Rodzaje cen ewidencyjnych materiałów

Do zapasów zaliczamy:

• materiały;

• półprodukty i produkty w toku;

• produkty gotowe;

• towary.

Stan zapasów ulega ciągłym zmianom w związku z ich zużyciem (sprzedażą) oraz z odtwarzaniem ich stanu w wyniku zakupów (materiały, towary) lub realizowanej produkcji (produkty).

Szczególnym problemem jest wycena w ciągu roku obrotowego tych zapasów, które pochodzą z różnych dostaw, nabytych lub wytworzonych w różnym czasie i po różnych cenach, według których przyjęto je do ewidencji. Z tego powodu wycena ich stanu końcowego jest uzależniona od przyjętej przez jednostkę gospodarczą metody ustalania wartości ich rozchodów.

Ceny, w których dokonuje się wyceny dowodów magazynowych i obrotu materiałami nazywane są cenami ewidencyjnymi.

Ewidencjonując operacje dotyczące materiałów (towarów) można wykorzystać jeden z dwóch systemów cen ewidencyjnych:

• system cen rzeczywistych czyli zapłacone dostawcom;

• system stałych cen ewidencyjnych.

System cen rzeczywistych (zmiennych)

Jeżeli do ewidencji materiałów wykorzystuje się ceny rzeczywiste, wówczas mogą powstać trudności przy wycenie materiałów wydanych z magazynu (rozchodowanych) na różne cele, ponieważ taki sam materiał „A” pochodzący z różnych w czasie dostaw, bądź pochodzący od różnych dostawców może mieć inną cenę.

W tej sytuacji wykorzystuje się jedna z trzech metod wyceny rozchodu:

• „pierwsze przyszło - pierwsze wyszło” (FIFO - first in -first out);

• „ostatnie przyszło - pierwsze wyszło” (LIFO - last in - first out);

• średnia ważona (WA - weighted averange)

FIFO - polega na wycenie rozchodów materiałów z magazynu według cen pierwszej dostawy znajdującej się w magazynie, po jej wyczerpaniu wycenia się według cen drugiej dostawy itd.

LIFO - polega na wycenie rozchodu materiałów z magazynu według cen ostatniej dostawy, po jej wyczerpaniu, wg cen przedostatniej dostawy itd.

METODA ŚREDNIEJ WAŻONEJ - polega na ustaleniu po każdej dostawie średniej ceny obliczonej jako iloraz wartości materiałów znajdujących się w magazynie przez odpowiadającą tej wartości ilość materiałów. Średnią należy liczyć przed każdym rozchodem materiałów.

System stałych cen ewidencyjnych

Stała cena ewidencyjna jest to cena nie zmieniająca się w ciągu pewnego okresu (np.: roku), którą przyjęto do wyceny przychodów i rozchodów danego asortymentu materiałów.

Przyjęcie jako cen ewidencyjnych cen stałych powoduje, iż rzeczywiste ceny poszczególnych zakupów będą się od nich różnić.

Różnice te nazywa się odchyleniami od cen ewidencyjnych.

Odchylenia od cen ewidencyjnych są to różnice między wartością materiałów w stałych cenach ewidencyjnych a ich wartością w rzeczywistych cenach zakupu.

Odchylenia te ujmuje się na odrębnym koncie „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów”, które jest kontem korygującym do konta „Materiały”.

Odchylenia od cen ewidencyjnych mogą mieć charakter odchyleń:

• debetowych (dodatnich), w przypadku gdy rzeczywista cena zakupu jest wyższa od ceny ewidencyjnej,

• kredytowych (ujemnych), gdy rzeczywista cena zakupu jest niższa od ceny ewidencyjnej.

---