WSPÓŁPATRONI EUROPY.
KONSTANTYN/ CYRYL I METODY- APOSTOŁOWIE SŁOWIAN
Średniowiecze europejskie- trzy elementy: spuścizna rzymska, chrześcijaństwo i barbarzyńcy.
Barbarzyńcy- wszystkie ludy znajdujące się poza granicami Imperium Romanum, niższy stopień rozwoju społecznego, brak piśmiennictwa, często wrogość do świata śródziemnomorskiego, wewnętrznie zróżnicowani.
Ludy celtyckie- rola dominująca wśród ludów barbarzyńskich przed narodzinami Chrystusa, zajmowały ogromne przestrzenie śr. i zach. Europy, ich znaczenie zaczęło zmniejszać się, gdy Juliusz Cezar zabrał im Galię- ich centralną prowincję, świat celtycki skurczył się do tzw. krawędzi celtyckiej (Szkocja, Irlandia, Wielka Brytania), ich rolę przejęli Germanowie.
Germanowie- prowadzili wojny z Imperium poza granicami imperium, druga poł. IV wieku i pocz. V- faza gwałtownej konfrontacji rzymsko- germańskiej na obszarze imperium, wymuszano sankcje władzy państwowej na osiedlanie się na imperialnych prowincjach, ludy, które osiedliły się na terenie imperium przyczyniły się do jego upadku na zach w IIpoł. V wieku.
Słowianie- ich początek nie jest wyjaśniony, mowa o nich w źródłach łac. i greckich Cesarstwa Wsch z poł. VI wieku, zwani inaczej „Wenedowie”, Słowianie zaczęli się przemieszczać i dlatego zostali zauważeni, zajęli ogromne obszary Europy Śr. ( Polska, Słowacja, Czechy, wsch. Niemcy aż po Łabę, Salę i Men, Węgry) i Płd-wsch (Półwysep Bałkański), od VI wieku dzieje Europy nie można opisywać bez brania pod uwagę Słowian, przez kilka stuleci doganiali kulturowo Eur. Płd i zach., ok. 1000 r. proces formowania państw był już właściwie ukończony, w 1000r kończy się też proces chrystianizacji Europy.
Próby chrystianizacji wśród Słowian:
Proces trudny i powolny
Dopóki ludy pozostawały na poziomie ustroju rodowego, nie dało się rozprzestrzenić chrześcijaństwa, dopiero gdy zaczęła kształtować się organizacja władzy państwowej
Państwa Samona- Morawy i zach Słowacja, odnosiło sukcesu w wojnach z Frankami
Kakacjusz pierwszy chrześcijański władca w skali całej Słowiańszczyzny
Konstantyn/Cyryl Metody- bracia sołuńscy:
Nazwa bracia sołuńscy od Sołuń- Saloniki, skąd pochodzili, Saloniki drugie centrum Cesarstwa Bizantyjskiego po Konstantynopolu, okolice Saloniki były w dużej mierze zamieszkiwane przez Słowian- stąd bracia znali język Słowian
860- misja do Chazarów- lud pochodzenia tureckiego (odnalezienie relikwii Klemensa, ewangelie i psałterze pisane „roskimi literamia”)
863- misja na Morawy- w serce Słowiańszczyzny:
Państwo Morawskie= Państwo Wielkomorawskie, utworzone przez Mojmira, następnie rządzone przez jego potomków, w IX wieku odegrało wielką rolę dla Słowian oraz na skalę europejską, wysoki rozwój społeczno- gospodarski (monumentalne budowle), wojny z Frankami- ogromna siła militarna, położone centralnie państwo stanowiło zaporę dla ekspansji wschodniofrankijskiej (niemieckiej) na wschód, pierwsze trwałe państwo słowiańszczyzny!
