Seminarium 3
MENOPAUZA
Definicja:
Ostatnia miesiączka, po której krwawienie miesięczne już nie występuje, bez przyczyn patologicznych.
PERIMENOPAUZA: 2-8 lat przed + 1 rok po menopauzie, oraz zmiany i objawy kliniczne
Inne dane: ~50 rż +- 10 lat, premonopauza 6 lat, postmenopauza 6 lat
MENOPAUZA - ZMIANY HORMONALNE
spadek PRL, wzrost FSH, LH, spadek inhibin
ssspadek androgenów jajnikowych (testosteron, androsteron - niewielkie)
ssspadek androgenów nadnerczowych
spadek GH i pochodnych
wahania stężenia FSH i E2
POSTMENAPAUZA
hipoestrogenizm, wzrost FSH +LH, GnRH N
dajemy estron (z konwersji androstendionu, 25% aktywności E2, związany z SHBG, nadmiar - rozrost, krwawienia, ewentualnie rak endometrium)
testosteron jak przed menopauzą (z jajników)
wzrost SHBG
MENOPAUZA - OBRAZ KLINICZNY
objawy zanikowe w układzie moczowym i płciowym (hipoestrogenizm i starzenie się tkanek)
zanik błony śluzowej pochwy - zapalenie pochwy
zapalenie cewki i pęcherza moczowego
częstomocz i bolesne oddawanie moczu
wysiłkowe nietrzymanie moczu
LECZENIE:
leczenie objawów wypadowych
estrogen + progesterogen
- przeciwwskazania bezwzględne:
Rak endometrium lub sutka
Czynna choroba zatorowo zakrzepowa
Ostra choroba wątroby
-przeciwskazania względne:
Niewyjaśnione krwawienie z macicy
Przebyty lub aktualny rak sutka, endometrium
Choroba zatorowo-zakrzepowa, rodzinne występowanie zakrzepicy
HTZ;
- najlepiej 6 miesięcy po ostatniej miesiączce
- 4-5 lat może trwać
- wzrost raka gruczołu piersiowego, szyjki macicy
- wzrost ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
GINEKOMASTIA
Definicja:
Powiększenie jednego lub obu gruczołów piersiowych u chłopca lub mężczyzny. Niezłośliwy rozrost tkanki gruczołowej, ewentualnie tłuszczowej.
Noworodki: 60-90%
Dojrzewanie: 50%
Starzenie: 50-80 lat
ETIOLOGIA I PATOGENEZA GINEKOMASTII
idiopatyczna - 36%
wzrost stężenia FE2 w stosunku do FT - wzrost E (dojrzewanie guza), spadek androgenów (hipogonadyzm), starszy wiek, wzrost SHBG (nadczynność tarczycy), spadek i A (marskość wątroby, niewydolność nerek)
wzrost aktywności aromatazy (T - E2) np. w otyłości
nadmierna wrażliwość na E
defekt lub zablokowanie receptora A
BADANIA:
- przedmiotowe - ucisk na brodawkę sutkową
- USG sutków, jader
- USG, TK ewentualnie MR nadnerczy
- MR przysadki (wykluczenie guza)
- RTG klatki piersiowej
- BAC
RÓŻNICOWANIE:
Rak piersi: twardy guzek, czasami zrośnięty z podłożem, zniekształca sutek, objawy skórki pomarańczowej
DZIAŁANIE ANABOLICZNYCH STERYDÓW
- spadek testosteronu
- s potencji
- w PRL
- ginekomastia
- impotencja
- testosteron (badania nad antykoncepcją u mężczyzn)
LECZENIE:
< roku, niezbyt nasilona, nie wymaga leczenia, sama przechodzi
Odstawić leki, spironolaton, ketokonazol, endopryl, werapamil, ranitydyna-H2B, IPP, omeprazol
Poprawa stosunku E2/T - stosuje się T lub antyestrogeny, inhibitory aromatazy
Chirurgia
ZABURZENIA CZYNNOŚCI GONAD MĘSKICH
