mgr Małgorzata Szabłowska
SP Nr 7 w Giżycku
Propozycje dyktand - nauczanie zintegrowane
Kształcenie nawyku poprawności ortograficznej dokonuje się stopniowo poprzez systematyczne ćwiczenia poprawnej pisowni wyrazów w coraz to trudniejszych formach. Do tych form należy:
Przepisywanie.
Pisanie z pamięci.
Pisanie ze słuchu.
Przepisywanie jest to najprostsza forma pisania, polegająca na wiernym odtwarzaniu wyrazów czy zdań obserwowanych jako pełne całości. Ćwiczenia te mogą być rozumiane jako kopiowanie tekstu. Należy podczas tych ćwiczeń kierować słowa, które wdrażają do aktywnego wykonania zadania np.: zaobserwuj, policz, uzupełnij, zmień, wyjaśnij, zapamiętaj, dokończ, dopisz, sprawdź. Prawidłowa organizacja przepisywania zmierza do kształtowania umiejętności:
- słuchania i rozumienia poleceń;
- całościowego spostrzegania materiału przeznaczonego do pisania;
- poprawnego odczytania tekstu i zdawania sobie sprawy z jego treści;
- dokonywania analizy gramatyczno- ortograficznej ( podkreślenie wyrazów, bądź liter);
- sprawdzenie własnej pracy z wzorem.
Pisanie z pamięci to odtwarzanie zapamiętanego tekstu, zdań oraz porównanie zapisu z udostępnionym później wzorem. Zapamiętywanie odbywa się po obserwacji bezpośredniej lub oparte jest na pamięci długotrwałej. Praca uczniów w tej formie ma następujący przebieg:
- odczytanie i zrozumienie treści materiału przeznaczonego do pisania;
- analiza gramatyczno- ortograficzna, np.: podział na zdania, określenie ich budowy, rodzaju, omówienie trudności ortograficznych, uzasadnienie, ćwiczenie pisowni wybranych wyrazów itp.
- odczytanie i próba powtórzenia zapamiętanego tekstu do pisania;
- pisanie z pamięci ( bez wzoru);
- sprawdzenie z wzorem.
Pisanie ze słuchu, tzw. Dyktando, polega na zapisaniu dyktowanych wyrazów i zdań bez możliwości korzystania z wzoru. W zależności od celu wykorzystania wyróżnia się następujące dyktanda:
wprowadzające
utrwalające (dyktando z objaśnieniem, dyktando wybranych reguł i form, dyktando swobodne, dyktando twórcze)
sprawdzające.
W pracy z uczniami klas I - III stosuje się najczęściej dyktando z objaśnieniem i dyktando sprawdzające. Dyktando z objaśnieniem to dyktowanie tekstu po uprzednim wyjaśnianiu i omówieniu pisowni, które dotyczy wyrazów nowych lub trudnych i odbywa się bezpośrednio przed pisaniem lub w jego trakcie. Podstawę kształcenia umiejętności poprawnego pisania stanowi tu znajomość zasad pisowni oraz pamięć wzrokowa i słuchowa.
Dyktando sprawdzające jest formą ćwiczeń kontrolującą osiągnięty przez uczniów poziom poprawności ortograficznej. Pozwala również na ustalenie rodzaju i zakresu trudności. Sprawdzanie obejmuje materiał ortograficzny, który został uprzednio opracowany i dostatecznie utrwalony.
Dyktando sprawdzające odbywa się w następujący sposób:
- odczytanie tekstu przez nauczyciela;
- sprawdzenie stopnia zrozumienia treści tekstu;
- dyktowanie ( najlepiej zdaniami lub ich logicznymi całościami, poszczególne zdania można powtórzyć dwu - trzykrotnie);
- czytanie sprawdzające;
- sprawdzenie i ocena prac przez nauczyciela.
Duży wpływ na wyniki dyktand mają:
- wyćwiczenie i utrwalenie materiału;
- odpowiednio dobrany tekst;
- umiejętność słuchania, rozumienia i zapamiętywania dyktowanego materiału;
- technika dyktowania ( dyktuje się wolno i równo wymawiając wyrazy wyraźnie i starannie, ale naturalnie);
- kryteria oceny prac uczniów.
Podczas realizacji zadań nauczania ortografii powinno się wykorzystywać wiele środków dydaktycznych: podręczniki, tablice ortograficzne, słowniki ortograficzne, dodatkowe karty pracy, krzyżówki, rebusy, zagadki, loteryjki, domina obrazkowe.
Tylko systematyczna praca i ciągłe utrwalanie przynosi efekty. Dopiero, gdy materiał jest dobrze utrwalony, możemy sprawdzić jego stopień opanowania.
