Rośliny uprawiamy aby zaspokoić potrzeby:
75% energetyczne
25% białko
ROŚLINY ZBOŻOWE należą do rodziny traw, są łatwe do uprawy, zbioru i przechowywania. Uprawia się dużo zbóż (bo rolnictwo ekstensywne) 20 lat temu zboża stanowiły 52%, teraz 70%, gdyż nie opłaca się uprawiać innych roślin. Żyto w Polsce jest uprawiane na dużej powierzchni, gdyż jest dużo gleb lekkich. Nawet w Ameryce nie dają na tyle. Żywność jest groźną bronią (polityka - kto silniejszy ten ma siłę) Najwartościowszym zbożem jest pszenica:
wymaga dobrych gleb
dobrych przedplonów
dbania o nią
Mamy wyższe plony niż w USA bo tam chcą uzyskać najwyższy plon, ale przy małych kosztach. W Holandii na odwrót - nie liczą się z kosztami
Bardzo ważna odmiana: są odmiany o dużych wymaganiach (gamma, weneda) i o małych wymaganiach (panda, salwa) glebowych
przedplon- pszenica ma bardzo ważny przedplon. Najgorszy przedplon dla zbóż to zboża, bo zboża pogarszają strukturę gleby, powodują wzrost zachwaszczenia, choroby - zwłaszcza choroby podsuszkowe (powodują zasychanie, łamanie zbóż)
Odmiany wrażliwe - liwilla i tolerancyjne - alledo
Termin siewu: Opóźnienie terminu siewu powoduje mniejszy plon. Pszenica wykazuje silną reakcję fotoperiodyczną (reakcja na długość dnia i nocy) Jeżeli wcześniej zasiejemy to pszenica zdąży jeszcze w jesieni się krzewić. W jesieni tworzą się też wiązki kłosa. Jeżeli później zasadzimy to krzewienie odbywa się szybko i jest mniej kłosów - a więc też ziarniaków na danej jednostce powierzchni:
- tolerancyjne -(lanca, niwa, parada, polanka, rada) przy tolerancyjnych opóźniony termin siewu powoduje też niższy plon, ale nie o tyle niższy niż przy wrażliwych
Zimotrwałość: - duża - liwilla, niwa, lanca, delta, emika
- mała - modra, polanka, alba
Mechaniczna uprawa roli: Dobrze wykonana mechaniczna uprawa roli powoduje większy zbiór o ok.. 20%. Ziemia powinna być wyrównana - wtedy gleba odparowuje mniej wody, górna warstwa powinna być rozdrobniona ok. 0,85-1 g/cm3, 0,1-0,5-1 cm bryłek powinno być dużo- ok. 60%, dolna warstwa zwięzła, ciężar objętościowy 1,2-1,3 g/cm3. Ważny dostęp powietrza, temperatury, woda. Aby pszenica dobrze się rozwinęła potrzebuje 90 milimetrów wody
WYMAGANIA KLIMATYCZNE: Pszenica ozima potrzebuje dużo wody. Aby uzyskać 1 kg ziarna to ok. 1 litr wody(??????). Odmiany są takie że ile jest ziarna tyle słomy, 500 - współczynnik transpiracji - wysoki. Mrozy - 20 stopni C bez okrywy śnieżnej potrafi przezimować nasza odmiana a - 30 C z okrywą śnieżną.
Mechaniczna uprawa roli: Poprzez racjonalną uprawę roli plon może wzrosnąć o 20% Gleba przed siewem powinna mieć 2 warstwy. Górna - 5-6 cm - silnie rozdrobniona- w nią siejemy. Mniejsze agregaty niż 0,1-0,5-1 mm są niekorzystne dla prawidłowej uprawy gdyż jest to już pył, nieodporny na wiatr, wodę i tworzy się skorupa. Ziarniaki siane w równej odległości , równomiernie przykryte ziemią (bryły odpadają) Miarą rozdrobnienia jest ciężar objętościowy gleby - waga 1cm3. Część dolna do 24 cm musi być mniej rozdrobniona by woda mogła przejść do góry. Jesienią aby pszenica kiełkowała ziemia potrzebuje 90 mm wody. To że są mniejsze grudki ziemi - gleba w jesieni zatrzymuje więcej wody, 40mm wody. Duże bryły - więcej odparowuje. Gleba przed siewem powinna być odleżała. Jeżeli tak nie jest to gdy posiejemy ziarno ono kiełkuje, gleba obniża się i urywa korzonki. Orka siewna powinna być wykonana 2-3 tygodnie przed siewem. Gleby lekki - krócej, ciężkie - dłużej. Zależy to też od przedplonu i jego zejścia z pola.
Zespół uprawek przedsiewnych. Gdy przedplonem są:
1.rośliny okopowe - zabronować, płytka orka 15-18 cm, doprawiamy glebę: bronowanie, lub kultywator o sztywnych łapach + wał strunowy (wyrównuje powierzchnię pola, trochę ugniata)
2.rośliny zbożowe: zbieramy przedplon, podorywka - od razu po zbiorze przedplonu - bo woda paruje, bronowanie, kultywatorowanie, orka siewna na ok. 24 cm, wał strunowy
3.lucerna - wzbogaca glebę w azot, pozostawia resztki korzeni, pozostawia ok. 6-7 ton s.m. korzeni. Rośliny motylkowate przesuszają pole. Przed zaoraniem lucerniska, czyli od zbioru, do siewu powinno upłynąć ok. 4-6 tygodni. Azot z korzeni ulega mineralizacji i jest łatwo dostępny, rośliny pobierają. Zabiegi po lucernie: 1- talerzowanie - broną talerzową - rozcina darń, resztki korzeniowe, szybsze opadanie gleby, 2-podorywka ok. 10-12 cm, 3-bronowanie, 4-orka siewna na ok.24cm, 5-bronowanie, za 4 tygodnie siew
Wał Campbela powoduje szybsze osiadanie gleby, a po zaoranej darni gleba wolniej osiada
4.kukurydza -pozostawia bardzo duże resztki korzeniowe, brona talerzowa, głęboka orka, nie należy stosować bron, aby nie wyciągać resztek korzeniowych, brona talerzowa. Stosuje się tu wał Campbela
Nawożenie pszenicy: Pszenica wymaga dużego nawożenia azotem fosforem i potasem, gdy gleba zakwaszona to wapnowanie - 1 rok wcześniej przed siewem pszenicy, 5,5- kwaśna gleba, 7 - obojętna, >7-zasadowa
Dawki pod pszenicę ozimą:
pzrewidywany plon w t/ha |
P2O5 - niska zasobność gleby |
P2O5 - wysok |
K2O - niska |
K2O - wysoka |
3 |
60 |
30 |
70 |
50 |
3,5 |
80 |
40 |
90 |
60 |
4,5 i > |
100 |
60 |
120 |
80 |
Pszenica ozima pobiera N-23-25 kg, P2O5 - 10-11, K2O - 20-24 dla 1t ziarna i 1t słomy
