Narządy płciowe męskie

(narządy wewnętrzne, narządy zewnętrzne, gruczoły dodatkowe)

NARZĄDY PŁCIOWE WEWNĘTRZNE (organa genitalia masculina) [3]:

1. jądro

2. najądrze

3. nasieniowód

JĄDRO (testis)

Jest to męski gruczoł rozrodczy (plemniki) i dokrewny (androgeny)

Budowa zewnętrzna:

kształt - elipsoidalny

powierzchnie (2) - przyśrodkowa i boczna

brzegi (2) - przedni i tylny

końce (extremitas) [2] - górny i dolny

oś jądra - podwójnie skośna: od góry i przodu do dołu i tyłu

Budowa wewnętrzna:

części (2): zrąb i miąższ

1. zrąb (stroma) [3]:

1. błona biaława (tunica albuginea) - torebka włóknista obejmująca miąższ jądra, jest silnie unerwiona i unaczyniona - warstwa naczyniowa (stratum vasculosum)

2. śródjądrze (mediastinum testis) - to klinowate zgrubienie błony białawej, o porowatym utkaniu na tylnym brzegu jądra

3. przegródki jądra (septula testis) - są to blaszki łącznotkankowe łączące śródjądrze z błoną białawą i dzielące miąższ jądra na płaciki (lobuli testis) [200]

2. miąższ (parenchyma) [3] - płaciki :

1. cewki nasienne kręte (tubuli seminiferi contorti) - spermatogeneza

2. cewki nasienne proste (tubuli seminiferi recti) - stanowią one przewód zbiorczy wiodący plemniki z jednego zrazika do sieci jądra (rete testis) położonej w śródjądrzu

3. komórki Leydig`a - budują tkankę śródmiąższową jądra (produkują androgeny)

Położenie - w mosznie (scrotum), otoczone osłonkami (7)

w stosunku do otrzewnej - położenie wewnątrzotrzewnowe

osłonka pochwowa jądra (tunica vaginalis testis), która jest pochodną otrzewnej ściennej tworzy dwublaszkowy worek surowiczy obejmujący jądro i najądrze

części (2):

1. blaszka trzewna (lamina visceralis) - pokrywa błonę białawą jądra, najądrze oraz wyściela szczelinę z boku pomiędzy jądrem, a najądrzem wytwarzając zatokę najądrza (sinus epidydymidis)

przejście blaszki trzewnej w ścienną na tylnym brzegu jądra wytwarza krezkę jądra (mesorchium), które doprowadza do jądra i najądrza naczynia i nerwy

2. blaszka ścienna (lamina visceralis) - zawraca, obejmuje jądro i ogranicza (wspólnie z blaszką trzewną) jamę surowiczą moszny (cavum serosum scroti), która zawiera płyn surowiczy

w stosunku do narządów:

1. koniec górny i brzeg tylny (nie pokryte otrzewną) są zrośnięte z najądrzem

2. powierzchnia przyśrodkowa - przez przegrodę moszny (septum scroti) przylega do drugiego jądra

Zstępowanie jądra (descensus testis)

Jądra zstępują z okolicy lędźwiowej do okolicy sromowej przez kanał pachwinowy dzięki jądrowodowi (gubernaculum testis), który powstaje z więzadła płciowo-pachwinowego (lig. genitoinguinale), łącząc jądro z okolicą pachwinową.

Drogą dla jądra toruje palczasta wypustka otrzewnej tj. wyrostek pochwowy otrzewnej (processus vaginalis peritonei) przenikający do moszny.

Zstępujące jądro w 7-9 m-c życia wypukla przed sobą wszystkie warstwy przedniej ściany brzucha, zyskując w ten sposób 7 osłonek.

Po przejściu przez kanał pachwinowy jądrowód przekształca się w więzadło mosznowe (lig. scrotale), łącząc koniec dolny jądra z moszną .

Część górna wyrostka pochwowego otrzewnej zanika pozostawiając jedynie szczątek wyrostka pochwowego otrzewnej (vestigum processus vaginalis peritonei) zaś w części dolnej powstaje osłonka pochwowa jądra.

NAJĄDRZE (epidydymidis)

Jest to twór długości 4 - 5 cm, którego zadaniem jest magazynowanie nasienia.

