Alergia - swoista, nabyta, negatywna reakcja organizmu, wywołana przez mechanizm immunologiczny, jako odpowiedz na dany alergen (antygen)
Atopia lub skaza atopowa - przekazywana skłonność do alergizacji; wrodzona predyspozycja do występowania chorób alergicznych; reagowanie odczynem alergicznym na różne alergeny (pokarmy, substancje, czynniki), które u ludzi nie obciążonych atopią nie wywołują reakcji alergicznych.
Dzieci częściej i szybciej alergizują się, uwagi na:
- niecałkiem sprawną funkcję ukł. pokarmowego (mniejsze wydzielanie enzymów trawiennych, zwiększona przepuszczalność błony śluzowej)
- zwiększoną powierzchnię błony śluzowej ukł. oddechowego, zwiększona liczba oddechów u niemowląt, podatność błony śluzowej na obrzęki
- upośledzoną funkcję obronną (niedojrzały układ immunologiczny)
- częste infekcje
Czynniki wpływające na występowanie alergii:
- zanieczyszczenia środowiska (kurz, pyły przemysłowe, spaliny, aerozole, środki chemiczne)
- czynniki atmosferyczne ( wilgotność, kierunek i siła wiatru, ciśnienie atmosferyczne)
- czynniki psychogenne i nerwowe (np. dzieci z astmą w dniu klasówki mogą mieć napady duszności, objawy kataru na widok widzianej w telewizji kwitnącej łąki...)
Alergeny - czynniki uczulające - substancje (antygeny) obce dla organizmu, które powodują wytwarzanie w układzie immunologicznym przeciwciał IgE.
Atopia wiąże się ze wzmożonym wytwarzaniem przeciwciał IgE i defektem sprawnej eliminacji alergenów.
Rodzaje alergenów
- wziewne (inhalacyjne): przedostają się przez błonę śluzową ukł. oddechowego do ustroju, są najczęstszymi przyczynami chorób alergicznych u ludzi (kurz, roztocze, sierść, naskórek zwierząt, pierze, wełna, pyłki roślin, grzyby chorobotwórcze)
- pokarmowe: duże znaczenie u niemowląt i małych dzieci, w miarę wzrastania alergia wygasa, stopniowo może wzrastać częstość uczuleń na alergeny wziewne (mleko, jajka, ryby...)
- kontaktowe: substancje chemiczne, które stale czy przewlekle działając na skórę wytwarzają miejscowo stan uczulenia zw. wypryskom kontaktowym (np. barwniki, syntetyki składniki maści leczniczych, środki zapachowe, formalina)
- leki: same jako związki chemiczne nie są w stanie wywołać alergii, ale w połączenie z białkami organizmu działają już na ukł immunologiczny (np. antybiotyki, środki p/bólowe, znieczulające, nasenne). Objawy: od zmian skórnych po wstrząs anafilaktyczny (ważna dawka i sposób podania leku - dożylnie groźniejsze niż doustnie.)
Stany alergiczne wymagające szybkiej interwencji:
Wstrząs anafilaktyczny
występuje natychmiast lub po kilku minutach od podania alergenu. Nasilenie zależy od dawki, stopnia alergizacji, sposobu wprowadzenia go do ustroju.
najcięższe wstrząsy - po podaniu dożylnym - np. leku.
Objawy wstrząsu - dreszcze, sinica, bladość skóry, zaczerwienienie twarzy, uczucie duszenia, ból głowy, zlewne poty, gwałtowny spadek RR, utrata świadomości, nawet drgawki. Czasem mogą towarzyszyć: pokrzywka, biegunka, wymioty. Może nawet wystąpić NZK.
Stan wymaga natychmiastowej pomocy medycznej, lekarza, podania leków p/wstrząsowych (adrenalina, hydrocortison, leki p/histaminowe)... Im szybciej po podaniu alergenu występują objawy, tym gorsze rokowanie.
Obrzęk Quinkego - występuje po podaniu alergenów pokarmowych, leków, po użądleniu owadów. Objawy - szybko postępujący obrzęk obejmujący wargi, tkankę podskórną wokół oczu, chrypka, szczekający kaszel, przy obrzęku krtani pacjent może wymagać intubacji.
Alergia na użądlenie owadów - objaw: obrzęk, zaczerwienienie, bąbel, świąd.