Zawsze dajemy fosfor i potas przed wykonaniem orki siewnej, albo po, ale wymieszać z glebą nawozy
Azot - nawożenie precyzyjne. Azot powoduje duże przyrosty plonu. Może mieć też skutki niekorzystne - powoduje wyleganie. Po dobrych przedplonach np. okopowe nie nawozimy azotem przed siewem. Po złych przedplonach w jesieni 20-30 kg/ha przed siewem. Nawożenie - zasadnicze - teoretycznie- odbywa się wiosną. Bierzemy po uwagę:
1.glebę
2.przedplon
3.odmiana - intensywne i mniej intensywne
4.wcześniejsze nawożenie - pod przedplon wysoka dawka azotu to pod pszenicę dajemy mało azotu
5.przebieg pogody - jesień i zima ciepła i wilgotna to dajemy więcej azotu - bo deszcz wypłukał. Jesień sucha zima mroźna to mniej azotu
Technika nawożenia azotem: Dawka azotu 50 kg/ha - dajemy ją jednorazowo
1.dawka 60-70% przed wegetacją
2.dawka 40% faza strzelania w źdźbło
3. dawka przed kłoszeniem - ok. tydzień przed
4.dawka - dawka regeneracyjna - regeneruje glebę - wpływa na liczbę kłosów na jednostkę powierzchni
5.dawka uzupełniająca - uzupełnia to co roślinom brakuje gdy roślina jest niedożywiona
6.dawka kwalifikacyjna - dzięki niej uzyskujemy dobrą mąkę i pieczywo, podnosi zawartość glutenu u odmian chlebowych
SIEW PSZENICY
Polska pdwsch 20-30 IX do 5X
Białystok, Suwałki 15-20 IX do 30 IX
Polska pdzach 25-10X do 25 X te najpóźniejsze terminy nie powodują jeszcze obniżenia plonu, optymalny termin siewu związany jest z reakcją fotoperiodyczną
ILOŚĆ WYSIEWU ZALEŻY OD:
1. odmiany - silnie krzewiące 400-450 szt/m2 słabokrzewiące 550-600
2. gleba - kompleks pszenny - normy niższe, gleby słabe - wyższe
3. przedplon - bdb - ziemniaki- normy niższe, słaby - wyższe
termin siewu - opóźniony siew, za każdy dzień zwiększamy normę wysiewu o 1%
przebieg pogody - jeżeli nie padało długo to siejemy o 5-8% licząc się z tym że część ziarniaków nie wykiełkuje, susza - o 10%
technika - np. antywylegacz - zwiększamy normę o 10 - 15 % na wiosnę musimy zastosować antywylegacz
Normy wysiewu pszenicy ozimej - ziaren/m2:
400-500 - elene, tercja, olma, panda
450-550 - kamila, rosa, roma, wilga
550-600 - maltanka. kobra, alba, lama, gama
ilośc wysiewu (kg/ha) = ( sztuk nasion/m2 * MTZ (g) ) / zdolność kiełkowania (% podana na metce)
Dodatek: gorszy przedplon - 5-10%
opóźnienie siewu 5-20%
antywylegacz - do 20%
PSZENICE SIEJEMY siewnikiem rzędowym lub zbożowym. Rozstawa między rzędami ok. 9-15 cm (12) Gdy ponad 6000 ziarniaków to zmniejszamy rozstawę. Siejemy na głębokość ok.4cm. Jeżeli gleba ciężka na ok. 3cm. Przesuszona lekka na ok. 5cm. Nie należy przekraczać 6cm. Ziarno przed siewem powinno być zaprawione aby chronić ziarniaki. Na 100 kg ziarna to ok. 200 gramów zaprawy - tak jak jest napisane na ulotce - musi być dobrze wymieszane. Dobre zaprawienie jest bardzo istotne, zwalcza choroby.
PIELĘGNACJA PSZENICY - po siewie!! :
1.mechaniczne - bronowanie i zwalczanie chwastów
2.chemiczna
W jesieni 1 się nie stosuje. 2 im chwasty młodsze to łatwiej je zwalczyć
Rolnik na wiosnę powinien zobaczyć jak pszenica przezimowała. Optymalna obsada roślin po zimie 350-550. Jeśli niska obsada to niekiedy trzeba zaorać. Wyższej jakości gleba to może być ok. 150-200. Po ruszeniu wegetacji to bronowanie ukośne do kierunku siewu aby zniszczyć chwasty i skorupę. Po ok. 2 tygodniach bronowanie można powtórzyć. Herbicydy do zwalczania chwastów. Należy rozpoznać i dobrać herbicydy by zwalczyć chwasty których jest najwięcej. Progi szkodliwości:
25 roślin - miotły zbożowej
5- owsa głuchego
10 - przytuli czepnej
15 - bławat
15 - przetaczników
2- ostrożeń
O skuteczności herbicydów decyduje:
-prawidłowy dobór i wielkość dawki - dawki preparatów stosowanych po wschodach zbóż działających poprzez glebę, powinny być większe na glebach cięższych
-termin, technika stosowania - działanie jest skuteczniejsze gdy chwasty znajdują się we wcześniejszych fazach rozwoju
-układ warunków pogodowych, temp. 8-20 C, okres potrzebny do wniknięcia do tkanek roślin 4-6 godzin
Obniżenie plonu przez choroby: Najgroźniejsze gdy działają na kłos - 45% dokłosie i liść flagowy 35%
Fungicydy - stosujemy w fazie strzelania w źdźbło i 2 raz po wykłoszeniu
Wyleganie zbóż:
znacznie obniża plony
pogarsza jakość
Straty zależą od:
1.stopień wylegania - kombajn nie zbierz e takiego zboża
2.czas wylegania - im wcześniej jest wyleganie tym starty są większe
Przeciwdziałanie wyleganiu:
1.obieranie odmiany - tercja
2.stosowanie odpowiedniej agrotechniki
-racjonalne nawożenie
-optymalna ilość wysiewu
-racjonalna pielęgnacja - 6000-8000 kłosów/m2 - większe zagęszczenie to wyleganie
1.stosowanie retardantów - skracają źdźbło i utwardzają j - retacel, Barcena CCC 2-3 l/ha od fazy pełni krzewienia
Zbiór pszenicy - kombajnem:
1.zbiór jednofazowy - kombajn
2.zbiór dwufazowy - najpierw kosimy na pokos potem wjeżdżamy kombajnem lub podbierakiem
ŻYTO ZWYCZAJNE
Pochodzenie - z Azji Środkowej, pojawiło się jako chwast w pszenicy. Znaczenie gospodarcze - uprawia się na świece 11 mln ha - 1,5% zasiewu wszystkich zbóż. Główni producenci - Rosja, Szwecja Polska Niemcy Białoruś. W Polsce 1,5 mln ha - 21% zasiewów zbóż. Uzyskuje się ok. 23 decyton ziarna z ha
Sposób użytkowania: To roślina paszowa, podaje się ją jako ziarno.
