STRATEGIE GEOPOLITYCZNE I PROBLEMY ENERGETYCZNE ŚWIATA

1. Wprowadzenie.
Geopolityka jest to odmiana polityki zagranicznej państwa, uwzględniająca jego uwarunkowania geograficzne.

Strategia geopolityczna obejmuje cele, instrumenty i środki materialne realizacji geopolityki państwa, dostosowanej do warunków geograficznych jego położenia oraz usytuowania wobec zagranicznych rynków zaopatrzenia i rynków zbytu.
W geopolityce istotne znaczenie ma kwestia łatwego dostępu państwa do cudzych zasobów i cudzych rynków zbytu. Czynnik militarny odgrywa znaczącą rolę, czynnik wywierający presję. Rynek surowców jest rynkiem nietypowym.
Outsourcing- firma zleca innej wykonanie dla niej czynności, działań.

Offshoring- przenoszenie całych zakładów wytwórczych, branż produkcji z kraju macierzystego do innych krajów zwłaszcza słabo i średnio rozwiniętych.
Offshoring jest nową tendencją w międzynarodowym podziale pracy i rozwoju gospodarczym krajów rozwijających się. Kraje rozwijające się zajmują się wydobyciem ropy i gazu. Obecnie napływają do krajów słabo rozwiniętych najnowsze technologie. Dzięki napływom kapitału zagranicznego Chiny industrializują się, powstają nowe fabryki. Rośnie rola korporacji transnarodowych, ponieważ to głównie one zajmują się offshoringiem. Ich celem jest maksymalizacja zysku i dokonywanie ekspansji.

Renta rzadkości - renta rekompensaty otrzymywanej przez producentów, jako rodzaju zysku nadzwyczajnego za zużywanie nieodnawialnych zasobów.

Określenie horyzontów wyczerpania zasobów- rozpowszechnionym kryterium owego określenia jest relacja między wielkością zasobów a wielkością rocznej produkcji. Kryterium te nie jest najlepszym rozwiązaniem.

2. Wpływ korporacji transnarodowych i ich strategii typu offshoringu na światowy rynek surowców energetycznych.
Korporacje można rozumieć jako spółki spółek. Są zarówno organizacjami międzynarodowymi, jak
i przedsiębiorstwami. Tworzą siec filii na różnych kontynentach. Współcześnie korporacje transnarodowe w swoich strategiach zmieniają swój charakter, jeśli chodzi o eksport kapitału na eksport kapitału offshoringu, tzn. przenoszenie całych zakładów wytwórczych, a nawet całych branż,
a w przyszłości całych gałęzi produkcji do krajów rozwijających się oraz średnio rozwiniętych. Mówiąc o roli korporacji transnarodowych w gospodarce światowej musimy zwróci uwagę, jaką rolę odgrywają w swoich krajach macierzystych.

Jaka jest pozycja korporacji w krajach, które są światowymi mocarstwami?
W jaki sposób korporacje mogą ułatwi mocarstwom udostępnienie czynników geograficznych w strategiach geopolitycznych?
Znaczenie korporacji jest różne w zależności od kraju. Dla USA największą gwarancją do obcych zasobów paliw płynnych jest to, że ich korporacje o charakterze transnarodowym zajmują się nie tylko zakupami tych surowców za granicą, ale również ich wydobyciem, tzn. że maja one rozbudowany potencjał wydobywczy, od którego uzależnione są kraje posiadające zasoby ropy lub gazu, gdyż kraje te nie mają potencjału wydobywczego.
Światowy rynek surowców energetycznych różni się od innych światowych rynków surowcowych. Jako przykład takich rynków można wymienić Światowy Rynek Cukru, Kawy, Cyny, Wełny. Na tych rynkach dokonywał się proces skoordynowanego interwencjonizmu w formie umów towarowych, na gruncie których zawierane były organizacje międzynarodowe. Niektóre z tych umów obejmowały importerów
i eksporterów, a celem ich była stabilizacja cen. Na rynku surowców energetycznych nie mamy do czynienia ze skoordynowanym interwencjonizmem cen. Do 1960r. kontrolę nad cenami sprawowały bezpośrednio koncerny wydobywające ropę. Od momentu utworzenia OPEC-u jest ona nadal potrzebna, uzależniona od korporacji transnarodowych na rynkach surowców energetycznych ze względu na ich potencjał wydobywczy. Brakuje rynków zbytu dla eksporterów ropy w krajach rozwijających się.

