A B C MOTOROWODNIACTWA
Wyjście na wodę łodzią motorową odbywa się najczęściej od brzegu lub pomostu. W łodziach motorowych z silnikiem przyczepnym lub wbudowanym, posiadającym sprzęgło wyłączalne można wyjść na wodę w dwojaki sposób:
uruchomić silnik, odwiązać cumy (dopuszczalne jest odepchnięcie ręką lub wiosłem ), trzymając ster skierować łódź na kurs od pomostu, włączyć sprzęgło (silnik pracuje na minimalnych obrotach)
bez odpychania łodzi trzeba sterem przyjąć kurs pod bardzo ostrym kątem, dopiero po minięciu pomostów skręcić na wodę. W tym przypadku istnieje niebezpieczeństwo wywołane zarzuceniem rufy, co może spowodować uderzenie łodzią o pomost.
W łodziach motorowych z silnikiem przyczepnym bez sprzęgła wyłączalnego należałoby korzystać z pomocy drugiego członka załogi. Jest to niezbędne zwłaszcza na wodach bieżących. Drugi członek załogi trzyma tak długo łódź, aż sternik chwyci ster, wtedy odpycha łódź od pomostu. Łódź taka zaraz po uruchomieniu silnika nabiera szybkości, więc należy zwrócić szczególną uwagę na inne jednostki, które mogą znaleźć się na kursie. Na wodach bieżących niektórzy sternicy odpychają łódź od pomostu i dopiero później uruchamiają silnik. Można to zrobić na wodach stojących pod warunkiem, że wiatr nie zdrufuje łodzi do brzegu. Na wodach bieżących taki manewr można wykonać tylko wtedy, gdy jest się pewnym, że uruchomimy silnik natychmiast. Jeżeli silnik nie zaskoczy należy na wiosłach wyprowadzić łódź w bezpieczne miejsce lub rzucić kotwicę. Nie wolno wykonywać odejścia z niepracującym silnikiem, gdy w pobliżu znajdują się statki, barki itp. Po odpłynięciu członek załogi lub sam sternik powinien ułożyć i zamocować cumy. Należałoby wspomnieć jeszcze o jednej bardzo ważnej rzeczy - wejście do łodzi. Do łodzi, która jest przycumowana należy wchodzić bardzo ostrożnie. Nogę stawiamy w okolicy środka łodzi unikamy odpychania od pomostu. Pomimo przestrzegania pewnych zasad zdarzają się wywrotki, których przyczyną może być nieostrożność załogi, przebicie poszycia, zalanie wodą, lub fala. Lodzie motorowe w zasadzie nie toną. W takich momentach sternik musi zapanować nad wszystkim. Pierwszą czynnością jaką powinien wykonać jest sprawdzenie stanu ilościowego załogi, następnie czy załoga posiada przybory ratunkowe. Należy pamiętać, że nikomu nie wolno odpływać od wywróconej jednostki, gdyż często łódź służy jako sprzęt ratunkowy a także jest lepiej widoczna na wodzie. Wywróconą jednostkę można opuścić tylko w dwóch przypadkach:
gdy prąd niesie łódź pod zakotwiczone barki, statki, tratwy. W tym wypadku należy odpłynąć jak najdalej, aby uniknąć wciągnięcia przez prąd pod zakotwiczone jednostki.
gdy wywrócona łódź tonie.
W obu przypadkach należy pamiętać o zabraniu przyborów ratunkowych. Jeżeli załoga jest zabezpieczona należy ratować łódź. Gdy w pobliżu nie ma innej łodzi, należy dać się zdryfować na płytką wodę. Załoga może przyspieszyć to działanie ruchami rąk i nóg. W razie potrzeby wyrzucić z jednostki bagaż. Może się zdarzyć, że tylko dziób łodzi wystaje na powierzchni. Aby zwiększyć wyporność łodzi należy włożyć materac, poduszki gazowe lub inne przedmioty zwiększające wyporność do dziobu łodzi. Gdy i te zabiegi spowodują, że łódź tonie należy przywiązać do cumy lub liny kotwicznej (po uprzednim odcięciu kotwicy) pływające przedmioty. Ułatwi to znalezienie zatopionej jednostki. Należy także zapamiętać miejsce, w którym łódź zatonęła (punkty odniesienia). Z akcją podnoszenia łodzi z dna nie należy zwlekać, gdyż prądy wodne mogą spowodować zasypanie jednostki lub zdryfowanie zupełnie w inne miejsce.
Zdarzają się przypadki wypadnięcia jednego z członków załogi z łodzi. Każdy sternik manewr „człowiek za burtą” ma doskonale opanowany, gdyż zdaje sobie sprawę, że delikwent potrzebuje natychmiastowej pomocy. Jednym z elementów egzaminu na stopień sternika motorowodnego jest podejście do osoby tonącej za pierwszym podejściem. Sam manewr nie jest trudny, jednak występuje tu element podniecenia. Podejście łodzią motorową jest łatwiejsze od podejścia żaglówką, gdyż można podejść do człowieka w wodzie z każdego kierunku. Gdyby jednak zdarzył się taki wypadek należy rzucić sprzęt ratunkowy, następnie odpłynąć na taką odległość, aby po wyjściu z wirażu można było przyjąć kurs prosty na osobę w wodzie.
