Surowce o działaniu cytostatycznym:
- Kłącze Stopkowca - Rhizoma Podophylli, Stopkowiec Tarczowaty - Podophyllum peltatum, r. berberysowatych - Berberidaceae; dział.: przeczyszczające, wzmaga wydzielanie żółci, działa przeciwbakteryjnie i pobudzająco na czynności wydzielnicze żołądka oraz jelita cienkiego, p/grzybicze dział. niepoż.: uszkodzenie szpiku, wypadanie włosów, wymioty; preparaty: Propesid, Teniposid;
- Ziele Barwinka Herba Catharanthus; Barwinek różowy - Catharanthus Roseus; r. toinowate - Apocynaceae; skład: alkaloidy, glikozydy; dział.: niszczy żywe kom. nowotworów lub bakterii, hamuje podział kom.; preparaty: Winblastin, Vincristin, Oncovin
- Ziele/Korzeń glistnika Herba/Radix Chelidonium; Glistnik jaskółcze ziele - Chelidonium maius; r. makowate - Papaveraceae; skład: alkaloidy, aminy biogenne, flawonoidy, fenolokwasy, saponiny, witamina A i C, garbniki, sole mineralne; dział.: rozkurczając na m. g. p. pokarmowego, dróg moczowych, żółciowych, oskrzeli, moczopędnie, żółciopędnie, p/bólowo, przeczyszczające; preparaty: Gastrochol, Ukrain, Syligran
Surowce o niepewnym działaniu cytostatycznym:
- Ziele Jemioły Hebra Visci; Jemioła pospolita - Viscum album; r. gązewnikowate - Loranthaceae; skład: glikoproteiny, wiskotoksyny, polisacharydy, flawonoidy, fitosterole, aminokwasy, peptydy; wsk.: po naświetlaniach, operacjach, pobudza siły odpornościowe organizmu; preparaty: Cardiosan, Sklerosan, Iscador, Helixor, Plenosol
- Korzeń Buraka Radix Beta, Burak zwyczajny - Beta vulgans, r. komosowate - Chenopodiaceae; skład: barwniki, aminokwasy, alkaloidy, cukry, kwasy organiczne, saponiny, witaminy, sole mineralne; barwnik podnosi odporność organizmu, stosowany w anemii;
- Morela pospolita - Armeniaca vulgaris, r. różowate - Rosaceae : wsk.: pestki zawierają amyodelinę, uszkadza komórki nowotworowe;
- cis krótkolistny, surowiec kora i igły;
Surowce o działaniu symptomatycznym:
- Korzeń Jeżówki Radix Echinace, Jeżówka Purpurowa - Echinaceae purpura, r. astrowate - Asteraceae; skład: flawonoidy, polisacharydy, sole mineralne, pochodne kw. kawowego; dział.: podnosi odporność organizmu, antywirusowe, p/grzybicze, p/bakteryjne; preparaty: Echinapur, Echinacin, Immunal
- Ziele Sadźca Herba Eupatorii, Sadziec Konopiasty - Eupatorium Cannabinum, r. astrowate - Asteraceae; skład: laktony seskwiterpenowe, flawonoidy, saponiny, garbniki, fenolokwasy, zw. mineralne; dział.: bardzo często stosowany w homeopatii, podnosi odporność, p/grzybicze, żółciotwórcze, bakteriobójcze
Leki układu pokarmowego:
Bio-Zdrowit - ochrona wątroby; wyciąg z ostropestu plamistego wzbogacony o wit. z gr. B, pobudza działanie komórek wątroby, przez co wspomaga proces ich odtruwania i regeneracji; skład: wyciąg z ostropestu plamistego, witaminy PP, B6, ryboflawina, tiamina
Boldovera - preparat ziołowy, działa rozkurczająco w przewodzie pokarmowym i drogach żółciowych, zmniejsza wzdęcia, pobudza prace żołądka i wątroby, w przypadku zaparć łagodnie przeczyszcza
Cynarex - 250 mg suchego wyciągu z karczocha, subst. ta działa żółciopędnie i żółciotwórczo, polifenolokwasy zawarte w wyciągu obniżają poziom niektórych frakcji tłuszczowych we krwi, działa też ochronnie na miąższ wątroby np. przy zatruciu dwusiarczkiem węgla; wskazania: w niestrawności i w osłabieniu wydzielania żółci, pomocniczo w hipercholesterolemii; p/wskazania: niedrożność dróg żółciowych