Wymagania klimatyczne: Znosi niskie temperatury do -25 -30 C. Ma bardzo dobrze rozwinięty system korzeniowy dzięki czemu może czerpać z dolnych części gleby wodę. Jest odporny na suszę . Krzewi się z drugiego węzła. jest wrażliwe na osiadanie roli. W fazie strzelania w źdźbło i kłoszenia największe potrzeby wodne. Może być sadzone na niezbyt dobrych glebach, al. na lepszych lepsze plony, zalecane gleby klasy 4 i 5
Odmiany:
-populacyjne - starego typu które w Polsce funkconują od lat - Darikowskie Złote, Darikowskie Nowe, Kier, Skat, Walet
-mieszańcowe - wyższy plon i krótsza słoma - Marder, Esprit, Fernando, Klawo, Luco, Ursus
-syntetyczne - Caraass
Zyto ma potencjał plonowania 6,5 tony
Ważniejsze cechy mieszańców:
-plonowanie większe o 10-20% niż odmian populacyjnych
-wyższe wymagania glebowe, nawozowe, agrotechniczne
-trzeba co roku wymieniać materiał siewny
-zawiązywanie większej ilości ziaren w kłosie i wytwarzanie większej ilości źdźbeł kłosonośnych
-większa podatność na wyleganie
Zmianowanie:
Żyto ozime - najlepsze pzredplony strączkowe, okopowe - wczesne ziemniaki. Żyto często jest uprawiane w zmianowaniu 4polowym, kończy tę rotację ( 1okopowe 2zboże jare 3motylkowe zboże ozime) Żyto znopsi uprawę w monokulturze, może być siane po sobie. Żyto po darni:
Zespól uprawek pożniwnych:
- przyoranie darni, podorywka (kultywator, brona talerzowa, pług) bronowanie - zmniejszyć parowanie i wysychanie
Zespół uprawek przedsiewnych:
orka siewna, brony, kultywator, orka wykonane 2-3 tygodnie przed siewem żyta aby gleba się odleżała
Gdy gleba osiada to przemarzanie węzła krzewienia, powoduje to śmierć rośliny, więc stosujemy wał Campbella by przyspieszyć osiadanie, przed siewem.
3 systemy rolnictwa:
konwencjonalne
ekologiczne
zintegrowane:
*dobór odmian odpornych na choroby
*racjonalne zmianowanie
*używanie fungicydów i herbicydów w przypadku przekroczenia progów szkodliwości
*obniżenie ilości wysiewu
*nie stosowanie retardantów
*ograniczenie strat żniwnych
Pobieranie składników pokarmowych w kg na 1 tonę plonu głównego z plonem ubocznym
Żyto - N-21 P2O5-11 K2O-27 CaO-6 MgO-5
Naw ożenie: Po zbożowych - azot przedsiewnie
- azot 60-100 kg/ha. 21 kg azotu potrzebujemy na wyprodukowanie 1 t Żyta. Azot to pierwiastek który jest mało trwały w glebie. Niewielka ilość azotu jest w glebie, bo pozostawia go przedplon. Po zbożowych - nawozimy azotem bo w glebie brak. W przeciętnych warunkach nawozimy azotem 60 do 100 kg. Więcej niż 60 kg trzeba podzielić. najpierw 60% w czasie wznowienia wegetacji a resztę w fazie wydłużania się trzeciego międzywęźla
fosfor 40-80 kg
potas 70-120 kg P i K stosujemy przed siewem np. w czasie orki siewnej
SIEW:
Wysiewamy 3-5 mln ziarniaków/ha MTZ 27-35 gramów. Aby uzyskać taką obsadę musimy wysiać 120-140 kg/ha. Ilość ziarniaków wysianych zależy od kompleksu - żytni bdb - 3 mln, b. słaby - 4mln, żyto na zielonkę - 5mln
TERMIN WYSIEWU
5 IX - 5 X. Południe - druga połowa września, pn - początek IX.
Pielęgnacja - polega na zwalczaniu chwastów. Bronujemy gdy zostało zarażone pleśnią śniegową, opryskiwanie, zaprawianie nasiona, herbicydy, antywylegacz
ZBIÓR - 3 dekada lipca 0- w dojrzałości pełnej
PSZENŻYTO
Krzyżówka żyta i pszenicy. W Polsce uprawiane jest na pow. 600000 ha, 3 tony z ha - plon przeciętny. Użytkowanie - na paszę. Wymagania - pośrednie między żytem (-20C) a pszenicą (-30C) - (-25C) Wymagania glebowe - najlepiej na kompleksach pszennych ale to mało ekonomiczne. Uprawia się je na gorszych: żytnich kompleksach - bdb i db
Odmiany:
-jare - Migo, Waned, Korgo, Mieszko, Gabo
-ozime Alzo, Bogo, Disco, Janko, Tornado, Kazo
Agrotechnika - najlepsze przedplony - wczesne strączkowe na nasiona, motylkowe wieloletnie, wczesne lub średniopóźne ziemniaki,
-gorsze to owies i kukurydza na kiszonkę i motylkowe z trawami,
-najgorsze - zboża, pszenżyto, pszenica
Nawożenie:
-azot - do 120 kg dawkę można zmniejszyć jeśli przedplonem były rośliny niezbożowe. Jeżeli dawka nie przekracza 100 kg to dzieli się ją na 2 części, więcej na 3 części
-fosfor 100 kg i potas 120 kg - przed siewem
TERMIN SIEWU:
Polska od 10IX do 5X
Południe Polski 15 - 30IX
WYSIEW: 3,5-6,5 mln/ha. Im lepsza gleba, lepszy kompleks, dobry czas siewu to mniej ziarniaków
Pszenżyto bardziej wrażliwe niż żyto na przemarzanie. Optymalna obsada 250-450 roślin/m2, liczba kłosów 500-600/m2. Zaorać gdy na kompleksach pszennych,100/m2 a żytnich 120
Pielęgnacja: Można bronować w okresie piórkowania, w fazie krzewienia, bronowanie niszczy wschodzące chwasty. Najpierw brony a później herbicydy takie jak u żyta. Pszenżyto przyjmuje choroby od żyta i od pszenicy.
Zwalczanie szkodników:
-skrzypionki - 1-2 larwy na źdźble ozimego, 1-3 jarego
-mszyce 10 szt na 1 kłosie
Przeciwdziałanie wyleganiu:
-uprawa odmian sztywnosłomych
-stosować rzadszy siew
-stosować pełne i zrównoważone nawożenie mineralne
-nie wysiewać jednorazowo dużych dawek azotu
-stosować retardanty
ZBIÓR - 2-3 dekada sierpnia - kombajnem
JĘCZMIEŃ
1 mln ha, stanowi 10% pow. upraw zbóż, 12% stanowi jęczmień ozimy 110-190 tys ha
Średni plon 2,1-2,3 tony
Zbiory jęczmienia 3-3,5 t/ha, 75% na pasze, 55 na kasze i płatki, do produkcji browaru
Jęczmień ma najniższy współczynnik transpiracji - 350 kg wody na 1 kg wytworzenia masy ziarna. Jęczmień ozimy jest wrażliwy na nadmiar opadów
Wymagania glebowe - Uprawiany na kompleksach 3 i 4, pH 5-7, pobiera najmniej wapnia, Uprawiany na pszennym wadliwym. Spośród zbóż ma duże wymagania na pH
Odmiany:
-jęczmień ozimy - Bazant, Bursztyn, Gil, Kroton(4rzędowy) Marinka (2rzędowy) Sigra (browarniczy)
Zmianowanie:
Najlepszy przedplon - groch, rzepak ozimy, ziemniaki wczesne, mieszanki strączkowe na nasiona. Ze względu na choroby nie powinno siać się jęczmienia po jęczmieniu lub życie. Jęczmień mniej wrażliwy na opadanie roli dlatego stosujemy wał Campbella. Po przedplonach zbożowych uprawki pożniwne i przedsiewne, po innych - nie trzeba
Nawożenie:
Azot - 23kg
Fosfor - 10
Potas - 25
Wapń - 10
Magnez - 4
Nawożenie azotem 50-130 kg. Dawki 50-6-% wiosną - ruszenie wegetacji, I kolanko 2-3 cm nad ziemią - druga dawka (lub 1-40% 2-30% 3-20% ???)
