Systemy traktatowe

Komitet praw człowieka: zapewnia rzeczywiste funkcjonowanie systemu ochrony opartego na Pakcie.

-IV część Paktu Praw Osobistych i Politycznych jest formalnoprawną podstawą działania Komitetu, art. 28. jest poświęcona w całości powoływaniu i działalności Komitetu . Część IV paktu jest poświęcona w całości powoływaniu oraz działalności Komitetu z wyłączeniem instytucji skargi indywidualnej, której dotyczy Protokół Fakultatywny.

-protokół fakultatywny reguluje procedurę wnoszenia i rozpatrywania skarg indywidualnych.

- ma 18 członków, obywateli państw stron Paktu, muszą to być osoby o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka, część z nich powinna mieć doświadczenie prawnicze. Pełnią funkcję we własnym imieniu, a nie jako reprezentanci państw, z których pochodzą. Każde państwo może zgłosić tylko 2 kandydatury do Komitetu. W skład może wejść tylko jeden kandydat tego samego państwa. Ta sama osoba może być zgłoszona ponownie. Członkowie wykonują zadania sumiennie, bezstronnie (składają uroczyste oświadczenie na posiedzeniu Komitetu przed objęciem funkcji). Niezależność i bezstronność członków.

-Kadencja na 4 lata, ale co 2 lata wybiera się połowę składu. Zasada sprawiedliwego podziału geograficznego i reprezentacji różnych form cywilizacji jak i podstawowych systemów prawnych.

-po raz pierwszy Komitet był wybrany w 1976roku. Pierwsza sesja w Nowym Jorku 21.03- 1. 04. 1977.

-Komitet powinien odbywać 2 sesje roczne. Można zwoływać specjalne sesje. W praktyce odbywają się 3 sesje(duża liczba rozpatrywanych spraw)

-sesja wiosenna Nowym Jorku (marzec) , a jesienna i zimowa (lipiec i październik) w Siedzibie Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka w Genewie.

-sesje poprzedzone tygodniowym posiedzeniem grupy roboczej do spraw skarg indywidualnych, która składa się z min. 5 członków.

-na zakończenie sesji Komitet uchwala uwagi końcowe, w których ocenia się sytuację praw człowieka w danym państwie.

Z Banaszaka:

-Pierwszy uniwersalny organ powołany do monitorowania przestrzegania praw człowieka uregulowanych w traktatach.

- organ quasi-sądowniczy: kompetencje do rozpatrywania skarg indywidualnych oraz międzypaństwowych, a także procedurę rozpatrywania tych skarg.

- reguła bezstronności. Opracowano tzw. wskazówki co do niezależności i bezstronności członków Komitetu (członek powinien powstrzymać się od udziału w rozpatrywaniu spraw indywidualnych i sprawozdań składanych przez jego kraj. Powstrzymanie się od rozpatrywania wszystkich tych spraw, w których uczestniczyli w jakiejkolwiek postaci w innych fazach).

- członkami nie mogą być osoby pełniące funkcje w organach administracji państwowej, a także dyplomaci w służbie czynnej.

- częstotliwość posiedzeń regulują Reguły Postępowania.

- Biuro: członkowie komitetu wybierają Przewodniczącego i 3 Wiceprzewodniczących oraz sprawozdawcę. Kadencja bura 2 lata. Przewodniczący nie podlega reelekcji, wybiera się go na zasadzie konsensusu. Wybiera się też Specjalnego Sprawozdawcę do spraw nowych skarg, do spraw realizacji zalece komitetu przyjmowanych w wyniku rozpatrywania sprawozda państw.

- Biuro wysokiego Komisarza PNZ do spraw Praw Człowieka: zapewnia obsługę sekretariat Komitetu, organów traktatowych (z wyjątkiem Komitetu do Likwidacji Dyskryminacji Kobiet).

- komitet sam tworzy reguly postępowania, kworum wynosi 12 członków. Decyzje zapadają większością głosów, ale przyjęli zasadę uzyskania konsensusu.

Funkcje komitetu:

-rozpatruje sprawozdania składane przez państwa a podst.art. 40 Paktu w ciągu roku od chwili ratyfikacji oraz następnie w terminach wyznaczonych przez komitet.

