Islandia, Republika Islandii (Ísland, Lýðveldið Ísland) - państwo położone w Europie Północnej, na wyspie o tej samej nazwie i kilku mniejszych wyspach m.in. archipelag Vestmannaeyjar, w północnej części Oceanu Atlantyckiego. Islandia jest jednym z krajów skandynawskich.

Język urzędowy - islandzki

Stolica - Reykjavík

Ustrój polityczny - republika

Głowa państwa - prezydent Ólafur Ragnar Grímsson

Szef rządu - premier Halldór Ásgrímsson

Powierzchnia 107. na świecie
 • całkowita - 103 125 km²
 • wody śródlądowe - 2,7%

Liczba ludności - 177. na świecie
 • całkowita (2006) - 300 128
 • gęstość zaludnienia - 2,8 mieszk./km²

Niepodległość - od Danii 1 grudnia 1918

(pozostała w unii)
17 czerwca 1944 (ogłoszenie republiki)

Jednostka monetarna - korona islandzka (ISK)

Hymn państwowy - Lofsöngur

Kod ISO 3166 - IS

Domena internetowa - .is

Kod samochodowy - IS

Kod telefoniczny - +354

• Ustrój polityczny

Islandia jest krajem demokratycznym o parlamentarno-gabinetowym systemie rządów. 63 członków parlamentu - zwanego Althingiem - wybieranych jest w bezpośrednich wyborach co cztery lata. Szefem rządu jest, wyznaczany przez prezydenta, premier, który wraz z resztą gabinetu stanowi władzę wykonawczą. Wybory prezydenckie odbywają się co cztery lata.

• Podział administracyjny:

Islandia podzielona jest na 23 regiony administracyjne, po islandzku sýsla (l.mn. sýslur) oraz 14 niezależnych miast, czyli kaupstaður (l.mn. kaupstaðir). Na poziomie lokalnym wyróżnia się 104 gminy (hreppur), które zajmują się oświatą, transportem i zagospodarowaniem przestrzeni.

Ponadto Islandia podzielona jest na 8 okręgów sądowych, które są zgrupowaniami sýslur. Do 2003 były one także podstawą wydzielenia okręgów wyborczych. Obecnie jest tylko 6, a ich zasięg i liczba mandatów bardziej odpowiada liczbie ludności na danym obszarze.

• Demografia

Odizolowanie wyspy od reszty kontynentu ograniczyło imigrację. Stąd też dopływ nowego materiału genetycznego był ograniczony przez wieki. Dzięki bogatej tradycji ustnej i pisanej wiele z rodzin może wskazać swoich przodków na wiele pokoleń wstecz. Wszystko to sprawia, że współcześni Islandczycy są przedmiotem wielu badań genetycznych.

Kulturowo Islandczycy należą do Skandynawów - posługują się językiem islandzkim, jednym z języków skandynawskich. Główną religią kraju jest luteranizm (89,4% mieszkańców deklaruje się jako luteranie), który jest religią państwową Islandii.

• Geografia

Pod względem geologicznym Islandia jest najmłodszym obszarem kontynentu europejskiego. Położona na "gorącym punkcie" Grzbietu Śródatlantyckiego, posiada wiele, w tym czynnych, wulkanów, m.in. Heklę, Katlę, Askję, Grímsvötn, Hvannadalshnúkur (najwyższy szczyt kraju). O aktywności wulkanicznej świadczą także liczne gorące źródła oraz gejzery (samo słowo jest pochodzenia islandzkiego). Kraj w dużym stopniu wykorzystuje tanią energię geotermalną do ogrzewania mieszkań. Zgodnie z nazwą, Islandia to także "kraj lodu" - około 11% powierzchni tego wyżynno-górzystego kraju zajmują lodowce. Największe z nich to: Vatnajökull - 8 300 km², Langjökull - 953 km², Hofsjökull - 925 km², Myrdalsjökull - 596 km² oraz Drangajökull - 160 km².

Linia brzegowa wyspa jest dobrze rozwinięta. W licznych zatokach i fjordach ulokowały się mniejsze lub większe osady. Głównym miastem państwa jest jego stolica Reykjavík, gdzie mieszka 114,8 tys. mieszk., czyli blisko 2/5 ludności kraju. Natomiast w całym regionie stołecznym mieszka 3/5 ludności kraju. Pozostałe większe miasta to: Kópavogur¹ (25,9 tys.), Hafnarfjörður¹ (21,3 tys.), Akureyri (15,9 tys.), Keflavík (10,8 tys.), Garðabær¹ (8,8 tys.), Mosfelsbær¹ (6,8 tys.), Akranes (5,7 tys.), Selfoss (5,1 tys.), Seltjarnarnes¹ (4,7 tys.) i Heimaey (4,4 tys.). Międzynarodowy port lotniczy położony jest w Keflavíku.

