formą.
Specyfikacje przekazuje się nieodpłatnie, może być zamieszczona na stronie internetowej. W praktyce, szczególnie w małych jednostkach specyfikacje przekazuje się przedsiębiorcy w wersji papierowej, pobierając za nią opłatę. Pobranie specyfikacji istotnych warunków zamówienia nie obliguje przedsiębiorcy do wzięcia udziału w postępowaniu przetargowym.
Postępowanie wszczyna ogłoszenie o przetargu, w którym znajduje się informacja o tym, gdzie można pobrać specyfikację istotnych warunków zamówienia. Ogłoszenie ma na celu poinformować tylko o woli zamawiającego. Nie ma szczegółów. Szczegóły są w specyfikacji. Może się też zdarzyć, że w specyfikacji wymogi będą przedstawione w sposób ogóły, lub przedsiębiorca będzie miał wiele pytań odnośnie opisu przedmiotu zamówienia, dlatego może zwrócić się do zamawiającego do odpowiedniego pracownika z prośbą o wyjaśnienie tych kwestii. Administracja w szczególnych terminach jest obowiązana ich udzielić informacji. Zasady w jakich ma to nastąpić terminach określa art. 38 pr. z. pub., obowiązujący od 2009 r. Co do zasady przy zamówieniach niższych niż progi unijne to ok. 2 dni przed upływem terminu składania ofert, a przy zamówieniach o wyższej wartości to jest ok. 6 dni albo 4 dni w zależności od trybu. To oznacza, że nie można w nieskończoność pytać zamawiającego odnośnie specyfikacji. Po tych pytaniach możne się okazać, że wszyscy przedsiębiorcy mają podobne wątpliwości i zamawiający musi zmienić specyfikację, ale odpowiednio wcześniej. Zamawiający musi udzielić odpowiedzi wszystkim przedsiębiorcom. W praktyce czyni to na stronie internetowej. Musi uprzednio zaznaczyć, że w tej formie będzie komunikował się z przedsiębiorcami. Zamiany wprowadzane przez zamawiającego mogą się wiązać z błędami. Pracownicy administracji korzystają z wcześniejszych, gotowych formularzy, łatwo o pomyłki, które należy poprawić przed upływem terminu na składanie ofert.
Kryteria Wyboru Ofert
Kwestie te regulowane w ustawie od art. 82. Wiąże się z nimi zasada, że jeden wykonawca może złożyć tylko jedną ofertę!!! Natomiast jeśli zamawiający je dopuści można składać ofertę wariantową, ale one odnoszą się do metod realizacji oferty. Przedsiębiorcy mogą zaproponować wykonanie zamówienia w określone sposoby, które przedstawi. Przyjmuje się na mocy art. 91 pr. z. pub. Następujące kryteria:
- kryterium ofert najkorzystniejszej ceny - tylko i wyłącznie cena wpływa na decyzję zamawiającego;
- kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie - wtedy oprócz ceny (cena jest ZAWSZE) bierzemy pod uwagę jakość, parametry techniczne, serwis, termin wykonania zamówienia, ochrona środowiska, zatrudnianie osób niepełnosprawnych;
Od niedawna aspekt ochrony grodkowska i zatrudnianie osób niepełnosprawnych są brane pod uwagę przez zamawiającego. Istnieją państwa, jak np. Niemcy, które nie przewidują kryterium najniższej ceny. Jeśli zamawiający otrzyma od przedsiębiorcy ofertę z rażąco niską ceną nie odrzuca jej automatycznie. Kieruje prośbę o złożenie wyjaśnień. Może się okazać, że zamówienie będzie zrealizowana za pomocą innowacyjnej techniki, za pomocą materiałów sprzed wzrostu ich cen, co znajdzie swoje przełożenie w niskiej cenie.
Ustawa reguluje kwestie związane z czasem związania ofertą. Przedsiębiorca nie może być związany ofertą w nieskończoność. Art. 85 pr. z. publ. Zamówienia poniżej progów unijnych - związanie ofertą przez 30 dni, natomiast powyżej progów unijnych powoduje związanie ofertą przez 60 dni, chyba że to zamówienie wielomilionowe - 90 dni.
