TEORIA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Wykład 7 - 07.12.2006r

PODEJMOWANIE DECYZJI

Teorie deskryptywne - dążą do poznania i opisania procesów prowadzących do podejmowania decyzji (np. decyzje indywidualne, zbiorowe).

Teorie normatywne - dążą do zbudowania systemu zasad postępowania, których przestrzeganie pozwoli podejmować decyzje optymalne (algorytmy postępowania).

Decyzja to wszelki świadomy (nielosowy) wybór jednego z rozpoznanych i uznanych za możliwe wariantów przyszłego działania (A. K. Koźmiński)

WARUNKI PODEJMOWANIA DECYZJI

Pewność - znane są zależności przyczynowe na podstawie deterministycznego systemu przewidywań znany jest przyszły wynik podjętego działania. Problemy mają dobrze określoną i znaną strukturę.

Ryzyko - decyzje dotyczące przyszłych działań, których skutki, a także towarzyszące im okoliczności można przewidzieć ze znanym lub dającym się przewidzieć prawdopodobieństwem. Problemy mają jedynie częściowo znaną strukturę.

Niepewność - dotyczą działań w odniesieniu do których nie jesteśmy w stanie oszacować prawdopodobieństwa ich skutków, ani okoliczności i warunków, w których te działania będą realizowane. Problemy nie posiadają charakterystyki struktury.

DECYZJE

Ze względu na stopień niepewności jakim są obciążone można podzielić na (wg H. Simona):

• programowalne - można dla nich opracować rutynowe procedury ich podejmowania

• nieprogramowalne - dotyczą spraw nowych, w których rozwiązaniach brak doświadczeń, a także zagadnień w których nie da się przewidzieć następstw podejmowanych decyzji, nie można zastosować żadnej istniejącej procedury.

OGÓLNY MODEL PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI

• rozpoznanie problemu (faza rozpoznania problemu)

- ustalenie istoty problemu

- zakresu jego występowania

- nasilenia

- czas w jakim powstał

- analiza przyczyn powstania

- możliwości i ograniczenia jego rozwiązania.

• projektowanie rozwiązań (faza projektowania)

- formułowanie alternatywnych sposobów rozwiązania problemu

- przewidywanie możliwych skutków poszczególnych rozwiązań

- ocena przewidywanych skutków za pomocą przyjętej skali wartości lub preferencji

• wybór jednego z możliwych rozwiązań (faza wyboru)

- sformułowanie kryterium na podstawie którego dokonany zostanie wybór wariantu działania

- ocena alternatywnych wariantów

- wybór

• ocena decyzji podjętych w przeszłości.

Problem decyzyjny - przeszkoda lub możliwość w procesie wyboru celów organizacyjnych, albo na drodze realizacji tych celów.

Rozwiązanie problemu decyzyjnego - usunięcie lub ominięcie przeszkody bądź wykorzystanie powstałej szansy.

RACJONALNOŚĆ może być rozumiana jako:

• zgodność działania z systemem wartości czy jej preferencjami podmiotu (podmiotów) - racjonalność subiektywna

• dostosowanie działań do ustalonych celów - racjonalność formalna

• dostosowanie działań do warunków i okoliczności - racjonalność rzeczowa

• oparcie działań na należycie ugruntowanej wiedzy - racjonalność metodologiczna

ORGANICZENIA RACJONALNOŚCI DECYZJI

• poznawcze ograniczenia racjonalności - posiadana wiedza i zasób informacji nie zawsze pozwalają dostrzec wszystkie możliwe warianty rozwiązań oraz wszystkie możliwe ich skutki.

• kompetencyjne ograniczenia racjonalności - są wynikiem błędów popełnionych przy tworzeniu struktury organizacji konkretnie w podziale uprawnień do decydowania.

• motywacyjne ograniczenia racjonalności - występuje wpływ celów i interesów podmiotów decydowania na decyzje organizacyjne.

• osobowościowe ograniczenia racjonalności:

- nadmierna skłonność do ryzyka bądź asekuranctwa,

- brak kreatywności i oryginalności myślenia pozwalającej dostrzegać nowe związki i nadawać faktom nowe interpretacje,

- skłonność do poprzestawania na rozwiązaniu zadowalającym - niechęć do poszukiwania rozwiązania lepszego,

- podejmowanie decyzji raczej na podstawie subiektywnych sądów niż na podstawie modelu normatywnego,

- koncentrowanie uwagi na problemach widocznych dla innych; zajmowanie się problemami wyrazistymi,

- tendencja do wydawania sądów na podstawie łatwo dostępnych informacji,

- ocenianie prawdopodobieństwa wystąpienia jakiegoś zdarzenia przez dopasowanie do istniejącej kategorii,

- eskalacja zaangażowania, czyli „zła konsekwencja”.

3

---