Poglądy Talesa

Był jednym z 1 filozofów interesowali się oni światem przyrody później człowiekiem. Byli zgodni że świat jest wieczny, twierdzili że świat nie był tak dalece różnorodny jak obecnie(odmiany kwiatów zwierząt itd.), twierdzili że był tylko jeden rodzaj materii. Wg Talesa to co było pierwsze to woda że z niej wyłoniło się wszystko, to co żyje zawiera w sobie wodę jako jeden z elementów, że zarodki wszystkich istot są wilgotne(woda=życie) a to co suche jest martwe,mimo że jest tak dużo odmian drzew gatunków zwierząt świat jest jednością bo zawiera w sobie wodę.

-arche-początek interesował wszystkich filozofów.

Tales głosił monizm pogląd który sprowadza różnorodność świata do jednego elementu(może dotyczyć

Świata przyrody ale i poglądów).

-rodzaje materii(wiecznej pierwotnej)prapoczątek

-ziemia, powietrze ogień i woda- cztery żywioły.

Poglądy Sokratesa

-był pierwszym filozofem, który uwagę swoją skoncentrował wyłącznie na człowieku

-był racjonalistą (pogląd który głosi, że źródłem wiedzy o świecie jest rozum)

-konsekwencją racjonalizmu głoszonego przez Sokratesa był jego pogląd, że zło pochodzi z niewiedzy

-był przekonany, że jeżeli człowiek pozna czym jest dobro to zawsze będzie czynił dobro, jeżeli pozna sprawiedliwość to będzie sprawiedliwy (wiedza jest warunkiem moralności)

-Sokrates nie napisał żadnego dzieła ponieważ uważał, że rola filozofa jest analogiczna do roli akuszerki - filozof pomaga aby w jego rozmówcy narodziła się prawda

-podkreślał, że osiągając wiedzę człowiek staje się cnotliwy i zarazem rozumny i szczęśliwy

-twierdził, że podstawowe wartości są niezmienne

Hedonizm Epikura

-Epikur rozwinął w starożytności nurt filozoficzny w obrębie etyki (nie był jego autorem)

-Epikur buduje teorię z faków- zaobserwował że człowiek dąży do przyjemności unika przykrości

-największą przyjemnością jest wg Epikura brak przykrości - w tym poglądzie zawiera się minimalizm, skoro wystarczyć ma człowiekowi unikanie przykrości

-dokonał podziału przyjemności:

zmysłowe - są nietrwałe; gdy przemijają, człowiek przezywa przykrość z powodu ich utraty; nie można się nimi nasycić (np. doznając przyjemności płynących z przeżyć smakowych, pragnie się ich doznawać jeszcze więcej)

duchowe - można się nimi nasycić, nie przemijają, są trwałe (np. spędzanie czasu w gronie przyjaciół, słuchanie muzyki, czytanie dzieł itp.)

-Epikur zalecał pogrążanie się w przyjemnościach duchowych i ograniczanie przyjemności zmysłowych

-najdoskonalszą formą przyjemności jest w jego ocenie przyjaźń - ze swojej istoty przyjaźń gwarantuje brak przykrości

-Epikur udziela rady - człowiek mądry nie powinien rządzić państwem, brać udziału w życiu publicznym- bo takie życie dostarcza przyjemności i przykrości.

Człowiek mądry odrywa się od spraw publicznych a woli żyć w gronie przyjaciół(w sensie duchowym).

Poglądy Platona

był uczniem Sokratesa

-głosił dualizm - wyraża się on w:

koncepcji dwóch światów: świata idei i świata materialnego, który jest cieniem świata idei (idee są wieczne, niezmienne, niematerialne, doskonałe; świat materialny jest wieczny, zmienny, materialny, niedoskonały)

-koncepcji człowieka: każdy człowiek składa się z materialnego ciała i niematerialnej duszy (określa ciało jako więzienie duszy - gdy człowiek umiera dusza wędruje do prawdziwej lepszej rzeczywistości - świata idei)

-teoria Platona łączy się z teorią reinkarnacji - dusza ze świata idei wraca do świata materialnego

-głosił racjonalizm - przypisując zmysłom doniosłą rolę (dusza wg Platona ma wiedzę wrodzoną; uczenie się to przypominanie wiedzy, którą dusza zdobyła zanim nastąpiło jej połączenie z ludzkim ciałem; doświadczenie, czyli poznanie zmysłowe, powoduje przypominanie sobie tego, co dusza kiedyś poznała w świecie idei)

