Ocena ryzyka zawodowego

Kilka słów o ocenie ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego jest obowiązkiem każdego pracodawcy. Każdy pracodawca jest zobowiązany poinformować o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy każdego zatrudnionego na tym stanowisku pracownika. Oceny ryzyka winny być weryfikowane w odstępach czasu ustalonych przez zespół oceniający ryzyko. Ocena ryzyka winna zostać wykonana w sposób uwzględniający kompleksowo wszystkie zagrożenia występujące na stanowisku pracy a w przypadku gdy zagrożenia te stwarzają ryzyko wypadku lub choroby pracodawca powinien podjąć działania zmierzające do ograniczenia tego ryzyka. Ryzyko można rozpatrywać w dwóch kategoriach: ryzyka zawodowego oraz ryzyka związanego ze stanowiskiem pracy.

Metoda UNITEST

uniwersalna metoda oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

Metoda opracowana przez mgr inż. Jana Pawełoszka pozwala w stosunkowo prosty sposób ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy. Przy opracowaniu metody autor wyszedł z założenia, iż winna ona nie tylko wykryć zagrożenia istniejące na stanowisku pracy, ale również pozwolić na ocenę ich poziomu, oraz pozostawać w zgodzie Polskimi Normami dotyczącymi `Systemów zarządzania bezpieczeństwem i higiena pracy” - PN - N - 18002 „Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego” , oraz PN - N - 18001 „Wymagania”.

W metodzie Unitest ocena ryzyka realizowana jest przez Zespół d/s Oceny Ryzyka w trzech etapach, które w uproszczeniu można opisać następująco:

W etapie I - Zespół dokonuje opisu stanowiska oraz wyposażenia w maszyny i urządzenia, narzędzia, instalacje, określa wymagania jakie winna spełniać jego obsługa i ocenia ich zgodność z aktualnie obowiązującymi przepisami.

W etapie II - Zespół metodą testu ankietowego ocenia trzy elementy decydujące o warunkach pracy na stanowisku:

- uciążliwość pracy,
- środowisko pracy,
- stan bezpieczeństwa.

Uśrednione wyniki oceny zapisane w skali 3 (lub 5) punktowej stanowią punkt wyjścia do oceny ryzyka i jego dopuszczalności.

W etapie III - Zespół zaleca termin następnej aktualizacji oceny ryzyka oraz proponuje działania zmierzające do ograniczenia ryzyka lub jego wzrostu do wartości niepożądanych.

W dokonanej powyższa metodą ocenie ryzyka w sposób bardzo prosty - przeglądając testy ankietowe można ustalić newralgiczne elementy ryzyka a w trakcie aktualizacji ocenić kierunek zmian jakie zachodzą na stanowisku i mają wpływ na dopuszczalność ryzyka. Ułatwia to podejmowanie szybkich i trafnych decyzji w organizowaniu pracy na stanowisku, a ocena ryzyka zaczyna mieć konkretny i wymierny sens, przestając być uciążliwym wymogiem formalnym, który trzeba spełnić.

Wybrane definicje przydatne w praktyce oceny ryzyka.

1. Stanowiskiem pracy poddanym ocenie ryzyka nazywamy przestrzeń pracy, w której znajdują się środki pracy oraz przedmioty pracy i w obrębie której pracownik wykonuje pracę.

A zatem poprawnie dobrana nazwa stanowiska to, np:

- klasopracownia fizyki, a nie nauczyciel fizyki,
- tokarka uniwersalna, a nie tokarz,
- frezarka obwiedniowa, a nie frezer,
- spawanie gazowe, a nie spawacz gazowy.

Częstym błędem popełnianym przy wyborze nazwy stanowiska jest określanie go nazwą stanowiska służbowego pracownika, który na nim pracuje. Można wtedy zadać sobie pytanie - jaką przestrzeń posiada nauczyciel fizyki czy tokarz oraz w jakie środki i przedmioty pracy jest wyposażony?

