IDENTYFIKACJA KONI

1)Opis słowny 2)Opis graficzny 3)fotografia 4)znakowanie-palenia , mrożenia , tatuaże 5)transpondery 6) grupy krwi 7) „finger printing”

1. Opis słowny- metoda pracochłonna wymagajaca duzej wiedzy -wycofywana . obowiazuje opis słowny przy opisie źrebiat jesli takie ma byc przeznaczone do hodowli

2. Opis graficzny- diagramz koniem , naniesienie znakow szczegolnych:

Kolorem czerwonym oznaczamy wszystko co ma kolor biały-odmiany -dokladnie naszkicowane bez cieniowania , iwizna i kepki wlosów - krótkie kreski ,plamy cieliste i rybie oczy -w całosci wypelniamy kolorem czerwonym , biłe znaki(odpazenia , odmrozenia , pietna mrozone) -tak jak odmiany , biale prazkowane kopyta -obrys konturu białych kopyt prazki zaznacza sie pionowymi kreskami . biale laty u koni srokatych -obrys i zakreskowanie , odmiany:obrysowane: (z rozmazanym brzegiem )-podwojna czerwona linia , biale wlosy w grzywie i ogonie -kreski

Kolorem czarnym -zaznaczamy wszystko co nie jest biale a ma znaczenie w identyfikacji

Wicherki - zaznaczamy X , czarne plamy wewnatrz odmian i na ciele -pbrys . domieszka czarnych włosów -krótkir kreski , blizny -strzałka , pietna -narysowac ,jesli nieczytelne potraktowac jak blizny ,pchniecie lanca(brak tkanki miesniowej pod skora)-trojkat , prazki zebroidalne -kreski , kasztany (pozostałosci opuszek-wyrostki rogowe)-u koni bez odmian majacych mniej niz 3 wicherki , wnetrostwo - wsakazac strzałka z tej trsony gdzie jadro nie zstapilo do moszny

Opis graficzny-stosowany jest w paszportach

3. Fotografia - zaleta - b.duza ilosc szczegółów co jest zarazem wada , inna wada jest to iz b ciezko i długo ustawia sie konia odpowiednio do fotografii, prawidłowe ustawienie -2/3 dł kłebu , polowa tłowia z widocznymi 4 nogami

4. Palenie(pietnowanie)-grzbiet pod siodłem z obu stron , bok szyi i udo.Numery - pod siodłem -numer hodowcy a po drugiej stronie numer źrebiecy(z rejestru źrebiat) , na szyi -numer licencji hodowlanej , na udzie -znaki rasowe

Mrożenia- czcionka w cieklym azocie , znak widoczny po pierwszym wylnienieu -biale włosy , uszkodzenie torebek włosowych , szpeci konia

Tatuaz - mozliwy do odczytania na łysej skorze , wykonywany na dolnej stronie gornej wargi

5. Transpondery- mikrochipy podskorne , nie wymagaja zasilania , internetowe bazy danych , implantacja w szyje

6. Grupy krwi- drogie analizy kiedys , pozwala na identyfikacje pochodzenia ,u koni rozpoznano 34 Ag w 7 ukladach grupowych z których kazdy zawiera od 2 do 26 alleli (ACDKPQU) musi byc by kon byl wpisany do ksiag stadnych

7. „Finger printing”- analiza ukladów genowych, ciecie DNA enzymami restrekcyjnymi na fragmenty i rozklad fragmentów na zelu elektroforeza - znakowanie i uzyskujemy zestaw prakow -metoda prosta i dokladna. Do celow identyfikacyjnych wykorzystuje sie minisatelitarny polimorfizm DNA

UMASZCZENIE KONI

Masc -pigmentacja ciala

Odmastka -odchylenie w tonie od masci zasadniczej -jasno lub ciemno jakis

Odmiany - biale plamy na głowie , konczynach i czasem na tłowiu.skora w miejscu odmian jest zawsze niepigmentowana -kwiatek , gwiazda , gwiazdka ,strzałka , gwiazdka ze strzałka , łysina (zakonczona tepo) ,latarnia-b.duza łysina az za oczy , kratka -chrapy , mleczny pysk

Odmiany na konczynach zawsze od kopyta - pietka , koronka , staw pecinowy , nadpecie , do stawu nadgarstkowego itd...

MASCI -

1. Podstawowe- (jednolite , proste), biala , kara , kasztanowata , bułana , siwa , gniada , izabelowata , myszata

2. Mieszane - dereszowate

3. Złozone- srokate i tarantowate

GENETYKA

1. Masci podtsawowe-z pelnym nasyceniem barwników-kara, kasztanowata , gniada

2. Masci podstawowe z rozjasnionymi barwnikami -myszata , bulawa , izabelowata

3. Masci powodujace ograniczenie lub dystrybucje barwników - siwa ,biala , dereszowata

4. Masci powodowane wystapieniem wzrorów -srokate , tarantowate

GENY DECYDUJACE O UMASZCZENIU

A,E -decydujace o rozmieszczeniu barwnikow

C,D,Z -rozjasniajace

W,G,RN -ograniczajace produkcje i dystrybucje barwników

TO,O,LP -powodujace wystapienie wzoru

„E”-czarny pigment na calym ciele

aaee -kasztanowaty -czarna skóra

aaEe-kara lub gniada

„A”-ograniczone wystepowanie czarnego pigmentu do grzywy ogona , dolnych konczyn i obrzezy uszu

ccaa-kon cały czarny -kary

ccAa- gniady -przy obecnosci genu E ograniczone wystepowanie czarnego do grzywy i ogona

CcaaEe -cały czarny -kary

CCAa Ee - czarny zepchniety na zew a wiekszosc kasztanowate -gniady

„C”- wystapienie barwnikow w pelnym nasyceniu.Musi wystepowac aby kon byl ubarwiony w masc podstawowa-CC

C^cr-rozjasnienie pigmentu brazowego do barwy zółtej , bardzo słabe lub brak rozjasnienia czarnego

C^crC^cr -rozjasnienie czarnego do szarego a brazowego do kremowego

C^cr­­­ -włosy na grzywie i ogonie bardzo rozjasnione gdy byl rozjasniony kasztan

AaeeC^crC-izabelowate

AaeeC^crC^cr -jasny bez z biala grzywa i ogonem

AAEEC^crC -czarna grzywa i ogon a rozjasniony braz -jasnogniade

AAEEC^crC^{cr ­­}- jasnokremowa grzywa i ogon , kon bialy

„dd”-pelne nasycenie

„Dd”- myszata , bułana -rozjasnia czarny i kasztan na srodku ciala , powoduje specyficzne pregi wzdłuż grzbietu i na konczynach

aaEEdd - srodek szary , konce czarne + carna prega na grzbiecie -myszaty

AAEEDd -srodek kremowy z czarna prega i ogonem itd , rozjasnienie widoczne mocne na granicy czarny-zółty -bułany -konie przewalskiego

AaeeDd -brazowa prega , grzywa ogon,.jasny braz na srodku

Zz -u koni karych rozjasnienie pigmentu czarnego na klodzie do koloru czarno-czekoladowego , silnie dziala na grzywe i ogon

Kary+Zz -ciemnobrazowy kon + biala gzrywa i ogon -brudnokasztanowata

Gniady +Zz -biala grzywa i ogon -ale gniad

Kasztan+Zz - jasniejsza grzywa i ogon

„ww”-niebaiala -pelna pigmentacja ciala

Ww -biala u mlodych koni moga wystepowac niewielkie ilosci pigmentowanych wlosów

WW- letalny prawdopodobnie

„gg”- nie siwa -brak siwienia z wiekiem

Gg- stopniowe ogranieczenie dostepu barwnika do włosów - siwienie ale pigmentowana skora , kierunek od głowy do ogona , na starosc hreczki -widoczny barwnik w skorze -kropki (skupiska barwnika)

„RN”-wystapienie masci dereszowatej -rozjasnienie koloru masci podstawowej klodu , na klodzie -mieszanina włosów mascistych z bialymi -koniec głowy-slabo

RNRN-letalny

U koni szlachetnych w Europie nie ma dereszów

„To”-Tobiano-masc srokata

„O”-Overo -masc srokata

Toto-duze nieregularne plamy przecgodzace z jednego boku na drugi przez grzbiet

O-plamy po bokach ciala nie przechodzace przez grzbiet

ToTo-wieksze plamy

OO-letalny -syndrom bialych źrebiat -rodzi sie ale po 72h zdycha -niedokonczenie rozwoju przewodu pok nie jest w stanie oddac kalu

Rozne Overo-

Frame Overo-niewielkie plamki-duze

Splash Overo- gen dzialajacy od dolu (wyrazne plamy)

Sabino Overo- dziala od dolu (spora ilosc bialych malych plam)

„LP”

Lplp-tarantowate -na tle rozjasnionym regularne plamy o masci podstawowej

Leopard

Blanket &Spots-wybielenie fragmentu a na nim plamy

Taranty czapraczne:

Plain blanket -biala plama bez kropek

Varnish roan -delikatnie rozjasnione jakby deresz

Snowflakes- biale male plamki na ciele

Revers Spots- na ciemnym tle bilae plamy

LPLP-bardzo mocne wybielenie

TO+LP

Ghost -czarne uszy i trojkat nad kopytem

CWICZENIA 3

UZYTKOWANIE KONI:

- zaprzegowe

- wierzchowe

- juczne

- rzezne

- mleczne klaczy

- do produkcjisurowic i szczepionek

JUCZNE - słuzy do przenoszenia towaru , szczegolnie w terenach gorzystych.Dzis juz prawie nie sa tak uzytkowane , chyba ze w turystyce konnej , do zaopatrywania schronisk , wojsko Ochrony Pogranicza w gorach , do przenoszenia ciezkiego sprzetu.Uzytkowanie to jest nieprzyjemne dla koni , niechetnie nosza towary. Rasa , ktora od wiekow nosila towary to hucuły , sa do tego genetycznie przystosowane.