Mojmir przyjął chrzest w 831r., opierając się na duchowieństwie bawarskim
Rościsław- następca Mojmira, zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństwa , jakim dla młodego państwa mogło być zbyt ścisłe powiązanie kościelne z Niemcami, dlatego postanowił zneutralizować te wpływy poprzez związanie się z Kościołem Wschodnim, prośba o biskupa- nauczyciela- skierowanie Cyryla i Metodego
Trudność z wprowadzeniem języka narodowego do liturgii, opuszczenie państwa Rościsława i wyruszenie do papieża z relikwiami św. Klemensa w celu uzyskania poparcia na wprowadzenie j. słowiańskiego do liturgii, zatrzymanie się w państwie Kocela- życzliwe przyjęcie mnichów, ocel zdecydowany zwolennik liturgii słowiańskiej, Hadrian II poparł braci, śmierć Cyryla, Metody kontynuuje dzieło brata
Metody dotarł do Kocela, na Morawach była wojna domowa pomiędzy Rościsławem a Świętopełkiem (interwencja Ludwika Niemieckiego), prośba o metropolię Sirmium, uwięzienie Metodego, uwolnienie i dotarcie do zwycięscy Świętopełka
873= przybycie Metodego do państwa Świętopełka- państwo bardzo mocne i rozszerzone pod względem terytorium, Świętopełk zaczął traktować Metodego jako swojego przeciwnika, Jan VIII cofa upragnienia do odprawiania liturgii w j. słowiańskim , Metody przekonał jednak Jana VIII i wrócił na Morawy
Po śmierci Metodego jego następcą był Gorazd
Po śmierci Metodego Wiching rozpoczął w Rzymie zabiegi zmierzające do potępienia działalności Metodego- poparł to papież Stefan V, Świętopełk za radą Wichinga wypędził uczniów Metodego i jego zwolenników ze swojego państwa
Upadek państwa morawskiego w X wieku spowodowany najazdami i walkami z Węgrami położył kres żywszym wpływom chrześcijaństwa metodiańskiego w tej części świata słowiańskiego (Morawy, Czechy i Panonia porzuciły alfabet i liturgię słowiańską na rzecz łacińskiej), po śmierci Metodego Morawy i Czechy wróciły pod zwierzchnictwo Kościoła niemieckiego
Nauki Cyryla i Metodego znalazły dobre warunki na rozwój na terenie Bułgarii, Macedonii, w Dalmacji i Chorwacji
W Bułgarii z głagolicy- alfabetu ułożonego przez Cyryla, rozwinęła się pomimo większej ilości znaków, to prostsza cyrylica
Liturgia słowiańska miała także wpływy na innych terenach: Grecja, Albania, późniejsza Rumunia, przede wszystkim jednak przyjęła się na terenie Rusi, stając się cechą charakterystyczną prawosławia!
Epizod wiślański: hipoteza o rozciągnięciu na kraj wiślański politycznej, kościelnej zwierzchności Moraw, przekonanie o objęciu przez Kościół metodiański także obszarów na północ od Karpat, czyli Polski płd, zwłaszcza Małopolski- brak dowodów na to.
Kult Cyryla i Metodego- „apostołów i nauczycieli Słowian”:
Brak wpływu Metodego i kościoła morawskiego na Czechy- w XII wieku książę Borzywoj, jako pierwszy z książąt czeskich przyjął chrzest ( z rąk Metodego), podobno dlatego, że jak odwiedził Świętopełka to nie pozwolono mu usiąść przy style, tylko musiał siedzieć ze służbą na ziemi ze względu na to, że nie był ochrzczony, Metody się na nim ulitował i ochrzcił, żeby ten mógł normalnie biesiadować przy stole królewskim
Dzieje kultu braci sołuńskich są dość skomplikowane i silne
Kult braci w Kościele zach. nie przybrał jakiś wielkich rozmiarów
Bracia nigdy też nie zajęli miejsca św. Wacława- rzeczywistego patrona królestwa czeskiego, zmiana tego stanu rzeczy związana jest z panowaniem Karola IV (króla Czech i Niemiec)- próbował on wprowadzić kult Cyryla i Metodego a także Karola Wielkiego, charakter odgórny tego kultu ( z woli królewskiej zostali kreowani na patronów Czech wraz ze św. Wacławem i Wojciechem)
Liturgia metodiańska znalazła wielkie poparcie na Bałkanach i nad Adriatykiem, tak jak w ogóle kultura wyrażająca się w j. słowiańskim i słowiańskim alfabecie
Drugie odrodzenie kultu braci dopiero w wieku XIX dzięki dziełu Josefa Dobrovsky'ego- w dobie budzącego się czeskiego i morawskiego poczucia narodowego C i M stali się symbolami odwiecznych wartości słowiańskich i teraz dopiero zajęli miejsce w świadomości historycznej szerokich warstw ludności
Bractwo C i M rozpowszechniło się zwłaszcza na Morawach, Słowacji, w Chorwacji, Austrii i Galicji
W kościele prawosławnym w XIX wieku także zaznaczył się wzrost kultu C i M- uważani za prekursorów prawosławia
W kościele zachodnim, później katolickim C i M przez wiele wieków pozostawali zapomniani, dopiero Pius IX zwrócił uwagę na braci, Leon XIII nazwał ich „nauczycielami Słowiańszczyzny”, a papież- Słowianin Jan Paweł II przywrócił tym postaciom należną rangę „apostołów i nauczycieli Słowian”- przyznanie C i M miana patronów Europy obok św. Benedykta
Pamięć o braciach obecnie może być przydatna do zjednoczenia się chrześcijaństwa.