Krople miętowe - skład: menthae piperitae maceratio 1:20, etanol 900 95%, mentae piperitae oleum 5%; wskazania: dolegliwości kurczowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, nadwrażliwość jelita grubego, zaburzenia trawienia; działanie: rozkurczające, wiatropędne, żółciopędne, chłodzące; p/wskazania: nie podawać dziecią do 7 roku życia
Lokomotiv - Zingiber rhizoma (kłącze imbiru), pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego i żółci, w niestrawności i zaburzeniach trawienia
Marchew siewna - Daucus carote, karzeń i nasiono marchwi - Radix, semen Daucis, r. selerowate - Apiaceae; skład: beta-karoten, flawonoidy, pektyny, wit. B, C, D, H, E, K, PP, cukry, kw. organiczne; dział.: odpowiedzialna za działanie pasożytnicze, świeżo wyciśnięty sok z marchwi, początkowo pobudza, później poraża mięśniówke robaka i ułatwia ich wydalanie, sok niemowlętom 20-40 g w 2-3 porcjach dziennie, ex tempore; małe dzieci 40-60 g 2-3 razy dziennie
Chrzan pospolity - Cochleania armoracia, korzeń chrzanu - radix cochleaniae, r. kapustowate - Brassicaceae; skład: glikozy dizosiarkocyjanowy- sinigrynę, olejki lotne, wit. C, sole potasu, wapnia, fosforu; dział.: p/robacze i wspomagające trawienie; 1 łyżkę świeżego startego karzenia chrzanu zlać 400 ml wrzątku, odstawić na 1 godzinę i przesączyć, przyjmować 4 x po łyżeczce do herbaty
Cebula ogrodowa - Allium cepa, bulwy cebuli - bulbus alli, r. czosnkowate - Alliaceae; skład: olejek eteryczny, witaminy, fitohormony; wzmaga trawienie; 2-3 rozdrobione cebule zalać 400 ml ciepłej wody i odstawić na 7-8 godzin, przesączyć i pić po 50 ml 3x przed jedzeniem
Czosnek pospolity - Allium sativum, ząbki czosnku - bulbus allium, r. czosnkowate - Alliaceae; skład: zw. flawonoidowe, aminokwasy, zw. śluzowe, saponiny, cukry, cukry; dział.: p/robaczo, bakteriobójczo, chroni org. przed przeziębieniem, stosowany w miażdżycy i nadciśnieniu, obniża poziom cholesterolu; rozdrobniony ząbek czosnku rozpuścić w pół szklanki mleka i pić 3x dziennie
Dynia zwyczajna - Cucurbita pepo, nasiona dyni - semen cucurbitae, r. dyniowate - Cucurbitaceae; skład: dużo olejku dyniowego nawet do 45%, lecytyna, olejki eteryczne, fitohormony; dział.: p/robaczo (poraża system nerwowy robaka), stosowany w tasiemczycy, glistnicy, owsicy; od 150-250 g świeżych nasion utrzeć z wodą na papkę, przyjmować rano na czczo w 2 porcjach w dostępie godziny, po 2-3 godzinach od 2 porcji przyjąć 30 g olejku rycynowego
Komosa piżmowa - Chenopodium ambrosoides, ziele komosy - herba chenopodii; olejek eteryczny
Tymianek pospolity - Thymus vulgaris, ziele tymianku - herba thymi, r. jasnotowate - Lamiaceae; 1 łyżkę ziela naparzać 15 min, 1 łyżka na ¼ szklanki gorącej wody, dawkowanie w 2-3 dawkach
OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY:
Surowce o działaniu nasennym i uspokajającym (hypnotica, sedativa):
Ziele serdecznika - Herba Leonuri, serdecznik pospolity - Leonurus cardiaca, r. jasnotowate - Lamiaceae; skład: alkaloidy, flawonoidy, triterpeny, olejki eteryczne, fitosterole, potas; działanie: łagodnie uspokajająco, może być stosowany w nadpobudliwości, polecany w okresie menopauzy, p/skurczowe, w obrębie przewodu pokarmowego i macicy; zastosowania: w zaburzeniach sercowo-naczyniowych, wpływ na czynność układu przewodzącego, obniża ciśnienie krwi, wpływ na czynność serca; preparaty: Flavofarm, Biovital, Kardiosan