RZEZNE -eksporter zywych koni W Polsce mieso konskie , nie ma zbytu.Na rynkach swiatowych jest drogie.Odbiorcy biora kazde zwierzeta i mlode i stare.W Polsce jest prowadzony tylko ubój koni.Polacy traca na tym , ze konie nie sa u nas zabijane gdyz nie zostaja u nas resztki poubojowe:skory , wlosie , konczyny. Tracimy tez miejsca pracy w rzezniach. Mieso konskie jest bardzo cenne - chude , slodkawe (wiecej glikogenu). Eksport koni nakreca hodowle

MLECZNE KLACZY -szczeglonie w Azji (np.Mongolia -kumys-robia z mleka wydojonych klaczy) Kumys-regeneruje cialo , przedluza zycie.jak sie dowiedzieli o tym na zachodzie to zaczeli zakladac farmy i pozyskiwac mleko.Mleko klaczy ma zblizony sklad do mleka kobiety.Po mleku klaczy nie ma biegunek , ani innych problemow zoladkowych.Mleko klaczy mozna pobierac ok 150 dni (od 1 mca od urodzenia zrebaka do odsadzenia w 6 mcu) i uzyskuje sie duzo wiecej niz od krow ! srednio 4500-5000 kg! Klacze maja male wymie , wiec nie gromadza mleka , tylko ciagle produkuja i dlatego trzeba je doic niemal przez cala dobe

PRODUKCJA SUROWIC I SZCZEPIONEK -minimalne ilosci koni (3-4).Produkcja preparatów wysokiej jakosci nie powoduja uczulen , drogie

ZAPRZEGOWE :

Robocze -rolnictwo , transport (na odl do 10 km-najkorzystniejsze)

Sportowe -sport zaprzegowy

Robocze -coraz rzadsze , odchodzi sie od niego od 20 lat bardzo zmalalo.Kon przy parcy porusza sie 6 km/h.Praca z koniem jest pracochlonna dla czlowieka a nie oplaca sie zatrudniac pracownika.Zeby zaorac 1 ha pola-trzeba przejsc za koniem 50 000 m

UPRZAZ:

- jarzmowa (dzis juz prawie nie stosowana)

- szorowa (VI-VII w)

- chomatowa (Xw)

JARZMOWA -pasek skorzany na szyi konia i do tego przyczepiony drewniany dyszel od wozu.Uprzaz ta dusila konia , pojazd musial byc lekki .Najczesciej na 2 konie.

Kwadryga - na 4 konie (bojowa) ,

Wyscigowa - dwa konie ciagnely a 2 biegly luzem

SZOROWA - wystepuja :

- czesci ciagnace-napiersnik(2) , pasy ciagnace(1) (postronki lancuchy)

- czesci hamujace-naszelnik karkowy (1) (naszelnik piersiowy (lancuch do napiersnika) , naszelnik karkowo-piersiowy) , podogoanie , natylnik

- czesci kierujace -wedzidlo , oglowie , lejca

- czesci laczace -nakarcznik (1) , nadgrzebietnik(2) , podbrzusznik

RYSUNKI

Natylnika i podogonia nie stosuje sie razem, zawsze musi byc naszelnik i podogonie lub natylnik

RYSUNEK

SZLEJA - najprostsza uprzaz szorowa: nakarcznik , napiersnik , naczelnik karkowy

CHOMATOWA -najczesciej stosowane chomato krakowskie.Zbudowane z kleszcyny (drewniany szkielet) i kiszki (worek naszyty wew kleszczyny wypelniony czyms np. Sierscia krolika , sloma , trawa lapicerska ), kaptur - czapeczka zabezpieczajaca przed nalaniem do kiszki wody , mocowania do przyczepienia pasow ciagnacych , pasy ciagnace , poprzeczka - pasek - ma dzialanie takie jak naszelnik karkowy , kolka na lejce , podklad - od zew skora , od wew material gruby - wypchany wypelnieniem

W Polsce jest kilka chomat:

- krakowskie (na gorze sa rozki od kleszczyny)

- slaskie (jest bardzo ciezkie i masywne , kiszka u dolu jest ciensza, u gory grubsza , kleszczyny byly robione z jednego kawalka drewna)

- podlaskie (dwa dyszle nie ma pasow ciagnacych , chomato przyczepione do dyszli , wygodne dla koni , pałąk nad szyja (duga) rozsuwal dyszle , chomato było u dolu otwarte i kiszka nie byla na calosci - mialo to ulatwic zakladanie , jedyne chomato jakie mozna bylo dopasowac do konia , najlepsze dla koni pracujacych w pojedynke

- angielskie ( ma metalowe kleszczyny , cienka kiszka jest bardzo duza , gruba , pelni funkcje podkladu.Najczesiej byla stosowana jako uprzaz wyjsciowa ,paradna , ale tez swietnie spisuje sie jako uprzaz robocza)

ZALETY I WADY

Szorowa-latwo ja dopasowac do kazdego konia , wada jest ze sie tylko nadaje do lekkich prac , do ciezkich ni , gdyz przy ciezkich wrzyna sie w cialo

Chmatowa - nadaje sie do ciezkiej pracy , trudna do dopasowania , zaleta jest duza masa , ktora ulatwia prace

ZAPRZEGI

- do zaprzegu dwukonnego - jeden dyszel , lejce na krzyz

- zaprzeg podlaski -przymocowany do hołobli , uprzaz podlaska

- trojka rosyjska - podlaski + 2 konie po bokach (maja tylko po bokach jeden lejc , srodkowy ma 2 lejce).Srodkowy kon to tylko klusak , boczne galopuja

- zaprzegi czterokonne-czworka w lejc - 2 pary jedna za druga lejcowe i dyszlowe-angielska wersja

W Polsce w porecz- 4 obok siebie

SPORT ZAPRZEGOWY - narodzil sie w Anglii pod koniec XIX w .Poczatkowo głownym zaprzegiem byla czwórka w lejc (powozacy +2 luzakow).Zaprzeg musiał byc samowystarczalny- nikt spoza ekipy nie mogl pomoc

PODSTAWOWYM zaprzegiem byl zaprzeg czterokonny w lejc.Zaprzeg taki byl bardzo drogi i liczacymi zawodnikami byli tylko ludzie bogaci. Czworka powinna byc dobrana pod wieloma wzgledami np. Wyglad zew - najprostszy , sposobu ruchu , zachowania itd. Najlepsi zawodnicy bogaci z zachodu i z krajow socjalistycznych.Polska barala udzial w tych zawodach poniewaz sport byl upanstwowiony.teraz juz nie bo wporwadzono nowy sprzet a Polacy jezdzili na bryczkach drewnianych.

Trudnosc w powozeniu-czulosc konia na sygnaly , roznica w czuciu u roznych koni-zwalczanie stosujac monsztu zaprzegowy

Munsztuk - sciegierz i czanki (pionowe) , lancuszek , jego stosowanie jest aktualnie zabronione , procz wyzszych konkursow ujezdzania.

W uzytkowaniu wierzchowym stosuje sie wedzidla dosc grube sygnal idzie przez wedzidla na dziasla konia-sterowanie koniem-teraz sie nie stosuje bo mozna inaczej sterowac np. nogami czy cialem.

W uzytkowaniu zaprzegowym sosuje sie wedzidla dosc ciensze cuzo ostrzej dzialajace , ze sciagaczem -para kolek po kazdej stronie -wzmocnienie dzialania , poniewaz nie ma innej mozliwosci - nie ma bezposredniego dojscia do konia.

Ogłowie monsztukowe (sciegierz + czanki (pionowe) do gornych kolek sa przyczepione haczyki a do nich lancuszek , ktory jest pod zuchwa konia.Monsztuk moze zlamac koniowi szczeke , wiec nie jest juz stosowany z wyjatkiem wyzszych konkursów ujezdzania wyzszych klas (pokaz pelnego zaufania konia do jezdzca).Monsztuk + 2 pary wodzy -monsztuk + wedzidlo

Uzytkowanie zaprzegowe (monsztuki zaprzegowe) Jesli kon jest czuly w pysku gdzie indziej zapinamy -dziala jak wedzidlo.wszystkie 4 konie chodza w takich samych monsztukach ale roznie zapinanych w zaleznosci od czulosci konia.Monsztuk o 4 lub 6 poziomach regulacji strona karbowana lub gladka sciegierza.

