• 1. Funkcje oświetlenia

Światło umożliwia człowiekowi widzenie otaczających go przedmiotów, a wiec umożliwia mu również pracę. Oświetlenie pomieszczenia pracy pozwala nam na pracę w dzień lub w nocy, lecz musi być odpowiednio dobrane.

Funkcje oświetlenia to :

• zapewnienie bezpieczeństwa ludziom przebywającym w danym wnętrzu,

• zapewnienie odpowiednich warunków do wykonywania zadań wzrokowych

• pomoc w kreowaniu właściwego otoczenia świetlnego.

Właściwie dobrane oświetlenie pomieszczeń pracy przynosi wiele korzyści:

• zmniejsza ryzyko wypadku

• zmniejsza procent braków w produktach

• zapobiega potrzebie wytężania wzroku i zmęczenia wzroku, a co powoduje lepsze samopoczucie i zadowolenie z wykonywanej pracy

• sprzyja utrzymaniu czystości i porządku w pomieszczeniach pracy

• ułatwia uzyskanie najwyższego pod względem ilości jak i jakości poziomu pracy

• ułatwia eksploatacje i konserwacje maszyn

• ułatwia właściwe rozróżnianie barw w otoczeniu

zapewnia komfort pracy

• 2. Światło i proces widzenia

• 2.1 Definicja światła

Oświetlenie jest to stosowanie światła w celu widzenia miejsca, obiektów i otoczenia. Oświetlenie decyduje o tym jak widzimy i jak czujemy się w miejscu, w którym się znajdujemy. Ważne jest, żeby w miejscu pracy było takie oświetlenie, które umożliwia efektywną i bezpieczną pracę przy jednoczesnej naszej wygodzie.

Człowiek dysponuje pięcioma podstawowymi narządami zmysłów, dzięki którym poznaje otoczenie i zdobywa o nim wiedzę. Największe znaczenie ma wzrok. Jego udział w postrzeganiu wynosi aż 83%, podczas gdy udział pozostałych: słuchu, węchu, dotyku oraz smaku jest wiele razy mniejszy. By narząd wzroku spełniał swoją funkcję, potrzebne jest światło. Światłem nazywamy promieniowanie widzialne zdolne do wywołania bezpośredniego wrażenia wzrokowego. Promieniowanie widzialne obejmuje fale elektromagnetyczne o długości od 380nm do 780nm. Fale z tego zakresu wywołują wrażenia wzrokowe, a różnym długościom fali odpowiadają różne barwy.

Poniżej zamieszczony jest rysunek, przedstawiający widmo promieniowania elektromagnetycznego. W procesie widzenia biorą udział:

-narząd wzroku

-światło

-przedmiot oglądany.

• 2.2 Budowa oka

Oko jest podstawowym narządem wzroku zbudowanym z: rogówki, tęczówki, siatkówki i mięśni. Obraz zarejestrowany przez siatkówkę oka jest przez nią wstępnie przetworzony i nerwem wzrokowym skierowany do mózgu. Tam przez odpowiednie ośrodki jest rejestrowany, przetwarzany i interpretowany.

Dzięki temu zdobywamy około 83% informacji, które docierają do nas z otoczenia. Czułość oka zależy silnie od długości fali (barwy światła) i jest różna dla widzenia dziennego i nocnego. Ponieważ każdy człowiek jest inny, to poszczególne osoby posiadają odmienny poziom wrażliwości nie tylko na kolor światła, ale również na jego intensywność. Największą czułość oka przystosowanego do widzenia dziennego, czyli fotopowego przypada dla fal o długości 550nm. Natomiast dla oka przystosowanego do widzenia w ciemności, czy tzw. widzenia ekotopowego jest dla fal o długości 507nm. Oko zaczyna widzie przy oświetleniu rzędu 10^-6 luksów, mały strumień światła docierający do oka powoduje, że rejestrowany obraz jest czarno-biały. Próg oświetlenia, przy którym oko rozróżnia kolory, rejestruje wrażenia barwne i wynosi ok. 10^-2 luksów. Natomiast zdolność rozdzielcza oka przy dobrym oświetleniu osiąga 10-15 linii na milimetr.

