sposoby i dokładność centrowania teodolitu:
Centrowanie za pomocą pionu sznurkowego (z dokładnością 2-5 mm), pionu drążkowego (1-2 mm), pionu optycznego (0,5-1 mm)
błędy teodolitu: Błąd kolimacyjny - nie jest zachowany warunek prostopadłości osi celowej do osi obrotu lunety. Błąd inklinacyjny -wynikający z nieprostopadłości osi poziomej obrotu lunety do pionowej osi instrumentu. Błąd koła pionowego
Śruba leniwki kolimacyjnej służy do usunięcia błędu indeksu w teodolicie (błąd koła pionowego). Za pomocą śruby należy naprowadzić odczyt na poprawną wartość.
warunki zrektyfikowanego teodolitu: Oś libeli alidadowej ll prostopadła do osi instrumentu vv, Oś obrotu lunety hh jest prostopadła do osi celowej cc, Oś pionowa vv prostopadła do hh
Błąd inklinacji- na wpływa pomiar kątów poziomych
Błąd kolimacji- na pomiar kątów pionowych
Podać szczegółowy opis czynności związanych z centrowaniem teodolitu nad punktem z wykorzystaniem pionu optycznego.
Po przybliżonym ustawieniu instrumentu nad punktem, naprowadzamy oś celową pionu optycznego na centr znaku geodezyjnego za pomocą śrub poziomujących spodarki. Libela alidadowa wychyli się przy tym z położenia poziomego, a prosta centrująca zajmie położenie pochylone, ale będzie przechodziła przez centr. Do położenia pionowego prostą centrującą doprowadzamy nogami statywu, jednocześnie dbając o to, aby libela alidadowa była ustawiona w płaszczyźnie tej nogi, której długość ma być zmieniana. Następnie w celu naprowadzenia dokładne teodolitu nad centr przesuwamy instrument na głowicy statywu i poprawiamy położenie pęcherzyka libeli. Centrowanie sprawdzamy przez obrót teodolitu o 360 st.
pomiar pojedynczego kąta w dwóch położeniach lunety.Wycelować za pomocą muszki i szczerbinki znajdujących się na lunecie na punkt. Następnie, po zaciśnięciu śrub zaciskowych alidady i lunety naprowadzić za pomocą leniwek ruchu poziomego i pionowego krzyż kresek dokładnie na cel. Celować na najniższy punkt sygnału, tyczki lub szpilki.Wykonać odczyt urządzenia odczytowego, a wynik zapisać w formularzuZa pomocą leniwki ruchu poziomego wyprowadzić oś celową z celu, ponownie nacelować i wykonać odczytWycelować na punkt prawy. Przy celowaniu na kolejny punkt obracać teodolit, trzymając instrument za dźwigarki lunety lub za alidadęPo odczytaniu limbusa na kierunku prawym i zapisaniu odczytu, ponownie celować na ten sam punkt i zanotować odczytObrócić lunetę o 180 st dookoła poziomej osi obrotu i dwukrotnie celować na prawe ramię kąta, wykonać i zapisać odczyty. Jest to rozpoczęcie pomiaru w II położeniu lunetyCelować na lewe ramię kąta i odczytać, przy dwukrotnym wycelowaniu, wartości kierunku nie mogą różnić się więcej niż dwukrotna dokładność urządzenia odczytowegoWyniki zapisać w dzienniku pomiarowym
Kolejność czynność na stanowisku podczas pomiaru kątów poziomych/pionowych naprowadzenia lunety w położeniu KL na cel, spoziomowania libeli kolimacyjnej i dokonania dwukrotnego odczytu koła pionowego wynikającego z dwukrotnego naprowadzenia krzyża kresek na cel. Następnie należy obrócić lunetę przez zenit, alidadę obrócić o 180 st i ponownie, dwukrotnie, odczytać koło pionowe. Ze średnich odczytów obydwu położeń obliczyć kąt pionowy z uwzględnieniem błędu miejsca zera.
Oś pion instrumentu vv, libelli niw ll,celowa cc (prosta przechodząca przez środek optyczny obiektywu i środek krzyża nitek), obrotu lunety, Płaszczyzna główna libelli okrągłej Q1,Nitka pionowa i pozioma siatki celowniczej n i n2.
a) ll prostopadła do osi obrotu inst vv, b) Q1 prostopadła do osi obrotu instrumentu c) nitka pozioma krzyża nitek prost do osi obrotu d) ll równoległa do cc
części niwelatora: Spodarka, w której3śruby ustawcze,Alidada, Libela rurkowa (niwelacyjną),
Luneta, Libela pudełkowa, Śruba zaciskowa, Śruba elewacyjna
sposób usunięcia błędu nierównoległości osi c do l w niw ze śrubą elewacyjną: ustawić oś celową na odczyt Wx. (Wx=P2+- ΔH) W niwelatorze ze śrubą elewacyjną wykonujemy to za pomocą śruby elewacyjnej.W tym momencie libela niwelacyjna wyprowadzona zostaje z poziomu i musimy ją spoziomować jej śrubkami rektyfikacyjnymi.
libela niwelacyjna jest zrektyfikowana:ll prostopadła do vv
Rektyfikacja: pł libeli okrągłej prostopadła do osi instrumentu. Poziomowanie: umieszczenie bańki powietrza w punkcie głównym libeli rurkowej.
niwelacja w przód: instrument ustawia się nad punktami A i B. Po spoziomowaniu osi celowej, odczyt na łacie oraz mierzymy wys ins A, która jest pionową odległością osi celowej od punktu, nad którym ustawiony jest niwelator.
niwelacja powierzchniowa: Metoda niwelacji siatkowej,niw punktów rozproszonych, niw profilów, met kombinowana
1