-idealizm obiektywny - świat idei istnieje obiektywnie, to znaczy w sposób niezależny od woli i świadomości człowieka (przyroda)

Rodzaje idoli wg Bacona

-rozważał jako pierwszy i sklasyfikował błędy, które popełniamy przy poznaniu rozumowym; błędy rozumu nawał idolami (idole = straszydła):

idole jaskini (jaskinia - dom rodzinny)

-idole jaskini maja wymiar indywidualny

-rozum człowieka począwszy od dzieciństwa jest przesycony jakimiś poglądami

-idole jaskini tworzą się również pod wpływem lektur, spotkań (poznania ludzi)

-idole jaskini nas od siebie różnią

-trudno się ich pozbyć ponieważ są zaszczepione przez najbliższe środowisko

idole plemienne (plemię - ludzkość)

-idole plemienne mają wymiar ogólny

-dotyczą każdego człowieka w takiej samej mierze

-człowiek ma potrzebę życia w uporządkowanym świecie - to pragnienie ukierunkowuje ludzki rozum (w rezultacie rozum dostrzega jakieś prawa, prawidłowości, rzeczy tam gdzie ich tak naprawdę nie ma - np. jesteśmy zakochani i widzimy miłość w oczach i czynach drugiej osoby mimo, że tak naprawdę jej tam nie ma) - rozum nie jest obiektywny - popełnia błędy

idole rynku

-używa się pojęć, które nie SA dokładnie zdefiniowane, bądź co gorsze definiuje się całkiem dowolne pojęcia (nadaje się pojęciom dowolna treść)

-sprawą podstawową jest jednoznaczne definiowanie pojęć oraz eliminowanie z języka pojęć, którym nie odpowiadają żadne rzeczywiste rzeczy (np. krasnoludki, syreny)

-idole teatru

-poglądy, teorie które są przekazywane z pokolenia na pokolenie jako niepodważalne

-Bacon wskazuje na konieczność krytycznej oceny niepodważalnych poglądów

-liczba wyznawców jakiegoś poglądu nie może stanowić dowodu prawdziwości danego poglądu

-dziś nie używa się słowa idole, ale mówi się o myśleniu mitycznym czy o manipulacji naszym rozumem

-pogląd mitycznego myślenia spotęgował się w drugiej połowie XX w. - media (radio, telewizja, Internet, prasa kolorowa - czyli kultura masowa)

9 rodzajów twórczości kulturowej

-twórczość literacka

-twórczość artystyczna

-twórczość naukowa

-twórczość religijna

-twórczość gospodarcza

-twórczość polityczna

-twórczość techniczna

-twórczość społeczna

-twórczość prawna

Co to znaczy eutanazja

-eutanazję należy rozumieć jako świadome doprowadzenie do zakończenia życia człowieka, który tego żąda; uzasadniać to może ciężka choroba, wobec której medycyna jest bezradna lub nieznośne cierpienia zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

-prawo do eutanazji jest wyrazem szacunku dla wolności człowieka i zgodą na to, by każdy mógł decydować o własnym losie; nikt nie jest powołany do tego, by zmuszać drugiego człowieka, by znosił nadmiernie ciężkie cierpienia

-należy mieć szacunek dla przemyślanej decyzji tych, którzy wbrew silnemu instynktowi samozachowawczemu chcą zakończyć życie

-przeciwnicy eutanazji z reguły są zwolennikami prowadzenia wojen i czasem również orzekania i wykonywania kary śmierci; jest to zasadnicza sprzeczność, bowiem w imię szacunku dla życia nie godzą się na nieliczne przypadki eutanazji - wysyłając zarazem na śmierć wielu młodych i zdrowych ludzi pragnących żyć

Teorie prawdy

-klasyczna definicja prawdy została sformułowana w starożytności - prawda to zgodność naszego poznania ze stanem rzeczywistym

-Pyrron - głosił skrajny agnostycyzm (w ogóle nie jesteśmy w stanie poznać otaczającego świata, poznać prawdy; człowiek jedynie może coś mniemać o świecie)

-Franciszek Bacon - rozważał jako pierwszy i sklasyfikował błędy, które przy poznawaniu rozumowym; błędy rozumu nazwał idolami (idole = straszydła); idole jaskini, idole plemienne, idole rynku, idole teatru

-Kartezjusz - ojciec nowoczesnego racjonalizmu; uważał, że poznanie jest prawdziwe wtedy, gdy jest oczywiste, tzn. gdy narzuca się naszemu rozumowi jako oczywiste (oczywistość rozumowa)