Chmiel zwyczajny - Humulus lupulus, szyszki chmielu - strobilus lupulin, r. konopiowate - Cannabaceae; skład: olejek eteryczny, gorzkie związki żywicowe, flawonoidy, garbniki, związki purynowe, triterpeny; działanie: nasenne, uspokajające, moczopędnie, rozkurczowe, antyseptycznie, ściągająco, p/bólowo, obniżają ciśnienie krwi, zwiększają wydzielanie soków trawiennych, poprawiają apetyt; preparaty: Nervosol, Passispasmin, Milocardin, Urticosan
Lawenda lekarska - Lavendula officinalis, kwiat lawendy - flos lavendulea, r. jasnotowate - Lamiaceae; skład: do 3% olejków eterycznych, 12% garbników, triterpeny, kumaryny, fitosterole, antocyjany, kwasy organiczne, sole mineralne; działanie: pobudza wydzielanie soków żołądkowych, żółciotwórczo, żółciopędnie, poprawia apetyt, przyspiesza trawienie, zmniejsza napięcie mięśni gładkich działając rozkurczowo, pobudza krążenie, wzmacnia system nerwowy, działa uspokajająco, łagodzi bóle głowy; preparaty: Guttea sedativae, Nervosol, Cordaflos
Melisa lekarska - Melisa officinalis, liść melisy - folium melisae, r. jasnotowate - Lamiaceae; skład: olejek eteryczny, garbniki, gorycze, fenolokwasy, związki triterpenowe, śluzy, flawonoidy, kwasy organiczne, żywice, witamina C, sole mineralne; działanie/zastosowanie: uspokajające, leczenie bezsenności, migreny, w nerwicach serca i uczuciach niepokoju, p/skurczowo, p/bakteryjnie, ułatwia trawienie, w dolegliwościach przewodu pokarmowego; preparaty: Gastrina, Neurosina, Nervogran, Klimaktogran, Nervosol, Melisa
Kozłek lekarski - Valeriana officinalis, korzeń kozłka - radix valerianae, r. kozłkowate - Valerianaceae; skład: monoterpeny, alkaloidy terpenowe, kwasy organiczne, żywice, cukry, związki mineralne; działanie: uspokajająco, nasennie oraz rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i naczyń krwionośnych, wzmacniająco w migrenie, bezsenności oraz histerii, łagodzi kolki jelitowe oraz bóle związane z menstruacją; preparaty: Tinctura Valerianae, Nervosan, Nervogran, Neospasmina, Cardiosan, Persen, Sanosan, Kalms
Surowce o działaniu p/depresyjnym i p/lękowym:
Dziurawiec zwyczajny - Hypericum perforatum, ziele dziurawca - herba hyperici, r. dziurawcowate - Hyperycaceae; skład: glikozydy flawonoidowe, garbniki katechinowe, olejek eteryczny, kwasy organiczne, fitosterole, pektyny, cukry, kwas askorbinowy, wit. K, sole mineralne; działanie: moczopędne, rozkurczowo, bakteriobójczo, p/skurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczyń krwionośnych, żółciopędnie, żółciotwórczo, stosuje się go w leczeniu niepokojów i napięć nerwowych, przy depresji, bólach reumatycznych; preparaty: Fito mix XII, Gastrogan, Normogran, Cholesol, Perfecrat, Hapatina
Pieprz metystynowy - Piper methystici, kłącze pieprzu - rhizoma piperis, r. pieprzowate - piperaceae; skład: kawaina, olejek eteryczny, alkaloidy, stigmasterol; działanie: p/lękowe, uspokajające, p/depresyjne, słabe działanie: p/drgawkowe, rozkurczające, p/bólowe i miejscowo znieczulająco; wskazania: lęk, niepokój, nerwica lękowa, sytuacje stresowe; działania niepożądane: brak apetytu, biegunki, zmiany skórne, zaburzenia funkcji wątroby i nerek, wychudzenie organizmu, nadciśnienie
Surowce pobudzające psychicznie:
Nasiona Kakaowca - Semen Cacao, Kakaowiec właściwy - Theobroma Cacao, r. orzesznikowate - Sterculiaceae; skład: alkaloidy purynowe- teobromina do 4%, olej tłusty, garbniki, lotne zw. aromatyczne, węglowodany; działanie: zapierające, moczopędne, rozszerzające na oskrzela i naczynia krwionośne, łagodnie pobudza, antyoksydacyjne, antyagregacyjne; dział. niepoż.: zaparcia
Liść Katy - Folium Catheae, Czubaliczka jadalna - Kata jadalna - ,; skład: pseudoefedryna; preparaty z katy są stosowane w postaci preparatów do żucia lub napojów (herbata arabska to najczęściej wyciąg z katy), ma działanie pobudzające, dopingujące, euforyzujące; dział. niepoż.: niepokój, urojenia, stany zapalne jamy ustnej, podrażnienie błony śluzowej żołądka, zaburzenia potencji, migrenowe bóle głowy
Ziele Przęśli - Herba Ephedre, Przęśl dwukłosowa - Ephedra Distachya, skład: alkaloidy fenyloizopropyloaminowe do 3%; zast.: w zwalczaniu ataków dychawicy oskrzelowej, również w stanach przewlekłych, można też podawać w senności napadowej, moczeniu nocnym, jako analepticum w zapaści po zatruciu narkotykami i środkami nasennymi
Surowce o działaniu narkotycznym, nasennym, p/bólowym:
Opium - Opium, Mak lekarski - Papaver somniferum, r. makowate - Papaveraceae; skład: alkaloidy izochinolinowe 10-20%(ok. 10% morfiny, 2% kodeiny), alkaloidy aporfinowe, kwasy alifatyczne, flawonoidy, żywice; dział. morfiny: p/bólowo, spazmolitycznie na mięśnie gładkie, zwiększa uwalnianie histaminy, uspokajające, zwężenie źrenic, spadek wydalania moczu; dział. kodeiny: p/kaszlowe, słabo uspokajające; p/wskazania: astma, kolka wątrobowa i nerkowa, poród, ciąża, laktacja, przerost prostaty, niedoczynność wątroby; wskazania: zwalczanie bólu; preparaty: Thiocodin, Eferalgan, Sirupus Pini, Eucardin, Spazmogen, Tolargin
Liść Kokainowca - Folium Coca, Krasnodrzew pospolity - Erythroxylon Coca, r. krasnodrzewowate - Erythroxylaceae; skład: alkaloidy tropanowe(kokaina), olejek eteryczny; działanie: wchłania się z błon śluzowych i działa miejscowo znieczulająco, pobudza układ współczulny, kurczy naczynia krwionośne, zmniejsza krwawienia i obrzęki, wywołuje pobudzenie psychiczne i ruchowe, znosi uczucie zmęczenia, szybko powoduje uzależnienie psychiczne bez fizycznego, może doprowadzić do porażenia ośrodka oddechu i zapaści
Marihuana, Haszysz, Ziele Konopi indyjskiej - Herba Cannabis indice
Surowce o działaniu p/migrenowy:
Ziele i Liść Maruny
Złocień Maruna - Chryzanthemum parthenium, herba/folium chrysanthemi, asteraceae
Wrotycz Maruna - Tanacetum parthenium, herba/folium tanaceti, asteraceae; skład: seskwiterpeny, olejki eteryczne, kamfora, flawonoidy, kumaryny; działanie: hamuje agregacje płytek krwi i uwalnianie serotoniny, zapobiega bólom migrenowym, zmniejsza nasilanie bólu i częstotliwość ataku; preparat: Pertenolid
Kłącze Jaśminu - Rhizoma Galsemii, Jaśmin żółty - Galsemium sempervires, r. połatowate - Loganiaceae; skład: alkaloidy indolowe (podobne objawy do strychniny); wskazania: silne napady migrenowe, środki p/reumatyczne, w bardzo silnych bólach neuralgiczne; preparat: Mariomigram
Korzeń/ Kłącze/ Liść Lepiężnika - Radix/ Rhizoma/ Folium Petasites, Lepiężnik różowy - Petasites officinalis, r. astrowate - asteraceae; skład: olejki, garbniki, flwonoidy, związki mineralne; zastosowanie: migrena, bóle krzyżowo-lędźwiowe
