CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA

MIC (łac) - Morbus ischaemicus cordis.

IDH (ang) - Ischemic heart disease

- zespół objawów klinicznych o różnej patogenezie, spowodowane niedostatecznym zaopatrzeniem w tlen i związki energetyczne mięśnia sercowego w stosunku do jego aktualnego zapotrzebowania.

- niedobór tlenu w 90% przypadków występuje w następstwie zwężenia miażdżycowego tętnic wieńcowych,

- proces miażdżycowy rozwija się przez wiele lat, powoli i podstępnie (okres utajony),

- okres objawowy miażdżycy tętnic wieńcowych - to choroba wieńcowa:

• ostry (zawał mięśnia sercowego)

• przewlekły (dławica piersiowa)

MIC - POSTACIE:

1. Utajona - choroba bezobjawowa - nieme niedokrwienie,

2. Jawna - objawowa:

• Dławica piersiowa

• Zawał mięśnia sercowego

• Zaburzenia rytmu serca

• Nagła śmierć sercowa

Formy dławicy piersiowej:

1. Dławica stabilna - napady bólowe są wywołane w sposób możliwy do przewidzenia przez określone bodźce,

2. Dławica niestabilna :

- ból spoczynkowy pojawiający się w ciągu ostatniego tygodnia

- narastające natężenie bólu, czasu trwania, częstotliwości napadów

- zawał mięśnia sercowego

- dławica pozawałowa - bóle spoczynkowe po zawale serca

CZYNNIKI RYZYKA MIC:

1. Nie podlegające modyfikacji:

• Wiek - mężczyzna >45 roku życia, kobiety >55 roku życia,

• Płeć męska

• Wczesne występowanie choroby wieńcowej w rodzinie.

• Podlegające modyfikacji: Czynniki ryzyka pierwszego rzędu:

• Zaburzenia gospodarki tłuszczowej - ↑ stężenia cholesterolu LDL i trójglicerydów, ↓ stężenia HDL,

• Nadciśnienie tętnicze,

• Cukrzyca,

• Zespól metaboliczny,

• Otyłość typu centralnego (typ: jabłko),

• Insulinooporność,

• Palenie tytoniu.

Czynniki ryzyka drugiego rzędu:

• ↑stężenia lipoproteiny, a mała aktywność fizyczna (siedzący tryb życia),

• cechy osobowości (brak umiejętności relaksowania się po stresach emocjonalnych,

• nadużywanie alkoholu,

• podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi.

Istnienie dwóch czynników ryzyka pierwszego rzędu - 4 - krotnie zwiększone

ryzyko zawału serca, a występowanie trzech czynników pierwszego rzędu

zwiększa ryzyko 10 - krotnie.

KLASYFIKACJA DŁAWICY PIERSIOWEJ:

przyjęta przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (za Kanadyjskim Towarzystwem Chorób Serca i Naczyń [CCS]:

Klasa I

Zwykła aktywność jak np. spacer, wychodzenie po schodach nie powoduje dławicy. Dławica występuje przy dużych wysiłkach, gwałtownych, bądź przedłużających się.

Klasa II

Małe ograniczenie zwykłej aktywności. Dławica występuje podczas szybkiego spaceru czy wychodzenia po schodach, przy chodzeniu ponad 200 metrów, pod górę, po posiłkach, przy działaniu zimna, wiatru, stresu emocjonalnego.

Klasa III

Ograniczenie aktywności w znacznym stopniu. Dławica występuje przy chodzeniu mniej niż 200 metrów, wychodzenie na I piętro - w zwykłych warunkach.

Klasa IV

Niezdolność do wykonywania żadnego wysiłku fizycznego bez dyskomfortu - objawy dławicy mogą wystąpić w spoczynku.

DIAGNOSTYKA MIC

1. Badania podstawowe:

- badanie podmiotowe - wywiad z pacjentem lub/i rodziną (objawy subiektywne),

- badanie przedmiotowe (badanie fizyczne) - oglądanie (pod katem sinicy, obrzęków, przepełnienie żył), opukiwanie, osłuchiwanie,

- pomiar CTK na obu ramionach (różnica nie powinna byś większa iż 5 - 10mm Hg),

- EKG,

- RTG klatki piersiowej,

2. Badania specjalistyczne:

a) nieinwazyjne: - elektrokardiogram, ,

- elektrokardiologiczna próba wysiłkowa,

- rtg klatki piersiowej,

- echokardiografia przezklatkowa.

b) inwazyjne: koronarografia, tomografia komputerowa, .