Zamawiający określa termin otwarcia ofert. Przed otwarciem ofert zamawiający podaje kwotę jaką ma na realizację zamówienia (art. 86 pr. z. pub.). Idea jest taka, że przedsiębiorcy mają ze sobą konkurować. Gdyby od razu kwota jaką zamawiający ma przeznaczyć na zamówienie, to wszystkie oferty oscylowałyby wokół tej kwoty. Zamawiający liczy na to, że przedsiębiorcy mogą przedstawić ofertę korzystną. Administracja ma dążyć do efektywności wydatków publicznych. To budzi kontrowersje. Otwarcie ofert jest jawne, przedsiębiorcy mogą w tej procedurze uczestniczyć. Nie jest tajemnicą jakie przedsiębiorstwa brały udział w postępowaniu przetargowym. W trakcie badania ofert zamawiający może jeszcze prosić przedsiębiorców o złożenie wyjaśnień ofert, które zostały złożone ALE nie można negocjować ceny! To byłoby niezgodne z prawem. W trakcie badania ofert zamawiający może prostować oczywiste omyłki, błędy pisarskie, ale nie co do istoty oferty (art. 87 ust. 2 p. z. pub.). Pod rządami wcześniej obowiązującej ustawy z 1994 r. nie było takiej możliwości. W praktyce możliwość poprawienia jest bardzo potrzebna. Zbyt szczegółowe uregulowanie danej kwestii czasem prowadzić będzie do większych tylko zawiłości. Art. 89. Wskazuje kiedy następuje odrzucenie oferty. Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli:
1) jest niezgodna z ustawą;
2) jej treść nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia z zastrzeżeniem art. 87 ust. 2 pkt 3;
3) jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji; (na przykład przedsiębiorca oferuje podróbki)
4) zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
5) została złożona przez wykonawcę wykluczonego z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub niezaproszonego do składania ofert;
6) zawiera błędy w obliczeniu ceny;
7) wykonawca w terminie 3 dni od dnia doręczenia zawiadomienia nie zgodził się na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3;
8) jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów.
Tryby zamówień publicznych
Przetarg nieograniczony (od art. 39) i ograniczony
Te dwa tryby są najbardziej konkurencyjne, zapewniają największą równość między przedsiębiorcami. Tryb nieograniczony może być zastosowany zawsze (ograniczony polega na tym, że przetarg adresowany jest do zamkniętej grupy osób).
Upublicznienie (art. 40) tej procedury następuje w taki sposób, że podawane jest do wiadomości publicznej. W urzędach itp. Często pojawia się to w BIP (Biuletynach Informacji Publicznej). Każde ogłoszenie poniżej progów unijnych musi być zamieszczane w Biuletynie Zamówień Publicznych prowadzonymi przez Urząd Zamówień Publicznych. A przy dużej wartości również i powyżej wartości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Jeśli wartość zamówienia jest powyżej progu publikuje się najpierw w Dzienniku Urzędowym, a później w prasie - w przeciwnym razie skutkuje to unieważnieniem przetargu.
Opis funkcjonalny, bardzo szczegółowy, gdzie nie wymienia się marki ale i tak osiąga się skutek nabycia konkretnego towaru konkretnego producenta - nie jest to nielegalne. Można bowiem podać tak charakterystyczne i szczegółowe opisy w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, że będzie im odpowiadał interesujący nas przedmiot zamówienia. Nie można jednak podawać konkretnej nazwy, marki. To już stanowi naruszenie zasad konkurencyjności przedsiębiorców.
Kiedy w przetargu wydatkowane są także środki z UE, np. z EFS może być dodatkowa kontrola przeprowadzana przez Regionalne Izby Obrachunkowe (RIO) lub ministerstwa. Wszelkie wykazane nieprawidłowości mogą skutkować odebraniem np. gminie możliwości korzystania ze środków przez kilka lat. Warto wskazać, że EFS funkcjonuje tylko do końca 2013 r., natomiast wydatkowanie środków do 2015 r.
