Wykład 19 9.04.2008
Badanie zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją.
Art. 13.
Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.
Postępowania może zażądać Prokurator Generalny. W postępowaniu powinni uczestniczyć przedstawiciele partii politycznej.
Jeśli nie można stwierdzić kto jest osobą upoważnioną do reprezentowania partii Trybunał Konstytucyjny uznaje za taką osobę która faktycznie kieruje działalnością partii.
Trybunał Konstytucyjny orzeka na podstawie statutu partii i ustawy o działalności partii politycznych.
Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
Podmioty uprawnione do zgłaszania skargi art. 191
w sposób generalny
Prezydent
Marszałek Sejmu, Senatu
Prezes Rady Ministrów
grupę 50 posłów
grupę 30 senatorów
Prezesa NSA
I Prezesa Sądu Najwyższego
Prokuratora Generalnego
Prezesa NIK
Rzecznika Praw Obywatelskich
szczegółowo - gdy akt normatywny mający podlegać zaskarżeniu dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu
organy stanowiące samorządu terytorialnego
ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych
kościoły i inne związki wyznaniowe
Podmiot musi udowodnić, że akt objęty wnioskiem dotyczy spraw objętych zakresem działania tego podmiotu.
indywidualnie - Krajowa Rada Sądownictwa - w zakresie aktów dotyczących niezależności sądów
Podmioty uprawnione do ….(???)
Marszałek Sejmu
Marszałek Senatu
Prezes Rady Ministrów
I Prezes Sądu Najwyższego
Prezes NIK
Pytanie prawne może postawić każdy sąd, jeśli pytanie nawiązuje do rozstrzygnięcia (???).
Postępowanie
można wzywać świadków
można posiłkować się opiniami biegłych
można posługiwać się dokumentami
postępowanie jest jawne - może nie występować w dwóch przypadkach
sprawa dotyczy bezpieczeństwa państwa
sprawa dotyczy tajemnicy państwowej
III Składy orzekające
Pełny skład - co najmniej 9 sędziów
rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta
stwierdzenie zgodności z Konstytucją przed podpisaniem ustawy
wnioski dotyczące umów międzynarodowych przed ratyfikacją
szczególna zawiłość - na wniosek samego składu orzekającego lub Prezesa TK
skład 5-osobowy
zgodność ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją
zgodność ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała zgody wyrażonej w ustawie
skład 3- osobowy
zgodność innych aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami
zażalenia na nie nadanie biegu wnioskom o sprawdzenie zgodności aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, ustawami.
skargi konstytucyjne
Orzeczenia mają moc obowiązującą i mają charakter ostateczny.
17.10.1997 - Konstytucja weszła w życie.
Art. 190. ust. 1 i 2
1. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
Orzeczenia TK wchodzą w życie natychmiast chyba, że Trybunał Konstytucyjny postanowi inaczej.
Termin wejścia w życie orzeczenia nie może przekroczyć
18 miesięcy gdy chodzi o ustawę
12 miesięcy gdy chodzi o inny akt normatywny
Termin wyznacza się z uwagi na
ewentualne koszty
Konsekwencje orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
Art. 190. ust. 4
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.
Orzeczenie TK stanowi podstawę do wznowienia postępowania.
TRYBUNAŁ STANU
Wiąże się z odpowiedzialnością konstytucyjną piastunów władzy wykonawczej. Odpowiedzialność ta wiąże się z deliktami konstytucyjnymi czyli takimi naruszenia Konstytucji lub ustawy, które nie są naruszeniami kodeksu karnego, kodeksu karnego skarbowego, …. (???).
Odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu
konstytucyjna - do 10 lat od popełnienia
prawno-karna - za popełnienie zwykłego przestępstwa pospolitego
Historia odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
W okresie międzywojennym minister Gabriel Czechowicz został podstawiony przed TS za 40 krotne zwiększenie kwoty do dyspozycji Rady Ministrów i sfinansowanie z tego funduszu kampanii BBWR.
Odpowiedzialność konstytucyjna narodziła się w Anglii pod nazwą impeachment. Później procedura ta została przeniesiona do USA - miały miejsce próby uruchomienia tej procedury wobec Prezydentów Andrew Jacksona, Woodrowa Wilsona, Richarda Nixona.
Na świecie odpowiedzialność konstytucyjna realizowana jest przed różnymi organami.
Belgia - Sąd Najwyższy
Anglia - Izba Lordów
Włochy - Trybunał Konstytucyjny
Trybunał Stanu działa na mocy ustawy bardzo podobnej do ustawy z okresu międzywojennego. W ustawie międzywojennej szerszy jest jedynie katalog kar.
Odpowiedzialność jest zróżnicowana
podmiotowo - w związku z pełnionym stanowiskiem lub zakresem urzędowania
Prezydent
Prezes Rady Ministrów
Członkowie Rady Ministrów
Prezes NBP
Prezes NIK
Członkowie KRRiTV
Kierownicy Ministerstw
Naczelny dowódca sił zbrojnych
Posłowie i Senatorowie - w zakresie określonym w art. 107
przedmiotowo
Prezydent
delikty konstytucyjne
przestępstwa pospolite
…
Prezes Rady Ministrów, Członkowie Rady Ministrów - - jedynie za przestępstwo pospolite związane z zajmowanym stanowiskiem, ale TS może uznać swoją niewłaściwość
…
Posłowie i Senatorowie (???) - Na wniosek Marszałka wniosek o postawienie przed TS głosuje odpowiednia Izba
Cechy czynów podlegających odpowiedzialności konstytucyjnej
nie stanowiące przestępstwa
popełnione przez osoby w zakresie swojego urzędowania lub w związku z pełnionym stanowiskiem
mające charakter zawiniony
naruszające Konstytucję lub ustawy
Skład Trybunału Stanu
Przewodniczący - I Prezes Sądu Najwyższego
16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów
Są oni wybierani na okres kadencji Parlamentu.
Skład Trybunału Stanu ma charakter-prawno społeczny. Zastępcy Przewodniczącego oraz połowa składu muszą legitymować się kwalifikacjami sędziowskimi. Wybierani do Trybunału Stanu nie mogą znajdować się w stanie oskarżenia w procesach karnych.
W skład TS mogą wchodzić
obywatele polscy
nie karani
nie będący pracownikami administracji rządowej
3