KLASA I
Teksty do pisania z pamięci
1. Czarek mieszka w Krakowie. Marek mieszka w Zakopanem. Czarek chodzi nad Wisłę. Marek widzi szczyty Tatr.
2. Napisz swoje imię i nazwisko oraz adres.
3. Mieszkamy w Polsce. Naszą stolicą jest Warszawa. Warszawa leży nad Wisłą. Godłem Warszawy jest Syrena.
4. Dziś słońce wstało dość rano. Mamusia, tatuś i ciocia Jadzia jedzą śniadanie. Zośka i Kaśka jeszcze śpią.
5. W naszej klasie wszyscy dbamy o czystość. Na parkiecie nie ma śmieci. Podłoga lśni. Sami wycieramy stoliki. Okna zdobią rośliny doniczkowe.
7. Zbliża się koniec roku. Pożegnamy naszą panią, panie woźne i kucharki. Przyniesiemy dla nich kwiaty. Czekamy na wesołe i udane wakacje.
Teksty do pisania ze słuchu
1. To jest ulica. Tu stoi domek Doroty. A tam biega mały kotek Marty.
2. Ala i Ola mają lalki. Lalka Ali to Ela. Lalka Oli to Ula.
3. To kotek Bobik. On jest czarny. Razem z Magdą płata figle.
4. W naszym domu są dwa psy. Ten w łatki to Azor. Ten czarny to Neron.
5. Staszek i Czarek to koledzy. Uczą się razem. Po lekcjach idą do parku. Czasami grają w piłkę.
6. Dorotka wraca ze spaceru. Była tam z Jolą i Iwoną. Zebrały kolorowe listki.
7. Mały Franek wraca pieszo do domu. Spotkał Tomka i Jarka. Poszli razem na lody.
8. Zosia i Kasia uczą się pisać i czytać. Maciek jest mały. Potrafi tańczyć i rysować.
9. Halinka zaprosiła Hanię na herbatę. Mama dała im herbatniki. Teraz obie dziewczynki mają dobry humor.
10. Henio huśta się na huśtawce. Hela pędzi na hulajnodze. Harcerze śpiewają piosenki. Jest okropny hałas.
11. Jaś ma pochmurną minę. Boli go ucho. Nie cieszy go nawet choinka. Nie chce jeść chleba.
12. Królewna wybiera się w podróż. Woli jednak popłynąć łódką niż żaglówką. Po dwóch dniach znajdzie się w zaczarowanym ogródku.
13. Po małej górce skaczą szare wróbelki. Usiadły na krzak dzikiej róży. Józio spłoszył małe ptaszki.
14. Mama kupiła na rynku orzechy, owoce i warzywa. Zwierzęta nie lubią owoców i warzyw. Nasz Azor jednak porwał kilka rzodkiewek.
15. Żaba i wąż mieszkają nad rzeką. Każdy wieczór spędzali pod wierzbą. Po ulewnej burzy dołączył do nich bezdomny jeż.
16. Grażynka mieszka w miejskim wieżowcu. Każdego wieczora czyta książki o zwierzętach. Lubi kanapki z dżemem jagodowym.
17. Cały dzień świeci słońce. Basia poszła z dziadkiem na spacer. Babcia dała im sześć ciastek.
KLASA II
Teksty do pisania z pamięci i ze słuchu
JESIEŃ
Zboże zebrane z pól. Rolnicy zaorali ziemię. Z warzyw pozostała w polu jeszcze tylko kapusta. Polne zwierzęta nie mają już schronienia i pożywienia.
PODRÓŻ
Przyjaciółka mamy ma nowy samochód. Jutro wybieramy się nim
w krótką podróż do Krakowa. Zwiedzimy Wawel, Stary Rynek i Kościół Mariacki. Powrót planowany jest na niedzielę.
MIŚ
Kubuś Puchatek bardzo lubi miód i powidła. Słój z miodem przeniósł
z piwnicy do pokoju. Stół aż się ugiął pod ciężarem podwieczorku.
JAŚ
Jaś urodził się jako siódme dziecko w ubogiej rodzinie. W chacie panował głód i chłód. Chłopiec nie miał nawet własnego lóżka. Na śniadanie jadał codziennie twaróg i sól. Jedyną jego pociechą był duży ogród za domem.
ZAKOCHANY KRÓLEWICZ
Król pokłócił się z synem. Królewicz zakochał się w góralce, która pięknie śpiewała w chórze. Królewicz zrzekł się królestwa. Odtąd oboje spacerowali po wzgórzach i górach.
NA STRAGANIE
Na straganie leży dużo warzyw: pietruszka, marchew, ogórki, buraki i rzodkiewka. Kupimy rzodkiewkę i marchew. Schrupiemy je na surowo. Możemy też zrobić smaczną surówkę.