fosfor- 60-100 kg
potas 70-120
SIEW:5-20 IX, 330-450 szt na m2, w optymalnym terminie siewu wysiewamy ok 145-195 na 1 ha Późniejszy siew to większa masa siewu o ok 15%
Jęczmień łatwo przemarza na wiosnę 300-350 roślin/m2 to optymalna ilość, pon 250 roślin nawozimy duża ilością azotu a jak ,120-150 to trzeba zaorać
Progi szkodliwości:
miotła zbożowa 20 szt/m2
owies głuchy 5
gorczyca polna 2
Zwalczanie chorób po przekroczeniu progów szkodliwości stosujemy fungicydy Tango Bravo Tilt
Szkodniki:
Skrzypionki - 1-2 larwy na rośline
mszyce 5-10 na kłosie
ZBIÓR : jęczmienia ozimego w dojrzałości pełnej przez kombajn zbożowy. Zbiór od początku do połowy lipca.
Zboża jare - przeciętne plony są niższe niż ozime. Dlatego że w naszej strefie klimatycznej decyduje woda.
ZALETY ZBÓŻ JARYCH: - łatwiejsza walka z chwastami (bronuje się po siewie przed schodami) -ok. 4 liście zbóż - bronowanie
PSZENICA JARA
Wysokie wymagania glebowe, wymaga dobrych przedplonów, duża ilość odmian o wysokiej wartości technologicznej.
ODMIANY: eta 12,8 białka, 6 wart. Wypiekowa; Henia 12,8 , 5; Omega 12,5, 6,5;Jasna 13, 6,5; Hena 12,5 7
Przygotowanie roli:
Uzależnione od przedplonu, jeżeli szybko schodzi to wykonujemy więcej czynności jeżeli późno schodzi to tylko orka zimowa (ziębla), która jest zarazem orką siewną. Orka siewna wiosną jest najpoważniejszym błędem agrotechnicznym.
Wiosenne przygotowanie:
Włókowanie (wyrównanie pola i przyspieszenie ocieplania), bronowanie. Na glebach lekkich możne od razu przejść do bronowania.
Nawożenie:
- Fosfor i potas - dawki uzależnione od zasobów gleby i od tego jakie plony uzyskujemy (fosfor:30-80 kg, potas 50-100kg) Na glebach zwięzłych można nawozić jesienią a na glebach lekkich na wiosnę.
- Azot: całkowita dawka 50-60 kg to nawozimy w całości przedsiewnie. Dawka zależy od przedplonu. Dawki powyżej 60 kg dzielimy:
40-50% przed siewem
30-40% w fazie strzelania w źdźbło
20-30% przed kłoszeniem - ma wpływ na zawartość białka i glutenu, na jakość odmian chlebowych.
Siew:
Wykonujemy wcześnie, aby wykorzystać zapasy wody z zimy (do do końca III a najpóźniej do 10 IV)
Ilość wysiewy zależy od kompleksu gleby: 4-6 mln ziarniaków/ha
Odmiany silnie krzewiące - mniej, słaby przedplon - więcej. Ziarno powinno być zaprawiane.
Bronowanie posiewne ukośnie do kierunku siewu - jeżeli jest potrzeba.
Pielęgnacja:
Ogrywa bardzo ważną rolę, bo prawidłowo wykonana może zniszczyć do 80% chwastów:
1. Bronowanie po siewie przed wschodami.
2. Zabieg można powtórzyć w fazie krzewienia (4 liście)
3. Uciążliwe chwasty zwalczać herbicydami (niszczyć te chwasty których jest najwięcej) Chwastox, Pielik
4. Pszenica jara jest bardzo podatna na choroby, wówczas stosować fungicydy po przekroczeniu progów szkodliwości, np. Alert, Tango
5. Szkodniki - insektycydy
6. Stosowanie antywylegacza
Zbiór kombajnem
JĘCZMIEŃ JARY
Duże wymagania glebowe, lecz mniejsze niz pszenica, uprawa może być na glebach kompleksów żytnich, ma niski współczynnik transpiracji=350
2 grupy odmian:
A. Pastewne (na paszę) - powinny zawierać jak najwięcej białka, uprawia się je po najlepszych przedplonach
B. Browarne (do produkcji piwa) - nie powinny zawierać białka, nie mogą być uprawiane po dobrych przedplonach
Jęczmień ma krótka lecz wiotką słomę, jest więc podatny na wyleganie, silnie Sie krzewi więc normy wysiewu są niższe, ilość kłosów 650-700/m2
Uprawa:
1. Orką siewną jest orka zimowa
2. Termin siewu późniejszy niż u pszenicy bo do 5 IV a najpóźniej do 20IV - jęczmień jest tolerancyjny jeżeli chodzi o opóźniony termin siewu
Kolejność siewu zbóż jarych:
owies, pszenica, pszenżyto, jęczmień
Nawożenie:
- dawka azotu dla j. browarnedo do 50 kg zawsze przedsiewnie
- fosfor i potas - dawki uzależnione od zasobności gleby 30-80kg
Siew:
Ziarno zaprawione, normy wysiewu 280-440 szt/m2; ilość wysiewu zależy od gleby, odmiany, przedplonu.
Pielęgnacja:
J. j. jest bardzo wrażliwy na zaskorupienie gleby, stąd po siewie a przed wschodami trzeba ją zniszczyć (brona, wał strunowy, kolczatka), w czasie wschodów nie wolno bronować następne bronowanie po 4 liściach, gdy nie wystarczy pielęgnacja mechaniczna to stosujemy herbicydy np. Pielik
Zwalczanie chorób - fungicydy stosujemy w fazie strzelania w źdźbło
Zwalczanie szkodników insektycydami np. Delis
Zbiór kombajnem, j. browarny musi mieć wysoką zdolność kiełkowania więc nie można dosuszać ziarna ciepłym powietrzem - zbiór snopowiązałką co powoduje wyższą zdolność kiełkowania.
PRZENŻYTO JARE
Długi okres wegetacji i nierównomierne dojrzewanie. Wadą jest długa słoma lecz są już odmiany o krótkiej słomie (odmiany karłowe lub półkarłowe)
W Polsce jest zbożem cennym ale wykorzystywanym głównie na paszę, nie jest to zboże towarowe (bardzo niska cena). Uprawa na własne potrzeby na glebach gorszych.
\OWIES
Kwiatostanem jest wiecha, ziarno wykorzystywane na paszą (dla koni), jak i na spożycie, ziarno otoczone plewkami które nie są ze sobą zrośnięte; ze względu na plewki wartość pokarmowa owsa jest niższa; ostatnio wyprodukowano odmiany bezplewkowe - w czasie koszenia ziarno wypada z plewek lecz odmiany te dają około 30% mniejszy plon.