• 2.3 Skutki niewłaściwego oświetlenia

Niewłaściwe oświetlenie może by przyczyną zmęczenia wzroku, objawiającego się bólami głowy, podrażnieniem oczu, osłabieniem widzenia. Przyczyny te można podzielić na zewnętrzne (środowiskowe) i wewnętrzne (związane z narządem wzroku).

Czynniki zewnętrzne wpływające na zmęczenie wzroku to:

• zbyt niskie lub zbyt wysokie natężenie oświetlenia

• olśnienie

• nierównomierne oświetlenia płaszczyzny pracy wzrokowej

• tętnienie światła.

Czynniki wewnętrzne to choroby oczu (zaburzenia widzenia obuocznego, krótkowzroczność, dalekowzroczność, niemiarowość oczu) jak również ogólne osłabienie.

• 3. Parametry oświetlenia

• 3.1 Wielkości oświetlenia

• strumień świetlny Φ wyrażany w lumenach [lm],

• światłość I wyrażana w kandelach [cd],

• natężenie oświetlenia E wyrażane w luksach [lx],

• luminancja L wyrażana w [cd/m2].

Poniższy rysunek w uproszczony sposób obrazuje zależności między nimi.

• 3.2 Natężenie oświetlenia

Natężenie oświetlenia jest to gęstości powierzchniowa strumienia świetlnego padającego na daną powierzchnię wyrażona w luksach [lx].

Poziom natężenia oświetlenia potrzebny do wykonywania określonej pracy wzrokowej dobiera się w zależności od:

• stopnia trudności pracy wzrokowej,

• wielkości pozornej szczegółu pracy wzrokowej.

Najmniejsza wartość natężenia oświetlenia dla pomieszczeń nieprzeznaczonych do pracy wynosi 20lx. Natomiast natężenie oświetlenia na poziomej płaszczyźnie roboczej, które można zaakceptować w pomieszczeniach, w których ludzie przebywają przez długi okres czasu, niezależnie od tego, jakie jest wykonywane zadanie wzrokowe powinno wynosić nie mniej niż 200 lx.

Oto przykładowe eksploatacyjne natężenie oświetlenia w niektórych pomieszczeniach i przy niektórych urządzeniach oraz czynnościach (w lx):

• szatnie, umywalnie, łazienki i toalety - 200,

• schody, ruchome schody i chodniki - 150,

• warsztaty elektroniczne, sprawdzanie i regulacja - 1500,

• spawanie - 300,

• zgrubna i średnia obróbka skrawaniem - 300,

• precyzyjna obróbka skrawaniem i szlifowanie - 500,

• wykonywanie narzędzi - 750,

• typowe prace introligatorskie - 500,

• grawerowanie w stali i w miedzi - 2000,

• obróbka drewna (pilarki trakowe) - 300,

• praca przy maszynach do obróbki drewna - 500,

• strefy sprzedaży w sklepie - 300,

• strefa kasy w sklepie - 500

• sala operacyjna w szpitalu - 1 000.

Wartość wymaganego natężenia wzrasta, gdy:

• praca wzrokowa jest krytyczna

• naprawa błędów jest kosztowna

• dokładność i wysoka wydajność ma duże znaczenie

• zdolność wzrokowa pracownika jest poniżej normy

• szczegóły zadania maja bardzo małe wymiary

• zadanie wykonywane jest w długim czasie

• 3.3 Luminancja

Luminacją nazywamy miarę jasności. Zależy ona od natężenia oświetlenia na obserwowanym obiekcie, właściwości odbiciowych powierzchni obiektu (barwa, stopień chropowatości) oraz od jego pola pozornej powierzchni świecącej. Rozkład luminacji w polu widzenia wpływa na poziom adaptacji wzroku. Właściwie dobrana luminacja wpływa na wygodę widzenia. Przy tym samym poziomie natężenia oświetlenia różnice w rozkładzie luminacji wynikają z różnic w odbiciu strumienia świetlnego od powierzchni. Różnice w rozkładzie luminacji są niezbędne do prawidłowego postrzegania otoczenia.

