TWIERDZ. ONTOLOGICZNE FIL JOŃSKIEJ: A) ontologia - nauka o bycie. Byt - podst kategoria filozo oznaczająca najogólniej wszystko to co jest, co istnieje obiektywnie tzn. poza naszą świadomością, nie jest wytworem naszego umysłu. Ont odpowiada na pyt: czy istnieje jeden byt czy więcej jego rodzajów; który z tych bytów jest ważniejszy; który dał początek któremu. B) epistemologia - nauka o poznaniu. Odp na pyt: czy istnieje granica możliwości poznawczych człowieka; czy świat jest poznawalny czy nie; E. bada rezultaty naszych czynności poznawczych czy te rezultaty osiągnięte są prawdziwe. Def. Prawdy - epistemologiczne zagadnienie prawdy jest najważniejszą kryterią prawdy. C) etyka - interesuje się postępowaniem ludzkim z punktu widzenia etyki jest moralność. Podstawowym elementem moralności są zakazy i nakazy, oceny, wzory. D) antropologia filozoficzna - odróżnia nas od całego bezmiaru E) estetyka - zajmuje się analizą życia ludzkiego TALES: naukowiec, inżynier, geometra, uczył się od żydowskich mędrców, zbadał cały ówczesny świat grekom, przebywał w Egipcie, tam nauczył się mierzyć wysokość budowli i przepowiadać rozliczne zjawiska, obliczał nie umiejąc poprawnie uzasadnić tego i nie znając przyczyn. Miał umiejętności a nie miał wiedzy . T nie interesowało kto świat stworzył, ale jaki był świat w pierwszym momencie swojego istnienia. Powiedział że świat powstał z wody, nie interesowały go fantastyczne postacie, bóstwa wody ale woda jako konkretna materia znana z doświadczenia Granice poznania: Aby posiadane wiadomości mogły być uznane za naukowe musza być uporządkowane, zanalizowane, uporządkowane . Celem nauki są także prawdy interesujące same przez się w umiejętnościach chodzi tylko o prawdy praktycznie cenne. Zainteresowanie prawdami dla nich samych stworzyło nowy cel i sposób ich dochodzenia - cel i sposób naukowy. Nauka nie tylko wymaga umienia ale i rozumienia ANAKSRMENES: pramaterią dla niego było powietrze, które wydawało mu się objętościowo nieograniczone, że wszystko powstało z materii powietrznej. On pierwszy użył określenie: dusza, tchnienie, dla niego dusza była także powietrzem ale subtelnym, szczególnym rodzajem materii ANAKSYMANDER: Dla niego pramaterią jest bezkres, nieokreśloność jest istotą rzeczywistości, podstawową formą istnienia w rzeczywistości. Według niego na początku wydzieliły się przeciwieństwa: ciepło - zimno itp. HERAKLIT Przedstawiciel materializmu dialektycznego. Pramaterią dla niego jest ogień. Na przełomie 6/7 w.p.n.e w świadomości historycznej funkcjonuje jako fil płaczący ciemny. Powiadał, że miarą inteligencji społeczeństwa jest umiejętność przystosowania się do warunków. Przekonania , poglądy polityczne i społeczne odchodzą w bezpowrotną przeszłość. Cierpi ponieważ jego styl, forma pism jest nieczytelna. Wg H nauka wcale nie musi być dla wszystkich dostępna tylko dla tych którzy się zajmują fil . Mówi o : A) zmienności rzeczy- powiada że trwałość jest ułudą zmysłów, zmienność jest elementarną prawdą, którą człowiek powinien sobie uświadomić, nie ma jednego bytu jest tylko ciągłe przeistaczanie się „My jesteśmy i zarazem nie jesteśmy, prawdą jest tylko że nieustannie się stajemy” B) względność rzeczy - „wartości są względne”, „ nie ma prawdy powszechnej bo prawda jest dla każdego inna”. Moralność jest kwestią opinii. Relatywizm etyczny - każdy pogląd jest do uzasadnienia C) dialektyka - tłumaczy zmienność poprzez ścieranie się przeciwieństw ( ciemno - jasno) powstają nowe wartości, „Wojna, spór jest ojcem wszechrzeczy” D) logos - jest to pewna mądra zasada, że dzięki dopełnieniu się przeciwieństw wyłania się ład i porządek.” L nie jest wyłącznie cechą ludzką ale pewną siłą kosmiczną, w której człowiek ma swój udział” Kosmologia Herak: „Natura rzeczy lubi się ukrywać”, „Choroba pozwala poznać smak zdrowia, zło - dobro, głód - sytość i zmęczenie - wypoczynek”, „Choćbyś przeszedł wszystkie drogi nie dojdziesz do granic duszy, taka w niej głębia”. Etyczne jego aforyzmy były dziełem innego już ducha niż aforyzmy siedmiu mędrców: przejawia się w nich kult prawa, ale zarazem kult jednostki wyższej. „Jeden wart tyle co 10 tys jeśli jest najlepszy” Znał dwa typy moralności tłumu i mędrca. Tłum przekłada zdrowie nad chorobę, ciepło nad zimno, radość nad smutek i skarży się gdy chory, zimno i smutno., mędrzec zaś wie że przeciwieństwa są potrzebne, że zło czyni dobro przyjemnym. To przeczucie panujących wszędzie przeciwieństw było wspólnym motywem fizyki i etyki. H