Światowy system walutowy, stałe kursy walutowe, interwencje na rynkach walutowych
W poniższej pracy postaram się przybliżyć pojęcia takie jak światowy system walutowy, stałe kursy walutowe oraz inwestycje na rynkach walutowych. Może się wydawać, że to trzy oddzielne zagadnienia jednak są one ściśle ze sobą powiązane. Są niezbędne do utrzymywania stosunków gospodarczych i finansowych między krajami.
Międzynarodowy system walutowy kształtuje się w wyniku dwu- lub wielostronnych umów międzypaństwowych, często z udziałem międzynarodowych organizacji finansowych lub jako rezultat praktycznych doświadczeń uczestników światowego obrotu gospodarczego. W warunkach istnienia odrębnych systemów pieniężnych i walutowych w poszczególnych krajach zachodzi konieczność regulowania stosunków walutowych między krajami, w tym przede wszystkim ustalania kursów walut, zasad wyrównywania bilansów płatniczych i tworzenia pieniądza międzynarodowego.
Do I wojny światowej powszechny był system waluty złotej o stałej wartości zewnętrznej (opartej na parytecie złota), doskonale ułatwiający wymianę międzynarodową, wyrównywanie bilansów i stosunki kredytowe. W okresie międzywojennym obok systemu waluty złotej pojawił się, zwłaszcza w Europie, system waluty dewizowo-złotej, w której poszczególne państwa prowadzą niezależną politykę walutową, utrzymują jednak stałe kursy walutowe (nadal oparte na parytecie złota), a nierównowagę bilansu płatniczego finansują z rezerw utrzymywanych obecnie nie tylko w złocie, ale także w walutach wymienialnych na złoto.
System waluty dewizowo-złotej funkcjonował także w latach 1944-1971 (system z Bretton Woods, gdzie na konferencji międzynarodowej utworzono Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) i Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju) dzięki utrzymaniu w tym czasie przez Stany Zjednoczone wymienialności dolara na złoto w obiegu międzynarodowym.
W 1976, w wyniku uprzedniej rezygnacji z wymiany dolarów na złoto, MFW wprowadził wielodewizowy system walutowy. Zniesiono parytet złota, jego cenę urzędową i stałe kursy walut, rozszerzono natomiast stosowanie w rozliczeniach MFW specjalnych praw ciągnienia.
Jeśli chodzi o stały kurs walutowy to istnieje tego wiele odmian, w praktyce można wyodrębnić cztery jego formy:
Sztywny kurs walutowy, utrzymywany bez względu na zmianę warunków gospodarczych, pomimo występowania np. inflacji i bezrobocia.
System stałych kursów walutowych odrzucający ideę sztywnych kursów i zakładający możliwość zmiany kursu w przypadku wystąpienia braku równowagi bilansu płatniczego.
System stałych kursów z tolerowaną marżą odchyleń , która pozwalana eliminację krótkotrwałych zakłóceń w bilansie płatniczym.
Stały kurs ze stopniową systematyczną niewielką zmianą parytetu, który jest najbardziej zbliżony do kursu zmiennego, nosi nazwę kursu pełzającego, w warunkach inflacji zapewnia większa swobodę w zakresie polityki gospodarczej.
System stałego kursu walutowego zakłada, że bank centralny jest zaangażowany w utrzymanie kursu rynkowego na względnie stałym poziomie ( na przykład ± 2 %). W sytuacji gdy popyt na zagraniczną walutę przekracza jej podaż w kraju bank centralny interweniuje na rynku walutowym i wykorzystuje swe rezerwy do zwiększenia podaży zagranicznej waluty na rynku krajowym, zaś w sytuacji przeciwnej bank centralny zmuszony jest do interwencji poprzez zakup zagranicznej waluty na rynku za walutę krajową.
