27.c

E. Kuźma: Kategoria mitu w badaniach literackich

• nie ma idei mitu - słowo „mit” ma różne znaczenia i różne użycia. To nie wada - mit nie może dzięki temu stać się pojęciem, kategorią naukową;

• znaczenie mitu nie istnieje poza mitem;

• ujęcie historyczne i typologizujące nie musi się obronić przed mityzacją, bo ta pojawia się, gdy w badanym przedmiocie chcemy dostrzec ład, prawo i wartość. Choć nie można się odciąć od mitu radykalnie;

• mit - byt wielofunkcyjny - 1) określał wypowiedzi prawdziwe i zmyślone,
  2) opowieść o działaniach bogów i herosów, 3) u Homera - służył alegoryzowaniu, wykładaniu ukrytego sensu, 4) Platon - mit to poetycka fikcja, 5) Arystoteles - mit jako fabuła, zniekształcona prawda, 6) drugim źródłem mitów - Biblia, 7) prawdziwy poznajemy dzięki badaniu współczesnych społeczeństw prymitywnych;

• przed romantyzmem - od mitologii do mitu (mit - piękno, przeciwstawny prawdzie. Zamknięty repertuar, z którego można czerpać, ale którego nie da się uzupełnić. Twór przeszłości;

• po romantyzmie - od mitu do mityczności - mit to to, co pierwotne. Mitologia - gorsza niż mit, wtórna. Pramit (termin Josepha Gorresa). Zwycięstwo mitu nad mitologią to zwycięstwo jedności nad wielością, symbolu nad alegorią, świętości nad pięknem. 1) Heglizm - demitologizacja mitu, mit - prymitywna forma rozumienia świata i 2) etnologia - nauka wypiera mit;

• s. 84 człowiek pierwotny wierzył w mit, poeta współczesny - nie wierzy, a używa go tylko dla wyrażenia swoich uczuć i myśli;

• w XX wieku - mit powstaje, gdy człowiek stwarza wizję fragmentu świata. N. Frye - 1) mit tradycyjny - opowieść, w której pewne postacie mają charakter boski, a zdarzenia są niezgodne z naszym poczuciem rzeczywistości, 2) mity - a) organizująca tekst zasada, b) zasada organizująca 4 nadgatunki - komiczny (mit wiosny), romansowy (mit lata), tragiczny (jesieni) i ironiczny (zimy);

• pojawia się termin „mityczność” - istota ludzkiego przeżycia, zasada twórcza. Z mityczności rodzi się mit, a z niego mitologia. Mityczność tkwi w języku.

Dlaczego współczesna literatura sięga po mit:

1. literatura opisuje funkcjonowanie mitu w społeczeństwie;

2. mit jest modny.

Klasy, w które wpisuje się mit:

• powtarzalność (słowo mit = stereotyp, motyw, temat);

• geneza - mit wyprzedza tekst literacki, mit jest procesualny, mit to może być sfabularyzowana metafora albo symbol;

• mit jako prefiguracja (ze średniowiecznej alegorezy);

• mit jako struktura;

• mit jako komunikacja społeczna (rola mas w historii);

• mit jako znaczenie (kategoria interpretacyjna. Interpretacja ma być: kompletna, poprawna, wszechstronna, spójna, różnicująca);

• mit jako wartość (kiedy jest to wartość ujemna - zmyślenie, nieprawda, kłamstwo. Wartość dodatnia - mit to siła, prawda, świętość).

- mit niewiele mówi o literaturze, więcej - o ludziach posługujących się nią. Dlatego powinien być badany przez socjologię, nie przez historię literatury.