TECHNIKI RELAKSACYJNE

• Modyfikacja treningu autogennego

Schulza wg Anny Polender

• Metoda Wintreberta

• Technika relaksacji wg Jacobsona

Najważniejsze rodzaje napięć

Istnieje wiele sytuacji, które powodują stany napięcia u dzieci.

RELAKS - zwolnienie napięcia mięśni przy równoczesnym, świadomym obniżeniu aktywności myśli.

METODA TRENINGU AUTOGENNEGO J. H. SCHULTZA

TRENING AUTOGENNY - metoda oddziaływania na własny organizm i życie psychiczne polegająca na wyzwalaniu u siebie reakcji ODPRĘŻENIA i KONCENTRACJI oraz stosowaniu prostych formuł autosugestii.

Trening autogenny dla Schultza to pewna forma psychicznej gimnastyki przeznaczonej dla ludzi psychicznie i somatycznie zdrowych, ale można ją stosować w leczeniu niektórych zaburzeń.

ETAPY ĆWICZEŃ W TRENINGU AUTOGENNYM

1. Przyjmowanie postawy ciała ułatwiającej uzyskiwanie stanu odprężenia mięśni, rozszerzania naczyń krwionośnych, zwolnienia rytmu pracy własnego organizmu.

2. Koncentrowanie się na reakcjach własnego organizmu.

3. Sterowanie reakcjami własnego organizmu oraz przestawianie rytmu pracy organizmu i życia psychicznego.

4. Przekształcanie i formowanie własnej osobowości zgodnie ze świadomymi zamiarami i celami.

GŁÓWNE POSTAWY CIAŁA PODCZAS ĆWICZEŃ

• Pozycja leżąca

• Pozycja półleżąca w fotelu

• Pozycja siedząca (tzw. pozycja dorożkarza)

• Pozycja stojąca (rozluźnianie mięśni okolicy szyi i pasa barkowego)

ODPOWIEDNIE WARUNKI

• Ciche, trochę zaciemnione

i niezbyt przegrzane pomieszczenie

Przy wykonywaniu ćwiczeń wypowiadane są SUGESTIE.

• Pomagają formować wiele cech własnej osobowości (pewność siebie, stanowczość, życzliwość wobec innych ludzi)

• Procesy zachodzące podczas powtarzania określonych formuł w stanie głębokiego odprężenia możemy porównać do procesów zachodzących przy stosowaniu sugestii w hipnozie

• Lepiej działają sugestie pozytywne

TRENING AUTOGENNY SCHULTZA

• Dążenie do stopniowego, świadomie ukierunkowanego opanowania ciała: odczuwania ciężaru poszczególnych części ciała, odczuwania ciepła, akcji serca, oddychania poprzez sugestię i koncentrację w celu uzyskania stanu wewnętrznego spokoju, odprężenia

• Wymaga dojrzałości systemu nerwowego, wglądu we własne stany organizmu

• W oryginalnej wersji nie nadaje się dla osób opóźnionych w rozwoju oraz dla dzieci

Modyfikacja treningu autogennego Schulza wg Anny Polender

• Wykorzystanie zasad treningu autogennego w relaksacji dzieci w wieku przedszkolnym, dzięki mechanizmowi identyfikacji i dobrze rozwiniętej u dzieci sugestywności

• Dzieci słuchają opowiadania terapeuty np.

o zmęczonym po balu Kopciuszku lub zmęczonym misiu (identyfikują się z nim

i naśladują go poddając się sugestiom zawartym w słowach terapeuty

RELAKSACJA

• Powinna być prowadzona w pozycji leżącej (poduszki pod głowami), w pomieszczeniu odizolowanym od hałasu

• Należy ją ograniczyć do wywołania odczucia ciężaru ciała - rozluźniania mięśni i odczucia ciepła

Anna Polender podkreśla znaczenie kojarzenia instrukcji słownej z podkładem muzycznym. Częste powtarzanie ćwiczeń doprowadza do powstania odruchu warunkowego ułatwiającego dziecku szybkie odprężenie się przy zadziałaniu tylko jednego z użytych bodźców. Dzięki temu, w następnych etapach relaksacji, można podawać sam podkład muzyczny, z którym skojarzono wcześniej instrukcję.

RELAKSACJA WEDŁUG WINTREBERTA

Henry Wintrebert - neuropsychiatra dziecięcy opracował w latach 1951-1957

w Paryżu metodę relaksacji przeznaczoną dla dzieci w wieku szkolnym. Metoda ta, wyklucza sugestię. Istotę metody Wintreberta stanowi wykonywanie ruchów biernych przez relaksatora na pacjencie leżącym na plecach z nogami wyprostowanymi, rękami ułożonymi wzdłuż tułowia. Oczy pacjenta są zamknięte.

Dziecko kładzie się w pokoju przyciemnionym i odizolowanym od hałasu na kocu lub dywanie. Relaksator nawiązuje z nimi kontakt werbalny nacechowany życzliwością. Wyjaśnia łagodnie swoje oczekiwania w stosunku do dziecka, prosi, by leżało nieruchomo, pozbyło się własnej inicjatywy i poddało jego woli. Żaden ruch nie powinien się pojawić poza zmianą położenia kończyny prowadzonej przez releksatora. Od tej pory relaksator będzie sam wykonywał ruchy u dziecka.