Uprawiany często w warunkach górskich bo ma małe wymagania glebowe, można go uprawiać na dużej wysokości npm (800-1000m). Współczynnik transpiracji = 500. Zaczyna kiełkować w temp pow 1 st C i potrzebuje dużo wody. Uprawa owsa pod względem pow uprawy maleje - rolnicy przeszli na traktory i jest mniej koni.
Uprawa:
Podobnie jak przy innych zbożach jarych lecz wymaga bardzo wczesnego siewu.
Termin siewu do końca III w górach do 10 IV
Nawożenie
- fosfor(30-90kg) potas(40-100kg) uzależnione od gleby
- azot 40-90 kg Pierwsza dawka przedsiewnie a druga w fazie strzelania w źdźbło
Fosfor i potas daje się wiosną (jesienią dużo wody i by je wymyło)
Ilość wysiewu:
Normy wysiewu wysokie 500-600szt/m2, MTZ niższa niż u innych zbóż, ziarno zaprawiane, siać siewnikiem
Pielęgnacja:
Bronowanie po siewie a przed wschodami i drugi raz jak są 4 liście
Owies źle reaguje na środki Pielik czy Aminopielik więc należy stosować chwastox
Zbiór
Owies dojrzewa późno i nierównomiernie, w górach zbi ór końcem VIII i pocz IX po zbiorze ziarno wymaga dosuszenia (Jest podatne na zaparzenie)
Zboża jare często uprawiane w mieszankach. Uprawa w mieszankach daje wierniejsze plony, mieszanki są zdrowsze(gł. z owsem) zaleca się je uprawiać na gorszych glebach ziarno się śrutuje na paszę.
- gleby dobre ( pszenica+ jęczmień)
- gleby słabe ( owies+ jęczmień)
- dobór odmiany zależy od długości wegetacji np. odmianę owsa o krótkim a jęczmienia o długim okresie wegetacji aby ten okres do siebie zbliżyć
- wysokość roślin najlepiej gdy kłosy są tej samej wysokości.
KUKURYDZA
Ma duże znaczenie w świecie ma II miejsce po zbiorze pszenicy, uprawiana również na zieloną masę.Pochodzi z Ameryki jedna ze starszych uprawianych roślin.Jest to pasz energetyczna zawiera stosunkowo mało białka8% jest b. cennym komponentem pasz treściwych należy ją z czymś zmieszać najlepiej z motylkowymi: bób. Amerykańska pasza to 50% kukurydzy+ 50% soi- znakomita pasza.
Wymagania
- roślina ciepłolubna potrzebuje dużo ciepła przez cały okres wegetacji kiełkuje w temp. 6-8 stopni C
- oszczędnie gospodaruje wodą współczynnik transpiracji 180-250 jedna z najb. wydajnych roślin
- umiarkowane wymogi glebowe akceptuje wszystkie oprócz zimnych(ciężkich) i lekkich (piaszczystych)
Kierunki użytkowania
- na ziarno; ziarno po zbiorze wymaga dosuszenia bo zawiera 30% wody; odmiany o krótszym okresie wegetacji
- na zieloną masę; kiszonkę pasza objętościowa dla zwierząt
- CCM ziarno kolbą zmiksowane i konserwujemy
Do każdej odmiany przypisany jest wskaźnik FAO który mówi nam o długości wegetacji.Najkrótszy okres weget. FAO 110 najdłuższy FAO 999 (1wsza cyfra oznacza klasę wczesnośći;2ga cyfra oznacza grupę wczesności w rmach klasy; 3cia cyfra określa barwę ziarna) 0 i parzyste- ziarno żółte a cyfry nieparzyste- ziarno białe
Odmiany wczesne FAO do 190
odmiany średnioowczesne FAO 200-240
odmiany średniopóźne FAO 250-290
odmiany późne FAO pow. 300
Stanowisko zmianowania
Roślina mało wrażliwa na przedplon, może być uprawina po wszystkich przedplonach można też w monokulturze
Mechaniczna uprawa roli
Uzależniona od przedplonu; orka zimowa(ziębla) która jest zarazem orką wiosenną.Wiosną na glebach zwięzłych włóka by przyspieszyć ogrzewanie, na lżejszych brona nawozy mieszamy z glebą i siejemy
Nawożenie
29kg-N, 13- P2O5, 33-K2O,8-CaO, 9-MgO, stosujemy też nawozy organiczne (obornik+ gnojowica)obornik jesienią a gnojowica w każdym czasie
Technika nawożenia
fosfor i potas w całości przedsiewnie; azot pow. 100 kg dzielimy na 2 części: 1- 2/3 przedsiewnie a reszta po siewie.Przed siewem ziarno zaprawić środkami grzybobójczymi, owadobójczymi, repelentami.
Termin siewu
Późny, gdy gleba nagrzeje się do 8 stopni C (koniec IV początek V) gdy kwitnie tarnina, czereśnia, porzeczka
Obsada
- na ziarno mniej
- na kiszonkę 120 tys. szt./ ha
- krótki okres wegetacji 100 tys. szt/ ha
- dłuższy okres weget. 80 tys. szt./ ha
Wysiew siewnikiem punktowym, z reguły 15% więcej a przy opróżnionym terminie należy zmniejszyć normę. Szerokość międzyrzedzi 60-80 cm.
Pielęgnacja
Po siewie a pred wschodami bronowanie, po wschodach opielanie międzyrzędzi, stosowanie herbicydów.
ZIEMNIAKI: WYMAGANIA :okopowe bulwiaste, okopowe korzeniowe. Sprowadzone z ameryki jako rośliny ozdobne . 14-18% skrobii - 20 mln ton - zbiory w Polsce. Przeciętne plony niższe niż w innych krajach. Plony wirusowe powodują wyradzanie i w Polsce jest to powszechne zjawisko. Ziemniaki są wrażliwe na przymrozki w temp. 1,5 stop. Cels. Już przemarznie. Wsp. Transpiracji 300-500. Przystosowują się do różnych warunków, czyli jak mało opadów to Wsp. Transpiracji 280, a w górach gdzie dużo opadów 500. Małe wymagania glebowe lecz nie jest to roślina ubogich gleb piaszczystych. Najlepsze są: gleby średnie o podłożu gliniastym.
ODMIANY: dość odporne na wirusy ciężkie (Ater,Orlik,Koral) bardzo podatne na wirusy (Irys,Ruta) duża odporność na wirusy (Bronka,Bzuma) bardzo podatnę na zarazę (Makra, Irys,Atol)
STANOWISKO W ZMIANOWANIU:Nie wymaga dobrych przedplonów. Największa zawartość skrobii - ceza 20,8%, najczęściej uprawiany po zbożach, ale nia ma dla niech znaczenia po czym jest uprawiany. Nie może być uprawiany w monokulturze ze wzgl. Na matwika.
UPRAWA NA OBORNIKU : który należy wywieść jesienią. Wiosenna uprawa ma za zadania: 1-jednorodne spulchnienia warstwy gleby na głębokość 10-15 cm, tak aby nie występowały były 2,5 cm; 2-zagęścić górną warstwę gleby by nie gryzły i ślizgały się koła sadzarki (włóka, brony ciężkie, kultywator+brony).
Sadzeniaki muszą być zdrowe, najlepsze średnie 60gr.