CIOCIA GRZESIA
Ciocia Grzesia codziennie jeździ do pracy. Piętnaście minut idzie na stację. Potem godzinę jedzie pociągiem. Na końcu jeszcze dziesięć minut autobusem. Musi wstać skoro świt, żeby się nie spóźnić.
HOKEJ NA TRAWIE
Harcerze grali w hokeja na trawie. Mieli na głowach kaski i czuli się jak rycerze w hełmach. Padał deszcz i huczał wiatr, ale oni nie bali się złej pogody. Byli zahartowani i dzielnie walczyli o honor swojego hufca.
ZIMA
Nadeszła zima. Ziemię pokrył puszysty śnieg. Dzieci postanowiły ulepić bałwana. Zrobiły duże kule śniegowe i ulepiły piękną, białą postać. Zośka i Maciuś ozdobili ją węgielkami, guzikami i miotłą. Bałwanek wyglądał ślicznie. Było wiele radości i uciechy.
DOKARMIAMY PTAKI
Nadeszła sroga zima. Puszysty śnieg przykrył drzewa i krzewy. Chłód dokucza ptakom. Dzieci sypią do karmnika ziarno dla wróbelków i suszoną jarzębinę dla jemiołuszek. Na gałązkach wieszają słoninkę dla sikorek. Ptaki często przylatują do ptasiej stołówki.
ZIMA *
Pada śnieg. Lód pokrył rzeki. Mróz szczypie bardzo mocno i ludzie rzadko wychodzą na dwór. Przechodnie podnoszą kołnierze palt i kożuchów. Zmarznięte wróble siedzą skulone na gałęzi drzewa. Śnieg prószy i prószy. Grażyna i Bożena idą z łyżwami na lód. Grześ i Krzyś pobiegną z sankami na górkę. Będą zjeżdżać w dół slalomem. Inne dzieci bawią się śnieżkami. Dziewczynki ulepią śniegowe kule. Zrobią z nich bałwana. Chłopcy będą rzucać śnieżkami do celu. Hania z Halinką będą zjeżdżać z górkami na nartach. Przed metą muszą zahamować.
RYSUNKI
Jurek narysował żubra, węża, jeża i żabę. Romek narysował jaskółkę, żółwia i wróbla. Ania rysuje chrząszcze, żuki, dzięcioła i nietoperza. Tylko Krzyś nic nie rysuje. Mówi, że zabrakło mu zwierząt.
WKRÓTCE ŚWIĘTA
W domach trwają przygotowania do Wigilii. Mateusz odkurza i wyciera kurze. Halinka sprząta na strychu. Tata wybrał się do leśniczówki po choinkę. Mama krząta się po kuchni cały dzień. Piecze różnorodne ciasta i gotuje wigilijne potrawy. Cała rodzina spotka się przy stole, gdy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazdka.
WIOSNA
Wiosenne słońce świeci mocno. Stopniały śniegi w sadzie i ogrodzie. Z daleka bielą się czereśnie i śliwy. Wiśnie i jabłonie też okryły się kwieciem. Na krzewach widać zielone liście, które delikatnie kołysze wiatr.
JUŻ WIOSNA
Wiosną przyroda budzi się do życia. Wierzby pokrywają się baziami. W ogródku babci zakwitły przylaszczki i krokusy. Spod śniegu bielą się przebiśniegi. Z ciepłych krajów wracają jaskółki, szpaki i bociany. W południe mocno grzeje słońce. W ogródkach ludzie grabią grządki i sieją warzywa.
WIELKANOC
Mama przygotowała wielkanocny koszyk. Włożyła do niego pisanki i cukrowego baranka. Są w nim także świeży chleb, pachnąca kiełbasa, sól, pieprz i chrzan. Ozdobiła koszyczek serwetką i gałązkami borówek.
KLASA III Teksty do pisania z pamięci i ze słuchu
KLASA
Nasza klasa znajduje się na parterze. Jest świeżo pomalowana na żółty kolor. Stoją tu trzy rzędy stolików, a przy każdym z nich są dwa krzesełka. W naszej klasie jest bardzo przyjemni, gdyż wszyscy dbamy o porządek. Dyżurni podlewają kwiaty i ścierają kurz z półek. Każdy przedmiot zawsze leży na swoim miejscu. W takiej klasie miło się uczyć.
PRACE POLOWE
Żniwa to czas zbioru zbóż. Kombajny koszą pszenicę, żyto, jęczmień, kukurydzę i owies. Na polach wybiera się buraki cukrowe i pastewne.
W ogródkach rolnicy wybierają warzywa: marchewkę, buraki, pietruszkę i kapustę. Po jesiennych zbiorach rolnicy orzą i bronują glebę.
W LESIE
Klasa trzecia wybrała się na wycieczkę do lasu. Dzieci wędrowały leśną dróżką i podziwiały jesienne barwy. Dęby gubiły czerwonobrązowe liście.