-konwencjonalizm - wg konwencjonalizmu nie możemy poznać prawdy ponieważ każdy uznaje inny pogląd za prawdziwy; żyjąc w społeczeństwie musimy umówić się, że to a to uznajemy za prawdziwe lub dobre; każdy z nas ma swoje własne prawdy więc musimy się umówić co jest prawdą

-koherencyjna teoria prawdy - twórcy tej teorii wychodzą z założenia, że trudno jest poznać świat; przyjmują, że prawdziwe są takie poglądy, które są wewnętrznie niesprzeczne (takie teorie, poglądy w których wnioski są prawidłowo wyciągnięte z przyjętych założeń); każda teoria jest prawdziwa jeżeli nie ma w niej wewnętrznych sprzeczności (ta teoria nie odnosi się do świata, rzeczywistości)

James - filozof amerykański - twórca pragmatyzmu; wg. Pragmatyzmu prawdziwe jest to co jest użyteczne, co przynosi człowiekowi konkretne, wymierne korzyści, co jest zgodne z interesem konkretnego człowieka; uprawnia ludzi do kierowania się własnym interesem (bez oglądania się na innych)

Poglądy Pyrrona

-twórca szkoły sceptyków; głosił skrajny agnostycyzm (w ogóle nie jesteśmy w stanie poznać otaczającego nas świata; ani wrażenia zmysłowe, ani poznanie rozumowe nie prowadzi do poznania prawdy; możemy jedynie coś mniemać o świecie; człowiek poznaje świat dostosowany do budowy ludzkich zmysłów)

-skoro nic nie wiemy - najlepiej jest milczeć (w związku z tym nie pisał dzieł filozoficznych)

-uznawał, że niezbędna jest tolerancja oraz wstrzymywanie się od walk politycznych, jak również życzliwość

Zagadnienie tolerancji:

Różnica między tolerancją a akceptacją

tolerancja: zgoda na funkcjonowanie poglądów oraz na kultywowanie obyczajów, nawet takich, które w danej jednostce wywołują sprzeciw

-tolerancja jest wyrazem mądrości

-być tolerancyjnym to znaczy być życzliwym dla poglądów i obyczajów, które nie są powszechnie akceptowane

-tolerancja wiąże się ze świadomością, że żadnego poglądu ani sposobu życia nie można uznawać za jedynie słuszny i niepodważalny

-przeciwieństwem tolerancji jest fanatyzm, który może prowadzić do terroryzmu

-tolerancja jest zespolona z uznaniem wolności i godności człowieka za wartość podstawową

-tolerancja nie jest akceptacją, bo tolerancja nie ma granic

-tolerancja może i powinna przyjmować wyższy poziom; tym wyższym poziomem jest empatia

-empatia zawiera w sobie sympatię, życzliwość dla drugiego człowieka, wiąże się z postawieniem siebie w sytuacji drugiego człowieka, wiąże się jak gdyby z myślowym i uczuciowym utożsamieniem się z drugim człowiekiem

-empatia to zdolność spojrzeniem na świat z perspektywy drugiego człowieka

-pacyfista musi być tolerancyjny

Uzasadnienie tolerancji

-uzasadnieniem tolerancji jest fakt, że człowiek jest istotą wolną; każdemu człowiekowi przysługuje wolność

-źródło w poglądach XX w. - godność człowieka wymaga szacunku, a wyrazem szacunku jest tolerancja

Czy są granice tolerancji

-tolerancja nie ma żadnych ograniczeń, nie ma żadnego „ale”

-jedyne ograniczenie tolerancji to niezgoda na szerzenie nietolerancji

Czym charakteryzuje się ustrój demokratyczny (pluralizm światopoglądowy)

-opiera się na równości wszystkich ludzi, dopuszczając p l u r a l i z m światopoglądowy (pluralizm = wiele poglądów)

Czym charakteryzuje się ustrój totalitarny (monizm światopoglądowy)

-w ustroju totalitarnym występuje m o n i z m światopoglądowy (narzuca się wszystkim ten sam pogląd)

2 światy w których żyje człowiek wg Spenglera

Spengler podkreśla, że życie człowieka upływa w dwóch światach:

-człowiek stanowi część świata przyrody i będąc jego częścią tworzy świat kultury

-tworzymy świat kultury w wyniku niewiedzy, w wyniku nieznajomości świata przyrody, z lęku przed nieznanym światem rodzi się chęć poznania świata