Budowa zewnętrzna:

Kształt: fajki, hełmu

Części (3):

1. głowa

2. trzon

3. ogon najądrza (cauda epidydymidis)

Budowa wewnętrzna:

1. głowa - zawiera przewodziki odprowadzające jądra (ductuli efferentes testis) wychodzące z sieci jądra (rete testis); tworzą one płaciki (lobuli) jądra s. stożki najądrza (coni epidydymidis)

2, 3) trzon i ogon - zawiera jeden silnie skręcony przewód najądrza o długości 4 - 5 m. powstały w przedłużeniu stożków najądrza

Położenie: w mosznie; pokrywa tylny brzeg jądra od końca górnego do końca dolnego (patrz niżej)

Tętnice jądra i najądrza:

1. t. jądrowa (a. testicularis) - od aorty brzusznej

2. t. nasieniowodu (a. ductus deferentis) - od t. pępkowej lub biodrowej wewnętrznej bądź t. pęcherzowej dolnej

3. t. mięśnia dźwigacza jądra (a. cremasterica) - od t. nabrzusznej dolnej (a. epigastrica inf.)

Żyły:

Splot wiciowaty (plexus pampiniformis) - daje początek żyłom jądrowym:

1. ż. jądrowa prawa - uchodzi do ż. głównej dolnej

2. ż. jądrowa lewa - uchodzi do ż. nerkowej lewej

Naczynia chłonne jądra - trasą powrózka nasiennego (funiculus spermaticus) biegną do węzłów chłonnych lędźwiowych

Naczynia chłonne najądrza - podążają do węzłów chłonnych pachwinowych powierzchownych

Nerwy:

1. część sympatyczna - splot jądrowy (od splotu trzewnego)

2. część parasympatyczna - n. X

NASIENIOWÓD (ductus deferens)

Jest to przedłużenie przewodu najądrza, którego zadaniem jest przeprowadzić nasienie do cewki moczowej.

Budowa zewnętrzna:

Części (3):

1) część zewnątrzbrzuszna (p. extraabdominalis) - biegnie ku górze:

1. część jądrowa - wzdłuż tylnego brzegu jądra, przyśrodkowo do najądrza

2. część powrózkowa (p. funicularis) - od końca górnego jądra do pierścienia pachwinowego powierzchownego (annulus inguinalis superficialis), znajduje się w części tylnej powrózka nasiennego

2) część pachwinowa (p. inguinalis) - biegnie na bok, do góry i do tyłu

od pierścienia pachwinowego powierzchownego

do pierścienia pachwinowego głębokiego

przez kanał pachwinowy

wzdłuż więzadła pachwinowego

3) część wewnątrzbrzuszna (p. intraabdominalis) - miedniczna

1. CZĘŚĆ ŚCIENNA (pars parietalis) - biegnie do dołu i do tyłu, za naczyniami nabrzusznymi dolnymi (vasa epigastrica inferiora), wzdłuż bocznej ściany miednicy wytwarzając fałd nasieniowodu (plica ductus deferentis)

przyśrodkowo: od naczyń biodrowych zewnętrznych, triady zasłonowej, t. i ż. pęcherzowej górnej, więzadła pępkowego przyśrodkowego (lig. umbilicale mediale)

2. CZĘŚĆ TRZEWNA (pars visceralis) - biegnie do tyłu i przyśrodkowo, lukiem wypukłym ku górze, na tylnej ścianie pęcherza moczowego (przyśrodkowo od pęcherzyków nasiennych) tworzy bańkę nasieniowodu (ampulla ductus deferentis) zawierającą uchyłki bańki (diverticula ampullae), która ma charakter gruczołu.

Prawa i lewa bańka nasieniowodu ograniczają pole międzybańkowe s. trójkąt pęcherzowo-odbytniczy (area interampullaris s. trigonum rectovesicale)

Nasieniowód po połączeniu się z przewodem wydalającym (ductus excretorius) tworzy przewód wytryskowy (ductus eiaculatorius), biegnący w gruczole krokowym i uchodzący dobocznie od łagiewki sterczowej (utriculus prostaticus) → pochwa męska (vagina masculina) na wzgórku nasiennym cewki moczowej

Krzyżuje:

1. od tyłu i góry - naczynia nabrzuszne dolne (ze strony bocznej na przyśrodkową)

2. od przodu i góry - moczowód

Zagięcia nasieniowodu (3):

1. pierwsze - na początku: w przedłużeniu przewodu najądrza

2. drugie - w przejściu części pachwinowej w część wewnątrzbrzuszną

3. trzecie - w przejście części ściennej w część trzewną

Budowa wewnętrzna:

Błony (3):

1. błona zewnętrzna (tunica adventitia)

2. błona mięśniowa

1. warstwa podłużna zewnętrzna

2. warstwa okrężna

3. warstwa podłużna wewnętrzna

3. błona śluzowa

Tętnice (1) - t. nasieniowodu (a. ductus deferentis)

Bańka nasieniowodu i pęcherzyki nasienne są dodatkowo unaczynione przez t. odbytniczą środkową i pęcherzową dolną

Żyły - uchodzą do splotu wiciowatego i pęcherzowego dolnego.