ZAWODY ZAPRZEGOWE-MIEDZYNARODOWE

Rozgrywane sa przez 3 dni

1)- konkurs ujezdzania- Plac 40 X 100m , prezentacja zaprzegu w ruchu -chody , kolka , zatrzymania i t d -pokaz dogadywania sie powozacego z konmi.Dawniej -tez pokazy -na placyku , luzacy schodza i trzymaja konie a sedziowie oceniali zaprzegi pod wzgledem wygladu , prezentacji- dopasowanie , pielegnacja , uprzaz , ubrania , czystosc.

2 STYLE- angielski - b rygorystyczny -konie w uprzezy chomatowej angielskiej , pojazdy z kolem , wysoko siedzacy powozacy

- styl wegierski -duzo luzniejszy - wszystkie siedzenia na rownym poziomie itd.Styl musial byc w miary czysty , Polcy zawodnicy jezdzili w stylu angielskim , mogli startowac w mundurach bo byli pracownikami panstwowymi.teraz pokaz nie jest juz wykonywany ale podczas ujezdzania sedziowie oceniaja zaprzeg w 1 dniu.

2)- Maraton - proba terenowa - mozna stosowac inny pojazd - bryczka maratonowa , mozna wymienic uprzarz - na uprzaz robocza - bez ozdób , solidniejsza.Zawodnicy jezdza w strojach swobodnych - dresy sportowe (dobrze jak wszyscy sa jednakowo ubrani) Wszyscy musza miec rekawiczki.Maraton podzielony jest na 5 czesci.Na przemian klus i step ,

Odcinki a i c -klus -przejazd trasy 4-7-8 km , tepem 220m/min - spokojny klus.Nalezy przyjechac te trase i zameldowac siew odpowiednim czasie na miejscu mety.Punkty karne dostaje sie za -spoznienie lub przyjechanie za wczesnie na mecie , eliminacja - przejscie do innego chodu.Powozacy ma 3 kroki zeby zareagowac.Nie mozna miec zadnego urzadzenia do mierzenia czasu ,jazda odbywa sie na wyczucue , sedzia jedzie obok powozacego

Odcinek b i d -odcinki stepa - dystans 700-1200 m , obowiazuje step o tepie 7 km/h.Punkty karne dostaje sie za spoznienie na mecie.Step jest najtrudniejszym do nauczania.szybki step jest b trudny i za przejechanie wczesniej nie ma p karnych.

Odcinek e - klus na trasie ustawione sa przeszkody utrudniajace przejazd-woda , brami , .Odcinek ma 5-7 km na trasie kilkanascie przeszkod.Przeszkody sa stale - nie do ruszenia.obowiazuje klus na calej trasie.Dookola kazdej przeszkody jest pole karne o wymiarach 10m po bokach i przed przeszkoda i 20m za przeszkoda.Na polach karnych obowiazuje chod dowolny - (na poczatku nie liczyl sie czas pokonywania przeszkod-sport byl nudny)teraz -zawodnik dostaje punkty karne za czas pobytu na polu karnym

3)-Porba dokladnosci powozenia -przeszkody na placu -stozki sciete (brameczki ) na ktorych umieszczone sa pileczki , ktore spadaja gdy przeszkoda zostala pokonana nieczysto.W zaleznosci od rozstwu kol w powozie bramki maja szerokosc pojazdu +30 cm(indywidualne rozstawianie bramek)Konknurs ten moze byc rozgrywany n punkty lub na czas , za zrucone kulki doliczane sa sekundy karne.

Wynik koncowy-suma wszystkich wynikow z 3 dni

W Polsce -upraszcza sie te zawody w celu ich popularyzacji

1 dzien jest taki sam

2 -gi dzien - zrezygnowano z odc c i d a odc a jest rozgrywany na innych zasadach-obowiazuje na nim chod dowolny a morma czasu jest ustalona tak jak dla 220m/ min , zrezygnowano z sedziego siedzacego na zaprzegu , powozacy moze korzystac z zegarka

3-ci dzien jest taki sam

UZYTKOWANIE WIERZCHOWE

1)Rekreacyjne -uzywanie koni do jazdy dla przyjemnosci -kazdy kon sie nadaje

2)Sportowe

3)Hipoterapia -forma leczenia , jazda konna powoduje uaktywnienie organizmu jezdzca dobre efekty osiaga sie przy leczeniu ludzi sparalizowanych , usprawnienie ruchowe , cieplo konia (jazda na oklep) , ruch miesni konia , ruch konia , stres , uzywane koni o wys w klebie 1,3m , spokojne , chod -step ,terapia przy leczeniu zespolu Down'a , autyzmu

Ad 2)Sportowe -rzad jezdziecki sklada sie z oglowia i siodla.Oglowie-naczolek , nagłowek , podgardle , policzkowe , siodlo-sportowe siodlo angielskie

W programie olimpijskim sa 3 dyscypliny

1)konkurs ujezdzenia konia wierzchowego

2)Skoki przez przeszkody

3)Wszechstronny konnkur konia wierzchowego -WKKW

W 2208 roku ma byc takze wprowadzony reining

Dyscypliny regionalne- woltyzerka , rajdy konne (polo)

1)KONKURS UJEZDZENIA -pokaz ujezdzenia , jedna z najtrudniejszych dyscyplin , pokaz roznych ruchow konia , prezentowane ruchy sa wylacznie naturalne , nie ma ruchow sztucznych,kon wykonuje ruch w odpowiednim czasie , liczy sie umiejetnosc pracy z koniem.Wykorzystuje sie ruchy naturalne ale w sztucznych sytuacjach np. piaf- klus w miejscu , pasaz - kklus bardzo skrócony , zmiany nogi.Jezdziec steruje koniem za pomoca zmian napiecia swoich miesni.Dyscyplina ta byla dlugo nie popularna w Polsce.Zawody odbywaja sie na placu o wymiarach 20X60m

2)SKOKI PRZEZ PRZESZKODY

Plac -parkur z przeszkodami ruchomymi (zbudowanymi ze slupkow i dragów)np. stacjonata oxer , duble barr , tripple barr.,.

Nalezy przeskoczyc przeszkodyw odpowiedniej kolejnosci.norma czsu dla szybkosci 220m/ min.przekroczenie dwukrotnej normy czasu -dyskwalifikacja

Rozgrywa sie 3 podstawowe typy konkursów:

1-konkurs dokladnosci -duza norma czasu , za kazdy blad - punkty karne: zahaczenie przeszkody -4 pkt karne , zatrzymanie (wylamanie)-3 pkt , dwukrotne zatrzymanie - dyskwalifikacja upadek -dyskwalifikacja , przekroczenie normy czasu- za kazda 1 s -0,25 pkta.Gdy konkurs konczy sie remisem :

Jesli chodzi o zwyciestwo -wszyscy dostaja pierwsze miejsce , jesli chodzi o nagrody to rozgrywana jest dogrywka-polowa przeszkod z przebiegu podstawowego , podwyzszone o 10cm i mierzy sie czas.

2-konkurs zwykly -za bledy doliczane sa punkty karne , liczony jest czas przejazdu.Wygrywa ten co ma najkrotszy czas

3-konkurs szybkosci-podstawa oceny jest czas przejazdu , nie ma punktów karnych.Zawodnik za rozbudowanie przeszkody otrzymuje sekundy karne.kazda przeszkoda ma inna ilosc sekund karnych.nie ma kar za nieposluszenstwo konia.

W trakcie tych 3 konkursów rozgrywane sa inne z roznymi zasadami np.konkurs potegi skoku w konkursie dokladnosci.konkursy dokladnosci sa organizowane dla mlodych koni i mlodych jezdzców - jezdziec ma duzo czasu.Konkursy zwykle - sa najczestsze.konkursy szybkosci dla doswiadczonych

KLASY KONI:

L-100 cm -wysokosc przeszkod co najmniej polowy musi miec 100cm

P-110

N-120 normalne

C-130 ciezkie

CC-140 b ciezkie

CS1-150

CS2-160

CS3-nieograniczony

Klasy dla kucy od 60 cm

WKKW-wszechstronny konkurs konia wierzchowego-zawody 3 dniowe

1-wszy dzien -konkurs ujezdzenia - na tych samych zasadach , bez piafów i pasazy

2-gi dzien -Proby terenowe -4 odcinki-osobne konkursy.

-odcinek a -„drogi i sciezki” -drogi w terenie w miare rownym temp 220m/min -spokojny klus , długosc 3-7 km , punkty karne za spoznienie sie na mete .Czas zakonczenia odc a jest czasem startu drugiego odc.jezdziec nie musi jechac na koniu przekroczywszy lilie startu i mety

-odcinek b -steeple-ok 3 km wyznaczony na plaskim terenie z 5-6 przeszkodami steeplowymi skladajacymi sie z czesci stalej-np.wal kamienny o wys 1,0 m z patyczkami na przeszkodzie do wys 1,4 m obowiazuje duze tempo 640m/ min przeszkod max 6 co 500m min.zakonczenie steepla jest startem do odc c

-odcinek c -„drugie drogi i sciezki”-te same zasady , tylko odcinek ten jest 2 razy dluzszy niz odc a

- 10 min przerwy

- odcinek d - cross - najtrudniejszy i rozgrywany na zmeczonym koniu 5-8 km dł. Na mozliwie urozmaiconym terenie.na trasie znajduja sie przeszkody do skakania.wszustkie przeszkody sa stale.max wys przeszkod 120 cm 570-590 m/min

3-ci dzien -konkurs skokow -patrz skoki

Suma punktów z 3 dni decyduje o miejscu

Podczas zawodów konie przechodza 2 przeglady i 3 kontrole weterynaryjne

Pierwsza kontrola -dzien przed zawoedami-identyfikacja konia , stwierdzenie objawow chorób zakaznych zgloszenie wniosku do sedziego glownego

Pierwszy przeglad -przed konkursem ujezdzania -przeglad koni w którym uczestniczy sedzia , lekarz weterynarii itd-ocenia sie kondycje konia ,kulawizny..