Skutki offshoringu realizowanego przez inne korporacje transnarodowe niż koncerny wydobywające surowce energetyczne.
Indonezja kraj eksportujący ropę naftową zamieniła się w kraj importujący ropę naftową. Zmieniają się warunki geopolityki zarówno dla importerów surowców energetycznych, jak i dla eksporterów. Offshoring jako nowa tendencja mogąca mieć ogromne znaczenie. Dopływ kapitału do krajów rozwijających się ma wyłącznie charakter eksportowy- ma służyć potrzebom oddziałów korporacji transnarodowych. Docierają do nich najnowsze technologie, a nie tylko tradycyjne. Produkty wytwarzane w przeniesionych zakładach wytwórczych wysyłane są do krajów macierzystych i muszą spełnia duże wymagania jakościowe. W ramach globalizacji pojawia się zatem ogromna szansa dla krajów rozwijających się.

Główne elementy konkurencyjności korporacji transnarodowych.
Paradygmat OLI
Ownership = przewaga własnościowa w korporacjach
Location = przewaga lokalizacyjna
Internalization = internalizacja = uwewnętrznianie
Korporacje transnarodowe chcą ulokować się w takim kraju, który posiada przewagę komparatywną, dlatego zidentyfikują one najpierw, w których państwach występuje przewaga komparatywna danego kraju wobec rynku. Na starcie korporacje wyszukują takie miejsce, które posiada już jakąś pozycję. Korzyści wielkiej skali w oparciu o rozwój postępu technicznego.
Internalizacja-zastępowanie transakcji rynkowych, transakcjami wewnątrz korporacyjnymi i polega na wewnętrznych przepływach w korporacjach wszelkich aktywów, łącznie z obiektami majątkowymi, częściami, podzespołami oraz produktami finalnymi. Cechą charakterystyczną jest odchylanie cen towarów tych aktywów, jakie są w obrotach wewnętrznych od cen rynkowych. Ceny są wyższe od rynkowych, gdy filia działająca za granicą kupuje od centrali różne towary, a głównie materiały do produkcji, wtedy płaci ceny wyższe od rynkowych. Gdy filia sprzedaje swoje produkty finalne do centrali lub innej filii uzyskuje ceny niższe od rynkowych. W rezultacie rentowność filii zagranicznych może by bliska „0”, dzięki temu korporacje mają oszczędności podatkowe. Krytycy mówią, że to uchylanie się od podatków. Oszczędzanie na podatkach jest dobre dla społeczeństwa, bo zmniejsza interwencjonizm państwowy. Mechanizmy rynkowe mają wady, nie działają bezbłędnie, gdyby korporacje trzymały się tego, spadłaby ich konkurencyjność.
1/3 obrotów kapitałowych jest wewnątrz korporacyjnych. Dzięki korporacjom mamy nowe towary, nowe miejsca pracy, umożliwiają podnoszenie kwalifikacji
i zwiększanie wydajności.