Alergiczny nieżyt nosa:
I postać - gorączka sienna - zw. pyłkowicą - daje objawy sezonowe (od maja do lipca, w okresie pylenia roślin). Objawy: wodnisty wyciek z nosa, obrzęk błony śluzowej, uporczywe kichanie, łzawienie, przekrwienie spojówek, światłowstręt, czasem wzrost temp., bóle głowy. Występuje rodzinnie, u ludzi młodych, studentów.
II postać - alergiczny nieżyt nosa niesezonowy - objawy jak wyżej, utrzymuje się przez cały rok, gdyż alergeny które go wywołują działają ciągle. Alergeny: kurz, sierść zwierząt domowych, pierze, pleśnie.
Leczenie: leki p/histaminowe (hamujące reakcję alergiczną) leki obkurczające śluzówkę błony śluzowej nosa odczulanie mieszanin.
Atopowe zapalenie skóry (dermatitis atopica) - nadwrażliwość, związana ze zwiększonym wytwarzaniem IgE, powstająca po podaniu alergenów pokarmowych lub wziewnych, często przy obniżonym progu świądu. Zaczyna się często w 2-3 m.ż. zmianami na twarzy, policzkach, zaczerwienienie, delikatne łuszczenie, świąd, suchość, szorstkość skóry. Może ustąpić ok 2 r.ż., może rozwinąć się astma. Może ok 4-5 r.ż. wykazać innych charakter zmian (na kończynach, przegubach, rekach, szyi).
Wyprysk kontaktowy - chorują raczej dorośli, może być objawem choroby zawodowej. Objawy: najczęściej na rękach: zaczerwienienie, grudki, pęcherze, strupki. Zmianom towarzyszy świąd. Zadrapania mogą prowadzić do powikłań, nadkażeń bakteryjnych. Wyprysk kontaktowy może występować po kontakcie skóry z: farbą, lakierem, środkami chemicznymi itd...)
Pokrzywka - objawem podstawowym jest bąbel, także zaczerwienienie, świąd, może wystąpić stan gorączkowy, nawet obrzęk Quinkego. Zmiany pojawiają się na skórze wskutek stosowania alergenów pokarmowych, konserwantów, polepszaczy, leków...
Alergie polekowe - zmiany dotyczą błon śluzowych, skóry, może wystąpić pokrzywka, zmiany krwotoczne i pęcherzykowe na skórze, wzrost temp. ciała.
profilaktyka chorób alergicznych:
- usuwanie działających i potencjalnych alergenów z otoczenia
- leczenie ognisk zakażenia
- kinezyterapia
- oddychanie dzieci z astmą torem brzusznym
- zwiększenie pojemności płuc
- oklepywanie po podaniu leków rozluźniających śluz
- leczenie klimatyczne
Leczenie chorób alergicznych:
odczulanie - stopniowe powtarzanie podskórnych wstrzyknięć stopniowo wzrastających dawek alergenów uczulających.
Leki rozszerzające oskrzela (np. Salbutamol, Astmopent, Aminofilina, syropy, krople, wziewne do inhalacji, nebulizacji).
Leki p/histaminowe hamujące reakcję alergiczną
Mukolityki - leki rozluźniające wydzielinę.
Gruźlica jest chorobą bakteryjną, zakaźną, wywołaną przez prętek Kocha, rzadziej u człowieka chorobę może wywołać prątki: ptasi, bydlęcy, mysi.
Źródło zakażenia - człowiek prątkujący, zakażone mleko
drogi zakażenia - kropelkowa, rzadziej drogi pokarmowe czy kontaktowa. U dzieci dochodzi do zakażenia pierwotnego najczęściej w czasie przedłużającego się kontaktu z nie leczonym dorosłym chorym na gruźlicę. Predysponuje do rozwoju choroby: obniżenie odporności, niedożywienie, choroby nowotworowe...
Gruźlica pierwotna: zmiany dotyczą początkowo węzłów chłonnych - dochodzi do ich powiększenia, także tkanki okołowęzłowej, następnie węzeł serowacieje, może jednak przerosnąć tkankę łączną i zwapnieć. Ta postać zw. jest gruźlicą węzłów chłonnych tchawiczo-oskrzelowych.
jeśli nie dojdzie do ograniczenia procesu chorobowego - zakażenie postępuje, obejmuje płaty płuc. Może dojść do przebicia mas serowatych do światła oskrzela i dalszego rozprzestrzenienia.
U dzieci może rozwinąć się gruźlica prosówkowa (postać drobnych rozsianych ognisk gruźliczych w płucach i ew. innych narządach)
Gruźlica przewlekła: rozwija się po kilku, kilkunastu latach od zakażenia pierwotnego wskutek: uaktywnienia się ognisk zwapniałych, wygojonych - gdy obniży się odporność; nadkażenia egzogennego.