Rozkład luminacji można określić poprzez podanie zalecanej wartości współczynnika odbicia (stosunek fali padające do fali odbitej) od poszczególnych płaszczyzn pomieszczenia.

W pokojach przeznaczonych do pracy powinien wynosić:

sufit: 0,6-0,9; ściany: 0,3-0,8; płaszczyzny pracy: 0,2-0,6; podłoga: 0,1-0,5

• 3.4 Ograniczenia olśnienia

Olśnienie jest to stan, w którym występuje odczucie niewygody lub zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów. Wynika to z niewłaściwego rozkładu luminacji, nadmiernej luminacji bądź tez nadmiernego kontrastu. Czyli olśnienie jest to doznanie powstałe na skutek bardzo jasnych powierzchni występujących w polu widzenia.

Z punktu widzenia warunków powstawania rozróżnia się następujące rodzaje olśnienia:

• olśnienie bezpośrednie - spowodowane przez samoświecące przedmioty znajdujące się w pobliżu widzenia.

• olśnienie pośrednie - spowodowane przez jaskrawy przedmiot występujący w innym kierunku niż obserwowany przedmiot.

• olśnienie odbiciowe - spowodowane przez odbicia występujące wówczas, gdy obrazy odbite nakładają się na obserwowany obiekt lub są w pobliżu.

Z punktu widzenia występujących skutków wyróżnia się następujące rodzaje olśnienia:

• przeszkadzające - zmniejszające zdolność widzenia na bardzo krótki, ale zauważalny czas bez wywoływania uczucia przykrości.

• przykre - wywołujące uczucie przykrości, niewygody, rozdrażnienia oraz wpływające na brak koncentracji bez zmniejszenia zdolności widzenia. Natychmiast po usunięciu przyczyny olśnienia ustępuje niewygoda.

• oślepiające - olśnienie tak silne, że przez pewien zauważalny czas żaden przedmiot nie może być spostrzeżony. Jest to skrajny przypadek olśnienia przeszkadzającego.

W praktyce oświetlania wnętrz olśnienie przykre jest większym problemem niż olśnienie przeszkadzające. Uczucie przykrości ma tendencję do wzrostu wraz z upływem czasu i powoduje uczucie stresu i zmęczenia. Z tego powodu źródła światła są umieszczane w oprawach, których jednym z zadań jest ograniczanie luminancji w kierunkach chronionych, do akceptowalnego poziomu. Osiąga się to poprzez odpowiedni dobór opraw oświetleniowych. Na stopień olśnienia przykrego wpływa tez rodzaj wykonywanej czynności. Im bardziej wymagające jest zadanie wzrokowe i im wyższa jest potrzeba koncentracji przy stałej wymuszonej pozycji pracy, tym silniejsze będzie uczucie przykrości.

• 3.5 Tętnienie i zmiany aperiodyczne światła

Fakt zmian strumienia świetlnego w rytm zmian prądu przemiennego, od wartości minimalnej do maksymalnej, nazwano tętnieniem światła. Wykorzystywane obecnie do ogólnych celów oświetleniowych źródła światła są zasilane prądem przemiennym o częstotliwości 50 Hz. Wówczas częstotliwość zmian światła wynosząca 100 Hz jest niedostrzegalna dla naszego wzroku i widzimy to światło w sposób ciągły. Jednak problem ten jest bardziej uciążliwy, wówczas, gdy stosujemy lampy wyładowcze, przede wszystkim świetlówki. Działania ograniczające lub eliminujące występowanie tego efektu oraz tętnienia światła polegają między innymi na: zasilaniu sąsiednich opraw z różnych faz, stosowaniu układu antystroboskopowego w oprawach oświetleniowych lub elektronicznego układu stabilizująco-zapłonowego (podwyższającego częstotliwość zasilania samych źródeł światła).

