Mechanizm rynkowy

1. Popyt

Popyt to poparta odpowiednimi zasobami chęć klienta do nabycia dóbr i usług w danym momencie i miejscu.

Popyt - odwrotna zależność między ceną danego dobra a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym okresie (graficznie zależność tę przedstawia krzywa popytu).

Popyt potencjalny - oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi.

Popyt efektywny - chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu.

W przypadku poprawy sytuacji dochodowej nabywcy popyt potencjalny może się przekształcić w popyt efektywny.

2. Prawo popytu

Wraz ze wzrostem ceny danego dobra, przy ceteris paribus, zmniejsza się zapotrzebowanie na dobro a wraz ze spadkiem ceny, przy ceteris paribus, zapotrzebowanie się zwiększa.

3. Czynniki kształtujące wielkość popytu

• cena towaru

• ceny substytutów (substytut - zamiennik, jest to obiekt materialny lub abstrakcyjny używany w zastępstwie właściwego obiektu (oryginału). Najczęściej substytut jest w jakiś sposób gorszy - często subiektywnie - od oryginału który zastępuje.

• ceny towarów komplementarnych

• przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości

• antycypacja popytu, czyli wyprzedzanie faktycznego popytu (np. wykupywanie towaru przed zapowiedzianą podwyżką, tak jak to miało miejsce w Polsce przed 1 maja 2004)

• moda

• reklama

• promocja

• jakość

• pogoda

• sezon

• dochód jaki mamy i zdolność kredytowa

• tradycja

• religia

• warunki geograficzne i demograficzne

4. Krzywa popytu

Krzywa popytu -jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca dla danego dobra ile jego jednostek są skłonni nabyć konsumenci przy danej cenie.

Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi P_A a zapotrzebowanie na produkt (wielkość popytu!) Q_A. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), zazwyczaj konsumenci chcą nabyć więcej jednostek produktu.

Dla uproszczenia rysunku krzywa popytu jest tutaj prostą, chociaż w rzeczywistości może mieć dowolny przebieg (ale spełniający warunek, że popyt jest funkcją ceny).

Uzasadnienie ujemnego nachylenia krzywej popytu

1. efekt substytucji - gdy cena dobra „n” spada, dobro substytucyjne staje się mniej atrakcyjne, bo jego cena staje się relatywnie wyższa, przykład cena jabłek i cena bananów.

2. efekt dochodowy - gdy cena dobra „n” spada, będziemy mogli prawdopodobnie kupić więcej dóbr wszystkich, w tym także naszego dobra „n”

Na ogół krzywa popytu jest malejąca choć zdarzają się wyjątki, gdy wzrost ceny paradoksalnie powoduje wzrost popytu. Przykładami odwrotnej krzywej popytu są:

• paradoks Giffena

• efekt snoba

• efekt owczego pędu

• paradoks Veblena

1. Dobro Giffena - pojęcie z zakresu ekonomii będące odstępstwem od zasady elastyczności popytu stworzone przez Roberta Giffena

Paradoks Giffena opisuje sytuację ekonomiczną, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny - zwykle przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, którym jest dobro Giffena.

2. Efekt snoba (ang. Snob effect) jest to chęć posiadania dóbr luksusowych.

Posiadanie takich dóbr jest środkiem dowartościowania się, dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i - paradoksalnie - rośnie wraz z ceną. Przykładami tego rodzaju dóbr są rzadkie dzieła sztuki i markowe ubiory znanych projektantów mody.

3. Efekt owczego pędu - popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro. Oznacza on potrzebę utożsamiania się z innymi konsumentami i ich stylem bycia.

4. Dobra Veblena jest to dobro luksusowe na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny, jest to wyjątek w prawie popytu.

Takie zjawisko jest nazywane efektem Veblena bądź efektem prestiżowym. Przykładem takiego dobra mogą być luksusowe samochody, wina, dzieła sztuki. W takim przypadku elastyczność cenowa popytu (jeśli we wzorze nie wprowadzono korygującego znaku -) jest większa od zera.

5. Przesunięcie krzywej popytu

Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają popyt na dany artykuł, np.:

• zubożenie konsumentów

• kampania reklamowa

• spadek ceny substytutu danego dobra

Należy odróżnić przesuwanie się krzywej popytu od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej podaży.

6. Podaż

Podaż to ilość danego towaru, którą sprzedający zaoferują do sprzedaży w danym momencie i miejscu w zależności od poziomu cen. Podaż zależy przede wszystkim od ceny towaru, tę zależność przedstawia krzywa podaży.

Prawo podaży głosi, że przy niezmienności innych warunków rynkowych podaż danego towaru się zwiększa, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom podaży, tak jak poziom popytu nie zależy wyłącznie od ceny towaru.

7. Czynniki kształtujące wielkość podaży

• wielkość produkcji, wielkość rezerw produkcyjnych (możliwości produkcyjne)

• cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra

• ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów - czyli poziom kosztów produkcji

• technologia czyli postęp techniczny

• ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających) -zyskowność ich produkcji

• liczba producentów na danym rynku

• cele przedsiębiorstwa

• oczekiwania dotyczące zmian cen

• eksport oraz import

• wielkość rezerw

• czynniki przypadkowe, np. pogoda

• czas, jakim dysponują producenci

• interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne

• elastyczność podaży!

8. Krzywa podaży

Krzywa podaży - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca dla danego dobra ile jego jednostek są skłonni i są w stanie wytworzyć producenci przy danej cenie.

Chociaż podaż danego produktu zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi P_A a ilość oferowanego produktu Q_A. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), zazwyczaj producenci chcą dostarczyć na rynek mniej jednostek produktu.

Na ogół krzywa ta jest rosnąca.

9. Przesunięcie krzywej podaży

Krzywa podaży przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają podaż danego artykułu, np.:

• postęp techniczny

• zmiany cen surowców

• nałożenie przez państwo podatku

Należy odróżnić przesuwanie się krzywej podaży od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej popytu.

10. Rynek

Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług.

11. Równowaga rynkowa

Krzywą popytu zestawia się zazwyczaj z krzywą podaży i razem stanowią podstawowy instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Punkt przecięcia z krzywą podaży wyznacza punkt równowagi cenowej danego produktu.

Cena równowagi - cena równoważąca rynek; przy tej cenie rozmiary zapotrzebowania (wielkość popytu) są równe ilości zaoferowanej (wielkość podaży)

Przedstawienie punktu równowagi rynkowej:

12. Nierównowaga na rynku

Jeśli rynek nie będzie w równowadze, czyli tej samej cenie będą odpowiadać różne ilości popytu i podaży, wystąpią nadwyżka lub niedobór.

Sytuacje te ilustruje poniższy wykres:

Takie sytuacje będą stanowić nierównowagi rynku.

Źródła:

Literatura podana w opisie przedmiotu

oraz

http://pl.wikipedia.org/wiki/Mechanizm_rynkowy

http://pl.wikipedia.org/wiki/Popyt

http://pl.wikipedia.org/wiki/Podaż

1

1

W2 - popyt, podaż, rynek

Q

P

S

D

E

nadwyżka

niedobór

Q₁

P₀

P_E

P₁

Q_E

Q₂

Q₀

Q₃

Q_E

P_E

D

S

P

Q

E

---