INTERPRETACJA I NADINTERPRETACJA. ECO
Interpretacja skończona i nieskończona.
Interpretacja to ustalenie znaczenia Słowa Bożego ( na początku) hermeneutyka biblijna Schleiermachera.
Koncepcja dzieła literackiego jako przedmiotu estetycznego - samowystarczakbego, autotelicznego, z samoistnym znaczeniem. odrzucenie błędu intencjonalności!
POSTSTRUKTURALIZM : za punk wyjścia przyjmuje de Saussure'owski pogląd o arbitralności signifiant. Derrida: niestabilność wszelkiego znaczenia w tekście literackim.
INTENTIO OPERIS :
Intencja dzieła jako źródło znaczenia. Intencja autora poprzedza tekst, ale nie może służyć jako baza do interpretacji, bo może być myląca.
Culler: broni nadinterpretacji. Tekst nie może przesądzać o zakresie pytań jakie mu stawiamy. W dekonstrukcjonizmie znaczenie jest zalezne od kontekstu. Nie uznaje on intentio operis. Interpretacja ciekawa tylko, gdy jest skrajna.
INTERPRETACJA I HISTORIA.
„Opera aperta” aktywna rola interpretatora w odczytywaniu tekstów posiada wartość estetyczną. Dialektyczny stosunek między prawami tekstów i [prawami ich interpretatorów.
Idea nieograniczonej semiozy.
[ Interpretacja potencjalnie tu nie ma końca, nie musi mieć happy endu].
Interpretować to wyjaśnić czemu słowa mogą zdziałać pewne rzeczy ( a inne np. nie) przez sposób w jaki są interpretowane. Interpretacja może być zła. Nie rządzi się publicznymi kryteriami.
Oprócz INTENCJI AUTORA i INTENCJI INTERPRETATORA jest jeszcze INTENCJA TEKSTU. Eco mówi o korzeniach współczesnej debaty n.t. znaczenia tekstu.
Racjonalizm klasyczny : barbarzyńcy to ci, co nie umieją poprawnie mówić. Potem na odwrót ten bełkot staje się świętym językiem.
Interpretacja jest nieokreślona. Znaczenie wciąż się wymyka.
II w. Corpus Hermeticum.
II w. Nous : władza , która poznaje za pomocą mistycznej intuicji, nieracjonalnej iluminacji I niedyskursywnej wizji.
„Post hoc, ergo ante hoc”
Model hermeneutyczny irracjonalizm hermeneutyczny = Goethe Jung itd.
II w. gnoza [ prawdziwe poznanie bytu] świat jako wygnanie, człowiek to ofiara swego ciała -jest ono grobem I więzieniem. Gnostyk to iskra boskości na tymczasowym wygnaniu w wyniku kosmicznej intrygi. To religia panów. Sławienie zła.
STAROŻYTNY HERMETYZM : Tekst jako niezdeterminowany wszechświat, w którym interpretator może odnaleźć nieskończoną liczbę wzajemnych odniesień. W języku: odbija się niedooskonałość myślenia.
Nadinterpretowanie tekstów.
Jakie jest kryterium nadinterpretacji? Są reguły, by stwierdzić, że interpretacja jest zła, ale nie ma by stwierdzić, że „najlepsza”.
Teoria poczwórnego znaczenia Pisma św. + reguły tych znaczeń.
Symbolika pelikana, róży, krzyża
IZOTOPIA : zespół różnych kategorii semantycznych, które umożliwiają jednolite odczytanie fabuły.
SPÓR O INTERPRETACJĘ: 1. Co autor miał na myśli? Czy : 2. Co tekst mówi niezależnie od intencji autora?
TEKST : wytwarza modelowego czytelnika (lecz może wystosować nieskończoną ilość domysłów). Tekst jest budowany przez interpretację ( która sama siebie potwierdza KOŁO HERMENEUTYCZNE.
Teoria czterokrotnego znaczenia Pisma św. - o znaczeniu przesądzającym ścisłe reguły. ten stosunek do tekstów świętych i na tematy świecie - Wergiliusz , Rabelais, Szekspir, Joyce, Dante.
Dante - pozaliteralność tekstu : Czciciele Całunu ( chodzi o ukrytą warstwę w tekstach Dantego - symbole różokrzyżowców i masonów). Hipotezy Rosettiego ( który, by dowieść doskonałości tekstu C postuluje, że jest tekst archetypiczny A - ale gdy nie można go znaleźć przyjmuje się, że był on równoważny z C. Wtedy tekst C miał wpływ na tekst B [efekt post hoc // ergo ante hoc].
