Cecha/zwierze	Lis	Jenot	Kuna leśna i domowa (kamionka)	Tchórz	Borsuk
Budowa ciała	Długość ciała 50-90 cm Długość ogona 30-60 cm Wysokość w kłębie 35-50 cm Masa ciała 5-7 kg Głowa-czaszka 12-15cm Łapy: liczba palców (5 - przód i 4 tył), opuszki palcowe nagie Sutki (4 pary) Moszna ciasno przylega do ciała i os penis 5cm Gruczoły zapachowe Opuszki - na łapach, znaczą trop Gruczoł ogonowy - „fiołek” perfumacja całego ciała Gruczoł okołoodbytowy - znaczy oddawany kał Mocz - sub aktywne, zapachowe, akt hormonalna, cykl płciowy stan zdrowia	• Długość ok. 65-75 cm, ogon krótki, tępy długości 15-25cm (trochę mniejszy od lisa) • Masa latem 4-6 kg, jesienią 6-10 kg (zapasy tłuszczu na zimę) • Mała głowa, krótki ostro zakończony pysk, małe okrągłe uszy, krępy tułów, krótkie nogi z ciemną pręgą wzdłuż grzbietu	• Długość ok. 50 cm (połowa to ogon-25cm), wysokość 20cm •Masa 1-2kg •Dość duża okrągła głowa, szerokie czoło i spiczasty pysk •Krótkie trójkątne uszy, lekko zaokrąglone • Wydłużony korpus i silne krótkie kończyny z owłosionymi opuszkami • Bardzo sprawny fizycznie, potrafi upolować wiewiórkę	• Długość 30-45 cm, ogon stanowi 15 • Masa 0,6-1,5 kg • Okrągła głowa, krótki pysk, małe uszy, krótkie kończyny, nagie opuszki palców • Posiada zapachowe gruczoły około odbytowe, które spełniają także funkcję obronną	Długość ok. 90 cm ( z tego ogon 15-20), wysokość 30 cm •Masa latem 12 kg, jesienią 15-20 kg •Mała, spłaszczona głowa, wydłużony pysk, niewielkie oczy •Małe, zaokrąglone uszy, krótka mocna szyja, potężna żuchwa •Krępy tułów, mocne nogi z nagimi opuszkami palców, długie pazury • Gruczoły zapachowe po wewnętrznej stronie ogona
Włos	Włos pokrywowy, puchowy, czuciowy (wibrysy) Różnice w zabarwieniu sierści: Lis rudy, Lis srebrny krzyżak: pręga przez grzbiet i łopatki Lis węglarz Lis srebrzysty Wymiana włosa: II - XI	• gęsty, płowo-szary, środek grzbietu ciemniejszy • Boki szyi, bokobrody białawe • Okolice oczu, przedpiersie i pod żuchwą włos ciemniejszy	• Ościsty, ciemnobrunatny, z szarym lub rudym odcieniem • Latem ciemniejsze • Głowa, kończyny i ogon ciemniejszy • Włos puchowy brązowo-żółty • Na podgardlu u kuny leśnej półokrągła, pomarańczowa plama • U kamionki biały kołnierz	• Futro odmienne niż u kun, włosy ościste rzadkie, ciemnobrunatne • Ciemne obwódki oczu • Spód ciała, kończyny i ogon ciemniejsze, • Młode są szarobrunatne	• Twarda szczecina, grzbiet srebrzystoszary z domieszką włosa czarnego • Kończyny i spód ciała brunatno czarne • Głowa prawie cała biała, czarne pasma przechodzą przez oczy i uszy
Uzębienie	1- miesiąc = 28 zębów 3130 3130 6 miesięcy = 42 zęby 3142 3143 P1-V/VI, P4- IX-X Ocena wieku: szerokość kanału zębowego liczba przyrostów rocznych starcie zębów szwy czaszki masa soczewki