Kora Wierzby - Cortex Salicis, Wierzba purpurowa - Salix purpurea, r. wierzbowate - Salicaceae; skład: salicyna, flawonoidy, garbniki; dział.: p/bólowe, p/zapalne, p/gorączkowe, p/agregacyjne, moczopędne, ściągające, p/bakteryjne; zastosowanie: bóle reumatyczne, pobudzenie nerwowe, trudności zasypiania spowodowane bólem; preparat: Salicortex, Reumaflos 7
Olej/ kwiat Goździka - Oleum/Flos Caryophylli, Goździkowiec korzenny - Eugenia caryophyllata, r. goździkowate - Caryophyllaceae; dział. p/bólowe- bóle głowy, zębów, bóle migrenowe
Surowce o działaniu halucynogennym i psychotropowym:
Lulek Czarny - Hyoscyamus nigre, Liść lulka - Folium hyoscyami, r. psiankowate - Solanaceae; skład: alkaloidy tropanowe (hioscyjamina, skopolamina, atropina, apoatropina), związki glikozydowi; dział.: znosi napięcie mięśni gładkich w narządach wewnętrznych, hamuje wydzielanie śliny, śluzu, soku żołądkowego, rozszerza źrenice, pobudzająco, może doprowadzić do otępienia i nie reagowania na bodźce
Bieluń dziędzierzawa - Datura stramonium, Liść bielunia - Folium stramonii, r. psiankowate - Solanaceae; skład: alkaloidy tropinowe 0,1-0,6%, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne; dział.: pobudza układ nerwowy, rozszerza źrenice oka, hamują wydzielanie śliny, potu, soku żołądkowego, rozkurczająco, rozszerza oskrzela; preparaty: Scopolan, Buscopan, Buscolysin
Bieluń indiański - Datura inoxia, Liść bielunia - Folium datura, r. psiankowate - Solanaceae; skład: alkaloidy tropinowe; preparaty: Scopolan, Buscopan, Buscolysin
Lulecznica kraińska - Scopolia carniolica, Korzeń lulecznicy - Radix scopolia, r. psiankowate - Solanaceae; dział.: p/wymiotne, p/potne i rozszerzające źrenicę oka
Mandragora lekarska - Mandragora officinalis, Korzeń mandragory - Radix Mandragorae, r. psiankowate - Solanaceae; dział.: p/bólowe, rozkurczające
Surowce stosowane w zespołach otępieniowych(zaburzenia pamięci, koordynacji, mowy, choroba Alzhaimera):
Miłorząb japoński - Ginko biloba, Liść miłorzębu - Folium Ginko bilobae, r. miłorząbowate - Ginkgoaceae; skład: biflawonoidy - bilobetyne, monoterpeny, laktony; wskazania: zaburzenia pamięci, niewydolność naczyń mózgowych, bóle głowy, szumy w uszach, starszy wiek, schorzenia krążenia obwodowego i mózgowego, choroba Alzhaimera; dział. niepoż.: bóle głowy, reakcje skórne, pieczenie oczu; p/wskazania: dzieci do 12 lat, przed operacją, przed leczeniem kanałowym zębów; interakcje: z kw. salicylowym(Acard), z innymi lekami p/zakrzepowymi(Heparyna, Kasztanowiec), preparaty: Bilobil, Ginkofar, Ginkosan, Seredrin, Tebokan, Tebonin
Tarczyca bajkalska - Scutellaria baicalensis, Korzeń tarczycy - Radix Scutellariae, r. jasnowate - Lamiaceae; skład: flawonoidy; dział.: p/zapalne, p/miażdżycowe, p/stresowe, adoptogenne, antyoksydacyjne, wolnorodnikowe
Opornik łatkowy(kudzu) - Pueraria montana, Korzeń kudzu - Radix Puerariae, r. motylkowate - Fabaceae; wskazania: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia sercowo-naczyniowe, cukrzyca, zakrzepica, alergie, bóle migrenowe, choroba alkoholowa, gorączka
Soja owłosiona - Glycine hispida, Nasiona/Olej soi - Semen/ Oleum sojae, r. motylkowate - Fabaceae; skład: białko, witaminy, składniki mineralne, lecytyna, błonnik; dział./wskazania: okres menopauzy i pomenopauzalny, zmniejszenie zachorowalności na raka, zmniejsza poziom cholesterolu, p/miażdżycowe, zmniejsza ciśnienie krwi, antyoksydacyjne, wymiatach wolnych rodników; preparat: olej sojowy