3. Typy strategii geopolitycznych.
Strategia geopolityczna to koncepcja polityki państwa, uwzględniająca wpływ czynników geograficznych na cele tej polityki oraz sposoby ich realizacji.
Typy strategii geopolitycznych:
a) ekspansjonizm terytorialny
b) międzynarodowy interwencjonizm militarny
c) dominacja polityczno-gospodarcza w strefach wpływu
d) międzynarodowy interwencjonizm ekonomiczny
e) geopolityczne strategie integracyjne

Ad a) 1)Poszerzanie terytorium państwa przez przyłączanie terytoriów obcych oraz 2) Ustanawianie zwierzchnictwa terytorialnego metropolii nad koloniami
1)Przyłączanie obcego terytorium do terytorium danego państwa odbywało się na stałe
2)Miało charakter przejściowy, kolonie nie były traktowane, jako część państwa,
w sensie formalno-prawnym metropolia nie wprowadzała rozwiązań zw. ze zwierzchnictwem państwa nad koloniami, w sensie ekonomicznym skutki umożliwiały metropolii eksploatowanie bogactw, tak jakby to kolonie były na terytorium państwa, kolonie prowadziły typ gospodarki eksploatatorskiej.

Ad b) Polega na używaniu Sił Zbrojnych do wywierania presji na inne państwa w celu umożliwienia kontroli nad obcymi zasobami.
Dokonuje się to w postaci koncentrowania potencjału militarnego w pobliżu regionów wydobycia surowców i wykorzystywania obecności tych Sił Zbrojnych, jako czynnika umożliwiającego zawieranie porozumień handlowych z krajami regionów, w których dokonywana jest eksploatacja zasobów naturalnych, porozumień zawierających klauzule, gwarantujące trwały dostęp mocarstwa do obcych zasobów.

Ad c) Jest typem pokrewnym do międzynarodowego interwencjonizmu militarnego. Czynnik militarny odgrywa ważna rolę. Dotyczy państw o bardzo dużej przewadze militarnej, wywieranie wpływu na państwa satelickie. Ten typ strategii realizowany jest przez Rosję (dominująca pozycja wobec innych państw). Polega na wywieraniu wpływu państwa (pod względem gospodarczym) na linie państwa (strefy wpływów) np. Rosja na Białoruś, częściowo na Ukrainę. Jeśli chodzi o Gruzję to odpowiedniejszy jest 2 typ strategii.

Morrese, Vanous (ich hipoteza)
ZSRR w czasie istnienia RWPG dopłacał do państw satelickich i obliczyli Np. Polska 20 mld dol. De facto i polska i Rosja traciły na tym handlu. Handel z Rosja upadł na początku transformacji w Polsce (lata 90-te XX w.). Ceny eksportu były niższe od cen importu. USA uznały, ze nie będą wchodzić w handel z Rosją. Polska nie otrzymała żadnego odszkodowania za poniesione straty związane z modernizacją i restrukturyzacja gospodarki.

Ad d) Jest to skoordynowane sprawowanie kontroli grup państw nad nowymi rynkami w celu zapewnienia stabilności cen międzynarodowych. Istniały organizacje skupiające tylko producentów, bądź producentów i importerów. Była to strategia likwidująca wahania koniunkturalne. Rynek surowców energetycznych nie należy do rynków, na którym istnieje interwencjonizm międzynarodowy, ale regulowany jest przez producentów np. OPEC (regulowanie międzynarodowych cen ropy naftowej). Importerzy działają zgodnie z geopolityczną strategią(USA typ 2), chociaż niektórzy specjaliści twierdzą, ze należy ją modyfikować.

Ad e) Polegają na tworzeniu regionalnych ugrupowań integracyjnych o charakterze organizacji międzynarodowych lub ponadnarodowych.
W strategiach tych w ostatnich latach pojawiła się nowa tendencja, umożliwiająca uczestnictwo w ugrupowaniu krajom o wysoce zróżnicowanych poziomach rozwoju gospodarczego, jest to zwłaszcza dostrzegalne w utworzonym ugrupowaniu amerykańskim NAFTA (USA, Kanada, Meksyk). Również UE po przyłączonych do niej na zasadach pełnego członkowstwa w 2004r. (10 państw) o niższym poziomie rozwoju w stosunku do „starej 15”. Wprowadzenie do strategii geopolitycznej zasady partnerstwa. Integrowanie państw słabiej rozwiniętych powoduje, że wnoszą one coś do tych ugrupowań np. rynki własne, do których będą miały dostęp kraje wysoko rozwinięte.