Ogłoszenie o zamówieniu, o którym mowa w art. 40 ust. 1, zawiera co najmniej:
1) nazwę (firmę) i adres zamawiającego;
2) określenie trybu zamówienia;
3) adres strony internetowej, na której zamieszczona będzie specyfikacja istotnych warunków zamówienia;
4)określenie przedmiotu oraz wielkości lub zakresu zamówienia, z podaniem informacji o możliwości składania ofert częściowych;
Dopuszczenie możliwości ofert częściowych zwiększa liczbę potencjalnych oferentów.
5) informację o możliwości złożenia oferty wariantowej;
6) termin wykonania zamówienia;
Bardzo istotny aspekt zamówienie publicznego - na to trzeba też zwracać baczną uwagę podczas analizy jakiegoś zamówienia publicznego. ALE można w tej sprawie zamówienie aneksować, wiec nie należy się za bardzo zrażać z tego powodu.
7) warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków;
8) informację na temat wadium; - w skrócie kwota którą trzeba przelać na konto zamawiającego
9) kryteria oceny ofert i ich znaczenie;
10) miejsce i termin składania ofert;
11) termin związania ofertą; WAŻNE
12) informację o zamiarze zawarcia umowy ramowej;
13) informację o zamiarze ustanowienia dynamicznego systemu zakupów wraz z adresem strony internetowej, na której będą zamieszczone dodatkowe informacje dotyczące dynamicznego systemu zakupów;
14) informację o przewidywanym wyborze najkorzystniejszej oferty z zastosowaniem aukcji elektronicznej wraz z adresem strony internetowej, na której będzie prowadzona aukcja elektroniczna;
15) informację o przewidywanych zamówieniach uzupełniających, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 6 i 7 lub art. 134 ust. 6 pkt 3 i 4, jeżeli zamawiający przewiduje udzielenie takich zamówień.
Możliwość oraz wartość o przewidywanych zamówieniach uzupełniających/dodatkowych musi się pojawić już na etapie zamówienia i ogłoszenia na jego temat.
Wskazanie osoby kontaktowej do tej kwestii zamówień publicznych dobrze jest ograniczyć, by zbyt wiele osób nie było uprawnionych, zmniejszając ryzyko udzielenia błędnych informacji. Często problem, gdy osobą wskazaną do kontaktu jest pracownik działu zamówień publicznych, a twórcą specyfikacji jest pracownik specjalistycznego działu merytorycznego i taka osoba najlepiej orientuje się co do szczegółów zamówienia.
Terminy
Art. 43. 1. Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, zamawiający wyznacza termin składania ofert z uwzględnieniem czasu niezbędnego do przygotowania i złożenia oferty, z tym że w przypadku dostaw lub usług termin ten nie może być krótszy niż 7 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych, a w przypadku robót budowlanych - nie krótszy niż 14 dni.
2. Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, termin składania ofert nie może być krótszy niż:
1) 40 dni - od dnia przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich drogą elektroniczną, zgodnie z formą i procedurami wskazanymi na stronie internetowej określonej w dyrektywie; ten termin jest dość długi, jak na tak relatywnie niewielką kwotę zamówienia.
Termin można jednak skrócić przez tak zwane wstępne ogłoszenie informacyjne (art. 43ust.3)
2) 47 dni - od dnia przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich w sposób inny niż określony w pkt 1.
3. Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, a informacja o zamówieniu została zawarta we wstępnym ogłoszeniu informacyjnym, o ile wstępne ogłoszenie informacyjne zawierało wszystkie informacje wymagane w tym ogłoszeniu, w zakresie, w jakim informacje te są dostępne w momencie publikacji tego ogłoszenia, i zostało wysłane do publikacji Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich lub zamieszczone w profilu nabywcy na co najmniej 52 dni i nie więcej niż 12 miesięcy przed datą wysłania ogłoszenia o zamówieniu, zamawiający może wyznaczyć termin składania ofert nie krótszy niż:
1) 22 dni - od dnia przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich drogą elektroniczną, zgodnie z formą i procedurami wskazanymi na stronie internetowej określonej w dyrektywie;
2) 29 dni - od dnia przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich w sposób inny niż określony w pkt 1.