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD CHORYM Z DUSZNICĄ BOLESNĄ

Problem zdrowotny I

Ból wieńcowy za mostkiem (piekący, uciskający, lub rozpierający) na skutek niedokrwienia mięśnia sercowego

Cel pielęgnowania:

Likwidacja bólu poprzez poprawę ukrwienia mięśnia sercowego.

Plan pielęgnowania:

• eliminacja czynnika odpowiedzialnego za wystąpienie bólu (np.przerwanie wysiłku fizycznego),

• ułożenie pacjenta w pozycji spoczynkowej dla niego wygodnej - półsiedzącej,

• rozluźnienie odzieży,

• założenie wkłucia dożylnego,

• zastosowanie farmakoterapii zgodnie ze zleceniem lekarskim:

- Nitrogliceryna tabl. podjęzykowo (czas działania 1,5-7 min., lub w aerozolu.

- Aspiryna tabl. (kwas acetylosalicylowy (działa antyagregacyjnie) - jeśli ból nie minie kontrola CTK, i podanie drugiej tabletki nitrogliceryny (łącznie 3 dawki), jeśli ból nie ustąpi podaż nitrogliceryny dożylnie w pompie infuzyjnej,

• obserwacja chorego: charakter i czas występowania bólu, reakcji na leki, tętna, CTK, objawów towarzyszących,

• wsparcie emocjonalne i informacyjne chorego,

Problem zdrowotny II

Niepokój, lęk chorego o własne zdrowie spowodowany wystąpieniem bólu wieńcowego.

Cel pielęgnowania:

Zmniejszenie niepokoju i lęku chorego, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.

Plan pielęgnowania:

• towarzyszenie choremu - częsta obecność przy nim,

• wsparcie chorego informacyjne, emocjonalne, duchowe (udzielanie odpowiedzi na pytania chorego, wyjaśnianie jego wątpliwości),

• uzasadnienie choremu konieczności hospitalizacji,

• zachęcanie chorego do współdziałania w procesie leczenia i pielęgnowania,

• umożliwienie choremu kontaktu z lekarzem, rodziną i osobami znaczącymi dla chorego

Problem zdrowotny III

Możliwość postępu choroby i wystąpienia powikłań zagrażających życiu (zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, niewydolności krążenia) z powodu niedokrwienia serca

Cel pielęgnowania:

Zahamowanie postępu choroby niedokrwiennej serca i zapobieganie powikłaniom zagrażającym życiu chorego

Plan pielęgnowania:

• Rozpoznanie czynników ryzyka występujących u chorego

• Edukacja zdrowotna chorego i rodziny celem eliminacji czynników ryzyka poprzez modyfikację stylu życia (palenie tytoniu, picie alkoholu, nadmierny wysiłek fizyczny, nadwaga i otyłość, żywienie, sen i wypoczynek)

• Systematyczne leczenie dławicy piersiowej: leczenie niedokrwienne -

▲ B-blokery (blokują w sercu receptory adrenergiczne), B₁ - zwalniają akcję serca i jego kurczliwość, przez to zmniejszają zapotrzebowanie serca na tlen np. Atenolol, Metoprolol,

▲ Blokery kanału wapniowego - zwiększają przepływ wieńcowy, zmniejszają opór naczyniowy w krążeniu dużym, obniżają CTK, zmniejszają zapotrzebowanie serca na tlen: Nifedypina, Amlodypina, Werapamil,

▲ Azotany (powodują rozkurcz naczyń przez co zmniejszają zużycie tlenu, zmniejszają obciążenie wstępne i następcze serca: Nitrogliceryna, Diazotan,

▲ inne leki: np. Molsidomina (rozszerza naczynia)

♥ Leki antyagregacyjne, przeciwzakrzepowe: kwas acetylosalicylowy (ASA), w razie przeciwwskazań Ticlopidyna,

♥ Statyny (podaje się każdemu choremu ze stężeniem LDL > 2,6 mmol/l celem zmniejszenia stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów, a zwiększaq stężenie cholesterolu HDL, np. Simwastatyna, Atorowastyna, Lewostatyna.