-rozpatruje skarg osob indywidualnych na naruszenia prawne składane w oparciu o postanowienia Protokołu fakultatywnego .

- w uwagach ogólnych komitet przedstawia swoją interpretację poszczególnych norm paktu w oparciu o dotychczasową praktykę, wynikającą z rozpatrywania sprawozdań państw i skarg indywidualnych.

Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych

Nie przewiduje żadnego organu do kontroli przestrzegania swoich postanowień.

-1978:Rada Społeczno Gospodarcza utworzyla grupe roboczą, 15ekspertów, do rozpatrywania sprawozdań okresowych pastw (ponieważ Rada miała inne zadania wynikające z Karty ONZ i została jej powierzona funkcja organu kontrolującego realizacje MPPESiK)

{-1985 w miejsce grupy roboczej utworzono organ: komisje ds. gospodarczych socjalnych i kulturalnych:

-składa się z 18 osób wybieranych przez Radę.

-1989 rada podjęła, że będzie tworzyć raporty zawierające uwagi końcowe.

- 1978 3.05:Rada przyjęła decyzję o utworzeniu Sesyjnej Grupy roboczej do zadań związanych z implementacją Paktu. 1986-grupa zmienia nazwe na KOMITET PRAW EKONOMICZNYCH , SOCJALNYCH I KULTURALNYCH:

-18 ekspertów o uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka, wybranych na 4 lata w tajnym głosowaniu . wybierani przez ECOSOC.

-co 2 lata wybiera się połowę składu Komitetu.

-Biuro: członkowie wybierają Przewodniczącego i 3 wiceprzewodniczących i sprawozdawcę. Ich kadencja trwa 2 lata.

-komitet zbiera się 2 razy w roku w Genewie na 3tyg. Sesję. Na kilka mies. przed sesją zbiera się 5osobowa grupa robocza do wstępnej analizy rozpatrywanych przez Komitet sprawozda. Czas rozpatrywania jednego sprawozdania: 2dni.

-1989:komitet zaczął sporządzać komentarze oparte na poszczególnych przepisach paktu (np. dotyczące prawa do odpowiedniego mieszkania)

-nie jest to organ traktatowy ( z pkt.widzenia formalnego), ponieważ nie został utworzony na podstawie postanowien Paktu. Z racji, że zakres i metody jego działania są podobne do pracy Komitetu Praw Człowieka, to zaliczanu jest powszechnie do organów traktatowych.

Banaszak:

-komitet utworzony na mocy decyzji ECOSOC w maju 1986r.

-pierwsza sesja: 1987r. odbywają się 2 trzytygodniowe sesje w Genewie.

-zadania: analiza raportów państw, które wg. Art. 15 i 16 Paktu i są nadesłane w ciągu 2 lat od chwili ratyfikacji (raport pierwoty i co 5 lat raporty okresowe) . Opracowuje uwagi ogólne. Doroczne sprawozdanie z działalności Komitetu przedkładane jest Radzie Gospodarczej i Społecznej

Komitet ds., Likwidacji Dyskryminacji Rasowej.

- utworzony na mocy art. 8 konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej.

-skład: 18 ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej bezstronności, wybierany przez państwa- strony spośród swoich obywateli. Każde z państw wyznacza 1 osobę. Członek Komitetu wykonuje funkcje w imieniu własnym.

-kadencja:4lata, co 2lata wybierana połowa składu.

-komitet zobowiązany jest składać Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ (za pośrednictwem sekretarza generalnego) roczne sprawozdania o swej działalności.

- komitet uchwala własne reguy działania w formie regulaminu

- sesje zwyczajne odbywają się 2 razy w roku w Nowym Jorku , trwają 3 tygodnie. Mogą zwołać nadzwyczajną sesję.

- kompetencje: rozpatrywanie sprawozdań państw z wykonania postanowień Konwencji, skarg międzypaństwowych oraz skarg indywidualnych. Może formułować sugestie i zlecenia ogólne, wynikające z analizy sprawozdań i informacji otrzymywanych od państw- stron Konwencji.

Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet.

- utworzona w 1982r.

-podstawa prawna do utworzenia to art. 17 konwencji w sprawie likwidacji wszelkich dyskryminacji kobiet.