Często zakażenie jest ograniczone do szczytowych segmentów płatów górnych ( najlepsze warunki do wzrostu w czasie pierwotnego zakażenia) - naciek rozszerza się, dochodzi do powstania jam, może być rozsiew odoskrzelowy.
Objawy Gruźlicy: najczęściej zakażenie pierwotne jest bezobjawowe; złe samopoczucie, stan podgorączkowy, nadmierne pocenie, brak apetytu, spadek masy ciała, wilgotny kaszel, odksztuszaniu rozpadniętych mas serowatych towarzyszy krwioplucie.
Postacie gruźlicy: węzłów chłonnych obwodowych, naciekowa, przewodu pokarmowego, ukł nerwowego, narządów moczowo-płciowych, skóry, kości...
Rozpoznanie: próba tuberkulinowa z RT 23; Dg. obrazowa; badanie bakteriologiczne; PCR
Leczenie: terapia 3-4 lekowa; leczenie długotrwałe -6-9-12 miesięcy; gimnastyka oddechowa; leczenie zamknięte, potem sanatoryjne.
Profilaktyka: szczepienia ochronne noworodków; izolacja dzieci od matek chorych na gruźlicę; badanie osób z otoczenia chorego; badania profilaktyczne.
ROZNICE W BUDOWIE UKLADU ODDECHOWEGO U DZIECI:
1.Gorsze warunki oddychania:
klatka piersiowa niemowlęca jest beczkowata, wiotka, przepona ustawiona wysoko, oddychanie typu przeponowego.
2.Łatwiejszy dostęp drobnoustrjow do waskich oskrzeli i łatwiejsze ich rozpstrzenianie, drogi oddechowe sa krotkie i waskie,a tchawica szeroka.
U niemowląt oskrzela, zwłaszcza srednie i małe oraz oskrezeliiki sa tak waskie, ze bardzo łatwo moga byc zaczopowane wydzielina zapalna i powodowac niedodme lub rozdecie.
3.Szerszenie sie zmian zapalnych ulatwia:
-specyficzna bud. blon sluzowych-jest obficie unaczyniona, latwo wiec w stanach zapalnych ulego obrzmieniu co powoduje zwezenie swiatel oskrzeli, slabo sa rozwiniete gruczoly surowicze i sluzowe stad mniejsza zdolnosc nawilzania wydychanego powietrza
-slabo jest rozwiniety aparat rzeskowy stad jego mala sprawnosc ewakuacyjna, w stanie infekcji aparat rzeskowy sybko ulego niszczeniu
-slabo rozwiniete mm oskrzeli (maly ich udzial w obturaji drog oddechowych)
-slabo sprezyste czesci chrzestne
-niedojrzaly jest ukl. immunologiczny,co prawda od ok. 4 m.z. plodowego wytwarzane sa przeciwciala,noworodek posiada tez p.ciala klasy IgG-od matki-ale tylko przeciw niektorym chorobom np.ospa wietrzna,swinka
OSTRE INFEKCJE UKL. ODDECHOWEGO U DZIECI
-sa najczesciej poczatkowo pochodzenia wirusowego
-infekcje bakteryjne np. paciorkowce, mykoplazmowe sa najczesciej powiklaniem wirusowyn-infekcje wystepuja sezonowo.I i IV kwartal.
-szczegolnie ciezkie sa zachorowania u niemowlat ponizej 6 msc.zycia-zapalenie oskrzelikow pluc.
-u dzieci z atopia-obturacyjne zapalenie oskrzeli
PRZEWLEKLE INFEKCJE UKL. ODDECHOWEGO U DZIECI
Jedna z przyczyn przewleklego zapalenia drog oddechowych sa nawracajace przedluzajace sie i wielokrotnie powtarzajace sie zakazenia ukl. oddechowego.
Zwiekszone wydzielanie blony sluzowej oskrzeli,kaszel, obturacja zaczynajaca sie juz w okresie ostrej infekcji i utrzymuja sie po jej ustapieniu.
W procesie przewleklym nasila sie kaszel zaleganie wydzieliny sluzowo-ropnej, dusznosc
CZYNNIKI WARUNKUJACE PRZEWLEKLE ZAPALENIE DROG ODD.