Stadia integracji: strefa wolnego handlu, unia celna, wspólny rynek, unia gospodarczo-walutowa, unia polityczna, pełna integracja ekonomiczna.

4. Dysproporcje w rozmieszczeniu zasobów surowców energetycznych.
W skali globalnej występuje bardzo duża różnica w rozmieszczeniu ropy naftowej i gazu oraz węgla. Zdecydowana większa ilość węgla znajduje się w krajach wysoko i średnio rozwiniętych, natomiast zasoby ropy naftowej znajdują się prawie wyłącznie w krajach rozwijających się, zasoby gazu głównie w krajach rozwijających się i w Rosji. Wynika, że kraje rozwinięte muszą opierać swoją energetykę na krajach rozwijających się (oprócz węgla, który w zasadzie występował niemal wszędzie).

Zasoby ropy i gazu na tle zaludnienia w skali globalnej.

Liczba ludności w mln	Odsetek zaludnienia światowego	Obszary geograficzne	Zasoby ropy ogółem i w %	Zasoby gazu (bez niekonwencjonalnego) ogółem i w %
6.500	100%	ŚWIAT	1200 mld bb	180 bln m 3
340	5%	OPEC *	78%	51 %
4.920	76%	Pozostałe kraje rozwijające się	10%	14%
140	2%	Rosja	6%	27%
1100	17%	Pozostałe kraje rozwinięte	6%	8%

• bez Indonezji

Przyrosty zasobów prognozowany horyzont ich wyczerpania.

Ropa naftowa Gaz ziemny

Przyrost netto 1983-2005 w %	Horyzont wyczerpania w latach	Obszary geograficzne	Przyrost netto 1983-2005 w %	Horyzont wyczerpania w latach
72%	41	ŚWIAT	59%	65
92%	>100	OPEC	162%	>100
76%	20	Pozostałe kraje rozwijające się	51%	16
11%	21	Rosja	2%	80
15%	11	Pozostałe kraje rozwinięte	15%	40

Horyzont wyczerpania zdefiniowany jako relacja do rocznej konsumpcji.
wg danych dla krajów rozw. z 2005r.
ZASOBY / ROCZNA KONSUMPCJA

1 wariant z Rosją 139.9 mld bb / 19.5 mld bb = 7,2
2 wariant bez Rosji 65.5 mld bb / 18.5 mld bb = 3,

5. Produkcja i konsumpcja ropy, gazu naturalnego i węgla w skali globalnej.

Rok 2007

	Ropa		Gaz natur.		Węgiel
		Prod.	Kons.	Prod.	Kons.	Zas.	Prod.	Kons.
Kraje rozw.	30%	55%	54%	62%	68%	43%	43%
Kraje rozw. się	70%	45%	46%	38%	32%	57%	57%
Ogółem	100%	100%	100%	100%	100%	100%	100%

6. Światowy handel surowcami energetycznymi. Kwestia renty rzadkości jako rekompensaty za zużywanie nieodnawialnych zasobów.
Udział OPEC-u w eksporcie światowym ropy wynosi 50% ,podczas gdy w światowej produkcji udział OPEC-u wynosi ponad 40%. Dzięki wysokiemu udziałowi w światowym eksporcie OPEC uzyskał kontrolę nad światowymi cenami ropy.
Główni importerzy: USA 27% światowego importu (bez Rosji)- jest światowym eksporterem, Europa 26,6% reszta świata 36%, Japonia 10,5%.
Główni eksporterzy: kraje OPEC 50%, Rosja 14%, Kanada 4,4%, Meksyk 4,1%.