OBSADA : wlk. Sztuk
3-4cm 64tys/ha
4-5cm 53 tys/ha
5-6cm 46 tys/ha
WSCHODY: Nie należy przekrawać sadzeniaków. Można je podkiełkowywać. Po wyjętych z kopca wschody po 20-40 dniach, po pobudzeniu wschody po 15-30 dniach; po podkiełkowywaniu wschody po 12-25 dniach. Jeżeli je podkiełkujemy są zdrowsze i silniejsze.
NAWOŻENIE ORGANICZNE: ziemniaki wymagają nawoż. Org. Zmianowania. Dużą rolę odgrywa nawożenie potasem.
CZĘŚĆ NADZIEMNA : ziemniaka najczęściej zostają na polu (zostają w glebie)
AZOT: ziemniaki pobierają 4,7 kg; P2O5 FOSFOR : 2,2 kg; K2O POTAS:9 kg z każdą toną bulw; CaO WAPŃ: 3,2 kg; MgO MAGNEZ:0,7kg
20 ton z ha - PLON
NAWÓZ ORGANICZNY : Na glebach lekkich nawóz - łubin żółty. Na glebach ciężkich gorczyca-przyorana. Obornik powinien być przyorany jesienią. Przy ziemniakach ale nie tylko dopuszcza się wiosenną orkę bo ziemniak ma 75% wody w bulwie.
DAWKI : zależą od gleby FOSFOR 15kg - 100 kg POTAS wszystkie okopowe potrzebują dużo potasu 40kg - 150kg. Fosfor i potas dajemy zawsze przed sadzeniem.
AZOT: zależne od potrzeb nawożenia odmian. Odmiany wcześniejsze wymagają obfitszego nawożenia, późniejsze mniej bo mają czas pobrać nawóz z obornika, z gleby od 60kg-120kg. Nawożenie w całości przed sadzeniem. W przypadku uprawy ziemniaków na sadzeniaki dawka azotu niepowinna być wyższa niż 70kg bo dużo azotu powoduje choroby.(grzybowe, bakteryjne). W przypadku uprawy na sadzeniaki potrzebujemy dużo bulw średniej wiekości a nie duże bulwy.
Azot 1, fosfor 1,2 , potas 1,5
Sadzeniaki 1: 1,2 : 1,5
Sadzeniaki drobniejsze potrzebujemy więcej w sztukach. Najlepsze są średnie do 60 gramów. 45-65 tys szt/ha - sadzeniaki - sadzenie. SADZENIE: gdy gleba jest ogrzana do ok. 8 stop. Celsjusza. Wskaźnik fenologiczny- zakwitanie mniszka pospolitego, gdy agrest wypuszcza liście. Sposoby sadzenia: 1)ręcznie 2)pług, sadzarki szerokość międzyrzędzia: gdy koń to mniejsze międzyrzędzie, a ciągnik - większe.
PIELĘGNACJA: straty wynikające przy silnych zachwaszczeniach przy złej pielęgnacji nawet 50% i więcej 3 metody pielęgnacji:
1)metoda mechaniczna po tygodniu po sadzeniu, obsypywanie + bronowanie, co tydzień lub 10 dni powtarzamy. Bromy chwastownik są z drutów. Do wschodów krótszych zębami do dołu. Jeżeli już są ziemniaki duze to stosujemy tylko obsypywanie.
2)herbicydy po wschodach po posadzeniu stosujemy środki chemiczne. Czasem musimy je powtórzyć.
3)pielęgnacja mechaniczna - chemiczna
Uprawa ziemniaków na sadzeniaki po wschodach nie należy stosować pielęgnacji mechanicznej -bo narzędzia przenoszą choroby wirusowe z liści, z krzaków!!!
SADZENIE: na głębokość 1 cm - na glebach lekkich 20-22 cm do ostatniego osypania, na cięższych głebiej.
ZBIÓR: ziemniaki posadzone na głębokości 6-7cm. Jeżeli ziemniaki są płytko posadzone to w lecie grzeje słońce na nie i powoduje to niższy plon. Zbyt głęboko przy zbiorze paliwo wykorzystujemy wiec to są koszty.
HERBICYDY: przedwschodowe i powschodach czasem stosuje się mieszanki herbicydów. Ziemniaki są atakowane przez choroby np. zaraz ziemniaczana - zasychają i brunatnieją części nadziemne. Choroby gdy rok jest o wysokiej temp. I wilgotny.
SZKODNIKI: stonka ziemniaczana bo zjada blaszki liściowe - nie ma asymilacji 0 nie ma plonu., mszyce - przenoszą choroby wirusowe., przez narzędzia , uprawa ziemniaków na szaeniaki przeciwko mszycom 3 opryski : 1)tydzień po wschodach - profilaktyczny (młode rośliny najchętniej są atakowane przez mszyce) 2)2-3 tygodnie po pierwszym zabiegu - w Polsce, III DEKADA CZERWCA, 3) największe nasilenie mszyc, II DEKADA LIPCA
ZBIÓR: nie zbiera się bulw gdy są jeszcze nie dojrzałe i skórka schodzi. Gdy skórka jeszcze nie dojrzała to gnije. Najlepiej zbiec ziemniaki przy wyższej temp. To są mniejsze uszkodzenia mechaniczne. Przed zbiorem należy zniszczyć części nadziemne jeżeli są zielone bo to ułatwia zbiór - lub opryskiwanie - Reglone bo nie tylko giną cz. Nadziemna ale także chwasty. Po zbiorze bulwy powinny odparować. Jeżeli wilgotne ziemniaki włożymy do piwnicy to one gniją. Najciemniejsze sadzeniaki można spryskać przed przechowaniem opryskuje się ja aby nie gniły.
BURAKI CUKROWE - są uprawiane w rejonach cukrowni bo transport jest b. drogi. Buraki uprawia się na podstawie kontraktacji (rolnik kupuje nasiona na podstawie kontraktacji z cukrownią która zobowiązuje się do odebrania buraków) Pierwszy burak wykorzystany do produkcji cukru. Burak Biały Śląski. I cukrownia we Wrocławiu, 4% cukru w korzeniach. Buraki pastewne półcukrowe mogą mieć 14% cukru. Burak wytrzymuje przymrozki do -6-8st.Cel.,Wsp.Transpiracji niski 200-300 na wyprodukowanie 1 kg suchej masy ziemniaki potrzebują 200-320 l. wody. Buraki to roślina wydajna z 1 ha dają duży plon. Pod koniec czerwca w lipcu i sierpniu - gdy są największe przyrosty - potrzeba dużo wody. Gdy wilgotna gleba powinno się sadzić. Duże wymagania glebowe - Gleba żyzna, wilgotna i głębokie żeby daleko mógł sięgać korzeń.
STANOWISKO ZMIANOWANIA Przedplon nie na dużej roli. Po pszenicy i jęczmieniu radzi się buraki. Nie mogą być buraki uprawiane po sobie ze wzgl. Na szkodniki:nicienie, matwik (6 lat na tym polu niepowinno się uprawiać buraków)
PRZYGOT ROLI: W jesieni przyorać obornik. Na wiosnę nie wolno obornika. Ostatnia czynność to orka zimowa na dużej głębokości.