OBWODOWY UKŁAD NERWOWY:
Sur. pobudzające ukł. współczulny:
Ziele Przęśli - Herba Ephedre, Przęśl dwukłosowa - Ephedra Distachya, skład: alkaloidy fenyloizopropyloaminowe do 3%; zast.: w zwalczaniu ataków dychawicy oskrzelowej, również w stanach przewlekłych, można też podawać w senności napadowej, moczeniu nocnym, jako analepticum w zapaści po zatruciu narkotykami i środkami nasennymi
Liść kokainowca - Folium Coca, Krasnodrzew pospolity - Erythroxylon Coca, r. krasnodrzewowate - Erythroxylaceae; skład: alkaloidy tropanowe(kokaina), olejek eteryczny; działanie: wchłania się z błon śluzowych i działa miejscowo znieczulająco, pobudza układ współczulny, kurczy naczynia krwionośne, zmniejsza krwawienia i obrzęki, wywołuje pobudzenie psychiczne i ruchowe, znosi uczucie zmęczenia, szybko powoduje uzależnienie psychiczne bez fizycznego, może doprowadzić do porażenia ośrodka oddechu i zapaści
Tacznik pospolity - Capsella bursa pastoris, Ziele tacznika - Herba bursae pastoris, r. kapustowate - Brassicaceae; skład: aminy biogenne, aminokwasy, flawonoidy, fenolokwasy, wit. C, garbniki, żywice, sole mineralne; dział.: p/krwotocznie, moczopędnie, odkażająco, ściągająco, pobudza skurcze macicy; preparaty: Uroprost, Prostapol, Prostasan, Prostatin
Sur. porażające ukł. współczulny:
Buławinka purpurowa - Claviceps purpurea, r. gruzełkowate - Hypocreacae; skład: alkaloidy(ergotamina, ergokrystyna, ergokryptyna), aminy, fitosterole,; stosowanie: migrena, nerwica, pourazowy ból głowy, bolesne miesiączki
Rauwolfia wężowa - Rauwolfia serpentina, Korzeń rauwolfii - Radix rauwolfiae, r. toinowate - Apocynaceae; skład: rezerpina, rescynamina, dezerpina, ajmalina, fitosterole, kwasy tłuszczowe, sole wapnia i magnezu; dział.: uspokajające, obniża ciśnienie tętnicze krwi; dział. niepoż.: nadmierne wydzielanie śliny i soku żołądkowego, nudności, biegunka
Johimba lekarska - Pausynistalia yohimba, Kora johimby - Cortex yohimbea, r. marzanowate - Rubiaceae; dział.: p/bólowe, lekko znieczulające, może wywoływać halucynacje; wskazania: impotencja, słabe odczuwanie org., depresje
Sur. pobudzające ukł. przywspółczulny:
Potoślin jaborandi - Pilocarpus jaborandi, Liść potoślinu - Folium jaborandi, r. rutowate - Rutaceae; skład: pilokarpina; zast.: w jaskrze
Muchomor czerwony - Amanita muscaria, r. muchomorowate - Amanitaceae; skład: muskaryna; dział.: szumy w uszach, halucynacje, wymioty, biegunka, nudności, bóle brzucha, pobudzenie psychoruchowe przechodzące w szał, może powodować śmierć
Palma - Areca catechu, Nasienie palmy - Semen Arecae, r. palmowate - Palmae; skład: arekolina; z palmy wytwarzany jest lek p/robakom
Bób indyjski, r. bobowate - Fabaceae; skład: fizostygmina
Tojad morski - Aconitum napellus, Korzeń tojadu - Radix aconidi, r. jasnowate - Ranunculaceae; skład: akonityna
Tytoń szlachetny - Nicotiana tabacum, Liść tytoniu - Folium nicotianae, r. psiankowate - Solanaceae; skład: nikotyna; dział.: przy wysokich dawkach pojawia się uczucie lekkości, następnie zmiana percepcji, zmiana postrzegania otoczenia, światłowstręt, zmęczenie, ekstremalny brak energii, uczucie oderwania od rzeczywistości, myślotok, wymioty, biegunka, później następuje zamroczenie pola widzenia i pojawiają się często halucynacje, w ekstremalnie wysokich dawkach osoba traci przytomność, dostaje drgawek i może umrzeć z powodu porażenia układu oddechowego;