Pomimo że tętnienie światła jest zaliczane jedynie do czynników uciążliwych, niemniej jednak wymaga ograniczenia, ponieważ może niekorzystnie wpływać na samopoczucie człowieka.

• 4. Rodzaje oświetlenia

Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje oświetlenia:

1. oświetlenie ogólne - równomierne oświetlenie pewnego obszaru bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jego części

2. oświetlenie miejscowe - dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy wzrokowej, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych. Celem tego oświetlenia jest uwidocznienie szczegółów zadania wzrokowego przez zwiększenie natężenia oświetlenia i odpowiednie ukierunkowanie wiązki strumienia świetlnego w określony obszar.

3. oświetlenie złożone - oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego i oświetlenia miejscowego.

We wnętrzach stosuje się zazwyczaj ogólne i złożone, jednak wybór jego rodzaju powinien być uwarunkowany tym co będziemy robić i jakie jest wymagane natężenie oświetlenia. Zgodnie z PN-84/E-02033 „Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym” zaleca się stosowanie oświetlenia ogólnego poniżej 200 lx, ogólnego lub złożonego (ogólne + miejscowe) w zakresie 200-750 lx i złożonego powyżej 750 lx. Dla poziomów natężenia oświetlenia z przedziału 200 - 750 lx zaleca się stosowanie oświetlenia ogólnego jako wyłącznego rodzaju oświetlenia, ale tylko wtedy gdy występuje potrzeba jednakowego lub prawie jednakowego oświetlenia danej przestrzeni. Stosuje się je tam, gdzie nie jest wiadome rozmieszczenie stanowisk pracy oraz tam gdzie są one rozmieszczone równomiernie w całym  pomieszczeniu, a praca wzrokowa na nich wykonywana jest taka sama lub o podobnej trudności.  Przy stosowaniu oświetlenia złożonego natężenie oświetlenia ogólnego w pomieszczeniu powinno stanowić co najmniej 20% natężenia oświetlenia złożonego. W takim przypadku o jakości oświetlenia na stanowisku pracy aż w 80% decyduje oświetlenie miejscowe.

• 5. Źródła światła

• 5.1 Skuteczność świetlna.

Jest miara efektywności źródła światła wyrażano jako stosunek wypromieniowanego strumienia świetlnego do dostarczonej mocy elektrycznej. Jednostką skuteczności świetlnej jest lm/W (lumen/wat).  Wartość tego parametru decyduje o zużyciu energii elektrycznej, przez co w sposób pośredni wpływa na koszt utrzymania całej instalacji oświetleniowej

Przykładowe skuteczności świetlne różnych źródeł światła:

żarówka: 8-10 lm/W; lampa halogenowa: 16 lm/W; lampa fluorescencyjna: 45-104 lm/W

• 5.2 Barwa światła i oddawanie barw.

Wygląd określonego przedmiotu może ulegać zmianom w warunkach oświetlania różnymi typami źródeł światła. Dlatego też ważny jest dobór odpowiedniego stopnia oddawania barw do danego rodzaju pracy. Właściwości oddawania barw przez źródła światła charakteryzuje się tzw. ogólnym wskaźnikiem oddawania barw (Ra). Określa on stopień zgodności wrażenia barwy przedmiotu oświetlanego danym źródłem światła z wrażeniem barwy tego przedmiotu oświetlanym odniesionym źródłem światła.

W zależności od wykonywanych czynności zaleca się stosowanie źródeł światła o wskaźniku oddawania barw:

• bardzo dużym (Ra>90) dla stanowiska pracy, na których rozróżnianie barw ma zasadnicze znaczenie.

• dużym (85-90) np. w przemyśle tekstylnym, w szpitalach, mieszkaniach, hotelach i restauracjach.