Niewydolność hormonalna jader pierwotna , hipogonadyzm hipogonadotropowy
- całkowita - brak czynności komórek Leydiga i Sertoliego
- częściowa - brak czynności komórek Leydiga - wzrost LH, Sertoliego - wzrost FSH
ZESPÓŁ KLINEFELTERA
Definicja:
Najczęstsza postać hipergonadyzmu hipergonadotropowego (-0,2%)
Budowa ciała eunuchoidalna (duży rozrost ramion, szczupły, małe jadra, małe prącie bezpłodność, niski IQ
BADANIA:
- XXY
- wzrost LH, FSH
- spadek Testosteronu
LECZENIE:
- testosteron
STANY NAGŁE
1- PRZEŁOM TARCZYCOWY:
- Zagrażające życiu nasilenie objawów nadczynności tarczycy
- czynniki spustowe: poród, strunektomia, 131-I,
- OBJAWY:
podwyższona ciepłota ciała
zaburzenia ze strony CUN
zaburzenia ze strony ukł krążenia
zaburzenia ze strony odwodnienie
- patogeneza nie znana
- rozpoznanie na podstawie całości obrazu
- badania dodatkowe niecharakterystyczne
- 2-3x zwiększa się przemiana materii
- układ krążenia: tachykardia, odwodnienie, niemiarowość
LECZENIE PRZEŁOMU TARCZYCOWEGO
zahamowanie syntezy HT-PTU 1200mg Favistan
hamowanie uwalniania HT-sol, iopodat sodu, kwas iopanowy, węglan litu
zmniejszenie konwersji T-4 do T-3; propronolol 120mg p.o., hydrokortyzon 400-800mg/24h
blokada receptorów B-adrenergicznych - propanol
związanie lub usunięcie nadmiaru hormonów - krew pełna, dializa, plazmoforeza
wyrównanie zaburzeń metabolicznych i niewydolności narządów - obniżenie ciepłoty ciała, wyrównanie niewydolności krążenia, leki sedatywne
2 - PRZEŁOM HIPOMETABOLICZNY
śpiączka w następstwie hipotyreozy
występuje rzadko
końcowy etap nierozpoznanej i nie leczonej niedoczynności tarczycy, dotyczy głównie starców żyjących w złych warunkach
OBJAWY:
hipotermia
hiponatremia
kwasica oddechowa
hipoglikemia
wzrost stężenia mleczanu
ADH w surowicy
Brak kontaktu z chorym
Skóra blado-sina, mogą być podbiegnięcia krwawe
Twarz obrzękła, usta rozchylone
Język obrzmiały, siny
Płytki oddech
LECZENIE:
- hydrokortyzon
4 -PRZEŁOM NADNERCZOWY
ostra niewydolność kory nadnerczy. Szybkie uszkodzenie kory i /lub zwiększone zapotrzebowanie ustroju na kortykokoidy
obraz wstrząsu z obwodową niewydolnością krążenia
mogą wystąpić
wymioty
biegunki
ból brzucha
gorączka
drgawki
hipoglikemia
LECZENIA:
- 0,9 NaCl we wlewie 2-4 l/24h,
- Hydrokortyzon 100mg i.v. co 4-6h (nie można odstawiać)
- Leczenie choroby podstawowej
5-PRZEŁOM HIPERKALCEMICZNY - przytarczycowy
zwiększenie stężenia wapnia Ca> mmol/ l
przyczyny: 70% nowotwory; 30% nadczynność przytarczyc
OBJAWY:
- wielomocz, odwodnienie
- polidypsja
- niedokrwistość
- wymioty, nudności, jadłowstręt
- odwodnienie hipertoniczne - wstrząs
- zaparcia, niedrożność, porażenie jelit,
- zaburzenia świadomości, może być śpiączka
LECZENIE:
nawodnienie% NaCl (0,9%)
po nawodnieniu furosemid lub kwas etakrynowy
hydrokortyzol - hamuje wchłanianie wapnia z jelit
kalcytonina 200- 600 j/d
fosforany 2-4g F/d
indometacyna, mitramycyna, estrogeny, EDTA
dwufosfoniany (aredia)
5