Konieczność podawania ogłoszeń w OGÓLNODOSTĘPNYCH (a nie tylko lokalnych, małych skierowanych do niewielkiej grupy odbiorców) środkach przekazu. Nastąpić powinno to razem z ofertą, która ma być zgłoszona w tym przewidzianym prawem terminie. Każdy przedsiębiorca musi złożyć zazwyczaj wypełnione oświadczenia, które przygotowuje zamawiający, np. oświadczenie o niezaleganiu składek albo braku zobowiązań wobec urzędu skarbowego, ZUS, KRUS. Na początkowym etapie potrzebne jest oświadczenie a później wypis z KRS.
Art. 45. WADIUM
1. Zamawiający żąda od wykonawców wniesienia wadium, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8.
2. Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium.
3. Wadium wnosi się przed upływem terminu składania ofert.
4. Zamawiający określa kwotę wadium w wysokości nie większej niż 3 % wartości zamówienia.
5. Jeżeli zamawiający dopuszcza składanie ofert częściowych lub udziela zamówienia w częściach, określa kwotę wadium dla każdej z części. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.
5a. Jeżeli zamawiający przewiduje udzielenie zamówień uzupełniających, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 6 i 7 lub art. 134 ust. 6 pkt 3 i 4, określa kwotę wadium dla wartości zamówienia podstawowego. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.
6. Wadium może być wnoszone w jednej lub kilku następujących formach:
1) pieniądzu;
2)poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym;
3) gwarancjach bankowych;
4) gwarancjach ubezpieczeniowych;
5) poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 275, z 2008 r. Nr 116, poz. 730 i 732 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2010 r. Nr 96, poz. 620).
7. Wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek bankowy wskazany przez zamawiającego.
8. Wadium wniesione w pieniądzu zamawiający przechowuje na rachunku bankowym.
Wadium musi wpłynąć przed złożeniem oferty.
Ideą WADIUM jest dyscyplinowanie przedsiębiorców, by nie wchodzili lekkomyślnie w przetargi, których nie chcą tak naprawdę robić. Poza tym dyscyplinuje, by po wygraniu przetargu niezwłocznie podpisywali umowy właściwe. Czasem zdarza się tak, że przedsiębiorcy opłaca się zapłacić wadium, by wycofać się mimo wygranego przetargu i aby nie musiał wykonywać zamówienia. Zamawiający czasem nie chce zatrzymać WADIUM (a zatrzymuje gdy umowa nie podpisana, albo przedsiębiorca nie uzupełnia wymaganych dokumentów), ale MUSI. Wysokość wadium odnosi się do wartości zamówienia. Czyli jeżeli mamy zamówienie częściowe (cząstkowe) to i wpłacamy część wadium
Problemy z wadium
Wielu przedsiębiorców zwleka z wpłatą wadium do ostatniego dnia składania ofert. Dlatego płaci wadium w kasie, a jest WYMÓG, by wadium było wpłacane przelewem. Wielu zamawiających z tego powodu odrzucało oferty. Pragmatyczne podejście każe przyjąć te środki jako równorzędne z tymi wpłaconymi przelewem. Kolejny problem to czas przekazywania środków finansowych przez banki, bo niektóre robią to bardzo długo. Przedsiębiorca mógł zrobić wszystko o czasie, ale środki w terminie nie pojawiły się na rachunku bankowym zamawiającego. Wydaje się, że powinien wystarczyć kwit. Zamrożona kwota wadium czasem ma bardzo dużą wartość i trwa to długo, ale konto na którym leżą jest nieoprocentowane. Powinien być obowiązek zwrotu kwoty wadium wraz z odsetkami. Przedsiębiorcy liczą się z faktem, że środki z tytułu wadium pozostają na koncie, instytucji prowadzącej postępowanie przetargowe, ale dobrym rozwiązaniem byłoby oprocentowanie takiego konta.
Art. 46 Zwrot wadium i przepadek WADIUM.
1. Zamawiający zwraca wadium wszystkim wykonawcom niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej lub unieważnieniu postępowania, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, z zastrzeżeniem ust. 4a.
1a. Wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, zamawiający zwraca wadium niezwłocznie po zawarciu umowy w sprawie zamówienia publicznego oraz wniesieniu zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jeżeli jego wniesienia żądano.
2. Zamawiający zwraca niezwłocznie wadium na wniosek wykonawcy, który wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert.