Renta rzadkości- może być traktowana jako zysk nadzwyczajny z tytułu zużywania w procesie produkcji zasobów nieodnawialnych. Zysk ten może być taktowany jako swoista rekompensata za utraconą możliwość przyszłego osiągania dochodów, która to możliwość występuje w innych dziedzinach produkcji. Poziom renty rzadkości jest uzależniony od ceny, w której renta powinna występować jako dodatek do kosztów produkcji.

Interwencjonizm - przed II wojną światową państwa stosowały interwencjonizm na podstawie umów, które tworzyły org m-we dot. określonych dziedzin np. Org. Cukru, Kawy. Głównym celem tych organizacji była stabilizacja cen międzynarodowych.

Koszty produkcji ropy- z reguły były one bardzo niskie. Ponieważ koncerny te decydowały o rozmiarach wydobycia, a kraje produkujące ropę w tak zwanym trzecim świecie nie miały
i w dużym stopniu nadal nie mają własnego potencjału wydobywczego, były uzależnione od koncernów nie uwzględniających w swojej polityce cenowej renty rzadkości należnej producentom.

7. Rola OPEC oraz wykaz strategii geopolitycznych OPEC, Rosji, USA i UE.
Geneza:
OPEC- utworzony został w 1960 roku, Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową. Siedzibą jest Wiedeń, organem naczelnym jest Konferencja OPEC, a organem wykonawczym Rada Gubernatorów oraz Komisja Ekonomiczna. Państwa członkowskie dzielimy na:

1.Rejon Zatoki Perskiej bądź Bliskiego Wschodu: Arabia Saudyjska, Irak, Iran, Katar, Kuwejt, Zjednoczone Emiraty Arabskie
2.Afryka: Algieria, Angola, Libia, Nigeria
3.Ameryka PŁD: Ekwador oraz Wenezuela
To nie są państwa o dużym potencjale, państwa rozwijające się, niski poziom życia obywateli, duże dysproporcje, jeśli chodzi o dochody mieszkańców.

Bezpośrednim bodźcem do utworzenia tej organizacji była decyzja importerów o obniżeniu ceny ropy. Wtedy wynosiła ok. 2$. Aktywne działanie obronne krajów eksportujących ropę i wtedy powstała org. OPEC, nazywana kartelem. Typowy kartel składa się z przedsiębiorstw, a nie rządów. Usprawiedliwieniem dla tych, którzy nazwali ją kartelem było to, że bezpośrednio eksportem zajmują się przedsiębiorstwa państwowe. Organizacja ta przypomina org. tworzone na podstawie umów towarowych, koordynujących działalność produkcyjną i eksportową krajów produkujących różne rodzaje surowców. Przykładem są Org. Cukru, Kawy, Cyny i innych surowców. Organizacje towarowe oprócz kwot produkcyjnych stosowały kontyngenty eksportowe, a także materialne i finansowe zapasy buforowe i ceny minimalne.

Cele OPEC i Międzynarodowych Organizacji:
Celem OPEC jest kontrolowanie  światowego wydobycia ropy, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych. Te cele OPEC realizuje głównie przez wyznaczanie państwom członkowskim limitów wydobyci, czyli tzn. kwot produkcyjnych. OPEC nie podejmuje decyzji w sprawie poziomu cen, kontroluje ceny poprzez oddziaływanie na podaż ropy na rynku światowym.

Celem pierwotnym OPEC-u była stabilizacja cen światowych ropy naftowej. W pierwszych 13 latach swojej działalności OPEC oddziaływał na cenę ropy w sposób bardzo umiarkowany, inaczej działał w poł. Lat 70 ubiegłego wieku, gdyż wprowadzał radykalne podwyżki cen, zmniejszał kwoty wydobycia, doprowadził do kryzysu naftowego.
Dlaczego dopiero wtedy zmniejszył wydobycie?
Przez 13 lat OPEC tolerował niskie ceny w eksporcie ropy, gdyż był uzależniony prawie całkowicie od rynków zbytu w krajach wysoko rozwiniętych.  W tamtych czasach blok komunistyczny był samowystarczalny w produkcji ropy- głównie rosyjskiej, a grupa krajów rozwijających się potrzebowała niewielkiej ilości ropy z powodu niskiego poziomu industrializacji i motoryzacji. Należy tu też uwzględnić fakt, że kraje OPEC nie miały i nadal nie mają w swoich gospodarkach wewnętrznych alternatywnych  źródeł dochodu narodowego o istotnym znaczeniu.