Mechaniczna uprawa wiosną (bierze się pod uwagę aby utrzymać dużo wody): włóka, bronowanie, mieszanie nawozów, sadzimy buraki płytko)
NAWOŻENIE: Z 1 toną korzeni burak cukr. Pobiera: azot - 5kg, fosfor-2kg,potas-8kg,wapń-2kg,magnez-1,5kg
Burak cukrowy jest wrażliwy na kwaśny odczyn gleby.
MATERIAŁ SIEWNY: - w przeszłości to kłębki które zawierały kilka nasion i trzeba było później wyrywać słabe rośl. - Obecnie kłębki genetycznie jednokiełkowe
SIEW BURAKÓW CUKROWYCH: termin od połowy kwietnia do początku maja. Południe: 20kwietnia,
NAWOŻENIE: ściśle związane z siewem,Fosfor i potas w jesieni na glebach ciężkich, fosfor i potas, azot na wiosnę - na 2 tygodnie przed siewem buraków.
Azot - albo w całości przed siewem lub 2/3 przed siewem, a 1/3 później - po wschodach.
NORMY WYSIEWU OBSADA: na glebach lekkich do 100 000 roślin na ha, na ciężkich 40 000/ha. Im większa gleba tym mniejsza obsada 8-9-10 roślin/m kwadrat.
Korzenie średnie 700-800 gramów mają największą ilość cukru, 17-18% cukru u korzenia buraka.
FORMY WYSIEWU: podaje się w jednostkach siewnych!!!!Jednostak siewna to 100.000 nasion. Wysiewamy więcej a jeżeli zbyt dużo to przerywamy. Ilość wysiewu - bierzemy pod uwagę: 1)zdolność kiełkowanie nasion 75-95% 2)wilgotność gleby - w momencie siewu gleba sucha to wysiewamy więcej 3)staranność przygotowania gleby - mniej gdy gleba nierozpylona nie ma brył itp. 4)doświadczenie rolnika - gdy rolnik nie uprawiał jednokiełkowych - to powinien wysiać więcej.
Najmniej 1,2 jednostki 120 tys./ha najwięcej 2,5-3 jedn. Rozstawa międzyrzędzi zależna od maszyn jakimi zbieramy 42,5 - 45 - 50 cm - rozstawa.
Głębokość sadzenia: 2-3 cm siejemy punktowo, odległość w rzędach co 6-9-12-15-18-21 cm
Regulacja obsady: gdy rośliny mają 4-6 liści przy jednokiełkowych. Należy zostawić trochę więcej w razie zniszczenia części roślin z różnych powodów.
Zbiór : 1)obłowiane (ścinanie liści z częścią główką)
2)wyorywanie korzeni
3)ładowanie
Przy burakach pastewnych - różnica do siania używa się kłębki tradycyjne (wielokiełkowe) siewnikiem zbożowym (nie punktowo)
ROŚLINY OLEISTE:
RZEPAK OZIMY : -zimowanie rzepaku: średnia mrozoodporność ok. -15 st. Cels. Rośl. Zahartowane bez okrywy śnieżnej - a z okrywą -25 st. Cels. Błędy rolników przy zmianowaniu: - siew w gleby kwaśne ubogie w magnez (trzeba zastosować wapno magnezowe) -opóźniony termin siewu (rzepak powinien przed zimą wykształć. 8-10Liści)
-zbyt gęsty siew (rośliny konkurują o światło, gdy rośliny długie to gorzej) -nieodpowiednie nawożenie (przenawożenie jesienią azotem)
Obecnie odmiany które nie zawierają kwasu eukowego (wykorzystyw. Na serce) lub śladowa ilość. Śruta rzepakowa (25% białka) jest b. dobrą paszą
„0” - brak kw. Eukowego , „00” - brak kw. Eukowe i zw. Siarki „000”brak kw. Eukow. I obniżenie celulozy.
Umiarkowane wymagania wodne, po wschodzie w jesieni jest odporny na suszę, większe zapotrzeb. Na wodę jest wiosną, gdy kwitnie.
PRZEDPLON: - musi schodzić b. wcześnie z pola bo rzepak najwczes. Siejemy z ozimych najlepszy jęczmień ozimy lub jary zasiany do 20-25 sierpnia.
Siać na osiadłą glebę dlatego przed siewem stos. Wał Cambella który powoduje osiadanie gleby. Ścierń trzeba rozdrobnić, bo gleba wówczas szybciej osiada.
Opóźniony termin siewu - przyczyna gorszych plonów, rozeta i musi mieć 8 liści.
ILOŚĆ SIEWU ZALEŻY od tego czy siejemy w rzadkich czy wąskich międzyrzędziach (wąskie 6-8 kg/ha ok. 15cm, rzadkie 4-6 kg/ha ok. 30 cm), Siejemy na głębokość ok. 2 cm nasiona przed siewem zaprawione.
PIELĘGNACJA: - przed zimą opielać bądź herbicydy (gdy pola zachwaszczone to stos. W jesieni - chwasty młode). Zimowanie - lepiej zimuje gdy śnieg spadnie na zamarzniętą glebę bez okrywy - może nastąpić wysmulanie. (Straty). Optymalna obsada po zimie 50-60 roślin na m kwadrat. Aby plantacja się opłacała, pon. 20 Roślin to plantacja się opłaca.- Wiosną: 1 czynność to nawożenie azotem, całkowita dawka 100-180 kg/ha - dzielimy na 2 części : 1. Wczesnowiosenna 60% 2. później do 2 tygodni. Jest to roślina u której opadają kwiaty pąki i te straty są wysokie jeśli rzepak jest słabo nawożony azotem, zapobieganie nadmiernym stratom poprzez nawożenie, pielęgnacje, nawozy : insol, mocznik -mechaniczna wiosną bronujemy ukośnie w stos. Do kierunku siewu (gęsto) lub opielamy (rzadko) po 1 dawce azotu. -herbicydy (w jesieni lub na wiosnę) - walka ze szkodnikami i chorobami (pchełka, słodyszek rzepakowy, czerń,choroboy: fungicydy. Rzepak wymaga b. intensywnej pielęgnacji. -Dojrzewanie może dojrzewać nierównomiernie, zbieramy wówczas, jeśli po roztarciu nasiona nie rozpadają się (70% łuszczy brunatna). Stos. Można środki przyspieszające dojrzewanie jt. Tzw. derykacja środek np. Reglone.
Rzepak ozimy: + sieje się go później 10 dni do 2 tyg. +ma lepszą zimotrwałość - niższa zawartość tłuszczu w nasionach - niższy plon
Inne rośliny oleiste rzadko uprawiane w Polsce. Słonecznik (Słowacja) rzodkiew oleista.
Rośliny motylkowate: - grubonasienne (strączkowe), groch, soja łubiny, bobik - wiążą wolny azot z powietrza, bo współżyją z bakteriami brodawkowymi. W glebie zostaje azot ok. 100-300 kg. Ma dużo białka, cenna pasza dla zwierząt i pokarm dla ludzi, są strukturotwórcze (poprawa struktury gleby, wpływ na agregaty b. dobry przedplon dla zbóż) - drobnonasienna (wieloletnie)
GROCH: umiarkowane wymagania glebowe, udaje się w Polsce na większości gleb.