(1) - wchodzi w skład regionu stołecznego

• Historia

Islandia należy do najpóźniej zasiedlonych obszarów Europy. Pierwsi osadnicy pojawili się w roku 874. Byli to norwescy wikingowie oraz celtyccy (szkoccy i iryjscy) osadnicy. W roku 930 zebrali się oni po raz pierwszy na zgromadzeniu ogólnym, zwanym Althingiem.

Można jednak spotkać się z opinią, iż ówczesny Althing nie był parlamentem, przez parlament rozumiemy bowiem instytucję demokracji pośredniej, czyli przedstawicielskiej, tymczasem Althing w średniowieczu był dorocznym zgromadzeniem wszystkich wolnych mieszkańców Islandii - a więc formą demokracji bezpośredniej, zbliżonej swym charakterem do wieców, powszechnych zarówno wśród plemion germańskich, jak i słowiańskich (zob. libertarianizm). Tym samym nie ma podstaw historycznych do odbierania parlamentowi angielskiemu prawa pierwszeństwa.

Islandia pozostała niezależna przez 300 lat, by w XIII wieku popaść w zależność norweską, a potem duńską. Pewną autonomię uzyskała w roku 1874. W 1918 odzyskała niepodległość, z królem duńskim jako tytularną głową państwa. Islandia ogłosiła się republiką w 1944.

• Gospodarka

Według "The World Competitiveness Scoreboard 2005" najbardziej konkurencyjna gospodarka w Europie, oraz czwarta na świecie (w 2004 r. piąta na świecie).

Zatrudnienie w roku 2001: 162 700 osób, z czego rolnictwo i rybołówstwo: 7,8%, przemysł: 22,6%, usługi, głównie turystyka 69%.

Flota rybacka: 2012 statków o łącznym tonażu: 191 437 BRT. Totalny połów ryb: 1986 584 ton.

• Kultura

Najbardziej znani islandzcy twórcy to piosenkarka Björk oraz pisarz, laureat Nagrody Nobla w 1955 Halldór Laxness.

• Turystyka

Islandia prowadzi bardzo oszczędną politykę turystyczną. Liczba turystów wynosi tylko ok. 300 tys. rocznie, co sprzyja zachowaniu naturalnego piękna kraju. Na wyspę można dostać się albo samolotem linii Icelandair lub Iceland Express, albo promem linii Smyril Line (podróż trwa ok. 4 dni w jedną stronę). Linie lotnicze dopuszczaja tzw. stop-over, z którego korzystają liczni podróżni między Ameryką a Europą.

Wysoki sezon turystyczny jest bardzo krótki, od 15 czerwca do 15 sierpnia. Baza noclegowa jest doskonale rozwinięta. Ceny mogą przyprawić o zawrót głowy, gdyż Islandia jest najdroższym krajem w Europie. Mimo to hotel i wyprawy turystyczne należy zamawiać z dużym wyprzedzeniem.

Kraj jest niezwykle bogaty turystycznie. Do atrakcji należą: wyprawy na obserwacje wielorybów, wyprawy konikami islandzkimi, wyprawy poza koło podbiegunowe, wyprawy samochodowe na tereny niezamieszkałe, wyprawy po lodowcu.

Do atrakcji należą również: gejzery, lodowce, ptaki, wodospady.

Każda, nawet najmniejsza miejscowość, ma do zaoferowania baseny z ciepłą wodą. Wizyta w takich basenach jest dla Islandczyków tym, czym dla mieszkańca Wiednia wizyta w kawiarni. W małych miejscowościach (np. 100 mieszkańców) znaleźć można również supermarket, bankomat, pocztę, pensjonat a nawet często małe lotnisko.

Tętniacy życiem Reykjavik jest miastem bardzo tłumnie odwiedzanym przez turystów ze Skandynawii i Anglii. Wielu turystów korzysta z bardzo atrakcyjnych cen w sklepach wolnocłowych na lotnisku Keflavik oraz w sklepikach Reykjaviku.

Liczba turystów z Polski jest bardzo skromna.

Związki z Polską

W języku polskim powstała jedna z najstarszych książek o Islandii, wydana w 1638 roku w Lesznie książka Daniela Vettera pod tytułem Islandia albo krótkie opisanie wyspy Islandiy. Stanisław J. Bartoszek, jest autorem cenionego na całym świecie, tłumaczonego na kilka języków podręcznika do nauki języka islandzkiego. W Polsce ukazał się również jego słownik polsko-islandzki.

Polacy są też największą na wyspie mniejszością narodową. Liczba Polaków wynosi ponad 2 tys. osób. Pracują głównie w rybołówstwie i przetwórstwie rybnym. Za to sztandarowym produktem polskim oferowanym na Islandii są wafle PrincePolo, które są najpopularniejszym rodzajem słodyczy na całej wyspie.

W Polsce od 1959 roku istnieje Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Islandzkiej. Podobna organizacja istnieje też na Islandii.

We Wrocławiu istnieje od 2002 r. Centrum Islandologiczne, które zarządza portalem internetowym ICELAND.PL.

---