Druga kontrola -Podczas 10 cio minutowej przerwy midzy odc ci d-druga kontrola lekarska -stwierdzenie stopnia zmeczenia konia , rany

Trzecia kontrola- po crossie -czy kon potrzebuje pomocy , swieze rany po bacie i ostrogach -dyskwalifikacja

Drugi przeglad-przed konkursem skokow czy kon jest wypoczety po 2gim dniu

CWICZENIA 6

POKRÓJ KONI

Wplyw budowy ciala koni na ich mozliwosc pracy.Pewne wady wplywaja na mozliwosci konia,ale wiele z tych wad portafi byc rekompensowana.Jedna wada wyklucza druga.

Anglicy selekcjonowali konie nie biorac pod uwage wad pokroju a wyniki w wyscigach

RASY KONI dzieli sie na : prymitywne i kulturalne (goraca i zimnokrwiste)

1)Goracokrwiste

- suchosc tkanki -brak tk tluszczowej podskornej , bardzo wysoko skorelowane z wytrzymaloscia innych tkanek

- bardzo szybka przemiana materii-umozliwia prace w szybkim tempie , szybkie dostarczanie tlenu do miesni

- dlugie konczyny , duuza skosnie ustawiona lopatka-dalekie wyciaganie konczyn , bardzo duzy klab -przyczep miesni konczyny przedniej , krotki grzbiet , odc krzyzowo-ledzwiowy mocno umiesniony , zad lekko pochylony , nieduzy brzuch , duza klatka piersiowa

2)Zimnokrwiste

- brak suchosci tkanki-jakosc budulca bardzo slaba ,grube kosci ale malo wytrzymale

- wolna przemiana materii-stepaki-potrafia sie poruszac tylko stepem

- krotkie konczyny , gruba szyja , wielki leb-przesueniecie srodka ciezkosci do przdu , walcowaty tulw , szeroka piers ale nieduza klatka piersowa , duzy brzuch , potezny zad ,

Konie pogrubione -poczatek koni zimnokrwistych w Polsce-klacze szlachetne X ogiery zimnokrwiste

3)Prymitywne -konik polski.Wiekszosc to konie niezbyt duze :kuce i dzikozyjace konie -malemu koniowi latwiej jest przezyc (mniej paszy) wys w klebie 1,3m.Zazwyczaj charakteryzuja sie masciami , ktore pozwalaja im sie wtopic w tlo , wykorzystanie paszy -bardzo dobre , wyniki rozrodu b.dobre -podstawa trawienia rasy , duza plodnosc klaczy , budowa -duza rozbieznosc w zaleznosci od srodowiska , konie z terenow podmoklych wieksza masa ciaola

Polskie -konie lesne , konie prymitywne-ma wieksza inteligencje wsrod wszystkich koni , ciezkie w urzytkowaniu

• GLOWA I SZYJA

- profil prosty (k czolowa i nosowa tworza linie prosta)

- profil wklesly (szczupaczy)-konie arabskie

Profil garbononosy -konie zimnokrwiste ,konie do karet, szpeci konia szlachetnego

Zaden z tych profil nie jest wadliwy

• WIELKOSC GLOWY

Konie szlachetne -glowa proporcjonalna , konie zimnokrwiste-mozliwie najwieksza

• OCZY

Konie maja problemy z oczami , czesto maja slepoty:miesieczne i zupelne.Slepe konie bardzo ufaja czlowiekowi

• NOZDRZA

Czy nie ma wysiekow ropnych choroba pluc , zawsze sa wilgotne

• SANKI ZUCHWY

-od dolu powinno byc dosyc szeroko zeby przy pochyleniu glowy nie uciskalu na tchawice

• USZY

Zachowanie sie , obraz stanu emocjonalnego konia , reakcja na zrodlo dziwku ,(nadpobudliwosc , nerwowosc) , kladzenie uszu jest oznaka agresywnosci u konia (gdy nic sie nie dzieje)

• SZYJA

- Prosta -dolna i gora linia tworza linie prosta

- Labedzia -gorna linia i dolna wygiete do gory -konie arabskie (jako prawidlowa)

Inne rasy -wygieta tchawica-trudno wentylowac pluca

- Karlikowata -jelenia -dolne i gorne linie wygieta w dol -powazna wada uztkowa -tchawica wygieta w ksztalt litery S -wygieta w 3 mcach

• KLAB

-tworza wyrostki kolczyste kregow piersiowych i przyczepione do nich miesnie odp za ruch konczyny przedniej , szlachetne-dlugi , szeroki , wysoki , zimnokrwiste -klebu nie widac

• GRZBIET

Od konca klebu do poczatku odc ledzwiowo-krzyzowego , szlachetna -krotki gzrbiet , zimno-dluzszy

Rodzaje:

- prosty -prawidlowy

- lekowaty-albo powazna wada albo blad urody -klacz po kilku porodach , konie stare

- karpiowaty -najmocniejszy grzbiet traktowany jako wada -usztywnienie kregoslupa , nie ma mozliwosci wygiecia na boki , moze byc uzytkowany zaprzegowo

• ODCINEK LEDZWIOWO_KRZYZOWY

-kostne polaczenie zadu z tylem konia , musi byc mocno umiesniony , nawet wypukly

-slabo umiesniony -kon nie jest w stanie przeniesc obciazenia na przod

• ZAD

Normalny-posredni -duza sila i ruchomosc

-horyzontalny -male skatowanie kosci w konczynie , konczyna bardzo ruchoma ale slaby zad-araby nie nadaja sie do skokow

- sciety- miednica mocno skatowana , skatowanie kosci b mocne ,kazdy ruch-praca , mocny zad , niewielka ruchomosc konczyny , duza sila

Krotki krok-konie zimnokrwiste

• KLATKA PIERSOWA

- szlachetne -mozliwie waska -sprzyja szybkosci ruchu , dlugie zebra

- zimnokrwiste -szeroka klatka

• BRZUCH

- szlachetne -maly brzuch

- normalny

- obwisły -wada u mlodego ogiera , cecha nabyta -klacz wielorodka , stare konie

- podkasany -swiadczy o malo pojemnym przewodzie pokarmowym-klopoty z zaopatrzeniem energii w formie paszy

Na wyscigach wszystkie konie maja brzuchy podakasane-nie traktowane jako wada -sztucznie wyhodowane-zywienie paszami tresciwymi

• KONCZYNA PRZEDNIA

Zaczyna sie lopatka ktora nie ma stwowego polaczenia tylko miesniozrost.U koni szlachetnych -lopatka mozliwie duza i skosnie ustawiona kat 90-100 st.Zimnokrwiste -lopatka w pionie i nieduza-chomato zaklada sie pionowo

Lopatka -staw barkowy - ramie - staw lokciowy - podramie - staw nadgarstkowy - nadpecie - staw pecinowy - pecina - staw koronowy - korona - staw kopytowy - kosc kopytowa

WADY BUDOWY

Pion przecina noge na rowne czesci i upada za kopytem- prawidlowo

• Staw nadgarstkowy cofniety - BARANIA NOGA - dyskw konia wierzchowego-nogi b slabe

Staw nadgarstkowy wysuniety -kozinec:

• KOZINIEC NABYTY - na skutek przeciazenia i naderwania sciegien zginaczy - skrocenie sciegien po chorobie - kon nie moze wyprostowac nogi-bardzo slaba konczyna

• KOZINIEC WRODZONY - pod koniec ciazy przed urodzeniem zrebie przyjmuje pozycje do opuszczenia-glowa miedzy nogami , -w tym okresie nastepuje intensywny wzrost kosci długich , gdy nogi zlozone -kosci rosna a sciegna nie , pozniej sciegna sa za krotkie , kon nie moze kozystac z ukladu udtaleniowego - caly czas musza pracowac miesnie by kon mogl stac mocne nogi

Rozpoznawanie rodzaju kozinca:

Stanie na nodze z kozincem-nabyty- kon prostuje noge i zgina -dygotanie

- wrodzony-nic sie nie dzieje-mocna konczyna wycwiczona

• NADPECIE

- zwezone (z podkrojem) - slabe sciegna-moze dojsc do naderwania sciegna

- zbyt wysokie - wysoko podnosi noge i opuszcza z duzej wys -uszkodzenia kopyt

- b niskie

WADY POSTW KONCZYN

- prawidlowa -miedzy kopytami odleglosc rowna co najmniej 1 szerokosci kopyta

- waska - nie miesci sie kopyto

- zbiezna - nogi schodza sie do srodka

- rozbiezna

- iksowata - schodza sie do stawow nadgastkoegoa pozniej sie rozchodza

- beczkowata - odwrotnie do iksowatej

- francuska -w pecinie sie rozchodzi - najgorsza wada

- szpatowata - w pecinie sie schodzi

Przy postawie francuskie kon sie strychuje -skaleczenia spowodowane obiciami kopyt o nogi-staw idzie do srodka