3. Zamawiający żąda ponownego wniesienia wadium przez wykonawcę, któremu zwrócono wadium na podstawie ust. 1, jeżeli w wyniku rozstrzygnięcia odwołania jego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza. Wykonawca wnosi wadium w terminie określonym przez zamawiającego.
4. Jeżeli wadium wniesiono w pieniądzu, zamawiający zwraca je wraz z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane, pomniejszone o koszty prowadzenia rachunku bankowego oraz prowizji bankowej za przelew pieniędzy na rachunek bankowy wskazany przez wykonawcę.
4a. Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1, lub pełnomocnictw, chyba że udowodni, że wynika to z przyczyn nieleżących po jego stronie.
5. Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana:
1) odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie;
2) nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy;
3) zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.
Wadium zwraca się niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty (tym, którzy nie wygrali) albo po unieważnieniu przetargu lub po wycofaniu się przedsiębiorcy z przetargu. A zwycięzcy przetargu wadium zwraca się po podpisaniu umowy. Potem musi on jednak wpłacić inne zabezpieczenia.
Zabezpieczenie należytego wykonania umowy (drugie zabezpieczanie wpłacane po zwrocie wadium zwycięzcy przetargu).
Art. 46 ust. 4a. Zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. 3, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1, lub pełnomocnictw, chyba że udowodni, że wynika to z przyczyn nieleżących po jego stronie.
Należy przede wszystkim zwracać uwagę na umowę, do zawarcia której prowadzi procedura przetargowa. Wadium może też ulec przepadkowi z przyczyn powodujących niemożliwość wykonania umowy leżących po stronie przedsiębiorcy. Żądanie wadium jest niezbędne przy zamówieniach powyżej progów unijnych, a poniżej zależy od woli zamawiającego. Wielkości zazwyczaj 3%.
Przetarg ograniczony (od art. 47)
Przetarg ograniczony to tryb udzielenia zamówienia, w którym, w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu, wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w przetargu, a oferty mogą składać wykonawcy zaproszeni do składania ofert.
Pierwszy etap to jakby preselekcja.
Art. 50 Dostarczenie oświadczeń o spełnieniu warunków kwalifikacji wykonawców.
Art. 51 Grupa podmiotów zaproszonych do przetargu nie mniejsza niż 5 nie większa niż 20.
Art. 52 Termin na składanie ofert ostatecznych.
Negocjacje z ogłoszenia (od art. 54)
Negocjacje z ogłoszenia to tryb udzielenia zamówienia, w którym po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych niezawierających ceny. Prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza ich do składania ofert. Są stosowane w sytuacji, kiedy nie można z góry określić wartości, wyceny. Negocjacje muszą być prowadzone z co najmniej 3 przedsiębiorcami. Składają oferty, i te które nie zostaną odrzucone z tymi przedsiębiorcami ustalamy warunki. Kiedy można zastosować ten tryb? Art. 55.
1. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie negocjacji z ogłoszeniem, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:
1) w postępowaniu prowadzonym uprzednio w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego albo dialogu konkurencyjnego wszystkie oferty zostały odrzucone, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione;
2) w wyjątkowych sytuacjach, gdy charakter dostaw, usług lub robót budowlanych lub związane z nimi ryzyko uniemożliwia wcześniejsze dokonanie ich wyceny;
W sytuacjach trudnych zamówień, kiedy nie można dokonać wyceny, bo warunki trudne (na przykład budowa drogi na trzęsawisku albo ogromne zagęszczenie zabytków historycznych, jak tam na przykład budować metro). Jak mam opisać przedmiot zamówienia - czy mam wybudować tunel czy most, to pytanie do rynku co jest tańsze.
3) nie można z góry określić szczegółowych cech zamawianych usług w taki sposób, aby umożliwić wybór najkorzystniejszej oferty w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego;
4) przedmiotem zamówienia są roboty budowlane prowadzone wyłącznie w celach badawczych, doświadczalnych lub rozwojowych, a nie w celu zapewnienia zysku lub pokrycia poniesionych kosztów badań lub rozwoju;
5) wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8.
