Początki socjologii naukowej

Nauka:

-przedmiot badań, dziedzina, zakres

-metody i techniki badawcze

-cel

-pojęcia i terminy, język

-teorie badawcze, paradygmaty

-prawa

Warunki i okoliczności przejścia do naukowego uprawiania socjologii

Powstanie socjologii jako dyscypliny naukowej uwarunkowane było odejściem od wiedzy potocznej i “nieuporządkowanej” refleksji mędrców do uporządkowanej refleksji naukowej uznającej społeczeństwo za byt swoisty, odrębny również od państwa. Dokonanie tego kroku było poprzedzone wystąpieniem w Europie wielu zjawisk, procesów, których natężenie przepadało na XVIII wiek:

• poznawanie innych kultur - pozaeuropejskich

• dostrzeżenie zmienności kultur w czasie - pojawienie się pojęcia rozwoju

• polityczne i społeczne doświadczenia Wielkiej Rewolucji Francuskiej

• rewolucja przemysłowa, przejście od gospodarki opartej na rolnictwie do gospodarki opartej na przemyśle

• zamiana pracy w gospodarstwie domowym na pracę w fabryce

• zmiana postrzegania czasu - pojawienie się kategorii czas pracy i czas wolny

• migracje ze wsi do miast

• spadek znaczenia wspólnot

• innowacje i wynalazki techniczne

Zmieniały się podstawy funkcjonowania społeczeństwa - zatrudnienie i dochody, społeczności lokalne, rodzina, religia. Gospodarstwo domowe przestało być miejscem zaspokajania wszystkich potrzeb. Nowy porządek skłaniał do refleksji - oświecenie, rozwój nauki wolnej od tradycji, religii i dogmatów. Wraz z nową koncepcją nauki powstaje nowoczesny system nauk (dzisiaj już tradycyjny, anachroniczny!!) z fizyką, biologią oraz socjologią i innymi naukami społecznymi

Ten okres nazywany jest okresem przejścia od społeczeństwa tradycyjnego do nowoczesnego. Świat XVIII wieku był bliższy temu sprzed tysięcy lat niż dzisiejszemu!.

August Comte (1798-1857)

Kształcił się na matematyka, zajął się po amatorsku ? pomysłem stworzenia systemu filozoficznego, stanowiącego w intencji syntezę całej dostępnej wiedzy, metodę jej zdobywania oraz program i podstawę naprawy społeczeństwa.

Był reprezentantem pozytywizmu, prądu umysłowego, w którym znalazły się pomysły na przezwyciężenie kryzysu społecznego doby rewolucji przemysłowej. Chodziło o znalezienie dobrej - pozytywnej wiedzy, która byłaby użyteczna dla organizowania społeczeństwa. Inne odpowiedzi podawali np. socjaliści!

Budował swój system nauki pozytywnej jako lekarstwo na kryzys społeczeństwa. Uważał, że „upadek filozofii teologicznej i odpowiadającej jej władzy duchowej pozostawił społeczeństwo bez jakiejkolwiek dyscypliny moralnej.” Nauka, aby mogła odegrać taką rolę czynnika rekonstrukcji społeczeństwa musi obejmować problematykę społeczną, polityczna, moralną - temu ma służyć utworzenie socjologii.

Wkład A. Comte`a

• nadanie nowej nauce nazwy

• określenie przedmiotu badań socjologii

• zaproponowanie metod badawczych

Po raz pierwszy użył nazwy nowej nauki w IV tomie Kursu filozofii pozytywnej.

Socjologia w klasyfikacji nauk

Miejsce każdej nauki w hierarchicznym systemie jest wyznaczone przez dwa rodzaje kryteriów. Logiczne i historyczne.

Logiczne;

• stopień malejącej ogólności i abstrakcyjności

• stopień rosnącej złożoności

• stopień doniosłości praktycznej

Historycznie, każda nauka przygotowuje następną i stanowi warunek konieczny jej powstania i każda wykorzystuje dorobek tej, która powstała wcześniej. Nauki tworzą następującą hierarchię: matematyka, astronomia, fizyka, chemia, biologia, socjologia.

Matematyk jest najbardziej abstrakcyjna, najprostsza i najbardziej oddalona od praktyki. Socjologia najbardziej konkretna, złożona i zwiąana z praktyką. To jedna z wielu klasyfikacji, które wtedy powstawały.

Przedmiot i zadania socjologii

Socjologia miała być jedyną nauką o społeczeństwie. Przedmiotem badania był cały organizm społeczny podlegający stałej ewolucji. Zasadniczy problem teoretyczny polegał na pogodzeniu dwóch punktów widzenia; odkrywaniu praw zarówno względnie trwałej budowy społecznego organizmu, jak i jego nieustannego rozwoju, praw porządku i praw postępu. Do przedmiotu socjologii należy wszystko co nie należy do przyrodoznawstwa.

Przedmiotem jest ten sam porządek społeczny podlegający zmianom, organizm społeczny jako taki a nie konkretne społeczeństwo

Statyka społeczna

Statyka społeczna zajmuje się badaniem porządku społecznego, inaczej mówiąc, wzajemnymi związkami między różnymi częściami społecznego organizmu, kształtowania się consensusu społecznego. Zajmuje się więc badaniem takich instytucji jak rodzina; podział pracy; religia; język.

Dynamika społeczna

Założenia:

Ewolucja społeczeństw ma charakter prawidłowy i ukierunkowany.

Najważniejszym prawem jest prawo trzech stadiów; teologicznego, metafizycznego i pozytywnego( naukowego) wyjaśniania świata.

Przemiany świadomości sa skorelowane z przemianami we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Historia jest realizacja doskonałego ładu społecznego.

Podmiotem dziejów jest ludzkość jako całość.

---