2. Identyfikacja zagrożenia to trzyetapowe działanie polegające na rozpoznaniu:
- czy zagrożenie istnieje,
- określeniu jakiego ono jest typu,
- określeniu jego charakterystyki.

3.Zagrożeniem nazywamy stan środowiska pracy mogący spowodować chorobę lub wypadek.

4. Ryzykiem nazywamy kombinację częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zdarzenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.

5. Ryzykiem zawodowym nazywamy prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą - w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy - których efektem mogą być straty w organizacji.

6. Oceną ryzyka nazywamy proces analizowania ryzyka i wyznaczania jego dopuszczalności.

Szacowanie ryzyka w metodzie UNITEST

Prawdopodobieństwo P=	Ciężkość następstw
		N = Mała	N = Średnia	N = Duża
Mało prawdopodobne	R = małe K = 1	R = małe K = 1	R = średnie K = 2
Prawdopodobne	R = małe K = 1	R = średnie K = 2	R = duże K = 3
Wysoce prawdopodobne	R = średnie K = 2	R = duże K = 3	R = duże K = 3

Określanie dopuszczalności ryzyka w metodzie UNITEST

- zgodnie z zasadami określonym w PN - N - 18002.

Przydatne linki

http://www.ciop.pl/468.html - OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO, Tematy badawcze - streszczenia, ARTYKUŁY, Nowości wydawnicze Centralnego Instytutu Ochrony Pracy

Inne metody oceny ryzyka

1. Metoda ALARP (As Low As Reasonably Practicable -

tak małe/niskie jak rozsądnie możliwe)

Metoda polega na identyfikacji i przeprowadzeniu oceny zagrożenia w taki sposób aby możliwe było wykorzystanie tej oceny w praktycznych działaniach zmierzających do podniesienia poziomu bezpieczeństwa pracy na stanowisku pracy przez ograniczenie ryzyka do możliwie najniższego poziomu przy nakładach ekonomicznie uzasadnionych.

Poziom ryzyka określany jest liczbą możliwych zdarzeń na rok, np: 10-3, 10-4....

2. Matryca ryzyka - 2
3. Matryca ryzyka - 3
4. Matryca ryzyka - 4 Allgemeine Themen
5. Matryca ryzyka - 5 IEC 300-3-9
6. Matryca ryzyka - 6 DIN V 19250
7. Matryca ryzyka - 7 Studenski
8. Matryca ryzyka - BS 8800
9. Matryca ryzyka - PN - N - 18002

Wyżej wymienione metody oceny ryzyka są metodami indukcyjno-jakościowymi. Stosowane na różnych etapach projektowania, budowania i eksploatacji obiektów lub stanowisk pracy, pozwalają określić ryzyko związane z:

- zdarzeniami,
- sytuacjami,
- zagrożeniami,

będącymi punktem wyjścia do zaistnienia wypadku z udziałem człowieka. Analiza ryzyka w tych metodach prowadzona jest w czterech etapach:

a) określenie granic analizowanego obiektu,
b) wykrycie zagrożeń,
c) oszacowanie ryzyka, poprzez:

- określenie wielkości strat jako możliwych skutków zdarzenia,
- określenie prawdopodobieństwa wystąpienia skutków zdarzenia,
d) wartościowanie ryzyka według wzoru:

W= X * Y gdzie, W - wskaźnik ryzyka, X - skutki zdarzenia, Y - prawdopodobieństwo wystąpienia skutków.

Następnie stosując odpowiednią do metody matrycę określa się dopuszczalność ryzyka na ocenianym stanowisku pracy.

10. PHA (Preliminary Hazard Analysis -

Wstępna Analiza Zagrożeń)

Metoda matrycowa - pozwala na ustalenie zagrożeń, które już są znane a w wyniku analizy działania obiektu (stanowiska), i jego otoczenia wykrycie nowych zagrożeń.

Metoda stosowana jest również w biurach projektowych do analizy projektowanych stanowisk i procesów w celu ograniczenia ryzyka mogącego się na nich ujawnić w czasie ich późniejszego normalnego funkcjonowania.