Zmysły	Słuch: 700 - 3000 -14000 Hz, a nawet 34000 Hz (w zimie z odległości 5 m) * Wzrok: krótkowidz, pionowa-okrągła, tapetum lucidum, pole widzenia 250-260, obraz czarno-biały, ruch ►Smak: perwersyjny przyzwyczajenie, nieświeże mięso, odchody Węch 6 - 10 - 50 m, niska temperatura, węszenie ►Dotyk: pysk, łapy (wibrysy)	• Dobry węch i słuch • Niezły wzrok • Biega niezbyt szybko (trop podobny do lisa ale nie sznuruje, jest falisty)	• Bardzo dobry wzrok, węch, niezły słuch • Bardzo sprawna, dobrze porusza się po drzewach i po ziemi • Tropy parzyste, lekko ukośne ustawione co 50-100 cm	• Dobry słuch i węch • Dobrze porusza się po ziemi i po drzewach • Dobrze pływa i nurkuje • Trop jak u kuny • Poluje szybko i dużo	• porusza się powoli, węsząc • średnio szybko biega, nieporadnie, buja się bo jest gruby • trop szeroki, odbicie 5 palców z długimi pazurami i wąską opuszką śródręcza/ śródstopia
Zachowanie	Porozumiewanie się Mimika i postawy Głos (100 -5000 Hz) Znakowanie zapachowe: Trop Mocz - 4,4/km Kał - 0,35/km Aktywność dobowa Aktywność ofiar (gryzonie, zające, ptaki) -Myśliwi -Obfitość pokarmu -Długość trasy (9-14 km) -Prędkość do 50 km/h Lisy żyją w parach lub grupach socjalnych, złożonych z dominującej samicy (zwanej alfa), dominującego samca i różnej liczby (3-5) podporządkowanych samic. Samice te są córkami lub wnuczkami samicy alfa. W zamian za możliwość przebywania na terytorium matki pomagają jej w odchowaniu potomstwa, dostarczając szczeniętom pokarmu. Organizacja socjalna ►Samiec + samica, grupa socjalna ►Synowie ►Córki ►Wielkość terytorium (kilkadziesiąt ha - 20-30 km) ►Stabilność terytorium ►Ochrona terytorium (znakowanie zapachowe, atak bezpośredni) samica-samiec ►Zagęszczenie: 1990 r.= 0,3- 1,0/km obecnie = 6,0/km	• Półkoczowniczy, nocny • Dzień spędza w norach lisich i borsuczych lub na wykrotach, w stertach chrustu, stogach siana • Jako jedyny psowaty zapada w sen zimowy, który trwa od grudnia do lutego ( XII-II) • W sen zapadają tylko duże sztuki, jest on przerywany w cieplejsze dni na krótki spacer, żer • Śpią rodzinami lub parami przytulone w celu zmniejszenia strat ciepła	• Żyje pojedynczo • Koczowisko kilkaset-kilkadziesiąt hektarów • W dzień śpi w dziuplach lub na gałęziach • Nocą wychodzi na łowy • Poluje- przegryza tętnicę szyjną lub odgryza głowę • Pije krew •Na opolowany rewir wraca po kilku dniach	. Jest raczej cichym samotnikiem, prowadzącym skryty tryb życia. Dzień przesypia w wykrotach lub w norach opuszczonych przez inne zwierzęta.	•dzień spędza w norze (nora ok. 10 m długości, 2-3m głębokości, kilka komór gniazdowych, kilka okien • żeruje w nocy • w grudniu- marcu zapada w półsen zimowy- w cieplejsze dni spaceruje żeruje, wypróżnia się • w czasie snu traci do 7 kg