• średnim (70-85) np. w biurach, szkołach, domach towarowych i w przemyśle walcownie, odlewnie, wszędzie tam, gdzie rozróżnianie barw nie ma zasadniczego znaczenia

• małym Ra<70- we wnętrzach, gdzie rozróżnianie barw ma małe znaczenia. Np. magazyny, kuźnie, kotłownie.

• 5.3 Trwałość

Warto wspomnieć także o takim parametrze określającym jakość źródeł światła, czyli trwałości. Określona jest ona czasem świecenia (podawanym w godzinach) źródła do chwili jego wygaśnięcia (tzw. trwałość do 50% wygaśnięć - w przypadku żarówek) lub, kiedy przestało ono spełniać wymagania dotyczące wartości emitowanego strumienia świetlnego podawane przez odpowiednie normy (dotyczy to spadku strumienia światłą źródeł wyładowczych o 20% w stosunku do początkowego). 

• 5.4 Światło dzienne

Światło dzienne może być w pełni lub częściowo wykorzystywane do osiedlenia zadań wzrokowych. Światło dzienne dociera do wnętrz poprzez otwory w ścianach i w suficie. Możemy tu wyróżnić 3 rodzaje oświetlania światłem dziennym:

• oświetlenie górnym światłem dziennym

• oświetleni boczne światłem dziennym

• oświetleni dzienne mieszane.

Natężenie światła w ciągu dnia znacznie się waha, zmienia się od kilkuset luksów o wschodzie i zachodzie do kilku tysięcy w południe. Tak znaczne zmiany natężenia oświetlenia zadecydowały, że realizacja oświetlenia wewnątrz wyłącznie za pomocą oświetlenia dziennego jest niewystarczająca w celu doprowadzenia natężenia oświetlenia do poziomu niezbędnego do realizacji czynności zawodowych niezbędne jest oświetlenie elektryczne.

W pomieszczeniach z oświetleniem bocznym natężenie światła spada silnie w miarę oddalania się od otworów okiennych. Lepszym rozwiązaniem jest realizacja oświetlenia dziennego górnego. W pomieszczeniach, w których oświetlenie dzienne nie spełnia wymagań należy stosować stałe uzupełniające oświetlenie elektryczne w postaci ogólnego, tak dobranego, aby w poszczególnych częściach pomieszczenia łączne natężenie światła dziennego i elektrycznego zapewniało, co mniej warunki widzenia nie gorsze niż przy zgodności oświetlenia dziennego z wymaganiami. Oprawy stosowane do stałego uzupełniania powinny być usytuowane, aby kierunek wychodzącego z nich światła był zgodny z kierunkiem światła dziennego np. oprawy długie należy umieszczać równolegle do okien

Oprócz tego, w celu uzyskania efektywnego oświetlenia (również energooszczędnego) należy wziąć pod uwagę poniższe zasady: 

• w urządzeniu oświetleniowym należy dążyć do użycia najbardziej wydajnych źródeł światła

• źródła światła należy eksploatować w warunkach znamionowych (nie obniżając ich strumienia świetlnego)

• sprzęt oświetleniowy należy utrzymywać w dobrym stanie

• w czasie pracy w ciągu dnia należy w pełni wykorzystać światło dzienne (np. przez ustawienie stanowisk pracy w pobliżu okien), a w przypadku konieczności doświetlania stanowisk pracy światłem elektrycznym, należy włączać tylko niezbędne sekcje oświetlenia.

6. Elektryczne źródła światła.

 Podstawowym zadaniem elektrycznych źródeł światła jest przetwarzanie prądu elektrycznego na promieniowanie widzialne. Możemy wyróżnić trzy najważniejsze grupy źródeł promieniowania:

- lampy żarowe

- lampy wyładowcze

Żarówki - źródło światła, którego elementem świecącym jest włókno z trudnotopliwego materiału rozżarzone przepływającym prądem elektrycznym. Żarówki charakteryzują się wysokim wskaźnikiem oddawania barw najbardziej zbliżonym do dziennego, jednak ich trwałość jest mała. Wynosi około 1000 godzin pracy. Żarówki nie wymagają współpracy z żadnym dodatkowym osprzętem elektrycznym. W celu ograniczenia nadmiernej luminancji rozżarzonej skrętki, bańki żarówek są matowione lub opalizowane (powłoka o barwie białej) przez co świeci cała bańka, a nie tylko skrętka.