-świat kultury jest światem poznanym

-człowiek w XX w. coraz bardziej żyje odgrodzony od świata przyrody (wynalazki techniczne odgradzają nas od środowiska naturalnego)

-są trzy grupy w społeczeństwie które odczuwają więź ze światem przyrody:

//dzieci dopóki nie pójdą do szkoły (jeszcze nie przytępiona wrażliwość)

//ludzie pierwotni (jest ich coraz mniej)

//wielcy artyści i pisarze (ponadprzeciętna wrażliwość i wyobraźnia)

Dlaczego człowiek tworzy kulturę

-tworzymy świat kultury w wyniku niewiedzy, w wyniku nieznajomości świata przyrody, z lęku przed nieznanym światem rodzi się chęć poznania świata

-tworzymy świat kultury ponieważ boimy się śmierci

-tworzymy świat kultury ponieważ mamy poczucie tkwiących w nas możliwości i mamy potrzebę wyrażania ich

-heroizm człowieka wyraża się w tym, że tworzy on kulturę mimo że wie, iż kultura jest skazana na śmierć

Grupa najwyżej ceniona w społeczeństwie

Najbardziej wartościowa grupa społeczna to ludzie czynu, tworzą fakty i dzieje, najmniej to intelektualiści- nauka pełni rolę, którą dawniej pełniła magia, prawa to zaklęcia, nie mamy pogłębionej wiedzy zmieniają się tylko wyobrażenia.

Agnostycyzm Spenglera

-Spengler głosi agnostycyzm - „Człowiek wie tyle o świecie co mucha o architekturze pałacu na oknie którego siedzi”

-nie mamy pogłębionej wiedzy o świecie, zmieniają się jedynie wyobrażenia o nim (inny jest obraz świata w poglądach uczonego, inny jest obraz tego samego świata w oczach robotnika, inny w oczach Indianina żyjącego w rezerwacie)

-człowiek poznaje świat dostosowany do budowy ludzkich zmysłów

Przewrót kopernikański Spenglera

-uważał, że europejczycy traktują kulturę europejską jako kulturę doskonalszą (lepszą, wyższą) od innych; tę postawę nazwał szowinizmem europejskim

-zakwestionował monizm kulturowy - głosił policentryzm kulturowy - jest wiele równoważnych ośrodków kultury

-określił ten przewrót w sposobie myślenia jako przewrót kopernikański w filozofii i w sposobie podejścia do kultur.

Fryderyk Nietzsche

odrodzenie filozofii Nietzschego

-po II wojnie światowej zakaz wszystkiego co było związane z F. Nietzsche

-w 1970 r. odrodzenie filozofii Nietzschego w Amerykach Środkowej i Południowej

-Freud bardzo dużo czerpał z filozofii Nietzschego

krytyka poglądów Nietzschego- marksiści krytykują go bo on krytykował poglądy Hegla- filozof ceniony przez marksistów. Obwiniano go (bezsensownie)o zbrodnie nazizmu bo używał terminu nadczłowiek tak samo jak Rosenberg.

-filozofowie chrześcijańscy krytykują poglądy Nietzschego - przypisują mu teorię śmierci Boga* (*opisuje człowieka, który znajduje się w małym miasteczku i szuka Boga zaczepiając ludzi i pytając ich czy widzieli Boga - na podstawie tego fragmentu chrześcijanie stwierdzili, że Nietzsche jest ateistą i odrzuca istnienie Boga)

Nietzsche krytykuje:

-chrześcijaństwo- tzn głosił anty moralizm, głosił witalizm-pochwała sił witalnych w człowieku, ważne żeby rozwijać i chronić siły witalne.-głosił ascetyzm-ograniczenie przyjemności fizycznych, ważne są siły witalne.-głosił radość życia-cieszy się tym że istnieje. Z tych poglądów wynika krytyka chrześcijaństwa bo głoszą kult cierpienia, zamiast tego człowiek ma się cieszyć ze istnieje, i czuć się wolnym jak dziecko. Mówi ze rel. Chrześcijańska to rel. niewolników bo są moralni z powodu strachu, kary przed Bogiem i piekłem.Krytykuje lęk chrześcijan przed odpowiedzialnością-rel. zdejmuje odpowiedzialność ludzi za ich życie ,,poza dobrem i złem,,-człowiek nie powinien opierać życia o gotowe wskazania co dobre a co złe.