Dialog Konkurencyjny - procedura jest stosowana, gdy nie można udzielić zamówienia publicznego w trybie przetargu ograniczonego lub nieograniczonego. Zamawiający nie jest w stanie opisać przedmiotu zamówienia. Tryb umożliwia dokształcenie zamawiającego. Musi być kryterium ceny (bo cena jest zawsze!) oraz inne kryterium. Opisuje się kryteria stawiane przedsiębiorcom. Zaprasza się do składania ofert wstępnych. Można przewidzieć wynagrodzenie dla uczestniczących w dialogu konkurencyjnym. Może trwać przez czas nieograniczony! (skrajnie 184 dni w przypadku robót budowlanych). Dopóki zamawiający nie zrozumie. Ideą dialogu konkurencyjnego jest przekazanie zamawiającemu wiedzy. Stosowany:
- dla budowania obiektów sportowych;
- w sektorze medycznym, wodno - kanalizacyjnym, usługi zarządzające, w sektorze informatycznym;
Problem dla przedsiębiorcy, który wiąże się z tym trybem to poufność negocjacji. Nigdy nie należy bowiem przedstawiać całej strategii.
Negocjacje bez ogłoszenia - art. 61, negocjacje w wybranymi przedsiębiorcami. Sytuacje, w których można stosować ten tryb:
- kiedy nie przeprowadzono z sukcesem postępowania przetargowego;
- nagroda w konkursie w którym doprecyzowuje się warunki;
- wytwarzana w celach naukowych, badawczych;
- pilność wykonania zamówienia;
Grupa nie mniej niż 5 przedsiębiorców.
Zamówienie z wolnej ręki - art. 66 i 67. Zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko jednemu wykonawcy. To tryb na zasadzie wyjątku. Stosowane gdy:
- może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę (przyczyny techniczne);
- konkurs, ale nagrodą w konkursie jest doprecyzowanie zamówienia;
- nieudane postępowania przetargowe (co najmniej 2);
Negatywna praktyka jest taka, że do nieefektywności postępowania zamawiający doprowadza celowo. Jest to nadużycie prawa i naruszenie ustawy pr. zam. publ, a także narażenie się na odpowiedzialność z ustawy o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.
- zamówienia dodatkowe i uzupełniające (udzielone dotychczasowemu wykonawcy);
Zapytanie o cenę - miał zniknąć ten tryb; zamawiający stosuje zapytanie o cenę (co najmniej do 3 przedsiębiorców). Chodzi o zbadanie oferty rynkowej, mimo, że ustawa tego nie wymaga.
Licytacja Elektroniczna - w Polsce się nie sprawdza, ponieważ platformy elektroniczne są drogie, a z drugiej strony przedsiębiorcy mają pewne opory mentalnościowe. Tymczasem jest to przejrzysta forma. Na stronie Urzędu Zamówień Publicznych jest platforma, mająca służyć popularyzacji tego trybu. 20% zamówień w Danii i Finlandii przeprowadza się właśnie w tej formie.
Procedury Odwoławcze - art. 189;
Kto jest uprawniony do złożenia odwołania lub skargi:
- uczestnicy i podmioty prawne, które mają interes w uzyskaniu zamówienia;
- organizacje zrzeszające przedsiębiorców;
Dyrektywa z 2007 r. i dostosowanie przepisów, polegające na m.in. zmianach terminu składania środków odwoławczych. Co najmniej 10 dni po zakończeniu postępowania przetargowego należy odczekać, na wypadek wpłynięcia środka odwoławczego. To okres zawieszenia. Nie można podpisać umowy, kiedy nie można jeszcze podpisać umowy.
Środki odwoławcze mogą dotyczyć: wyboru trybu (tryby niekonkurencyjne), opis sposobu dokonania (kryteria kwalifikacji wykonania), wykluczenie w udziału.
Metody udzielania zamówień publicznych:
Umowa Ramowa - może być zawarta z przedsiębiorcą na 4 lata, przygotowuje się jeden duży przetarg;
Dynamiczny System Zakupu - stanowi ograniczony w czasie elektroniczny proces udzielania zamówień publicznych, których przedmiotem są dostawy powszechnie dostępne nabywane na podstawie umowy sprzedaży lub usługi powszechnie dostępne.
23