Manewr podejścia można podzielić na trzy fazy
płynięcie na wprost na pełnej prędkości, którą należy tak zmniejszyć, aby ją wytracić przy osobie ratowanej.
dziób łodzi znajduje się w odległości około 2 m od osoby tonącej, należy szybko złożyć ster na burtę i po chwili zatrzymać silnik.
zjawisko zarzucania rufy spowoduje poślizg boczny. Tonący znajduje się przy burcie łodzi. Można go łatwo wciągnąć do łodzi.
Należy pamiętać o wyłączeniu silnika, gdyż przy złym podejściu obracająca śruba może pokaleczyć osobę ratowaną. Gdy manewr został wykonany źle, trzeba rzucić sprzęt ratunkowy i ponownie rozpocząć podejście. Dużą trudność sprawia wciągnięcie osoby ratowanej na pokład jednostki. Należy odwrócić ratowanego plecami do burty i trzymając pod pachy szybkim ruchem wciągnąć na pokład. Jeżeli osoba ratowana doznała urazów a w szczególności urazów kręgosłupa, należy wyciągnąć ją z wody w pozycji poziomej np. na podłodze z kokpitu lub innej płycie, która usztywni plecy.
Podstawowe zasady udzielania pomocy.
odbywa się na prośbę, lub za zgodą poszkodowanego
akcja ratunkowa musi mieć szansę powodzenia
pomoc musi być udzielona fachowo i sprawnie
udzielając pomocy należy znać przepisy zorganizowanych imprez, tak aby nie stworzyć większego zagrożenia
obowiązkiem każdego wodniaka jest bezinteresowne niesienie pomocy ludziom potrzebującym
Ważnym elementem jest wyposażenie łodzi ratunkowych. Ilość i rodzaj sprzętu zależeć będzie od prowadzonej akcji.
Akcje można podzielić następująco:
zabezpieczenie wyścigów i regat
asekuracja rajdów
służba patrolowa
wezwanie do konkretnego wypadku
przypadkowe akcje
Istotne jest, aby łodzie, które udzielają pomocy posiadały odpowiednią zdolność holowania. Duże jednostki posiadające silnik o dużym uciągu z rewersem są lepsze, gdyż mogą pracować długi czas na wolnych obrotach. Łodzie z silnikiem bez pompy wodnej mogą holować jedynie małe jednostki.
W skład podstawowego wyposażenia łodzi powinno wchodzić:
koło ratunkowe
minimum dwa kapoki
rzutka
dwie liny
dwa pagaje
wiosło pychowe
kotwica z liną lub łańcuchem
bosak
apteczka
gaśnica halonowa
narzędzia bosmańskie
czerpak
dwa obijacze
bojka
Podstawowe wiadomości o holowaniu.
Większość akcji polega na doprowadzeniu uszkodzonego obiektu do najbliższego brzegu, dlatego należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:
łódź holowana powinna być maksymalnie odciążona
lina musi być mocna i bez supłów
mocować linę tylko do dziobu
zanim zaczniemy holowanie obydwie jednostki powinny znaleźć się w jednej linii
początek holowania bardzo łagodny
szybkość holowania winna być bezpieczna (dopasowana do warunków hydrometeorologicznych)
zmiany szybkości winny odbywać się w sposób płynny.
Można wyróżnić kilka sposobów holowania:
Holowanie na krótkim holu. Sposób ten stosowany jest w przypadku, gdy łódź holowana nie posiada steru, lub gdy układ ten jest uszkodzony. Długość holu może wynosić do 3 m dla łodzi płaskodennych i lekkich oraz 2 m dla łodzi o dnie w kształcie V wypornościowych i ciężkich. Przed przystąpieniem do holowania wyjąć płetwę sterową lub ją zablokować. Właściwą długość holu należy ustalić doświadczalnie. Będzie ona dobra jeśli jednostka holowana nie będzie „wyskakiwała”na boki.
Holowanie na długim holu. Stosuje się, gdy jednostka holowana posiada pełnosprawny układ sterowy obsługiwany przez dobrego sternika. Długość holu 10 -20 m jednak nie mniej niż długość holowanej jednostki. Przed przystąpieniem do holowania należy uzgodnić sygnały porozumiewawcze, przebieg trasy oraz miejsce i sposób lądowania. Lądowanie odbywa się oczywiście pod prąd i pod wiatr. Jednostki równorzędne mogą lądować wspólnie bez oddawania holu. Jeżeli jednak łódź holowana jest kilkakrotnie większa od łodzi holującej to po wytraceniu szybkości łódź holowana oddaje hol i ląduje osobno.