-skład: 23 ekspertów o wysokim poziomie moralnym i kompetencji w dziedzinie, której dotyczy konwencja.

-wybierani przez państwa- strony w głos.tajnym. każde państwo zgłasza 1 kandydata.

-kadencja 4lata

-miał zbierać się corocznie na czas nie dłuższy niż 2 tygodnie.sesje odbywają się na przemian w Wiedniu i Nowym Jorku. Jednak liczba sesji ma być zwiększona. Przechodzi poprawka po przyjęciu dwóch trzecich panstw-stron.

-biuro: przewodniczący, wiceprzewodniczący i sprawozdawcy.

-obsługę sekretariatu zapewnia Oddział Promocji Kobiet ONZ z siedzibą w Nowym Jorku.

- składa zgromadzeniu ogólnemu ONZ (za pośrednictwem Rady Społeczno- Gospodarczej) coroczne sprawozdania dotyczące jego działalności. Może formułować sugestie i zalecenia ogólne na podstawie badania sprawozdań i informacji otrzymywanych od państw stron.

-kompetencje: rozpatrywanie sprawozdań państw z wykonania postaowień konwencji. W związk z wejściem Protokołu Dodatkowego rozpatruje skargi na naruszenia praw wynikających z konwencji.

Komitet Praw Dziecka

-utworzony 1990r. na podstawie art43 konwencji o prawach dziecka.

-pierwotny skład: 10 ekspertów reprezentujących wysoki poziom moralny i kompetencje w zakresie problematyki, której dotyczy Konwencja. , jednak zwiększono do 18 osób na mocy poprawki do art. 43 utt.1 , która weszła w życie 1.1.2003

- członkowie wybierany przez państwa- strony w głosowaniu tajnym. Każde państwo wysuwa 1 kandydata , wybierani na 4 lata.

-sesje odbywają się w Nowym Jorku.

-co 2 lata komitet składa ZO ONZ (za pośr.rady społ-gosp.) sprawozdania ze swojej działalności.

Komitet Ochrony Praw Pracowników Migrujących i Członków ich Rodzin

- utworzony na mocy art. 72 konwencji. Rozpoczął działalność w 2004 r.

- skład: na początku 10członków, potem z chwilą ratyfikacji Konwencji przez 41 państw, liczba zwiększy się do 14ekspertów.

- wybierani w głos. Tajnym z list osób przedstawionych przez państwa- strony z uwzględnieniem podziału geograficznego oraz reprezentacji najważniejszych systemów prawnych

- pierwszy skład miał być w ciągu 6 miesięcy od wejścia w Zycie konwencji, a kolejny co 2 lata. Kadencja członkow komitetu trwa 4 lata, a kadencja pierwszych 5 członków wybranych w pierwszych wyborach wygaśnie po 2 latach.

- nie wybiera się ponownie tych co byli.

Komitet Przeciwko Torturom.

-powstał na podstawie art. 17 konewncji przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu.

- rozpoczął działalność 1 stycznia 1988

Skład: 10 ekspertów wybieranych w głosowaniu tajnym przez zebranie państw- stron konwencji na okres 4 lat.

-członkowie musza być obywatelami państw- stron konwencji, wykazać się wysokim poziomem moralnym i uznanymi kompetencjami w dziedzinie praw człowieka.

-co 2 lata wybierana połowa składu komitetu

-Biuro: wybiera się przewodniczącego, 3 wiceprzewodniczących i sprawozdawcę na okres 2 lat, jego członkowie podlegają reelekcji.

-odbywają się 2 regularne dwutygodniowe sesje. W razie potrzeby może być zwołana sesja nadzwyczajna.

-Komitet sam opracowuje swoje reguły postępowania.

-zadania sprecyzowane w art. 19-24 konwencji: bada raporty państw- stron z wykonania postanowień traktatowych, uprawnienie komitetu:jeśli na podst.wiarygodnych informacji komitet uzyska sygnał, że w jakims państwie systematycznie praktykowane są tortury, to może przeprowadzić poufne badanie tego stanu rzeczy w oparciu o dostępne źródła informacji (mogą odbyć wizytę w danym państwie).