Naczynia chłonne - uchodzą do węzłów chłonnych lędźwiowych

Nerwy:

1. część sympatyczna - splot nasieniowodowy (pl. deferentialis) - od splotu podbrzusznego dolnego

2. część parasympatyczna - nn. trzewne miedniczne (nn. splanchnici pelvini)

NARZĄDY PŁCIOWE ZEWNĘTRZNE (organa genitalia externa)

1. moszna

2. prącie

MOSZNA (scrotum) - jest to wypchnięta podczas zstępowania jądra przednia ściana jamy brzusznej tworząca osłonki powrózka nasiennego i jądra.

Warstwy ściany brzucha	Warstwy ściany moszny
1 . otrzewna ścienna	osłonka pochwowa jądra: a) blaszka ścienna - periorchium b) blaszka trzewna - epiorchium
2. powięź poprzeczna	powięź nasienna wewnętrzna
3. m. skośny brzucha wewnętrzny m. poprzeczny brzucha	m. dźwigacz jądra
4. powięź powierzchowna brzucha i rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha	powięź mięśnia dźwigacza jądra
5. powięź podskórna	powięź nasienna zewnętrzna
6. tkanka podskórna	błona kurczliwa (tunica dartos)
7. skóra	skóra

W ścisłym znaczeniu moszną tworzą skóra, błona kurczliwa i powięź nasienna zewnętrzna.

Przegroda moszny (septum scroti) - jest to nieszczelna przegroda obydwu komór moszny.

Tętnice (2):

1. gał. mosznowe przednie - od tętnicy udowej

2. gał. mosznowe tylne - od t. sromowej wewnętrznej

Żyły mosznowe uchodzą do żyły sromowej wewnętrznej i do żyły odpiszczelowej (v. saphena magana)

Naczynia chłonne - uchodzą do węzłów chłonnych pachwinowych

Nerwy (3):

1. n. płciowo-udowy (n. genitifemoralis) - ruchowo dla błony kurczliwej i m. dźwigacza jądra

2. nn. mosznowe przednie - od n. biodrowo-pachwinowego

3. nn. mosznowe tylne - od n. sromowego

POWRÓZEK NASIENNY (funiculus spermaticus)

Są to twory objęte czterema osłonkami biegnące przez kanał pachwinowy do jądra:

od pierścienia pachwinowego głębokiego

do jądra

Części (2): mosznowa, pachwinowa

Błony powrózka nasiennego (4)

1. powięź nasienna wewnętrzna

2. m. dźwigacz jądra

3. powięź m. dźwigacza jądra

4. powięź nasienna zewnętrzna

Zawartość powrózka nasiennego (8):

z przodu (3):

1. t. jądrowa - od aorty brzusznej

2. splot jądrowy - od splotu trzewnego

3. splot wiciowaty

z tyłu (3):

1. nasieniowód

2. splot nasieniowodowy - od splotu podbrzusznego dolnego

3. t. nasieniowodu

obwodowo (2):

1. gał. płciowa n. płciowo-udowego

2. t. mięśnia dźwigacza jądra

PRĄCIE (penis)

Jest to narząd kopulacyjny, który obejmuje przewód moczowo-nasienny.

Części (3):

1. korzeń

2. trzon

3. żołądź prącia

KORZEŃ (radix) - jest przytwierdzony do przedniej ściany miednicy poprzez:

1. zrośnięcie się błony białawej odnóg ciał jamistych z gałęzią dolną kości łonowej i gałęzią kości kulszowej

2. więzadło wieszadłowe prącia (lig. suspensorium penis)

3. więzadło procowate prącia (lig. fundiforme penis)

TRZON (corpus) - ma dwie powierzchnie: grzbietową i cewkową

ŻOŁĄDŹ (glans) - jest to stożkowate zgrubienie ciała gąbczastego prącia

Podstawa - korona żołędzi (corona glandis) i szyjka żołędzi (collum glandis).