1.Endogenna-wady wrodzone ukl. oddechowego, wady serca,niedojrzalosc immunologiczna
2.Egzogenne-zakazenie wirusowe, bakteryjne, zanieczyszczenie srodowiska, zageszczenie w zbiorowiskach dzieciecych tj.zlobki, przedszkola, szkoly
NAJCZESTSZE WADY ROZWOJOWE PLUC
1.Agenezja-zupelny brak oskrzeli
2.Aplazja-oskrzela niedoksztalcone,brak tk. plucnej
3.Hipoplazja-oskrzela i pluca niedoksztalcone
Pierwsze objawy to-szybkie meczenie sie, znieksztalcenie i ograniczenie ruchomosci klatki piersiowej
INNE WADY PLUCNE
1.Sekwastracja pluca-jakby odsznurowanie czesci pluca od pozostalej tk.plucnej
2.Wrodzone torbiele oskrzelowe i plucne
3.Rozstrzenie oskrzeli-trwale, nieodwracalne rozszerzenie swiatla oskrzeli wskutek uszkodzenia scian
Objawy-rozwijaja sie powoli-dusznosc wysilkowa i wydzielanie duzej ilosci wydzieliny szczegolnie rano
OBTURACYJNE(SPASTYCZNE) ZAPALENIE OSKRZELI
-odczyn zapalny blony sluzowej prowadzi do obrzeku-zwezenie swiatla oskrzeli ktore ponadto wypelnione sa sluzem produkowanym w duzej ilosci, rozpadajacymi sie nablonkami, drobnoustrojami, gorej ewakuowanymi przez rzeski ze slaba pomoca mm gladkich
Objawy- wydluzony wydech,dusznosc, furczenia?, swisty, oddech moze byc glosny, swiszczacy chrapliwy, towarzyszy napadowy kaszel.
ASTMA(DYCHAWICA OSKRZELOWA)
Przewlekle schorzenie zapalne drog oddechowych z rozlegla obturacja (zwezeniem)oskrzeli o zmiennym nasileniu, stan odwracalny-po leczeniu lub samoistnie.
Zapalenie powoduje nadreaktywnosc oskrzeli na rozne czynniki
Zwezenie swiatla oskrzeli powoduje zaburzenia wykazywane w bad. spirometrycznym-zwiekszenie oporu drog oddechowych da powietrza,zmniejszenie max. pojemnosci wydechowej, zmniejszenie przeplywu szczytowego-zaburzenia wentylacji do perfuzji (hipoksemia)
Objawy-napadowa dusznosc z wydluzonym, utrudnionym wydechem, sapanie, glosny, swiszczacy oddech, meczacy kaszel-nasilajacy dusznosc, duza ilosc zalegajacej lub odksztuszanej wydzieliny, uruchamianie mm oddechowych dodatkowych. Dochodzi do zmniejszenia o2 i zwiekszenia CO2,niedotlenienia oraz sinicy.
Jesli objawy wystepuja w 1 r.z. moze rozwinac sie ciezka postac astmy.
-astma lekka-1,2 napady dusznosci w tyg.i mniej niz 2 napady noca w msc.
-astma umiarkowana-wiecej niz 1,2 napady dusznoscu w tyg.i wiecej niz 2 napady noca w msc.
-astma ciezka-czeste zaostrzenia,napady ciagle.
ZABURZENIE ODZYWIANIA U DZIECI
-jest to nieprawidlowosc zwiazana z:przyjmowaniem pokarmu, trawieniem, wchlanianiem, ostateczna przemiana w organizmie
WYBRANE ZABURZENIA CZYNNOSCI PRZEWODU POKARMOWEGO
1.Biegunki ostre:
-biegunka lagodna lub o przebiegu srednio-ciezkim np.niestrawnosc
-biegunka toksyczna np.zatrucie pokarmowe
2.Biegunki przewlekle:
-wrodzone zespoly lego wchlaniania
-wtorne zespoly zlego wchlaniania
BIEGUNKI OSTRE-DEFINICJA
-zwiekszenie liczby stolcow w ciagu doby w porownaniu do poprzedniego dnia lub zmiana konsystencji stolca na plynna lub polplynna
-(WHO mniejsze 2 r.z. karmione sztucznie)
3 lub wiecej luznych stolcow oddanych w ciagu 24 h lub jeden stolec patologiczny czyli zawierajacy krew,sluz lub rope
biegunka ostra trwa zazwyczaj 5-7 dni
Przyczyny biegunek ostrych:
-wirusy(np.Rotawirusy, Adenowirusy)
-bakterie(np.Salmonella, Shigella. E.coli)
-grzyby
-inne patogeny
Objawy:
-podsychajace sluzowki jmy ustnej
-skora podplastyczna (ujety fald w dlon leniwie rozprostowuje sie)
-zapadniete ciemie przednie
-skapa diureza
-oslabienie
-wzmozone pragnienie
-spadek masy ciala
-goraczka
-wymioty
-zapach acetonu z ust
Postepowanie:
-nawadnianie doustne-gastrolit, slabo oslodzona hebatka, w malych ilosciach a czesto
-dieta lekkostrawna
pektyny
-antybiotykoterapia
-lecenie wspomagajace np. Lakcid, Lactobif
-w przypadku odwodnienia u noworodkow, niemowlat czy ciezkiego odwodnienia u dzieci nalezy rozwazyc nawadnianie dozylne.