Strychowanie wystepuje tez przy postawie waskiej i iksowatej

• KONCZYNY TYLNE

Staw biodrowy - kosc udowa - staw kolanowy - podudzie - staw skokowy - nadpecie - staw pecinowy - pecina itd

WADY BUDOWY

- prawiedlowa - staw skokowy dobrze widoczny

- wygiete nadpecia - kkonczyna szablasta

- rozwarty staw skokowy

- ubogi staw skokowy - zbyt malo masy kostnej

WADY POSTWAW

- zbiezna

- rozbiezna

- beczkowata

- krowia (iksowata w przednich)

SCHORZENIA STAWU SKOKOWEGO

- przesuniecie kosci pietowej gora do przodu - ZAJECZAK - znieksztalca staw , sciegna Achillesa beigna do bocznej krawedzi k. Pietowej - przecinanie sciegna

- NAKOSTNIAK na kosciach stawu skokowego - zbyt intensywna eksploatacja koni , ktore nie sa przygotowane - zgniatanie kosci w stawie - peka okostna - zablokowanie stawu

SZPAT KOSTNY (rodzaj nakostniaka)-rozpoznanie - proba na zginanie-Podnosimy konczyne pod brzuch (ponad 1 min) i puszczamy ja , i od razu puszczamy konia do klusu -podrywa bolaca noge do gory (koguci chod)

Nakostniak oblewa poszczegolne kosci ale nie laczy ich -sprawny staw , znieksztalcony -SARNIAK - ubogie stawy skokowe po chorobie bardziej wytrzymale

CWICZENIA 7

Konie przy wpisie do ksiag musza przejsc OCENE BONITACYJNA

- typ budowy max 15 pkt

- glowa i szyja - 5

- kloda -15

- konczyny przednie - 10

- konczyny tylne -10

- konczyny tylne - 10

- kopyta - 10

- chody - 20(ocena dzielona na step i klus kazdy po 10 pkt)

- ogolne harmonia budowy -15

Typ budowy - ocenia sie rodowod konia - czy jest przedstawicielem danej rasy

Ocena od polowy skali do max , jesli kon dostal np 4 pkt mna 10 to musi miec powazna wade np nie ma jednej nogi przedniej

WYSCIGI KONNE(proba dzielnosci)

selekcja materialu do pracy hodowlanej

W wyscigach moga brac udzial wszytkie konie ras szlacheckich hodowanych w Polsce , ale biora udzial -czyste rasy (pelna krewangielska , czysta krew arabska lub konie pokrwi z duzym udzial krwi czystej rasy).Proba ta jest bardzo cizka.Przeprowadzana jest w celu wylapania wszystkich niedoskonalosci konia

RASY KONI

Pelna krew angielska -Proby te sa podstwa selekcji do hodowli tej rasy

Czysta krew arabska -wyniki gonitw nie sa podstawa selekcji , konie te musza byc przede wszystkim ladne - selekcja na pokroj )Wyscigi robi sie by sprawdzic czy rasa sie nie wyrodzila , kon arabski powinien byc na torze przez 2 sezony , ale nie musi wygrywac

Konie polkrwi znaczenie w wyscigu zadne.Ogiery polkrwi maja proby dzielnosci w zakladach wylegowych.problem stanoowia proby dzielnosci dla klaczyze wzgl na ich ilosc-obecni biora udzial w gonitwach.Teraz w gonitwach startuja tez ogiery

W Polsce istenija 2 tory wyscigowe -Wrocław-Prtynice9konie pokrwi) i Warszawa -Służewiec (konie czystej krwi)

PRZEBIEG KARIERY WYSCIGOWEJ

• Konie pelnej krwi angilskiej

przychodza w wieku 1,5 roku na jesien na tor.W zime odbywa sie trening.Statruja na wiosne jako 2 latki (po skostnieniu kosci dlugich!!!!!!!!).Najwczesniej kostniejace staruja od czerwca-lipca.Jest to polowa sezonu normalnego.Pierwszy dystans 1000m (wiekszosc gonitw dla koni dwulenich-najdluzsza 1600m)Po skonczeniu pozostaja na torze w nastepnym roku w kwietniu stratuja jako 3 latki-najwazniejsze wyscigi(podstawa do oceny).Od tych wynikow zalezy dalszy chow.Najlepsze klacze wracaja do hodowli.Gorsze - do sportu na eksport (na sprzedaz).Niewielka ilosc pozostaje na torze by biegac w nastepnym sezonie jako 4 , 5 latki -nie ma znaczenia w hodowli

Najalepsze ogiry musza zostac na torze jeszce jeden sezon i biegac jako 4 latki by potwierdzic swoja klase wyscigowa.Njalepsze po tym sezonie(1 lub 2) trafiaja do hodowli. Reszta idzie na sprzedaz lub zostaja na torze - nabijanie obrotów totalizatora

• Konie czystej krwi arabskiej

Rasa pozniej dojrzewajaca.Przychodza na tor w wieku 2,5 lat.Zazwyczaj startuja jako 3 latki.Biegaja tylko jeden sezon

• Konie polkrwi

Wolniej dojrzewajace.Startuja tylko jako konie 3 letnie.Biegaja 1 sezon

2 SYSTEMY ROZGRYWANIA GONITW:

Handicapowy i grupowy

W Polsce rozgrywane sa gonitwy systemem grupowym ze wzgledu na mala ilosc torow i prostote.Na swiecie - system handicapowy

• ZASADY-GRUPOWY

Zaewnienie wszystkim koniom takich samych warunkow stratu -takie samo podloze , obciazenie (54kg) klacze i 56kg ogiery , ten sam tor , taki sam dystans.W momencie startu kon (2 letni) jest przypisywany do grupy 2.Zwyciezca przeskokuje o grupe wyzej do 1.Pozniej odbywa sie wyscig dla grupy 1 -zwyciezca przechodzi do grupy pozagrupy.W pozagrupie znajduja sie osobniki ktore w sezonie wygraly co najmniej 2 wyscigi.Koniec sezonu w wieku 2 lat.

W czasie przerwy zimowej nastepuje przegrupowanie.Wszystkie konie spadaja o grupe nizej.Ale czesc koni pozostaje w pozagrupie (wygraly wyscig rozgrywany w pozagrupie).Ustalaja sie 4 grupy-3,2,1,i pozagrupa.

Konie startuja do polowy sezonu i nastepuje drugie przegrupowanie po przerwie letniej (polowa lipca)(spadaja o grupe) Tworzy sie 5 grup.Konczy sie sezon w wieku 3 lat i ostatnie przegrupowaniecaly rocznik podzielony na 6 grup.Grupa 5 to odpad hodowlany.Pozagrupa i gr pierwsza - hodowcy wybieraja z nich konie do dalszej hodowli

• ZASADY-HANDICAPOWY-zroznicowanie warunkow dla koni

Kazdy kilogram obciazenia konia powoduje zwolnienie do o 1 długosc za koniem mniej obciazonym.W tym systemi nie ma pewnego zwyciezcy-obciaza sie konie b dobre a konie slabe sie odciazakazdy ma podobna szanse na wygranie.System ten pozwala selekcjonowac konie na roznych torach z roznymi obcizeniami

Zaczyna sie w wieku 3 lat.Sedzia handicaper robi liste koni z obciazeniami i bez zeby szanse byly jednakoweHANDICAP GENERALNY.Najlepsze konie -90 kg , najgorsze -30 kg

Gonitwy (np zestaw koni z wagami 60 , 54)- konie z jezdzcem, jesli z wagami 75 , 72 , 70 od wag odejmuje sie jednakowa ilosc kg na 12 i wtedy puszcza sie je pod mniejszymi wagami.Wazne jest zachowanie tych samych roznic co w handicapie generalnym .Gdy ok 30 to dodaje sie ta sama ilosc kg. Zwyciezca z handicapumaszynka handicapowa - procedura ustalona na sezon.Przyjmuje sie ze dobrze wywazony kon to kon ktory przyjdzie na m4ete jako 2.Za pierwsze miejsce kon dostaje 2kg + to co mial w handicapie gen. Drugi - bez zmian, 3i4-minus 1 kg , 5 i 6 -minus 2 kg.Po calym sezonie konie same ustalaja m-ce w handicapie generalnym ustala sie lista.konie z najwieksza iloscia kg -najlepsze konie wyscigowe. Konie z najmniejsza il kg - odpad hodowlany.

System ten jest b mocno rozgrywany na Zachodzie.Wyscigi te sa o wiele ciekawsze dla graczy.

