54

Reguły funkcjonowania gospodarki

Rozdzial 11

55

Możemy więc stwierdzić, że jeżeli początkowa wartość odpływu (S) po­wróciła do strumienia obiegu w postaci dopływu (/) to w dalszym ciągu trzy sposoby pomiaru rozmiarów działalności gospodarczej powinny dać nam ten sam wynik. Możemy więc porównać sumę dochodów otrzymanych przez go­spodarstwa domowe z wartością wytworzonej produkcji w danym czasie. Otrzymamy wówczas:

C + S = C + l (2.5)

(2.6)

i ostatecznie:

Jest to podstawowy warunek równowagi w tej gospodarce wskazujący, że rze­czywiste oszczędności muszą być równe rzeczywistym inwestycjom, czyli od­pływy z gospodarki muszą być zrównoważone dopływami do gospodarki, aby zapewnić równowagę w tej gospodarce².

2.3.2. Ruch okrężny w gospodarce trójpodmiotowej

Rozszerzamy analizowany przez nas model gospodarki, uwzględniając funkcjonowanie trzeciego podmiotu - państwa. Jak wiemy, podmiot ten pełni w gospodarce różnorodne funkcje. Istnienie i funkcjonowanie każdego sektora publicznego wymaga określonych środków finansowych, które pochodzą głów­nie z obowiązkowych świadczeń pieniężnych nakładanych przez rząd na inne podmioty gospodarcze, czyli z podatków (T). Podatki to publicznoprawne, nie­odpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenia pieniężne podmiotów na rzecz państwa. Nasze rozważania wymagają podzielenia podatków na dwie grupy. Pierwsza to podatki bezpośrednie (T_a), które bezpośrednio obciążają dochód gospodarstw domowych. Po ich zapłaceniu gospodarstwa domowe dysponują mniejszym dochodem niż dochód otrzymany za udostępnienie zasobów. Podatki są zatem odpływem z obiegu gospodarczego. W grupie podatków bezpośrednich najważniejsze są składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz podatki dochodowe.

W 2003 roku w Polsce składka obowiązkowego ubezpieczenia liczona od ubruttowionych wynagrodzeń wynosiła 37 %, a w 2007 roku 33,5% podstawy jej wymiaru i dzielona była w następujący sposób:

• 19,25 % na fundusz emerytalny,

• 0 % na fundusz rentowy,

• 2,45 % na fundusz chorobowy,

• 1,8 % na fundusz wypadkowy.

Jeżeli dane osoby są pracownikami najemnymi to całą składkę odprowadza do ubezpieczyciela pracodawca, ale o taki procent mniejszą płacę otrzymują członkowie gospodarstw domowych. Składki te bezpośrednio obciążają więc

dochodów gospodarstw domowych. Po zapłaceniu składek na ubezpieczenia społeczne naliczana jest każdemu pracownikowi płaca brutto. Jednak nie jest ona cała wypłacana w postaci wynagrodzenia. Pracownikowi jest wypłacana płaca netto czyli ta część płacy brutto, która pozostaje po odliczeniu zaliczki na poczet podatku dochodowego od płacy brutto. Zaliczki te są odprowadzane co miesiąc przez pracodawcę do państwa i pomniejszają miesięczne wynagrodzenie pracownika, czyli jego dochód. Nie tylko pracownicy udostępniający siłę roboczą na rynku pracy płacą omówione wyżej rodzaje obowiązkowych obciążeń Także osoby prowadzące własne firmy są zobowiązane do płacenia tych dwóch obowiązkowych świadczeń pieniężnych, a podmioty prawne płacą podatek dochodowy, który pomniejsza zysk firm. Ten pomniejszony zysk może być wypłacany właścicielom zasobów, czyli członkom gospodarstw domowych. Podatki te bezpośrednio pomniejszają zatem dochód, którym dysponują gospodarstwa domowe. Skalę obciążeń podatkami dochodowymi gospodarstw domowych (osób fizycznych) i przedsiębiorstw (osób prawnych) od początku wprowadzenia tych podatków przedstawiono w tabeli 2.3.

Tabela 2.3. Stawki podatku dochodowego w Polsce (w %)

Rok	Od osób fizycznych	Od osób prawnych
1992	20;30;40	40
1993
1994			21;33;45
1995
1996
1997	20; 32; 44	38
1998	19; 30; 40	36
1999			34
2000			30
2001			28
2002
2003			27
2004 2005			19
2006

Źródło: opracowanie własne mii podstawie danych Ministerstwa Finansów.

² Model popytu globalnego uwzględniający wyłącznie planowane wydatki podmiotów w gospodarce przedstawiony jest w dalszych częściach podręcznika.

---