ETYKA
Wykład 1, 2.03.2009

etyka - zespół norm i wartości moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości

moralność - pojęcie nieostre, wieloznaczne, istnieją różne konkurencyjne sposoby rozumienia moralności, trudno podać 1 definicję.
Moralność jest zwykle rozumiana w 2 aspektach:
- opisowym (aksjologicznie neutralna) - pewne przekonanie, które dominuje w danej grupie o tym, co jest właściwe / niewłaściwe i moralnie dozwolone
- wartościującym - to, co jest oceniane dodatnio przez grupę, w której się funkcjonuje.

kodeksy etyczne - mogą dotyczyć różnych grup zawodowych (nie są nowe, np. etos rycerski)

Rozwój myśli etycznej:
- V w pne - sofiści - moralne jest to wszystko, co przynosi ludziom korzyść. Każdy człowiek ma różne potrzeby, więc są różne systemy moralności.
- Protagoras - wszystko jest względne, zwłaszcza prawda, dlatego nie ma autorytetów. Nie można wyodrębnić 1 moralności
- Gordiasz - nie ma prawa moralnego, które odnosiłoby się do wszystkich ludzi (każdy człowiek dokonuje wewnętrznego osądu)
- Sokrates - istnieją uniwersalne wzorce postępowania i należy je respektować. Wskazał, że człowiek powinien zacząć od poznania samego siebie (początek mądrości i cnoty). Głos opinii publicznej nie jest nic wart, należy odwoływać się do ludzi, którzy mają coś do powiedzenia (mądrych)
- IV w pne - szkoła cyników - obojętność jest najważniejszą cechą, odporność na to, co z zewnątrz. Człowiek nie powinien ulegać emocjom.
- cyrenaicy - człowiek powinien dążyć za wszelką cenę do przyjemności bezpośrednich i intensywnych, wszelkie przykrości powinny być eliminowane
- Platon - istnieje absolutne prawo moralne i powszechnie obowiązuje (ład moralny i mądrość są najważniejszymi składnikami szczęśliwego życia
- Arystoteles - życie człowieka powinno być szczęśliwe z tym, że człowiek powinien wiedzieć, czym jest szczęście. wg. Arystotelesa szczęściem jest harmonijne wykonywanie zadań przy zachowaniu umiaru w życiu
- Epikur - człowiek szczęśliwy to taki, który potrafi doznawać przyjemności. Atraksja -> pogoda ducha i ciała, która gwarantuje harmonię
- Stoicy - stoicki spokój, człowiek powinien być uniezależniony od powodzeń i niepowodzeń życiowych. Powinna towarzyszyć mu apatia rozumiana jako nieczułość (najwyższy stan ducha)
- myśl chrześcijańska: głównie św. Augustyn i św. Tomasz z Akwinu
* św. Augustyn - człowiek musi uwierzyć, aby poznać (gwarancją tego poznania łaska boża -> pragnienie dobra i miłość człowieka do Boga)
* św. Tomasz z Akwinu - najważniejszym dobrem jest wiedza o Bogu, bo to Bóg jest celem człowieka. Prawo i moralność pochodzą od Boga (prawo naturalne). Wyróżnił
- cnoty teologiczne: wiara, nadzieja, miłość
- cnoty intelektualne: wiedza, mądrość, roztropność
- cnoty praktyczne: sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo
- XIII w prerenesans -powrót ideałów starożytności, zwłaszcza filozofii: głównie etyka nikomachejska Arystotelesa. Był to nurt atrakcyjniejszy od średniowiecznej myśli chrześcijańskiej (umartwianie się), prezentował zupełnie odmienne podejście do szczęścia
- renesans - areligijne podejście, laicyzacja, przeniosło się to także na etykę. Przedmiotem zainteresowania był człowiek i doświadczenia
- Roger Bacon - człowiek może zdobywać wiedzę w następujący sposoby:
- wiara w autorytety
- rozumowe spekulacje
- doświadczenie
-Niccolo Machiavelli - (makiawelizm, „Książę”), ludzie dobrze urodzeni powinni kierować się honorem wspartym poczuciem dumy; rys renesansowego obywatela; zasada „cel uświęca środki”
- Thomas Hobbes - odwoływał się do Arystotelesa, na zasadzie antytez, negował jego myśli. Wychodził, że ludzie są z założenia źli (egoizm, prywata)
- Kartezjusz - cogito ergo sum; w życiu należy odrzucić wszelkie skrajności. Człowiek powinien respektować konwenanse i zdanie innych ludzi. Jeżeli człowiek chce zmienić świat to musi najpierw zmienić siebie
- Leibniz - cierpienie i grzech istnieją z konieczności, są immanentną cechą naszego życia. Zło jako kontrast dla dobra. Gdyby nie było patologii to nie docenialibyśmy pozytywnych aspektów życia. Człowiek jest z natury dobry.
- John Locke - empiryzm; tabula rasa - człowiek się rodzi z nie zapisanym umysłem („czysta karta”), nie ma nic wrodzonego. Miejsce urodzenia, czas i społeczeństwo determinują nasz umysł
- Marks i Engels - istnieje tylko jedna moralność - klasowa (usprawiedliwiona: klasy panującej - robotniczej)
- socjologiczny wizerunek etyki - Emil Durkheim, każda moralność jest wytworem życia zbiorowego. Ludzie tworzą i zmieniają normy moralne (stabilne lub z tendencją do zmian)

---