SCHEMAT RUCHÓW BIERNYCH

Schemat ruchów biernych obejmuje kolejno: przedramię, ramię, bark ręki dominującej, szyję, twarz, czoło, oczy, usta, a następnie przechodzi na drugą rękę relaksowaną w tej samej kolejności oraz nogi zaczynając od stopy, poprzez podudzie, udo kończąc na relaksacji stawu biodrowego.

RODZAJE RUCHÓW WEDŁUG WINTREBERTA

Wintrebert wyróżnił następujące ruchy stawów:

• obroty,

• krążenia,

• huśtania (balansowania),

• opuszczanie bierne.

RUCHY BIERNE WEDŁUG WINTREBERTA

• ruchy dłoni;

• ruchy przedramienia;

• ruchy ramienia;

• ruch barku;

• ruchy szyi, głowy i twarzy;

• ruchy kończyny dolnej.

PO RELAKSACJI

Po przeprowadzonej relaksacji zaleca się dziecku leżenie w całkowitym bezruchu z zamkniętymi oczami przez 1 lub 2 minuty. Pod koniec seansu dziecko wykonuje na polecenie relaksatora ruchy relaksacyjne czynno-bierne (czynne unoszenie i bierne bezwładne opuszczenie poszczególnych odcinków kończyn).

INNOWACJA W METODZIE WINTREBERTA

Pewną innowacją metody Wintrberta było wprowadzenie

muzyki do relaksacji czynno-biernej. Dziecko wcześniej zapoznawano z jej rytmem. Z reguły był to walc, pacjent unosił kończynę w górę w rytm taktu trzy czwarte (na raz, dwa, trzy) i w tym samym tempie bezwładnie ją opuszczał.

TECHNIKA RELAKSACJI WEDŁUG JACOBSONA

Edmund Jacobson - lekarz i naukowiec. Kierował pracą laboratorium fizjologii klinicznej uniwersytetu w Chicago. Jego technika relaksacji stopniowanej (progressive relaxation) opiera się na przesłankach badań laboratoryjnych oraz na obserwacji ludzi zdrowych i zgłaszających się po porady pacjentów.

Uczenie się relaksacji polega na wykonywaniu określonych ruchów rękami, nogami, tułowiem i twarzą w celu napinania i rozluźniania kolejnych grup mięśni.

Służy to odczuwaniu różnicy we wrażeniach płynących z mięśnia napiętego i mięśnia rozluźnionego.

RELAKSACJA STOPNIOWA

• Uczymy się relaksacji i wywołujemy ją stopniowo

• Najpierw uczymy się zmniejszać napięcie mięśnia czy jakiejś grupy mięśni (np. bicepsów) poprzez rozluźnianie i napinanie

• Następnie uczymy się napinać i rozluźniać inne grupy mięśni i zmniejszać w nich stany napięcia oraz zmniejszać stany napięcia w grupach mięśni, które już były ćwiczone

Jacobson wyklucza stosowanie autosugestii, dopóki nie jest opanowane mechaniczne rozluźnienie mięśni.

Zastosowanie techniki relaksacji Jacobsona do dzieci

• Polega na wykonywaniu celowych ruchów wymagających przeplatania dwóch stanów: napinania i rozluźniania mięśni w czasie zabawy w silnego i słabego

• Umiejętność odczuwania wrażeń płynących z mięśnia rozluźnionego jest szczególnie ważna dla dzieci nadpobudliwych, ponieważ w większości nie zdają one sobie sprawy z tego, że ich mięśnie znajdują się w stanie stałego napięcia

SCHEMAT ĆWICZEŃ

• Obejmuje kolejno: ręce, nogi, mięśnie tułowia, szyi oraz twarzy

• Mówimy dzieciom, że będziemy się bawić w silnego i słabego. Wtedy, gdy bawimy się w silnego, mocno naprężamy nasze mięśnie, a rozluźniamy je podczas zabawy w słabego

• Możemy wprowadzać postacie z bajek, opowiadań, czy aktualnych seriali telewizyjnych dla dzieci, z którymi się one identyfikują

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIE

Dzieci leżą wygodnie na kocykach. Nogi wyciągnięte swobodnie. Głowa złożona na małej poduszce. Ramiona wyciągnięte wzdłuż tułowia tak, aby się nie dotykały.

Zegnij prawe ramię tak, by naprężyć biceps. Jesteś silny, bardzo silny, naprężaj go mocno przez kilka sekund. A teraz jesteś słaby, rozluźnij napięte mięśnie, połóż z powrotem rękę na dywan.

Zaleca się potraktowanie ćwiczeń jako zabawy w silnego i słabego stwarzającej sytuacje mobilizujące do wykonywania całej wersji 12 ćwiczeń . Poszczególne ćwiczenia trwają bardzo krótko (od 10 do 15 sekund), tyle też trwa przerwa pomiędzy ćwiczeniami.

Zanim dziecko będzie wykonywało całą serię ćwiczeń warto sprawdzić, jak radzi sobie z rozluźnianiem poszczególnych mięśni.

KORZYSTNE DZIAŁANIE RELAKSACJI

• Zmniejsza się nadmierna aktywność nerwowa i związane z nią emocje towarzyszące tej fizjologicznej aktywności organizmu

• Relaksacja jest drogą wyciszania, łagodzenia uczuć negatywnych

• Kształtuje umiejętności odczuwania różnicy we wrażeniach płynących z mięśnia w stanie kontrakcji i mięśnia rozluźnionego

---