W podstawę żołędzi wnika koniec przedni ciał jamistych, stwarzając mocne podłoże, łączy się z żołędzią przez więzadło przednie (lig. anterius).

Składowe prącia (3):

1, 2) ciało jamiste prawe i lewe (corpus cavernosus dex. et sin.)

3) ciało jamiste (corpus spongiosus)

TABELA PORÓWNAWCZA SKŁADOWYCH PRĄCIA

	Ciało jamiste	Ciało gąbczaste
Tkanka mięśniowa (beleczki)	dużo	mało
Tkanka sprężysta	mało	dużo
Jamki	większe, poszerzone błędnikowato	mniejsze, poszerzone wężowato
Położenie	grzbietowe	brzuszne (prowadzi cewkę)
Części (3):	odnogi, trzon, koniec przedni	opuszka, trzon, żołądź

Przegroda prącia [podobna do grzebienia] (septum pectiniforme penis) - jest ustawiona strzałkowo pomiędzy ciałami jamistymi prawym i lewym.

Osłonki prącia (tunicae penis) - wspólne dla trzech ciał:

1. na poziomie trzonu (4):

1. skóra

2. błona kurczliwa prącia

3. powięź powierzchowna prącia = powięź nasienna zewnętrzna moszny

4. powięź głęboka prącia = powięź powierzchowna krocza

2. na poziomie napletka (5):

napletek (preputium) - jest to fałd skórny znajdujący się w przejściu skóry trzonu prącia w skórę żołędzi prącia

1. skóra

2. błona kurczliwa prącia

3. powięź powierzchowna prącia

4. błona kurczliwa prącia

5. skóra

Naczynia:

1. krążenie czynnościowe (circulatio publica) - dla erekcji

2. krążenie własne - odżywcze (circulatio privata)

Tętnice (5):

1. gałęzie tętnicy sromowej wewnętrznej:

1. t. opuszki prącia (a. bulbi penis)

2. t. cewki moczowej (a. urethralis) - dla ciała gąbczastego

3. t. głęboka prącia (a. profunda penis) - w osi ciała jamistego

4. t. grzbietowa prącia (a. dorsalis penis) - na grzbiecie prącia, pod powięzią głęboką prącia

2. gałęzie tętnicy sromowej zewnętrznej:

1. gałęzie mosznowe przednie

Żyły:

1. żyła grzbietowa prącia - nieparzysta, biegnie na grzbiecie prącia nad przegrodą prącia, pod powięzią głęboką prącia, przyśrodkowo od t. grzbietowej prącia (parzysta), n. grzbietowego prącia (parzysty) uchodzi do splotu sterczowego, a stąd przez żyły pęcherzowe do żyły biodrowej wewnętrznej

2. żyła grzbietowa prącia powierzchowna - parzysta, biegnie w powięzi powierzchownej prącia, przez żyły sromowe zewnętrzne uchodzi do żyły udowej

3. żyła głęboka prącia - parzysta, biegnie w osi ciała jamistego, uchodzi do żyły sromowej wewnętrznej

Naczynia chłonne - uchodzą do węzłów chłonnych pachwinowych i biodrowych wewnętrznych

Nerwy:

1. nerwy somatyczne → nerw sromowy

2. nerwy autonomiczne - regulują mechanizm erekcji

1. nn. sympatyczne - powodują skurcz mm. gładkich

2. nn. parasympatyczne - powodują rozkurcz mm. gładkich i wzwód prącia

ośrodek erekcyjny - znajduje się w odc. S rdzenia kręgowego

ośrodek ejakulacyjny - znajduje się w odc. L rdzenia kręgowego

GRUCZOŁY DODATKOWE (3):

1. gruczoł krokowy

2. pęcherzyki nasienne

3. gruczoły opuszkowo-cewkowe

Gruczoły te produkują część płynną nasienia

GRUCZOŁ KROKOWY (prostata) - największy gruczoł dodatkowy

Budowa zewnętrzna

Kształt - jadalnego kasztana

Części (2):

1. podstawa - skierowana do góry i przodu

2. wierzchołek - skierowany do dołu i tyłu

Płaty (3):

1, 2) płat lewy i prawy (rozdzielone przebiegiem części sterczowej cewki moczowej

3) płat środkowy - cieśń (isthmus) [jest to klin pomiędzy cewką moczową, a przewodem wytryskowym

prawym i lewym]

Powierzchnie (4):

1. przednia

2. tylna

3, 4) dolno-boczna prawa i lewa (f. inferolateralis dex. et sin.)