Interpretacja jest prawomocna , gdy ma potwierdzenie w innym fragmencie.
Eco : dialektyka : czytelnika i tekstu.
Pomiedzy autorem i tekstem.
Akt lektury : interakcja miedzy kompetencja czytelnika a kompetencja w tekscie ( przyklad slowa „gay”).
Sytuacja, gdy autor tekstu zyje ( jego reakcja na cudze interpretacje tekstu).
Jakis czytelnik „zagiął” Eco mówiąc mu o pośpiechu u Wilhelma („Imię róży”) i brakiem pośpiechu u mnicha Bernarda - Eco nie umiał odpowiedzieć. Eco czerpie źródło z innych autorów i przyznaje się do tego.Rozumienie procesu twórczego polega na rozumieniu przypadkowości i nieświadomości twórcy. ( historia o latynosce Amparo i historia starodruku Arystotelesa w zbiorach Eco).
Kariera pragmatysyty. ( tekst by R. Rorty)
Rorty uważa „Wahadło Focaulta” za drwinę ze strukturalizmu.
Eco : Intentio lectoris różnica m. interpretowaniem a użyciem tekstu. ( na to nie godzą się pragmatyści.
Pragmatyzm : nastawienie na używanie tekstów.
Eco : znaczenie ( wejście w tekst) i oznaczanie ( odnoszenie tekstu do czegoś innego). Wg pragmatystów nie istnieje wewnętrzna, nierelacyjna własność. Wg Eco tekst jest budowany przez interpretację ( w postaci koła). Przedefiniował tu koło hermeneutyczne [ tekst wytwarzany w czasie interpretacji].
Rorty: brak rozróżnienia na spójność wewnętrzną i zewnętrzną tekstu.
Dilthey: Podział na przedmioty intencjonalne i przedmioty naturalne.
De Man: filozofia jako podstawa do literackiej interpretacji, a tym samym do dotarcia do sedna tekstu. Rorty nie ufa strukturalizmowi, ani poststrukturalizmowi. Brak mu też wiary w to, że uda mu się osiągnąć metody czytania czy jej „etyki”.
Culler: krytyk powinien być w działaniu interpretacyjnym nieprzejednany. Skrajność interpretacji może wyjść na plus, bo wzbudzi większe zainteresowanie. Wg niego Eco uważa, że nadinterpretacja jest ciekawsza. Nadinterpretacja może byc niedointerpretacją interpretacja paranoidalna. zrozumienie w nadrozumienie
Rozumienie = czytelnik modelowy
Nadrozumienie = zastanowienie n. Głębszą warstwą. Może być produktywne. O czym dzieło zapomina?
Rorty: nie ma różnicy m. Uzyciem tekstu do własnych celów, a jego interpretowaniem ( i to i to jest „użyciem tekstu”). Nie trzeba rozkminiać nad tym jak działa tekst.
Często mylenie interpretacji z analizą dzieła
S. Fish: nie ma „natury” znaczenia lub lektury.
Wg Rorty'ego nie powinniśmy starać się zrozumieć tekstu
DEKONSTRUKCJA:
- znaczenie związane z kontekstem ( lecz kontekst nie jest ograniczony
* Culler: nadinterpretacja to płodne działanie, źródło wiedzy o literaturze i języku.
Christine Brooke - Rose : „Historia palimpsestowa” to historia alternatywna. Tym pojęciem zastępuje termin „realizm magiczny”. To:
1. realistyczna powieść historyczna
2. Zmyślona fabuła w określonej epoce historycznej + magia
3. Zmyślona fabuła bez magii, ale z magicznym efektem (Eco)
4. Błazeństwo z epoki historycznej.
Realizm powieściowy to swego rodzaju socjologia.
- więź powieści z historią
- powieść ma poszerzać horyzonty intelektualne
- umieszczenie powieści palimpsestowej w połowie drogi m. Świętą księgą, a powieścią realistyczną.
==============================ECO : „REPLIKA”-=====================================
Polemika (sarkastyczna) z Rorty'm. Denerwuje go rozróżnienie na artyzm naukowość pisania. Powieść może mieć wiele możliwych konkluzji.
* teksty twórcze: konkluzja w zawieszeniu
Wg Eco zawsze czytamy emocjonalnie. Trudno powiedzieć czy dana interpretacja jest dobra, czy nie, ale : wg Eco nie wszystko jest dozwolone.
Jak działa tekst? Trzeba ustalić, które z jego aspektów są istotne dla spójnej jego interpretacji, a które nie dają możliwości spójnego odczytania.
Są STOPNIE DOPUSZCZALNOŚCI INTERPRETACJI.