Holowanie boczne. Stosowane rzadko, na krótkich odcinkach. Należy łodzie spiąć na sztywno, zabezpieczyć burty obijaczami. Osie łodzi ustawić równolegle. Sposób ten jest najmniej godny polecenia, ma więcej wad niż zalet
Holowanie w warunkach regatowych. Jest to specyficzny rodzaj holowania. Należy bardzo szybko usunąć uszkodzoną jednostkę. Sposób ten dotyczy małych i lekkich jednostek. LodX zabezpieczająca wyposażona jest w linę holowniczą długości około 20 m, zakończoną uchwytem (drewniany drążek). Podpływa się na wolnych obrotach do uszkodzonej łodzi, rzuca uchwyt i bez zatrzymania zaczyna się holowanie. Przy małych jednostkach wystarczy trzymać uchwyt w ręku, przy większych należy linę zakręcić pod wałem kierownicy, gdyż sternik może nie utrzymać uchwytu. Szybkość holowania jest ograniczona i wynosi do 5 km/h Lądowanie odbywa się zawsze osobno.
Zasady podpływania do przewróconej łodzi.
Jest ona taka sama jak przy podpływaniu do człowieka za burtą. Podpływać należy na minimalnych obrotach, zawsze pod prąd i pod wiatr. Ostatnie 2-3 m z wyłączonym silnikiem i w skręcie. Jeśli łódź, którą ratujemy jest łodzią żaglową, należy unikać podpływania od strony masztu. Grozi to wplątaniem oliniwania w śrubę. Najpierw ratujemy ludzi następnie wyławiamy wszystkie pływające przedmioty. Jeśli istnieje obawa zdryfowania przewróconego obiektu to trzeba go zakotwiczyć. Gdy udzielamy pomocy jednostce typu: kajak, skiff, canoe to akcja ratunkowa ogranicza się do wyłowienia osprzętu i odholowania łodzi w bezpieczne miejsce. Zanim zaczniemy holowanie, jednostkę obracamy i wylewamy choć trochę wody. Jednostkę taką holujemy na krótkim holu do brzegu, gdzie wylanie całkowite wody jest sprawą prostą. Wylewanie wody najczęściej odbywa się przez przekantowanie na burtę, obrócenie do góry dnem i podniesienie. Trzeba pamiętać, że jednostki sklejkowe podniesione do góry wypełnione wodą mogą się nawet przełamać. Jeśli wywrotce uległa łódź motorowa z silnikiem doczepnym to najpierw odkręcamy silnik a później wylewamy wodę. Jednostki, które najczęściej ulegają wywrotce to łodzie żaglowe. Małe łodzie na których pokładzie znajduje się wprawna załoga, można podnieść bez pomocy z zewnątrz. Większe natomiast prawie zawsze potrzebują pomocy. Są też łodzie, których podniesienie na wodzie jest niewykonalne. Sytuacje jakie możemy zastać podpływając do przewróconej jednostki są bardzo różne i dlatego trudno jest opisać poszczególne przypadki. W każdym razie na pokład najpierw bierzemy osoby wymagające szczególnej opieki, a więc dzieci i kobiety. Odwozimy je w bezpieczne miejsce, pamiętając o wyłowieniu przedmiotów pływających. Po powrocie należy zapytać załogę jakiej pomocy oczekują i w jakiej formie. Zdarza się często, że załoga wywróconej jednostki prosi tylko o powiadomienie znajomych przebywających w pobliżu. Gdy jednak potrzebna jest pomoc przy podnoszeniu łodzi postępujemy w następujący sposób:
Jeżeli wymaga tego sytuacja to łódź kotwiczymy. Podpływamy pod szczyt masztu za który trzymamy. Załoga łodzi o ile jest to możliwe ściąga żagle. Następnie stają na mieczu i pełnią rolę przeciwwagi. Podnosimy maszt do góry trzymając za niego a później za wanty. Gdy maszt dochodzi do pionu załoga przestaje balastować. Przy pomocy bosaka utrzymuje łódź w normalnym położeniu asekurując ją. Później należy wylać wodę, aby zwiększyć pływalność jednostki. Łódź holujemy na krótkim holu i bardzo wolno
Wzywanie pomocy przez jednostki pływające.
Przepisy żeglugowe podają dokładnie sposoby wzywania pomocy.
Statek znajdujący się w niebezpieczeństwie wzywa pomocy używając:
flagi lub innego przedmiotu, którym zatacza kręgi
flagi i umieszczonej nad nią lub pod nią kuli lub przedmiotu podobnego do kuli
światła, którym zatacza kręgi
rakiet lub pocisków wyrzucających czerwone gwiazdy, wystrzeliwanych w krótkich odstępach czasu
sygnału świetlnego składającego się z grupy . . . ---. . . (sos), nadanego znakami Morsa (trzy krótkie, trzy długie, trzy krótkie błyski)
płomienia na statku (np. palącej się beczki smoły)
rakiety spadochronowej lub pochodni ręcznej palącej się czerwonym płomieniem
powtarzanego powolnego podnoszenia i opuszczania obu ramion wyprostowanych w bok
Określone sygnały mogą być pokazywane łącznie lub osobno i mogą zastępować lub uzupełniać sygnały dźwiękowe.