Dlaczego doszło do kryzysu OPEC:
Czynnikiem kryzysu była światowa inflacja, powodująca wzrost cen towarów importowanych w szerokim zakresie przez kraje eksportujące ropę naftową. Te podwyżki cen w imporcie nie były równoważne, odpowiadały dużym zwiększeniem cen w eksporcie ropy naftowej, czyli wystąpiło zjawisko poważnego obniżenia się Terms of trade krajów OPEC-u.

Cechy strategii  geopolitycznej OPEC:
OPEC w przeszłości doprowadził do obniżenia światowych cen ropy w obawie przed intensyfikacją poszukiwać źródeł alternatywnych źródeł energii wobec paliw płynnych. W okresie przed ostatnim kryzysem gdy ceny ropy osiągnęły wysoki poziom (15dol za baryłkę).

OPEC zachowywał się bardzo powściągliwie w oddziaływaniu na ceny światowe i cena 15 dol za baryłkę wynikało nie z preferencji OPEC-u lecz z udziału niektórych banków amerykańskich mających charakter spekulacyjny na rynku surowców energetycznych. To one wywołały zjawisko tak zwanej bańki cenowej co było negatywnie ocenione przez OPEC.

Strategie geopolityczne pozostałych krajów rozwijających się:
Celem jest industrializacja i rozwój motoryzacji. Cel ten może być coraz szybciej realizowany dzięki procesowi offshoring. Korzystają z tego Chiny i Indie. Realizacje jego cech przyhamowały kryzys w gospodarce światowej, lecz można sądzić że proces ten będzie kontynuowany po kryzysie.

Strategie geopolityczne Rosji:
Celem strategicznym najważniejszym który można dostrzec w odbudowaniu pozycji mocarstwowej Rosji i wykorzystanie wyjątkowej sytuacji tego kraju na światowym rynku energetyczny,. Jest ono w zasadzie jednym mocarstwem którego zasoby surowców energetycznych zwłaszcza ropy i gazu nie tylko zapewniają jej samowystarczalność ale także niezwykle duży udział w światowym eksporcie tych surowców. Działania Rosji związane z realizacją tych celów skierowane są głównie do UE i USA i polegają na rozbudowie sieci przemysłowej- prowadzi to do zwiększenia zależności energetycznej Europy i USA od Rosji. Oddzielną częścią strategii geopolitycznej Rosji jest też dążenie do uzyskiwania koncesji politycznych, dodatkowo wzmacnianych udziałów Rosji w zwalczaniu terroryzmu. Można sadzić że realizacja takiej strategii przez Rosję ulegnie daleko idącemu zaawansowaniu w najbliższych latach.

Strategie geopolityczne USA i UE:
W związku rosnącym uzależnieniem USA od importu ropy naftowej powstaje pytanie czy występują przesłanki do istotnych zmian w strategii US wobec OPEC-u w kierunku wprowadzenia zasady partnerstwa w relacjach z nim. Teoretycznie biorąc można sobie uważać, że byłoby to zgodne z deklaracjami prezydenta Obamy, ponieważ chodzi głównie tu o część krajów OPEC a mianowicie o kraje arabskie, można się liczyć z trudnościami nie wprowadzania zasady partnerstwa wobec nich, zamiast wykorzystywania presji militarnej gdyż musiałby to prowadzić do pogorszenia relacji USA z Izraelem, odgrywających istotną rolę w strategii geopolitycznej USA wobec regionu Bliskiego Wschodu.