Wyróżniamy:

• żarówki halogenowe - mają mniejsze wymiary i większą skutecznością świetlną, a także większą trwałością niż tradycyjne, ale warunkiem ich poprawnego działania jest

osiągnięcie odpowiednio wysokiej temperatury bańki wykonanej ze szkła kwarcowego. 

• żarówki zwierciadlane (reflektorowe) - gdzie zmiana kształtu banki i systemu refleksyjnego powoduje zmianę koncentracji wiązki strumienia świetlnego

Lampy wyładowcze mają najczęściej postać banki o kształcie kulistym lub cylindrycznym, do których wprowadza się gaz pod różnym ciśnieniem lub metal o dużej prężności par. W bańkę wtopione są elektrody, między którymi zachodzi wyładowanie. Wyładowcze źródła światła można podzielić na lampy o wyładowaniu jarzeniowym i lampy o wyładowaniu lukowym. Najczęściej stosowanymi lampami wyładowczymi są: świetlówki, lampy rtęciowe, lampy sodowe, ksenonowe, neonowe, wodorowe.

• 7. Oprawy oświetleniowe

Nieosłonięte źródło światła może spowodować zjawisko olśnienia przykrego, a nawet oślepiającego. Aby tego uniknąć, montujemy źródło światła w oprawie oświetleniowej.

Oprawa oświetleniowa jest to urządzenie służące do rozsyłu, filtracji i przekształcania strumienia świetlnego jednego lub kilku źródeł światła. Zawiera ono wszystkie elementy niezbędne do podtrzymania, mocowania i zabezpieczenia tych źródeł oraz w razie potrzeby obwody pomocnicze wraz z elementami potrzebnymi do ich podłączenia do sieci zasilającej. Głównym zadaniem oprawy jest kształtowanie wiązki światła pochodzącej od zainstalowanego źródła światła. Źródło światła zainstalowane w oprawie, a także elementy oprawy o dużej luminacji muszą być zasłonięte przed okiem użytkownika. Zwykłe oprawy oświetleniowe zapewniają bezpieczeństwo przed przypadkowy dotykiem części czynnych. Natomiast oprawy dalszego stopnia ochrony zabezpieczają również przed wnikaniem pyłów i wody.

• 7.1 Właściwości

Skuteczność świetlna (hop) jest to stosunek całkowitego strumienia świetlnego wysyłanego przez oprawę oświetleniową do całkowitej mocy pobieranej przez tę oprawę. Jednostką skuteczności świetlnej jest lm/W.

Krzywa światłości jest to krzywa otrzymana z przecięcia bryły fotometrycznej płaszczyzną przechodzącą przez środek świetlny oprawy. Na rysunku przedstawiono przykłady charakterystycznych krzywych światłości. Oprawy z rozsyłem skupionym bądź skośnym przeznaczone są do doświetlania małych obszarów - np. stanowisk pracy lub płaszczyzn pionowych - regały, ściany.

Kąt ochrony (d) jest to kąt płaski wyznaczony w pionowej płaszczyźnie przechodzącej przez środek świetlny oprawy, określający strefę, w której przedziałach oko obserwatora jest chronione przed bezpośrednim promieniowaniem źródła światła.

• 7.2 Zasady doboru.

Podstawowymi kryteriami doboru i rozmieszczenia opraw są:

• ograniczenia olśnienia

• zapewnienie odpowiedniego rozkładu luminacji

• zapewnienie ochrony przed czynnikami zewnętrznymi

• zapewnienie wymaganej równomierności oświetlenia

• ograniczenie odbić strumienia światła

• zapobieganie powstawaniu dużych cieni.