• Wykonywanie badań diagnostycznych i kontrolnych ( w tym kontrola poziomu frakcji cholesterolu we krwi),

• Kontrolne wizyty lekarskie,

• Unikanie stresów,

• Utrzymanie należnej masy ciała.

• Systematyczne leczenie chorób współistniejących np. cukrzycy, nadciśnienia,

• Kompleksowa rehabilitacja chorego (psychiczna, fizyczna i społeczna)

Problem zdrowotny IV

Obawy i niepokój chorego przed leczeniem inwazyjnym.

Cel pielęgnowania:

Eliminacja lub zmniejszenie niepokoju poprzez przygotowanie chorego do leczenia inwazyjnego.

Plan pielęgnowania:

• Uzasadnienie choremu konieczności leczenia inwazyjnego,

• Przekazanie informacji na temat leczenia inwazyjnego, jego istoty i przebiegu, ewentualnych powikłań, postępowania przed, w trakcie i po zabiegu,

• Uzyskanie pisemnej zgody chorego na zabieg,

• Wykonanie badań: EKG, morfologia krwi, poziom elektrolitów, kreatyniny w surowicy, INR, APTT,

• Przygotowanie farmakologiczne wg zlecenia lekarskiego,

• Przygotowanie miejsca wkłucia (ogolenie pola, chirurgiczne umycie skóry, znieczulenie),

• Monitorowanie stanu pacjenta w czasie zabiegu: EKG, wysycenie tlenem hemoglobiny krwi, tętno, oddechy, CTK.

Problem zdrowotny V

Niepokój chorego wynikający z małej tolerancji wysiłku, z powodu niedokrwienia mięśnia sercowego.

Cel pielęgnowania:

Zlikwidowanie niepokoju, poprawa tolerancji wysiłku.

Plan pielęgnowania:

• Regularne ćwiczenia fizyczne w celu poprawy ogólnej kondycji fizycznej,

• Stopniowe zwiększanie codziennego wysiłku,

• Dostosowanie wysiłku do stanu pacjenta,

• Ćwiczenia realizowane w sposób zaplanowany i systematyczny,

• Udzielanie wsparcia celem poprawy stanu ducha i ciała,

• Konieczność utrzymania należnej masy ciała

• Systematyczne zażywanie leków

Problem zdrowotny VI

Możliwość wystąpienia powikłań z powodu długotrwałego ograniczenia aktywności (zapalenie płuc, zakrzepowe zapalenie żył, odleżyny, zaniki mięśniowe)

Cel pielęgnowania:

Zapobieganie powikłaniom oraz wczesna identyfikacja objawów rozwijających się powikłań.

Plan pielęgnowania:

• Obserwacja chorego pod kątem ewentualnych powikłań,

• Profilaktyka przeciw odleżynowa,

• Gimnastyka oddechowa i ogólnousprawniająca,

• Gimnastyka bierna i czynna,

• Stopniowe uruchamianie chorego,

• Leczenie przeciwzakrzepowe w razie potrzeby.

Problem zdrowotny VII

Niepokój przed powrotem do środowiska domowego wywołany deficytem wiedzy i umiejętności w zakresie samoopieki

Cel pielęgnowania:

Przygotowanie chorego i/lub rodziny do samoopieki w warunkach domowych - eliminacja niepokoju chorego.

Plan pielęgnowania:

• Określenie z chorym i/lub rodziną deficytu wiedzy i umiejętności w zakresie samoopieki,

• Rozpoznanie potrzeb edukacyjnych chorego,

• Ustalenie z chorym i/lub rodziną planu edukacji zdrowotnej, metod i czasu realizacji edukacji zdrowotnej,

• Przygotowanie chorego do samoobserwacji i prowadzenia samokontroli (pomiar CTK, tętna, oddechów, obrzęków, masy ciała, objawów ubocznych stosowanych leków),

• Uzasadnienie konieczności systematycznej kontroli lekarskiej i wykonywania badań,

• Ocena osiągniętych celów edukacyjnych.




---