11. JSA (Job Safety Analysis - Analiza Bezpieczeństwa Pracy)

Metoda matrycowa trzyparametrowa stosowana do analizy zagrożeń związanych z zadaniami realizowanymi na stanowiskach pracy. W metodzie określa się cele tych prac i czynności wykonywane w czasie realizacji tych celów. Po ustaleniu zagrożeń związanych z wykonywanymi czynnościami ustala się ryzyko z nimi związane oraz określa działania jakie należy podjąć w celu jego eliminacji lub ograniczenia.

12. RISK SCORE - Wskaźnik Ryzyka
13. Wskaźnik (Wartości) Ryzyka 2 - Allgemeine Themen
14. Wskaźnik ryzyka - WPR
15. Metoda Pięciu Kroków

Wyżej wymienione metody należą do grupy metod określanych jako wskaźniki ryzyka.

Głównymi parametrami określającymi ryzyko w tych metodach są

- możliwe skutki zdarzenia,
- ekspozycja na zagrożenie,
- prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia w metodach trójparametrowych oraz w zależności od metody,
- możliwość wyeliminowania, ograniczenia, zmniejszenia zagrożenia, liczba osób narażonych, rodzaj i zakres szkód w metodach czteroparametrowych.

Wartościowanie ryzyka w tych metodach odbywa się na podstawie tabeli związanej z daną metodą.

16. Graf ryzyka 1
17. Graf ryzyka 2
18. Graf ryzyka 3

Wyżej wymienione metody oparte są na teorii grafów

19. Ocena ryzyka zawodowego dla czynników mierzalnych

20. Analiza skutków i przyczyn błędów FMEA

Metoda FMEA (Failure Modes & Effects Analysis) Metoda wykorzystywana do analizowania ryzyka obiektów technicznych. W metodzie dokonuje się podziału obiektu technicznego na zespoły lub elementy funkcjonalne, ujmując obiekt w postaci schematu blokowego. Następne działania to analiza poszczególnych zespołów lub elementów, ujmująca:

- sposób w jaki element lub zespół może się uszkodzić,
- rodzaj jego uszkodzeń,
- przyczyny tych uszkodzeń,
- bezpośrednie skutki uszkodzeń,
- pośrednie skutki uszkodzeń,
- ryzyko związane z uszkodzeniami i ich skutkami.

Metody tej nie stosuje się do analizy i ustalania ryzyka w przypadku:

- błędów człowieka,
- uszkodzenia systemu,
- wpływu środowiska pracy,
- zdarzeń powstałych z zbiegu różnych przyczyn - złożonych.

21. Kalkulator ryzyka

22. HAZOP(Hazard and Opreability Studies)

Stosowana w przemyśle chemicznym do systematycznej analizy możliwych odchyleń w przebiegu procesów chemicznych, które mogą decydować o jakości produktu jak i stanowić zagrożenie dla środowiska i bezpieczeństwa pracy pracowników kontrolujących przebieg procesu.

Metoda polega na podzieleniu rozpatrywanego procesu na oddzielne elementy .Ustala się sposób prawidłowego funkcjonowania każdego elementu i jego parametry. Odchylenia w funkcjonowaniu każdego elementu ocenia się przez dobór odpowiedniego słowa kluczowego dodając do niego odpowiedni parametr.

Słowami kluczowymi stosowanymi w metodzie HAZOP są: brak, inaczej niż, lepiej, mniej, odwrotnie, w części, więcej.

Metoda HAZOP jest niekiedy wykorzystywana do analizy procedur. Metody Hazop nie należy jednak stosować, do:

- analizy zagrożeń związanych z błędami człowieka,
- analizy zagrożeń wynikających z oddziaływania odchyleń w sąsiadujących ze sobą elementach,
- analizy zagrożeń o przyczynach złożonych.

24. Metoda drzewa błędów
25. Metoda drzewa zdarzeń
26. Analiza z wykorzystaniem list kontrolnych(Checklist Analysis)
27. Analiza metodą „co jeśli” (What-if Analysis - WI)

---