W wyscigach konnych wazni sa rowniez jezdzcy

KATEGORIE JEZDZIECKIE

- stopien ucznia - tak dlugo az nie wygra 10 gonitwy

- starszy uczen - do wygrania 25 gonitw

- praktykant dzokejski - 50

- kandydat dzokejski -100

- dzokej

• Ze wzgledu na kategorie jezdzca ulgi dla koni:

Kondydat - minus 1 kg

Praktykant - minus 2 kg

Starszy uczen - minus 3 kg

Uczen - minus 4 kg

J4ezdziec musi sie wywazyc do 54 kg

DZIEN WYSCIGOWY

Konie od rana nie dostaja wody.Nastepnie odbywa sie wazenie jezdzca.Na 1 h przed wyscigiem kon przeprowadzany jest ma tor wyscigowy - na padok .Tu odbywa sie siodlanie konia przez trenera.Nastepnie oprowadza sie konia na padoku (ogladanie koni przez graczy).Dzwonek .Z dzokejki wychodza jezdzcy.Nastepny dzwonek-jezdzcy wsiadaja na konie. Dzwonek. Wyjscie na tor wyscigowy pokaz konia w ruchu (galop).Konie ustawiaja sie na starcie (otwarte kasy).Polowa pieniedzy idzie do skarbu panstwa.Polowa dzielona jest na wygrane dla odp koni.Start -gong idzie w gore- sygnal dla sedziego startera.Ladowanie koni do maszyny stratowej(o konstrukcji boksowej).Sedzia na celowniku ustala konie na mecie , meldunek komisji technicznej (czy jezdzcy zachowywali sie zgodnie z przepisami.-niechec wygranej , zmiana toru jazdy na prostej finishowej)zatwierdzenie gonitwy.

Konie po wyscigu padok rozsiodlanie. Jezdzcy z siodlem udaja sie na wage- tutaj dykwalifikacja jezdzca

NAJWAZNIEJSZE GONITWY W SELEKCJI KONI PELNEJ KRWI ANGIELSKIEJ

- gonitwa Rulera -1600m , po miesiacy

- Derby -2400m , po miesiacu

- St Leger -2800m

Rulera - gonitwa w ktore jezdziec musie jechac jek na jszybciej do mety

Derby - dystans klasyczny -1,5 mili - kombinacje

St Leger- 2 miel (3200) - liczy sie wytrzymalosc

Jesli kon wygra wszystkie te 3 wyscigi -SUPER KON—trojkoronowany(glownie ogiery)

Dla klaczy gonitwa Oaks - dla najlepszych klaczy-2400m - priorytetowe znaczenie w selekcji -Oaksistka

W Polsce konie biegaja glownie w wyscigach plaskich.

Na swiecie rozgrywane sa takze wyscigi plotowe - zmusza konia do skoku i wyscigi przeszkodowe - duze skoki (taxi)

KOLOS 2!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

CWICZENIA

ROZPOZNOWANIE WIEKU NA PODSTAWIE UZEBIENIA

Wzor zebowy 3(1)33/3(1)33

U wiekszosci ogierow sa kly.Rozpoznanie wieku po zebach siecznych-Cegi sredniaki okrajki

ZEBY MLECZNE -wyrazne zaznaczona korona szyjka i korzen , zab plaski mniejszy od stalego , zewnetrzna powierzchnia zeba jest gladka i jasniejsza , robia miejsce dla zebow stalych

ZEBY STALE - grubsze wieksze bez przewezen zweza sie ku dolowi=

Cement w zebach nowych -dziury-rejestry-z przodu zeba 2 plytkie bruzdy

Zeby zbudowane ze szkliwa (najbardziej wytrzymale) , zebiny i cementu (najmniej wytrzymale).Dziury po cemencie -rejestr .Glebokosc ich w zebach mlecznych -4 mm , w zebach stalych wieksze .W zuchwie 6mm w szczece -12mm

Szkliwo i zebina na wzajem sie przenikaja - na skutek roznej ich wytrzymalosci powierzchnia zebow nigdy nie jest gladka a chropowata -dobrze rozcieraja pokarm.

Zeby przetrzonowe nie maja odpowiednikow mlecznych.Zeby trzonowe maja odpowiedniki mleczne.

Problemy z rozpozanwaniem wieku : zgryz karpiowaty -zuchwa krotka , zgryz szczupaczy - zuchwa dluzsza.

	Mleczne			Stałe
Zeby	wyrasta	Starcie rejestru	Wymiana zebow		Osiagni ecie pow tracej	Starcie rejestr		Zmiana kształtu pow tracej zebow
												zuczwa	szczeka	z	sz	z	sz	z	sz
																Okragly		trojkatny		Owalno-prost
Cegi	Do 2 tyg	1	2,5		3	6	9	12	15	18	21	24	27
Sredniaki	4-6 mcy	14-16 mcy	3,5		4	7	10	13	16	19	22	25	28
Okrajki	4-9 mcy	18-24 mcy	4,5		5	8	11	14	17	20	23	26	∞

Okragla dziurka w zebie to nie rejestr to kanal zebowy.Do wieku 11 lat mozna okreslic dokladny wiek konia czyli do starcia rejestrów na okrajkach w szczece.P

Poczatek wymiany - srednio na rok 2 mm sciera sie zeba.3 lata -na stracie rejestru

Wreby -7-8 rok zycia -pierwsez zeby .14 rok- drugie zabki

Zle scierajace sie zeby moga wskazywac na problemy z zywieniem.

LYKOWATOSC - kon lyka powietrze , napreza m. Szyi - opiera sie zebami o cos twardego i mocno napina -kon beka.Jest to narow. Nie kupowac konia -wada zdrowia.

TKANIE -kon staje w boksie i przezuca ciezar ciala z jednej nogi na druga

CWICZENIA

Zywienie koni

ZREBIETA- po urodzeniu szybko siare podajemy (2,5 h po)-wchlanienie calych drobin bialka -bierna odpornosc u mlodych zwierzat po kilkunastu godz rozklad na Aasy-oddaje smolke - kal zrebiecy

Do 3 tyg podajemy mleko.Od 3 tygodnia -dokarmianie -nauka jedzenia przy matce -dokarmianie paszami -owies gnieciony-nie ma zebow owies jest lekkostrawny-nie zaburza pracy przewoedu pokarmowego.Osobny zlob z drabinka by klacz nie mogla wyjadac -pasze do woli do I go roku zycia , dokarmianie - marchew drobno posiekana -zrodlo witamin

W 6-mcu - odsadzanie - czesto zrebie przestaje jesc przed odsadzeniem musi umiec zjesc 2-2,5 kg owsa/ dzien

Do I-go roku trwa rozwoj kosci

Po I roku -ogranieczanie pasz tresciwych na korzysc objetosciowych - odkladanie miesni staly dostep do pasz objetosciowych

Od 3 go roku -zywione jak konie dorosle

KLACZE ZREBNE-plod zajmuje coraz wiecej miejsca a zmniejsza sie pojemnosc przewodu pok.Do 6 mca zywiona zaleznie od pracy jak kon roboczy. Od 6 -go miesiaca - ogr pasz objetosciowych na korzysc tresciwych , eliminacja pasz objetosciowych suchych-sloma nie lepsze siano .

Klacz nie moze byc przekarmiona .powina sie ruszac wykonywac prace lekkie.Unikac pasz zatwardzajacych -straczkowe - bobik , groch (m. Tloczne brzucha 0 - ciesnienie w jamie brzusznej b duze -uszkodzenia lpodu , poronienia ,Unikac pasz rozwalniajacych - melasa -duze cisnienie osmotyczne sciaganie wodyz organizmu do przewodu pok -rozwodnienie -mniejsza strawnosc pasz , odwodnione wody plodowe 90%s.m

Nalezy te pasze podawac razem bo sa korzystne pokarmowo , ich dzialanie wzajemnie sie znosi.

Klaczom nie daje sie ziarna zyta -pekanie zoladka przy wiekszych dawakach subst sluzowate zabija sie w grudki niedostepne dla sokow trawiennych.Kazde ziarno zyta zarazone sporyszem alkaloidysilny skurcz m. Gladkich

Pod koniec cizy (2 tyg) eliminacja otrab pszennych mlekopedne—siara zostaje zdojona przed porodem.

Po porodzie podajemy otreby pszenne 9woda lekko podgrzana +OTREBY) Nie moze szybko pic

KLACZE KARMIACE - pasze mlekopedne

Klacze rodza wiosna mlode pastwisko.A takze zima - pasze z duza iloscia bialka

Szybko zostaja zazrebione . Karmia do konca 6 mca.od tego co matka zje zalezy sklad mleka.Gruczol mlekowy wylapuje wszystkie nietypowe subst.Zyto- alkaloidy w mleku

OGIERY -poza sezonem rozplodowym traktuje sie go jak konie robocze

Ogier nie moze byc przekarmiony.W sezonie rozplodowym .konie nie maja duzych wymagan bialkowych. Koniom nie dajemy duzo bialka borozklad do AAwchlanianiebudowa bialek.wartosc biol bialka roslinnego nieskaduze podobienstwo dezaminacjiamoniak watrobamocznik.Amoniak przyczepia sie tam gdzie tlen we krwi - uduszenie konia

Jesli bialko nie posiada jakis aminokwasow- zahamowanie syntezy wlasnych bialek -wszystkie aasy do dezaminacji

OGIER - wymogi bialkowe rosna 2 krotnie przy intens uzytkowaniu ogiera - podaje sie bialko zwerzece - mala dezaminacja.podaje sie mleko odtluszczone .kon b . malo tluszczu trawi.Kon nie ma woreczka zolciowego.Cala zolc wylewana jest do przewodu pokarmowego troche tluszczu strawi , wiecej tluszczu - za malo zolci do emulgacji.Konie do rajdów - duze il tluszczu- przyzwyczajone do duzych dawek.Jaja kurze - 2 jaja -dzienne zapotrzebowanie na aasy (ze skorupka)

Ogier malo uzytkowany rozplodowo - ogiery zywione w sposob max urozmaicony(rozne sklady aminokwasowe)-zmniejszenie dezaminacji

Sezon rozplodowy - wypada w zime .Wit EA- katalizuje rozwoj komorek/namnozenie plemnikow szybko ulega utlenieniu-antyutleniacz wit A Wit E-w kielkach-ponad 1kg / dzien

KONIE ROBOCZE

Konie produkuja energie-Panskie oko konia tuczy.Obserwacja reakcji konia na zadawane dawki.Czy potrzebuja tyle co im dajemy.Inne zapotrzebowanie u koni roznych ras inne wykorzystanie paszy u podobnych koni -ciezko jest dobrac dawke.