-możliwość wyrażania zgody na poddanie się systemowi skarg międzypaństwowych oraz indywidualnych …

-18.12.2002 ZO ONZ przyjęło Protokół fakultatywny do konwencji, na podst.którego powołany będzie Podkomitet, który będzie odbywać prewencyjne wizyty w poszczególnych krajach w celu badania sytuacji w zakresie sposobów traktowania osób pozbawionych wolności, warunków zatrzymywania, a także przygotowanie konkretnych rekomendacji.

Komitet Pracowników Migrujących.

- utworzony na podstawie art. 72 konwencji o ochronie praw pracowników migrujących i członków ich rodzin.

- skład: 10 ekspertów

-1sesja odbyła się w marcu 2004

-komitet zbiera się w Genewie na jednej trzytygodniowej sesji rocznie.

-kompetencje: rozpatruje sprawozdania państw, możliwość składania skarg międzypaństwowych na mocy art.77. Co najmniej 10 państw musi złożyć deklarację wyrażającą zgodę na związanie się z postanowieniami tych artykułów

- składa roczne raporty ze swojej działalności ZO ONZ.

Sprawozdania państw.

Są wspólną dla wszystkich konwencji obowiązkową formą kontroli realizacji ich postanowień. Między konwencjami różnice czasu w składani raportów.

Zgodnie z art. 40 ust.1 Paktu Praw Osobistych i Politycznych: państwa- stronyskładają sprawozdania dotyczących środków podjętych przez nie w celu realizacji uznanych w niniejszym Pakcie oraz dotyczących postępu osiągniętego w dziedzinie korzystania z tych praw. Raporty wskazują:czynniki, trudności mające znaczenie dla realizacji postanowień paktu.

Dokument bazowy: zawarte podstawowe informacje o systemie politycznym państwa, gospodarce, demografii itp. Dołączony i uaktualniony do wszystkich sprawozdań.

Komitety wyznaczają jednego członka do przygotowania listy pytań i problemów, które przedkładane są na posiedzeniu grupy roboczej składającej się z 5 członków i wysyłane są zainteresowanemu państwu z wyprzedzeniem jednej sesji.

Prezentacja raportu i dyskusja z delegacją rządową odbywa się na posiedzeniu jawnym.

Wysoki komisarz ONZ do spraw Praw Człowieka:

20.12.1993r: rezolucja o „wysokim Komisarzu dla promocji i ochrony wszystkich praw człowieka” przyjęcie konsensusu przez Zgromadzenie Ogólne.

- urzędnik ONZ odpowiedzialny za za działalność ONZ w dziedzinie praw człowieka, podlegającym kierownictwu ze strony sekretarza generalnego i działającym w oparciu o jego autorytet.

-nominowany przez Sekretarza Generalnego i zatwierdzony przez Zgromadzenie Ogólne na 4 lata.

- ta sama osoba wybrana może być 2krotnie.

Komisarz ma rangę Zastępcy Sekretarza Generalnego

Zadania:promocja i ochrona wszystkich praw człowieka, międzynarodowa współpraca da ochrony i promocji praw człowieka, promocja i ochrona realizacji prawa do rozwoju; odgrywanie aktywnej roli w usuwaniu aktualnych przeszkód i w pdejmowaniu wyzwan w celu pelnej realizacji praw człowieka i w zapobieganiu istniejących naruszeń praw człowieka w świecie; podejmowanie dialogów z rządami; adaptacja ONZ-towskich mechanizmów praw człowieka do zmieniających się potrzeb.

System ochrony praw człowieka Rady Europy.

Rada Europy powstała 5maja 1949r.

Cel: przedstawia art. 1a statutu: osiągnięcie większej jednomyślności między jej członkami dla ochrony i realizacji zasad będących ich wspólnym dziedzictwem i ułatwiających ich postęp gospodarczy i społeczny punkt b artykułu wyjaśnia obszary ochrony praw człowieka:

-skuteczna kontrola i ochrona podstawowych wolności i praw

-identyfikowanie nowych zagrożeń dla praw człowieka i godności ludzkiej

-rozwijanie społecznej świadomości znaczenia praw człowieka

-promowanie edukacji i szkolenia zawodowego w zakresie praw człowieka.

Jest to ważny ośrodek traktatotwórczy w tym zakresie, pełni ważną rolę w zakresie upowszechniania wiedzy o prawach człowieka i środkach ich ochrony.

5

---