Innym problemem są odbicia światłą od połyskliwych powierzchni. Aby je ograniczyć należy:

• używać opraw mających dużą powierzchnie święcąca i niska luminacje

• używać materiałów o matowej powierzchni

• zwiększyć strumień świetlny padający z kierunków bocznych

• rozplanować oprawy tak żeby żadna nie znajdowała się nad stanowiskiem pracy.

Aby zapewnić dużą równomierność oświetlenia w pomieszczeniu, oprawy świetlne należy rozmieszczać w sposób równomierny, w stałych odstępach. Zwiększenie równomierności oświetlenia można uzyskać, podnosząc wysokość zawieszenia oprawy. Linie opraw należy umieszczać prostopadle do rzędów stanowisk pracy, zapobiega to powstawaniu cieni i odbić w kierunku obserwatora.

Stosowanie odpowiednio dobranych opraw oświetlenia miejscowego, usytuowanych w pobliżu płaszczyzny roboczej zaleca się w tych przypadkach gdy oprawa oświetlenia miejscowego powinna mieć tak duży kąt ochrony oraz powinna być tak zlokalizowana w stosunku do użytkownika, aby przy każdym położeniu jego głowy związanym z wykonywaniem określonych czynności, pole widzenia znajdowało się w całości w strefie o ograniczonym olśnieniu oraz, aby nie występowały cienie ani olśnienie odbiciowe.

• 7.3 Rodzaje opraw.

• oprawa zwykła - oprawa bez specjalnej ochrony przed przedostawaniem się pyłu lub wilgoci

• oprawa zabezpieczona - oprawa mająca specjalną ochronę przed przedostawaniem się pyłu, wilgoci lub wody

• oprawa przeciwwybuchowa

• plafoniera wąskostrumienna - mała oprawa koncentrująca światło, zazwyczaj wbudowana w sufit

• projektor

• projektor wąskostrumieniowy

• projektor iluminacyjny - do oświetlania obiektów

• 7.4 Systemy oświetlania

W zależności od rozmiarów pomieszczenia, rodzaju wykonywanej pracy, charakteru pracy i charakterystyki użytkowników oraz od aspektów ekonomicznych spełnienie wymagań oświetleniowych możliwe jest poprzez zastosowanie różnorodnych rozwiązań oświetleniowych. Oświetlenie ogólne może być stosowane w różnych systemach

1) bezpośrednie - przy zastosowaniu opraw zamontowanych na suficie lub wbudowanych w sufit podwieszany, których ponad 90% strumienia świetlnego pada bezpośrednio na płaszczyznę roboczą;

2) pośrednie - przy zastosowaniu opraw stojących (czasami kinkietów) lub zwieszakowych, których do 10% strumienia świetlnego pada bezpośrednio na płaszczyznę roboczą;

3) bezpośrednio-pośrednie lub pośrednio-bezpośrednie - najczęściej realizowane jest za pomocą opraw zamontowanych na zwieszakach, których od 10% do 90% strumienia świetlnego pada bezpośrednio na płaszczyznę roboczą (lub odwrotnie);

• 8. Wnioski

Pamiętajmy więc o treści paragrafu 26.2 rozporządzenia o ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy który, że pracodawca, niezależnie od oświetlenia dziennego powinien zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z polskimi normami, a także starajmy się wpływać na oświetlenie w naszym domu, tak aby nie było dla nas uciążliwe i męczące.

• 9. Bibliografia:

1. Rączkowski Bogdan, BHP w praktyce

2. Oziemblewski Przemysław, Technika świetlna od podstaw

3. Uzarczyk Andrzej, Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy.

4. .www.ciop.pl

5. http://lumen.iee.put.poznan.pl/kw/Oprawy_oswietleniowe.pdf

6. http://bhp.wip.pl/organizacja-stanowiska-pracy/podstawowe-oswietlenie-w-pomieszczeniach-pracy

7. Nauka o pracy- bezpieczeństwo, higiena, ergonomia.(pakiet edukacyjny)

13

---