Z obserwacji wynika , że kraje stosujące system stałych kursów walutowych charakteryzują się mała odpornością na kryzysy walutowe oraz zdaniem niektórych ekonomistów niższa stopą wzrostu produkcji oraz większym stopniem jej zmienności w porównaniu z krajami, w których funkcjonuje zmienny kurs walutowy. Stosowanie systemu stałych kursów walutowych ma także swoiste zalety do których można zaliczyć wyeliminowanie lub znaczne zredukowanie ryzyka zmian kursów co obniża koszty transakcyjne, zapewnia większą dyscyplinę polityki makroekonomicznej oraz jej koordynację, jak również kraje stosujące ten system charakteryzuje niższa i mniej zmienna stopa inflacji od krajów stosujących płynne kursy walutowe.
W Polsce politykę stałego kursu walutowego zapoczątkowano w 1990 roku, celem czego było ograniczenie inflacji oraz stabilizacja gospodarki. Program stabilizacyjny zakładał funkcjonowanie tego systemu tylko przez jeden kwartał, zaś w rzeczywistości funkcjonował on do października 1991 roku i opierał się na następujących założeniach:
ograniczenie inflacji,
zapewnienia konkurencyjności polskiego eksportu,
lepsza alokacja zasobów prowadząca do wzrostu eksportu,
zapewnienie równowagi na rynku walutowym,
odbudowa zaufania do pieniądza krajowego.
Stosowanie kursu stałego wymaga prowadzenia interwencji na rynku walutowym przez bank centralny. Wzrost siły nabywczej (aprecjacja) waluty krajowej w stosunku do wyznaczonego kursu centralnego wymaga od banku centralnego kupowania walut zagranicznych za walutę krajową. Chodzi o sztuczne zwiększenie popytu na ten pierwszy i zwiększenie podaży drugiego elementu. Cena waluty krajowej obniża się i powraca do wyznaczonego stałego poziomu. Ale sprzedaż waluty krajowej za waluty zagraniczne przez bank centralny oznacza dodatkową emisję pieniądza rezerwowego.
Jeżeli kurs waluty krajowej podlega niepożądanemu obniżeniu się siły nabywczej (deprecjacji), to bank centralny dokonuje interwencji sprzedając waluty zagraniczne za walutę krajową. Chodzi o sztuczne zwiększenie popytu na walutę krajową i równoległe zwiększenie podaży walut zagranicznych. Powoduje to skurczenie krajowej podaży pieniądza.
Interwencja na rynku walutowym w celu utrzymania kursu na stałym poziomie powoduje wahania ilości krążącego pieniądza, szkodząc stabilności finansowej w państwie.
Kurs ten ma również swoje zalety. Jego stabilizacja jest ważna z punktu widzenia poprawności rachunku ekonomicznego i decyzji podejmowanych przez eksporterów i importerów. Ten rodzaj kursu naraża jednak gospodarkę wewnętrzną na znaczny wpływ zewnętrznych warunków gospodarowania.
Istotą płynnego kursu walutowego są jego swobodne wahania na rynku walutowym będące wypadkową gry podaży i popytu. Izoluje on w dużej mierze gospodarkę kraju od wpływu czynników zewnętrznych. Ceną są większe wahania kursu rynkowego i wzrost ryzyka realizowanych transakcji importowych i eksportowych.
Generalnie istnieje sprzeczność między celem wewnętrznym polityki pieniężnej, jakim jest kontrola podaży pieniądza, a celem zewnętrznym, jakim jest stabilizacja kursu waluty. Tu trzeba wybrać. Gdy bank centralny chce kontrolować podaż pieniądza, to musi pogodzić się z wahaniami kursu walutowego. I odwrotnie, gdy chce stabilizować kurs waluty, to musi pogodzić się z wahaniami podaży pieniądza.
Podsumowując, przede wszystkim jest to tylko cząstka tego, co można by jeszcze napisać na wyżej wymieniony temat, ale mam nadzieję, że te informacją pomogą trochę poszerzy ć wiedzę. Sądzę, iż można zauważyć, wspólne pojęcie dla zagadnień - kurs walut, ma on niezwykły wpływ na całość stosunków gospodarczych danego kraju za granicą. Jest to związane przede wszystkim z informacją i cenotwórczą funkcjami kursu, za pośrednictwem których wpływa on w decydujący sposób na opłacalność konkretnych transakcji. Poziom kursu walutowego jest te z czynnikiem mającym istotny wpływ na stan równowagi wewnętrznej i zewnętrznej danego kraju.