CHOROBY -

MOZYSKO (kolka)-duzo chorob , podobne objawy zwiazane z ukl pok

- podraznienie scianek jelita

- zatrzymanie paszy

- zapetlenie jelit

OBJAWY

- kon oglada sie na brzuch , silny bol , intensywne pocenie , zmiana sposobu zachowania , charakterystyczne dzwieki z pprzewodu pok

Sprobowac zmusic konia do ruchu , dzwonic po lekarza jek nie przejdzie.W kazdej stajni silny srodek przeciwbolowy.Wiele kolek konczy sie smiercia konia

OCHWAT (najczesciej nogi przednie , zawsze parami)

-zapalenie tk tworczej rogu kopytowego przy nagłej zmianie paszy. W 100% wystepuje po napojeniu zgrzanego konia zimna woda i pozostawienie go bez ruchu wyrównanie temeratur ograniczne przeplywu krwi przez konczyny , tk tworcza nie moze byc niedotleniona czy niedozywiona , procesy martwicze stan zapalny :objawy- podwyzszona temp zwiekszona wilg na skutek obecnosci plyny wysiekowego , rozmiekczenie puszkji kopytowej .Kosc kopppytowa moze przebic kopyto .POSTEAPOWANIE - wyeliminowac 1 z czynnikow ktore powoduja uelastycznienie puszko kopytowej (temp lub wilg) , ograniczenie dzialania temp - szbko schlodzic kopyto , wartosc konia po chorobie - zerowa

Kon nosi grube podkowy.Ochwat ktory raz wystapil szybko sie powtarza -byle czym mozna go wywolac-zaburzenia w krazeniu krwi , stres zwiazany z porodem moze doprowadzic do ochwatu

MIESNIOCHWAT (Choroba poswiateczna )- paraliz miesni zadu

-praca , przerwa , praca.Praca - z,miana przemiany materii najwiecej tlenu i subst pok do miesni najczesciej pracujacych.W przerwie - te subst nie sa wykorzystywane.Praca po przerwie - duza il subst w miesniach przemiana beztlenowa kw mlekowy zakwaszenie miesnia nerwy przestaja dzialac.

Gorzej jest u koni zimnokrwistych.Najlepiej konia nie zmuszac do ruchu i jak najszybciej usunac kw mlekowy -rozgrzewanie miesni zadu .ZAPOBIEGANIE - ograniczyc dawke pokarmowa gdy kon nie pracuje , nie wylaczac go z ruchu , nie brac do ciezkiej pracy po przerwie.Objaw w 100% miesniochwatu -krwawy mocz (ciemnobrazowy) obecnosc mioglobiny rozp przez kw mlekowy , wyplukiwanej z miesni

CWICZENIA 19.12

UZYTKOWANIE ROZRODCZE KONI

Cylkicznosc plciowa u klaczy. Klacze sa sezonowo poliestralne

Wraz z latem ruje sie ustalaja i wystepuja wyrazne objawy,koniec czerwca -okres najbardziej plodny - moment istotny w kryciu

CYKL RUJOWY U KLACZY

Cykl plciowy - okres pomiedzy 2 kolejnymi rujami z wlaczeniem pierwszej

Cykl plciowy -okres pomiedzy 2 rujami z właczeniem pierwszej.cykl trwa ok 22 dni - okrew wakacyjny.

DZIALANIE HORMONOW W CZYLU PLCIOWYM

Estradiol0 dzialanie behawioralne

Powiekszenie narzadow -obrzmienie i ukrwienie pochwy - odtatnia faza wzrostu pech

Progestreon -hamuje zmiany na narzadach blokuje wydz hormonow plciowych - zahamowanie cyklu plciowego , dopuszcza do zaplodnienia.

Pierwsza ruja -tydzien po porodzie

Jesli nie zaplodnions - w sciance macicy - aktywuje sie prostoglandyna - dziala na c zolte blokujac progesteron i uaktywnia dalsze wydzielanie hormonow plciowych przez przysadke

Owulacja - pik estradiolu

RUJA I JEJ OBJAWY:

- zainteresowanie ogierem

- podnoszenie i odstawienie ogona

- blyskanie lechtaczka

- rozstawienie tylnych konczyn

- oddawanie niewielkich il moczu

ROZPOZANANIE RUI

- probowanie klaczy ogierem probnikiem

- probowanie klaczy bez ogiera (stymulacja przez bodzce dotykowe wechowe i dziwkowe

- obserwacja klaczy w stadzie (ogier ze znacznikiem)

Ogier probnik - nie uzytkowany reprodukcyjnie -najczesciej ogiery na emeryturze.Na zachodzie - kuce

Optymalny czas unasienienia -nasienie swieze -36 h przed owulacja , inseminacja mrozonym nasieniem - 1 dzien przed koncem rui

ROZPOZANANIE OWULACJI

- sledzenie rozwoju pech jajnikowych (USG)

- palpacyjne badanie jajnikow -23 mm goraczka -35mm-owulujacy(42mm zimnokrwiste) -rozpoznaje sie ok 20 cech - wydluzenie ,ulozenie w stos do macicy , reakcja klaczy , szerokosc

- palpacja szyjki macicy

- pomiar poziomu hormonow we krwi

- badanie opornosci sluzu szyjkowego -50% skutecznosci

SYNCHRONIZACJA CYKLI RUJOWEGO

- podawanie prostoglandyny PGF 2alfaluteoliza cialka zoltego , dwukrotna iniekcja przy nieznanej dacie ostatniej owulacji......................12-14 dni.???? , wywolanie rui po 4-6 dniach od 2 podania PGF 2 alfa (owulacja w 12 dniu dlatego stos jest w 2 dniu rui hCG)

- podawanie progesteronu: progesteron w dacwce 150-200 mg /dzien (10 dni) + iniekcja prostoglandyny w ostatnim dniu ,po zaprzestaniu podawania 2-5 dni wystepuje ruja (owulacja 8-15 dni wiec stosowana jest hCG w 5-7 dniu)

RUJA ZREBIECA - 7-9 dni po porodzie.owulacja w styczniu-lutyn 14-17 dniu -maj , czerwiec 5-7 dniu u wiekszosci w 10 dniu po porodzie

ZASTOSOWANIE DNIA SWIETLNEGO(przedluzenie)

- okresla ilosc swiatla 110-130 lx (100 w na boks 4x4)

- opoznienie nadejscia zmroku

- przedluzenie stos przez 2 mce (pocz XII)

- przedluzenie dnia swietlnego do 14,5-16 h na dobe gwarantuje skutecznosc

ROZPOZNANIE CIAZY ZA POMOCA USG

- mozliwosc rozpoz 9-11 dnia -zarodek 10mm

- w 12 dniu -12-13mm

W 14-15 -w 100%

W 17 -umiejscowienie sie zarodka

24-25 -bicie serca.Rozpoznanie ciazy potwierdza sie w 2 mcu (krytyczne 6 pierwszych tygodni)

CWICZENIA

DOKUMENTACJA HODOWLANA I KSIEGI STADNE

Swiadectwo pokrycia klaczy - wydaje wlasciciel ogiera , jest podstawa do wystawienia Dowodu urodzenia zrebiecia

Dowod urodzenia zrebiecia - najwazniejszy dokument .Jest podstawa do wydania wszystkich innych - masc , odmiany, po ogierze ,po klaczy, rodowod , kolor czerwony - konie pelnej krwi angielskiej

Swiadectwo uznania ogiera- upowaznia ogiera do krycia klaczy- nr licencji , musi juz miec licencje

Jesli klacz zostanie uznana do hodowli - Swiadectwo uznania klaczy

Do ksiag stadnych jest wpisywana elita koni

KSIEGI STADNE:

1. Krajowe -PBS - Polska Ksiega Stadna Koni pelnej krwi angielskiej

-PASB -koni arabskich czystej krwi

-PAASB -koni angloarabskich czystej

Ksiegi stadne krajowe obejmuja konie hodowane na calym swiecie ale tylko polskie poglowie tych ras