-demokrację- wg niego to ustrój niesprawiedliwy bo jedna z wartości to równość tymczasem ludzie nie są sobie równi, jedni rozwijają się duchowo psychicznie a inni nie ,dlatego ludzie nie są równi i nie powinni być traktowani tak samo.

-ruchy emancypacyjne-głosił antyfeminizm, mówił że ruchy eman. prowadzą do upadku kultury. Dlaczego: gdy powstaje dzieło, mężczyźni piszą dzieła bo mają wewnętrzną potrzebę, kobiety rodzą dzieci ich świat ma inny charakter, interesują się mężczyzną i rodzą dzieci, są mniej zdolne do abstrakcyjnego myślenia. Intencja kobiet które tworzą nie są przesycone bezinteresownością,chcą dorównać mężczyznom, ich dzieła mniej wartościowe niż mężczyzn.

krytyka socjalizmu - nie masy lecz wybitne jednostki tworzą losy świata

Wpływ filozofii Nietzschego na kulturę

-Nietzsche miał ogromny wpływ na literaturę piękną XX w.

krytyka racjonalizmu

głosi antyracjonalizm - wykazuje, że intuicja jest doskonalszym źródłem poznania niż rozum (głosi intuicjonizm, irracjonalizm)

co to znaczy irracjonalizm

-irracjonalizm to pogląd, że intuicja jest głównym źródłem poznania

-głosi witalizm - pochwała sił witalnych człowieka; w związku z tym głosi ascetyzm - ograniczenie przyjemności zmysłowych; uważa, że siły biologiczne, które są w człowieku należy chronić i nie należy ich marnować na przyjemności i błahe sprawy

-głosi radość życia - człowiek powinien cieszyć się tym, że żyje

Nadczłowiek

-koncepcja nadczłowieka wykorzystywana jest dziś w poradniach terapeutycznych pochodzenia europejskiego.

Zwraca uwagę że większość ludzi żyje na 2 płaszczyznach, biologicznej i społecznej a niewielkie kręgi społeczne żyją na plasz. kulturowej-zmierzają do wyższych wartości-bardzo ich ceni.Uważa że każdy człowiek może żyć na tej płasz kulturowej może rozwijać w sobie własne niepowtarzalne nadczłowieczeństwo, rozwijać samego siebie, własne możliwości. Nadczłowiekiem może stać się każdy człowiek.

Charakterystyka nadczłowieka

-jest ascetą- nie chodzi o to by rozwijał się z lęku przed bogiem ale żeby własne siły witalne wykorzystać do własnych celów

-cecha najważniejsza- nadczłowiek to ten dla którego ideały odgrywają istotną rolę w życiu

-nadczł. jest szczęśliwy jako dziecko

-ma poczucie związku z całą ludzkością

-są dwie drogi życia:-troszczenie się o mały krąg rodzinny.-czuć się cząstką ludzkości i robić coś dla innych.

Nadczłowiek wg Nietschego kto nim był

-Napoleon,Karol Wielki,Wagner-jego ulubiony.

-Starożytny Rzym-najwięcej ich było,dużo indywidualności.

Przewiduje że będzie taka epoka gdzie będzie duża liczba osób o mianie nadczłowieka.Decyzja o staniu się nadczł. musi wyjść sama z człow.zależy od jego woli-woluntaryzm-istotne znaczenie woli nadczł.

Ma być twardy wobec samego siebie, jako człowiek czynu działa zgodnie z ideałami.

Wyższe i niższe wartości

-w życiu każdego człowieka ogromną rolę odgrywają wartości

-filozofowie dzielą wartości na:

-wartości wyższe:jeżeli te wartości w życiu człowieka pełnią rolę dominującą to człowiek nie może się w pełni ukształtować; są to wartości: biologiczne i materialne

-wartości niższe (ideały):

osiągamy pełnię swoich możliwości jeżeli ideały odgrywają jakąś rolę w naszym życiu; są to wartości: godność człowieka, wolność, równość, dobro, sprawiedliwość, piękno itd.

Rozdzielność prawa i moralności - Kant

-począwszy od Kanta w większości systemów filozoficznych rozgranicza się moralność od prawa

-każdy człowiek mocą własnego rozumu poznaje prawo moralne (jest ono w nas)

-prawo moralne Kant określa mianem powinności bezwzględnej (można to prawo odczytać jako obowiązek); nakaz powinności bezwzględnej Kant nazywa imperatywem kategorycznym

-o moralności czynu decyduje motyw (motyw działania musi być moralnie prawodawczy).

-

---