Kraje UE a zwłaszcza Niemcy i Francja podejmowały już w przeszłości w odróżnieniu od USA, próby zmian własnych strategii wobec Bliskiego Wschodu dążąc do poprawienia relacji z krajami arabskimi a także do oddziaływania na Izraela aby poszukiwał dróg porozumienia z PALESTYNĄ i innymi krajami arabskimi. Część strategii UE wobec Rosji wykazuje wyraźne tendencje do pogłębiania z nią współpracy co na długą metę jest zjawiskiem pozytywnym, działanie to nie jest oparte na wspólnej strategii krajów UE umożliwiającej zastosowanie zasady solidarności energetycznej w całej Unii. Dla Polski ma to istotne znaczenie ze względy na niepowodzenia w tak zwanej dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia surowców energetycznych.

8. Wprowadzanie nowych źródeł energii.
Alternatywne źródła energii:
a) zasoby wodoru- wodór jako surowiec energetyczny, zasoby są olbrzymie ponieważ można go otrzymywać z wody a rozkładanie się nie jest szkodliwe dla środowiska. Kłopot z wodorem polega na tym, że ten gaz musi być odpowiednio zabezpieczany. To źródło należy jedynie do potencjalnych. Teoretycznie zasoby wodoru są obiecujące, ale praktycznie system spalania i wprowadzenia tego jest olbrzymim kosztem.

b) Energia atomowa- jest alternatywnym źródłem w stosunku do węgla, a nie w stosunku do ropy i gazu. W Niemczech zapowiadają że do roku 2020, powstaną samochody z silnikami elektrycznymi. Żeby móc wykorzystywać energię elektryczną, trzeba posługiwać się akumulatorem. Problem polega na tym, aby stworzyć technologię wytworzenia większych akumulatorów. Źródłem wytwarzania energii elektrycznej ma być energia jądrowa. Elektrownie atomowe są olbrzymim zagrożeniem dla ludzkości oraz środowiska. Np. we Francji występuje najwięcej elektrownii atomowych to z stąd pobierają energię.

c) Hydro energia- jest źródłem energii elektrycznej, jest to alternatywne źródło węgla i występuje na terenach górzystych w płynących rzekach. Źródło to nie jest aż, tak obiecujące. Największy udział hydro elektrowni występuje w Kanadzie.

d) Fale morskie- skala efektów jest niewielka.

e) Uzyskiwanie gazu z pokładów węgla

f) Piaski smołowe w Kanadzie- eng „tar sands” są alternatywną dla ropy naftowej, opłacalne tylko przy bardzo wysokich cenach za ropę. Piaski smołowe niszczą środowisko naturalne. Zasoby tych piasków stanowią rezerwę.

g) Biopaliwa-  ze wszystkiego co tłuste otrzymuje się ropę. Z tego co jest skrobiowe można wydobywać spirytus, kukurydzę można uprawiać na paliwa płynne. Dobre rozwiązanie występuje tylko wtedy jeżeli biopaliwa otrzymuje się z odpadów,  w przypadku wielkich obszarów do upraw tych źródeł powoduje to straszne skutki.

Wszystkie wymienione alternatywne niosą za sobą pewne ryzyka. Zapotrzebowanie na tradycyjne surowce mogą spaść nawet do zera, np.: głównym źródłem dochodów krajów OPEC są surowce, nic więcej. Gdyby zapotrzebowanie to spadło to społeczeństwo tych krajów zagrożone by było głodem, co w konsekwencji  potęgowałoby terroryzm,. W Rosji jest ten problem że Państwo skupia się tylko na ropie, pomimo tego ze ma wiele innych bogactw. Gdyby kraje te straciły swój monopol w świecie, spowodowałoby ogromne skutki światowe.
Duże złoża gazu mają również Chiny. Gdyby z gazu niekonwencjonalnego zastąpiono ropę to ceny by spadły co w konsekwencji spowodowałoby pogorszenie sytuacji OPEC oraz Rosji.

 

---