2. Ksiegi ras uzytkowych

Kwlkp- Ksiega Stadna Koni Wielkopolskich

Km- malopolskich

Kśl- śląskich

Ksp- szlachetnych polkrwi

Kz- zimnokrwistych

Kkz- koniki polskie

Khc- konie huculskie

+ Konie male i rejestr koni jezdzieckich

SKROTY RASOWE:SYMBOLE

xx-pelna krew angielska

oo-czysta krew arabska

xxoo- angloarabskie

xwlkp-Wlkp polkrwi angielskiej

xśl-śląskie polkrwi angielskiej

sp-konie ktore sa po rodzicach ktorzy nie byli wpisani do ksiag stadnych w Polsce

sp-szlachetne polkrwi

z- zimnokrwiste

kn i hc

WARUNKI WPISOW DO KSIAG KRAJOWYCH - konie ktorych rodzice sa wpisani do wczesniejszych ksiag tej samej rasy w Polsce lub wczesniejszych ksiegach zagranicznych.Kon moze byc wpisany tylko do jednej ksiegi.Wpisuje sie konie z odpowiednim pochodzeniem.pierwszy wpis w potomstwie klaczy

KSIEGI RAS UZYTKOWYCH (tylko material koni hodowlanych)-oprocz pochodzenia musi miec tez odpowiedni wiek -min 3 lata z bonitacja-poprawna budowa -czy plodny Ogiery -od 75 pkt , klacze -od 70 pkt-musi urodzic 1 zrebie badz byc zrebna.pod wzgledem rodowodu musza tez spelniac odpowiednie warunki. Jednym z nich jest badanie grup krwi -potwierdza pochodzenie. Nie wolno wpisywac :obustronnie slepota , nienormalna budowa szczeki , wnetrostwo , szpat kostny , jesli kon dostanie mniej niz polowe punktow za jedna z cech: klode , konczyny przednie , tylne , kopyta , ruch

Wpisujemy konie po rasach ktore byly uzywane w tworzeniu rasy

PSB , PASB , PAASB - ksiegi zamkniete

Ksiegi otwarte - jest mozliwosc wpisu koni pochodzacych po rodzicach o nieznanym pochodzeniu :wlkp , mlkp ,,śl , z

KSIEGI WSTEPNE(kartoteki) i GLOWNE (druk)- ras uzytkowych

Do ksiag wstepnych - konie z niepelnym rodowodem (z jednostronnie znanym pochodzeniem- klacze)z dobra jakoscia - w typie danej rasy.Potomstwo po tych klaczach z ogierami ras w typie klaczy wprowadzamy do ksiag glownych

(Wlkp,Mlkp , ś , z )A?? X Wlkp B

Wlkp C x Wlk

Wlkp E -do ksiegi glownej

KONIKI I HUCULY - hodowane sa tylko w czystosci rasy

W KSIEDZE STADNEJ - nazwa , masc , gdzie wyhodowany , rok urodzenia , rodowod liniowy -podana zenska strona rodowodu klaczy. Zawsze klacz po ojcu.

Np. SEWILLA-de corte - sylistra - wil - sylmer - istar - sweet olive - solario

SEWILLA 1

Sylistra 3

De corte 2

Sylmer 5

Wil 4

Sweet olive 7

Istar 6

Solario 8

Po rodowodzie - kariera hodowlana do momentu wydania ksiegi- rok , plec zrebieciajego masc i ogier , czy wyeliminowana z hodowli

Tomy ksiag sa wydawane co 4 lata ale kariry sa wpisywane cale a nie tylko za 4 lata

Klacze ulozone alfabetyczie

Ogiery -wykaz potomstwa po ogierach

Ogier - wlasciciel , masc zrebiecia , plec , rodowod od ojca i matki

KSIEGI RAS UZYTKOWYCH

WLKP i zimnokrwiste - bardzo liczne poglowie koni - rozdzial ksiag dla ogierow i klaczy

O klaczach - nazwa i numer ksiegi , numer licencji , data urodzenia , masc , hodowca , wychowawca , wlasciciel , Wymiary - wys w klebie , obwod klatki piersiowej , obwod nadpecia , bonitacja - ywnik , rodowod pelny do 3 pokolenia wstecz i kariera hodowlana klaczy - co urodzila a nie wpis do ksiegi

Ogiery - podobnie zamiast zrebiat -stacje rozplodowe w ktorych dzialal

CWICZENIA

ETAPY OPRACOWANIA WARIANTÓW DLA GOSPODARSTW PROWADZACYCH HODOWLE KONI

1. Zbieranie danych - ziemia , praca ,budynki i budowle , srodki finansowe , mozliwosci zbytu(podaz , popyt) ,

W produkcji konskiej nie obowoazuja limity produkcyjne:zywiec , wierzchowe -duza chlonnosc rynku na dobre konie wierzchowe ale niewielka w Polsce

Min 0,2-0,3 ha +pastwisko , cena ziemi bedzie rosla

Praca- instruktor jazdy , obsluga

Budynki - nowe -rozplanowanie inwestycji i funkcjonalnosc budynkow--.urazowosc koni i naklad pracy

Lokalizacja - na gruntach przepuszcalnych , zmeliorowanie placu

Stajnie- dawniej z poddaszem uzytkowym - odchodzi sie -teraz stajnie bezstropowe ze swietlikami na dachu najdrozsze z cegly klinkierowej - nie chlopnie wody , tanie - lekkie konstrukcje , Budynki-magazyn pasz , dyzurka , ujezdzalnia , pomieszczenia na pasze soczyste lub kupowanie starych budynkow i ich modernizacja 9wpierw inwentaryzacja budowlana -wycena budynku czy oplaca sie modernizowac czy lepiej postawic nowy)Naj;epsze rozwiazanie w stajniach -2 rzedy stanowsik , okno:podlogi =1:15

Srodki finansowe -własne ok 30% , inwestycje rolne -AriMR -50% srodkow zwracaja po zakonczeniu inwestycji , doplaty z UE , kredyty - wlasne 30%-wiarygodnosc kredytowa ,biznasplan przedsiewziecia , doplaty bezposrednie -500 zl/ha

Doplaty za niekorzystne warunki gospodarowanie - gospodarstwa nizinne i w gorach

Doplaty do gospodarstw niskotowarowych - musza byc uzbierane 4 esu -nadwyzka bezposrednia=(cena sprzedazy(wplywy) -doplaty bezposrednie);2

Doplaty z poplonu - ziemia nie zostje nieobsiana na zime , Doplaty do zasobow genetycznych -do konikow , huculow , malopolskich , slaskich , Doplaty za laki ekstensywne

2. Analiza danych:

- organizacja gospodarstwa

- wykorzystanie zasobow produkcyjnych ziemi , pracy , budynkow , maszyn , srodkow finansowych

- analiza dzialalnosci produkcyjnych

- koszty bezposrednie i posrednie

- struktura majatku oraz zrodla finansowania

- wysokosc oraz struktura dochodow

- przezanczenie dochodów na konsumpcje i inwestycje

3. Opracowanie kilku wariantów rachunku ekonomicznego

4. Szanse i ograniczenia zew i wew

Szanse wewnetrzne -wyksztalcenie , uprawnienia instruktorskie , wlasne budynki , areal gosp ,jakosc gleb ,odleglosc od ludzi ,latwosc dojazdu ,posiadanie ujezdzalni 1200m2 , mila obsluga , konkurencyjnosc , reklama , marka

Ograniczenia -nieprzewidywalnosc cen zbytu na konie ,dł cyklu reprodukcyjnego , wypadkowosc ,m urazowosc , wysokie koszty

KOSZTY pasz-kalkulacje -rodzaj ,plon z ha , straty ,podatki , ograniczenia i koszty maszyn , naprawy , paliwa i zapotrzebowanie

UTRZYMANIE ZWIERZTA -cena stanowki -200-2000 zl , liczba klaczy , sprzedaz zwierzat ,koszt brakowania stada ,uzupelnianie stanu

KOSZT BEZ WYDATKU - amortyzacja-zuzycie srodkow trzeba wlozyc w koszty

WYDAJNOSC dt/ha -pastwisko-2500-500 straty 25% ,sianomlode -60 straty 3%

Siano stare -65 straty 30% , sianokiszonka 125 straty 12% , kiszonka baloty-125 straty 5 % kukurydza - 700 20% straty

KOSZT BRAKOWANIA STADA =(cena zakupu -cena sprzedazy) /czas uzytkowania w latach

ROBACZYCE - glista

Szczepienia przeciw grypie - w Wigilie i Wielka Sobote bo niezbedne 2 dni odpoczynku , szczep przeciwko ronieniu zakaznemu klaczy i zrebiat -ten sam wirus powoduje zapalenie pluc u zrebiat,nie szczepi sie przeciwko Eav(zamarcia polaczenia

Łozyskowego plodu z macica 50% poronien po przechorowaniu odpornosc) bo miano poszczepienne jest takie samo jak po chorobie i nie da sie odroznic ,Ogiery rozsiewaja wirusa

Rozczyszczanie kopyt co 6-7 tyg (7-8 razy w roku) przekuwanie rowniez co 6-7 tyg (160-180zl za 4 nogi)

MOCZ -5-7 l/dzien , kal 10 kg / dzien i wiecej , normalnie 2,5 m2 plyty/1DJP a w specjelnych warunkach 3,5

Cena za 1 kg zywca 5-6 do 9 zł

BIZNES PLAN-identyfikacja gospodarstwa , dane rolnika okres itp

Stan srodkow pienieznych , zadłuzenie , planowane kredyty

Potencjal gospodarstwa - sila robocza (dane o rodzinie i kosztach jej utrzymania , najem sily roboczej )ziemia i klasy gruntów Organizacja produkcji(rosl i zw)

---