BIEGUNKI PRZEWLEKŁE:
-luzne stolce utrzymuja sie dluzej niz 2 tyg.
1.wrodzone zespoly zlego wchlaniania(zzw)-np.zaburzenia w trawieniu z powodu braku odpowiednich enzumow trawiacych np. gluten(zawarty w ziarnach pszenicy)Dochodzi do zniszczenia kosmkow jelita cienkiego.
Objawy:po wprowadzeniu glutenu-obfita biegunka, cuchnace, pieniste stolce zawierajace resztki niestrawionych pokarmow, kulki tluszczu
U dziecka-duzy, wzdety, sterczacy brzuszek,zanik tkanki tluszczowej, skora cienka, sucha,zanik mm, brak przyrostu masy ciala, dziecko apatyczne, rozdraznione. Po wprowadzeniu diety bezglutenowej-poprawa stanu ogolnego.
2.Wtorne ZZW
Przyczyny:
-po przebyciu ostrej biegunki zakaznej
-wskutek stosowania wadliwego zywienia (przekarmienie, maka w I trymestrze zycia dziecka)
-alergia na bialko zwierzece,roslinne
-po stosowanych antybiotykach
-wskutek naswietlan rtg
ZABURZENIA STANU ODZYWIANIA
1.Niedozywienie-wychudzenie
-wychudzenie miernego stopnia-hypotrepsia
-wyniszczenie-atrepsia
2.Przekarmienie-otyłosc
Do zaburzen stanu odrzywiania prowadza tez: zaburzenia czynnosci ukl. pokarmowego zwiazane z wadami wrodzonymi, zaburzenia czy chorobami innych narzadow czy ukladow
-grubosc tkanki tluszczowej dobrze odzywionych niemowlat to1,2 cm.
NIEDOZYWINIE
Przyczyny:
-niewlasciwe odzywianie
-zaburzenie wchlaniania
-zle nawyki zywieniowe
-okresowo-stres choroba
-przyjmowanie lekow antybiotykow
Ocena niedozywienia:
-wywiad
-ocena rozwoju fizycznego
Głodzenie-kolejność zuzywania materialow budulcowych:
1.weglowodany-glikogen watroby, miesni-kilkanascie godzin
2.tluszcze-kilkanasci dni
3.bialko
Ponadto:
odwodnienie, spadek objetosci krwi, RR, kwasica, zaburzenia w badaniach biochemicznych, zaburzenia odpornosci.
Hypotrepsia:
-utrata m.c. w stosunku do naleznej m.c.wiekowej o 15-25 proc.
-zanik tkanki tł. na bruchu, kk
-nie ma zaburzen ukl. narzadow
-moze utrzymywac sie kilka tyg. miesiecy.
Atrepsia-wyniszczenie
-utrata m.c w stosunku do naleznej m.c. wiekowej o 25-40 proc.
-zanik tkanki tł. takze na twarzy-twarz trujkatna
-skora cienka,jakby za duza
-brzuszek duzy wzdety
-konczyny cienkie patykowate
-obrzek,obnizone napiecie mm
-tp ciala niska
-odchylenia w bad. bioch.
Otyłość:
-nadmiar m.c w stosunku do naleznej m.c wiekowej o 20-50 proc.
-zwlaszczau niemowlat karmionych pokarmami macznymi
-przekarmienie maka moze doprowadzic do wtornego zzw potem do hipotrepsii -nadwaga spowodowana jest przede wszystkim nadmiarem wody w organizmie a nie odkladaniem tluszczu
Objawy: dziecko nalane, obrzekniete, blade, malo odporne na infekcje
Funkcje motoryczne opoznione moze wystapic plaskostopie,koslawosc kolan