Budowa wewnętrzna:

Istota (substantia)[2]:

1. istota gruczołowa (s. glandularis) - 30 do 50 gruczołów cewkowo-pęcherzykowych

Przewodziki gruczołu krokowego (ductuli prostatici) [20-30] uchodzą na wzgórku nasiennym (colliculus seminalis)

2. istota mięśniowa (s. muscularis) - składa się z włókien mięśniowych gładkich i dzieli istotę gruczołową

Położenie:

W STOSUNKU DO KOŚĆCA - w jamie miednicy

W STOSUNKU DO OTRZEWNEJ - położenie podotrzewnowe

W STOSUNKU DO NARZĄDÓW:

pod- pęcherzem moczowym

na - przeponie moczowo-płciowej

za - spojeniem łonowym

przed - odbytnicą

przyśrodkowo od - m. dźwigacza odbytu i splotu pęcherzowego (żylnego)

Umocowanie:

1. więzadło łonowo-sterczowe (lig. puboprostaticum) i m. łonowo-sterczowy

2. więzadło odbytniczo-pęcherzowe (lig. rectovesicale) i m. odbytniczo-pęcherzowy

3. cewka moczowa - przymocowuje gruczoł do pęcherza i przepony moczowo-płciowej

4. torebka s. powięź stercza (capsula s. fascia prostatae) - łączy gruczoł z tworami sąsiednimi

Tętnice (1) - gał. sterczowe - od tt. pęcherzowych dolnych

Żyły - splot sterczowy (pl. prostaticus); prowadzi krew przez żyły pęcherzowe do ż. biodrowej wewn.

Naczynia chłonne - wiodą chłonkę przez węzły chłonne biodrowe wewnętrzne

Nerwy:

1. część sympatyczna - splot podbrzuszny dolny

2. część parasympatyczna - nn. trzewne miedniczne

PĘCHERZYKI NASIENNE (vesiculae seminales) - są to gruczoły stale wypełnione wydzieliną bogatą w enzymy pobudzające ruchy plemników

Budowa zewnętrzna:

Kształt - kłosów zbożowych

Końce (2):

1. koniec górny (extremitas superior) - ślepo zakończony

2. koniec dolny + przewód wydalający (ductus excretorius)

Z połączenia bańki nasieniowodu i przewodu wydalającego powstaje przewód wytryskowy (ductus eiaculatorius)

Budowa wewnętrzna:

Przypomina bańkę nasieniowodu

Położenie:

W STOSUNKU DO KOŚĆCA - w miednicy mniejszej

W STOSUNKU DO OTRZEWNEJ - położenie podotrzewnowe

W STOSUNKU DO NARZĄDÓW:

bocznie od - bańki nasieniowodu

przyśrodkowo od - m. dźwigacza odbytu

za - pęcherzem moczowym

przed - odbytnicą

poniżej - moczowodu

nad - gruczołem krokowym

Tętnice - zaopatrują go drobne gałęzie od t. pęcherzowej dolnej, t. nasieniowodu, t. odbytniczej środkowej i dolnej

Naczynia chłonne - biegną do węzłów chłonnych biodrowych wewnętrznych i lędźwiowych

Nerwy:

1. część sympatyczna - splot podbrzuszny dolny

2. część parasympatyczna - nn. trzewne miedniczne

GRUCZOŁY OPUSZKOWO-CEWKOWE (glandulae bulbo-urethrales)

Produkują wydzielinę przygotowującą cewkę do przyjęcia nasienia

Budowa zewnętrzna:

Kształt - ziarna grochu

Przewód (1) - przewód gruczołu opuszkowo-cewkowego

Budowa wewnętrzna - gruczoły cewkowo-pęcherzykowe

Położenie:

w przestrzeni głębokiej krocza ( i przeponie moczowo-płciowej)

ponad - opuszką ciała gąbczastego prącia

za - cewką moczową

Przebieg przewodów gruczołów opuszkowo-cewkowych:

Przebijają:

1. powięź dolną przepony moczowo-płciowej

2. opuszkę ciała gąbczastego i uchodzi do cewki moczowej (dół opuszki w części gąbczastej)

Naczynia (1) - t. opuszki prącia (a. bulbi penis) - od t. sromowej wewn.

Nerwy:

1. część sympatyczna - splot podbrzuszny dolny

2. część parasympatyczna - nn. trzewne miedniczne

---