Pod drzewami dzieci znalazły żołędzie. Zrobią z nich różnorodne zabawki. Na jarzębinach czerwieniły się korale. Pod krzewem Krzyś zauważył muchomora, ale go nie zerwał. Między brzozami przemknęła wiewiórka. Dzieci wróciły do klasy z pięknymi bukietami liści.
BIBLIOTEKA
W naszej bibliotece jest mnóstwo różnych książek. Halinka lubi czytać książki przygodowe. Marta i Edyta chętnie czytają baśnie o wróżkach i księżniczkach. Rafał szuka książek o miastach, górach, rzekach i zwierzętach żyjących w naszym kraju. W jednej znalazł mapę, a na niej Kraków, Głogów, Tarnów. Teraz poszukuje Wisły i Odry.
NA OBOZIE
Rankiem w lesie dokuczał mi chłód oraz głód. To był mój szósty obóz harcerski. Na nim to polubiłem być wartownikiem. Mogłem oglądać wschód słońca i mgłę unoszącą się sponad wód. Dokoła szumiał piękny stary bór. Niezwykły nastrój potęgowały dochodzące z oddali pohukiwania sów.
WYRAZY Z „ H”
W naszej klasie uczą się następujące osoby: Henio, Halinka, Hania, Hubert i Honoratka. Dziewczynki potrafią pięknie haftować. Hubert zajmuje się hodowlą hiacyntów. Henio w wolnej chwili jeździ na hulajnodze. Dzieci lubią czytać o hienach i hipopotamach. Halinka czyta książki historyczne i marzy o wyjeździe do Hiszpanii.
BOŻE NARODZENIE
Zbliża się Boże Narodzenie. Dzisiaj wszyscy składają sobie życzenia. Bożenka życzy Grażynce, aby pod jej choinką znalazło się dużo prezentów. Krzyś serdecznie życzył Jurkowi, żeby dostał piłkę nożną. Dzieci będą pomagały rodzicom w przygotowaniach do świąt. Józek wytrzepie dywany. Kasia z siostrzyczką ubierze choinkę. Michał pomoże mamie piec drożdżowe strucle i lepić pierogi z kapustą i grzybami. Każdy będzie wypatrywał na niebie pierwszej gwiazdki.
PTAKI ZIMĄ
Uczniowie klasy trzeciej należą do kółka przyrodniczego. Przygotowali pożywienie dla skrzydlatych przyjaciół. Zbierali okruchy chleba i ziarenka dla wróbelków. Maja jarzębinę dla jemiołuszek. Dzieci pomogą ptakom przetrwać srogą zimę.
PRZYJĘCIE NOWOROCZNE
Klasa trzecia urządziła przyjęcie noworoczne, na które każdy uczeń przygotował jakiś przysmak. Józia podała na talerzykach sałatkę jarzynową. Marysia przyniosła smaczny tort orzechowy. Halinka i Jurek przyrządzili herbatę z dzikiej róży. Uczniowie będą długo wspominać wspólnie spędzone chwile.
KOLORY
Mój pokój jest bardzo kolorowy. W kącie stoi brązowe łóżko przykryte zieloną narzutą. Zasłony w oknach są w biało- zieloną kratkę, a parapet zdobią różowe pelargonie. Podłoga przykryta jest czerwonym chodnikiem. Na półkach stoją równo poukładane książki w różnokolorowych okładkach. W wazonie na biurku mam bukiet żółtych żonkili z fioletowym bzem.
CH - H
Na leśnej polanie pracują harcerze i zuchy. Z samochodu znoszą namioty, pojemniki z chlebem, pudełka śrubek i haków. Śpieszą się, bo dmucha coraz silniejszy wiatr. Może być burza. Druh Henryk pomaga słabszym i przypomina, że w lesie nie wolno hałasować.
WCZESNA WIOSNA
Jest odwilż. Mży drobny deszczyk. Lżejsze podmuchy wiatru kołyszą wierzbowymi gałązkami, które mają już paczki liściowe. Wkrótce zazieleni się trawka. Zakwitną śnieżyczki, przylaszczki i pierwiosnki
w przydomowych ogródkach.
WAKACJE
Zbliżają się upragnione wakacje. Dzieci spędzą je w górach, nad morzem lub nad jeziorami. Będą kąpać się i pływać łódką. Michał będzie żeglował po jeziorach. Monika odwiedzi babcię na wsi. Pomoże jej karmić kury, gęsi i indyki. Mateusz lubi wędrować po lesie z wujkiem, który jest leśniczym. Zbiera jagody i grzyby oraz obserwuje zwierzęta. Każde z nich nie może doczekać się zakończenia roku szkolnego.