Wymagania klimatyczne: -umiarkowane wymagania wodne, lecz w czasie kiełkowania dużo wody (białka) - temp. Umiarkowana, kiełkuje w temp. 2-3 st. Cels. - uprawiamy gł. Po roślinach zbożowych , uprawa mechaniczna taka jak pod zboża jare. - na wiosnę : włóka lub bronowanie , nawozy i siew nasion -nawożenie fosfor 40-80 kg + potas 100 kg. Nie nawozimy azotem. - Siew:wykonać jak najwcześniej wtedy, kiedy da się wjechać w pole (koniec marca -pocz. Kwietnia) ilość wysiewu uzależniona od tego czy to rośliny tradycyjne o wiotkich łodygach 85 szt/m kwad. A odmiany karłowate 90 szt. Głębokość siewu 4-6 cm nasiona zaprawione przed siewem.
PIELĘGNACJA: po siewie bronowanie celem zniszczenia chwastów, lecz gdy rośl. Się ukorzenią się i mają wysokość 6-10 cm stos. Herbicydy, gdy nie pomaga pięgl. Mechaniczna.
ZBIÓR: utrudniony gdy rośl. Uprawiane są o wiotkich łodygach. Na małych powierz. Ręcznie, a na dużych pow.: desykacj - zast. Środków chemicznych na nasiona. Nasiona po zbiorze dosuszane i wyczyszczone, bo łatwo gniją. Liście - jako pasza dla zwierz. Bo jest dużo białka.
BOBIK : rośl. Pastewna
WYMAGANIA : -dużo wody przez cały okres wegetacji duża wilgotność powietrzna. -niewielkie odnośnie temp. W latach chłodnych, mokrych plonuje b. dobrze. -glebowe wysokie , największe spośród rośl. Strączkowych na glebach gdzie uprawiamy pszenice.
NAWOZENIE: fosfor + potas nieco wyżej niż w grochu , stosujemy tu startową dawkę azotu przed siewem 30-40 kg/ha zaspokoją zapotrzebowa. W pierwszych fazach.
UPRAWA: jak groch SIEJEMY: jak najwcześniej (koniec marca pocza. Kwietnia) 2 grupy odmian : 1)tradycyjne - nierównomiernie dojrzewa 2)samokończące - słabiej plonują
ILOŚĆ WYSIEWU: tradycyjne - 40-50 szt/m kwad. Samokończ. - 60 szt/m kwad.
Rozstawa 20-30 cm , siejemy najgłębiej 8-10 cm bo potrzebuje b. dużo wody i kiełkuje hypogenicznie.(Liścienie pozostają w glebie)
PIELĘGNACJA: - po siewie a przed wschodami bronowanie (niszczy chwasty i skorupę) -węższe międzyrzędzia - 2 raz bronujemy gdy rośl. Ma 2 liście szersze - opielamy miedzyrzędzia. - stos. Herbicydów, fungicydów.
ZBIÓR: u odmian tradycyjnych jest problem ze zbiorem bo bobik nierównomiernie dojrzewa. Zbiór bobiku 1)metoda tradycyjna - zbiór a potem się obiera go 2) desykacja reglone - powoduje zasychanie wszystkich zielonych części roślin.
SOJA: ciepłolubna, najbardziej wartościowa (najwięcej białka i białko o największej wartości biologicznej, aminokwasy egzogenne które dostarczane są organizmom: metionia, lyzna,tryptofan) nasienia zawierają też do 22% tłuszczu. W Polsce trudno uprawiać bo jest ciepłolubna, wymaga dużo ciepła np. ok. Krakowa, Tarnowa bo tam jest cieplej. Gł. Producent USA.
SIEW: późno 8-10 stop. Cels.gleby, głębokość 3-4 cm , rozstawa rzędów 30-45 cm (szerzej łatwo się zachwaszcza)
NAWOŻENIE: N-30kg/ha, P2O5 - 60-80kg/ha K20-120-160 kg/ha
PIELĘGNACJA: wał kolczatka, brona lekka, opielanie międzyrzędzi 2-3 razy, herbicydy-Afalon
ZBIÓR:po dojrzeniu strąków kombajnem listwę jak najniżej by zminimalizować straty.
ŁUBIN ŻÓŁTY - b. małe wymagania glebowe (Gleby lekkie , piaszczyste), na pasze i zieloną masę (odmiany słodkie nie zawierające alkaloidów) Największe wymagania ma łubin biały(nasiona na pasze treściwe). Wysiewa się go w poplonie ścierniskowym, pod koniec lipca - siew, pod koniec października przyoranie, jako zielony nawóz.
MOTYLKOWE DROBNONASIENNE - wielokośne - zbieramy kilka pokosów w czasie 1 roku weget. Wieloletnie - na jednym polu 4-5 lat .
Koniczyna perska - 1 roczna - bo niemoce przezimować.
Inkarnatka - jest denokośna - bo słabo odrasta
Lucerna - najlepiej - bo 4-5 lat
R. motylkowate to rośliny klimatu umiarkowanego. Jeżeli rok mokry to plony wysokie. Najwięcej owdy wymaga koniczyna czerwona i szwedzka. Na suszę odporna : esparceta i lucerna mieszańcowa. Odporne na niskie temp: szwedzka. To rośliny dnia długiego: zakwitają i dają nasiona gyd jest długi dzień.
Koniczyna czerwona - średnie wymagania glebowe , Lucerna - wysokie, Esparceta- gleby wapienne - zwraca dużą uwagę na pH
Najpop. W Polsce jest 1) koniczyna czerw. 2)lucerna mieszańcowa
Są uprawiane w czystym siewie lub w mieszankach z trawami na GL. Wilgotnych. Więcej rośl. Motylk. Do 70% a traw mniej (przy dużej ilości wody trawy rosną rozwijają i wypierają lucernę) dają dobrą pasze.
SIEW: wczesnowiosenny który zapewnia dużo wilgoci ale niska temp., okres letni po zbiorze zbóż, wysoka temp. Ale są susze.
MOŻLIWOŚCI : -albo siejemy samą roślinę -albo jak wsiewkę w roślinę ochronną (motylk. Pocz. Wolno rosną i rolnicy nie wykorzystują w pełni gleby, zboże szybko a rośl. Motylk. Powoli ze wzgl. Na brak światła, skosimy zboże - rośl. Motyl. Odrasta, jt. Tzw. ściernianka - albo się ją kosi albo pasie bydło (lucerna - nie pasiemy bydła)
ILOŚĆ WYSIEWU : -rozsiewka 12-18 kg nasion -czysty siew 2-4 kg mniej siejemy płytko 1,5 cm. NAWOŻENIE : fosfor azot potas dla rośl. Ochronnej i ściernianki. - Wiosną fosfot+potas nawozimy i bronujemy
Koniczyna - 3 pokosy, lucerna - 4 pokosy
1 pokos i następnie pod koniec fazy pąkowania. 2 pokos po zakwitnieniu rośliny (jt. Pokos regeneracyjny) kosimy na wysokość 5-6cm (by nie uszkodzić szyjki korzeniowej) zbyt wysoko kosić nie wolno aby pędy mogły odrastać z szyjki korzeniowej.
3 rodzaje poplonów : -ścierniskowe po zbiorze zbóż -ozime we wrześniu żyto, kosimy go -wszewki poplonowe - najdroższy sposób, zbieramy tylko 1 pokos ale w glebie zostaje duzo bakteri.