Rozród	►Cieczka 1-6 dni I/II Związki monogamiczne (?)- poligamiczna ale czasem monogamiczna natura samców Kopulacja 15-30 min na powierzchni Ciąża 51-53 dni Młode III/IV wielkość miotu 4-8 młodych(śmiertelność prenatalna ok.25%) wiek samicy 1-6 lat(5-45% niepłodnych) baza pokarmowa (prognozowanie) Młodzież Noworodki; 80-100 g ciemnoszare 2 tyg. czekoladowe z białym kwiatkiem 3 tyg. otwarte oczy i przewody słuchowe, pierwsze zęby, karmione tylko mlekiem potem zwracany pokarm 6-8 tyg. czarny nos, stojące uszy, ruda sierść, komplet zębów mlecznych, wychodzą z nor Nory Długość: 5-7 m ►Szerokość: 25 - 35 cm ►Wysokość: 15 - 20 cm ►Wykorzystanie: okres wiosenno-letni, zimowy	• cieczka II-III • ciąża trwa ok. 60 dni (61-62) • w kwietniu-maju rodzi się 5-7 ślepych szczeniąt (zaczynają widzieć po 10 dniach) • 2 miesiące karmione przez matkę • Po 2-3tygodniach zaczynają jeść mięso • Samiec pomaga w zdobyciu pokarmu dla młodych • Po pół roku stają się samodzielne, a po 10 miesiącach osiągają dojrzałość płciową	•Cieczka VII-VIII • Ciąża trwa 230-270 dni (do lutego brak implantacji) • Na przełomie kwietnia i maja rodzi się 3-6 ślepych młodych • Dopiero po ok. miesiącu (32-38) otwierają oczy • Matka karmi 2 miesiące • Po 5 tygodniach zaczynają jeść mięso • Z matką pozostają do zimy, Dojrzałość płciowa w wieku 2 lat. Żyją ok.10 lat	Ciąża trwa 40 dni. Samica rodzi 1 miot, zwykle w miesiącach od marca do kwietnia. W miocie jest od 3 do 8 młodych. Rodzą się ślepe, oczy otwierają dopiero w 5 tygodniu życia. Usamodzielniają się po 2-3 miesiącach. Żyją do 5 lat w naturze, do 10 lat w niewoli.	• cieczka VII-VIII • pies przez kilka dni przebywa w norze suki (kopulacja) • ciąża trwa 30-32 tygodnie (do stycznia brak implantacji) ok. 220dni • na przełomie marca- kwietnia suka rodzi 3-6 ślepych młodych • poród w największej komorze nory (100x150cm) •młode po miesiącu otwierają oczy •karmione przez matkę do 11-16 tygodnia 3-4mc • po 2-3 miesiącach zaczynają same żerową • dojrzałość płciową osiągają po 2 latach, żyją do 15 lat.
Pokarm	ryjówki, krety, łasice, płazy Polowania Zbieractwo Polowania na zające, ptaki i większe zwierzęta Polowania na gryzonie ( w zimie tylko 20%) Pożywienie ►Lis - drapieżnik oportunistyczny (zmienność sezonowa) 35% drobne gryzonie 30% zające, króliki ? 10-20% padlina 20% ptaki 1% owoce odpadki śmietniskowe ►Wykorzystanie pokarmu 91% ok. 450 g/dobę, karmiące x 2więcej 6-8 tyg. szczenięta 62% 13-24 tyg. 113% ►Wykorzystanie energii: 96% utrzymanie, 4% tkanki własne Naturalni wrogowie Człowiek Psy i wilki Orły, puchacze Kuny Borsuk, jenot	•drobne gryzonie, jaja i pisklęta •drobne gady, płazy, ryby •owady i larwy •dżdżownice •padlina •także pokarm roślinny - jagody, bulwy, kłącza, zioła, ozimina	• Myszowate (latem 65%, zimą 40%) • Wiewiórki, Ptaki (pisklęta) i jaja • Czasem nawet koźlęta sarny • Króliki, zające, Żaby, ślimaki • Gniazda os i trzmieli • Rzadko padlina • Pokarm roślinny- jagody,	•Drobne gryzonie ( w polowaniu są lepsze od kota) •Chomiki, króliki, młode zające •Jaja, ptaki, gady, płazy, ślimaki •Owady •Mało owoców	•Wszystkożerny •Pierścienice, larwy owadów (hoduje na własnym kale) •Ślimaki, płazy, gady, jaja, pisklęta • Rzadziej padlina • kłącza, bulwy, jagody, żołędzie, brukiew, grzyby

---