Sur. porażające ukł. przywspółczulny:
Pokrzyk wilcza jagoda - Atropa Belladonna, Liść/Korzeń Pokrzyku - Folium/Radix Belladonnae, r. psiankowate - Solanaceae; skład: atropina, hioscyjamina, skopolamina; dział.: preparaty z pokrzyku zmniejszają napięcie mięśni gładkich, działają hamująco na układ nerwowy przywspółczulny, rozszerzają źrenicę oka, zmniejszają wydzielanie wszystkich gruczołów; zast.: w okulistyce podczas badania oka (atropina), a także do leczenia kaszlu, kolki nerkowej i żółciowej, astmy i schorzeń żołądkowo-jelitowych
Lulek czarny - Hyoscyamus Niger, Liść lulka - Folium hyoscyami, r. psiankowate - Solanaceae; skład: alkaloidy tropanowe (hioscyjamina, skopolamina, atropina, apoatropina), związki glikozydowi; dział.: znosi napięcie mięśni gładkich w narządach wewnętrznych, hamuje wydzielanie śliny, śluzu, soku żołądkowego, rozszerza źrenice, pobudzająco, może doprowadzić do otępienia i nie reagowania na bodźce
Bieluń dziędzierzawa - Datura stramonium, Liść bielunia - Folium stramonii, r. psiankowate - Solanaceae; skład: alkaloidy tropinowe 0,1-0,6%, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne; dział.: pobudza układ nerwowy, rozszerza źrenice oka, hamują wydzielanie śliny, potu, soku żołądkowego, rozkurczająco, rozszerza oskrzela; preparaty: Scopolan, Buscopan, Buscolysin
Bieluń indiański - Datura inoxia, Korzeń lulecznicy - Radix scopolia, r. psiankowate - Solanaceae; dział.: p/wymiotne, p/potne i rozszerzające źrenicę oka
Lulecznica kraińska - Scopolia carniolica, Korzeń lulecznicy - Radix scopolia, r. psiankowate - Solanaceae; dział.: p/wymiotne, p/potne i rozszerzające źrenicę oka
Sur. porażające zwoje autonomiczne:
Tytoń szlachetny - Nicotiana tabacum
Lobelia rozdęta - Lobelia inflata, Ziele lobelii - Herba lobelia r. dzwonkowate - Lobeliaceae; dział.: początkowo obniża, a następnie podwyższa ciśnienie krwi, zwalnia czynność serca i rozszerza oskrzela, silnie pobudzająco na ośrodek oddechowy, przeciwastmatyczne
Złotokap zwyczajny - Laburnum anagyroides, Nasiona/ ziele - Semen/ Herba Citisi, r. bobowate; dział.: medycyna ludowa wykorzystywała nasiona jako środek wymiotny i przeczyszczający przy zaparciach, dziś już tylko do oznaczania grup krwi
Sur. porażające zakończenia nerwów czuciowych:
Tojad morski - Aconitum napellus (sur. pobudz. ukł. przywspół.)
Mięta pieprzowa - Menthae piperitae, Olejek miętowy - Oleum menthae; zast.: zespół jelita drażliwego, napięciowe bóle głowy, zewnętrze w postaci mazideł o dział. p/bólowy, p/świądowym, kojącym;
Papryka - Capsiccum, owoc papryki - Fructus Capsici, r. psiankowate - Solanaceae
Gorczyca biała i czarna - Synaps alba/ Brassica nigra, Nasiona gorczycy - Semen synapis albi/ nigre, r. kapustowate - Brassicaceae; dział.: przeciwzapalne, przeczyszczające, powlekające, pobudzające trawienie; zast: wewnętrznie w chorobach przewodu pokarmowego, nieżycie żołądka i jelit, zaparciach i niestrawności, Zewnętrznie wyciągi wodne są używane do płukania przy zapaleniu gardła i migdałków, a poduszki gorczycowe (woreczek wypełniony nasionami) przykłada się do miejsc z bólami reumatycznymi i bolących stawów
Wierzba - Salix, Kora wierzby - Cortex salicis, r. Salicaceae; skład: flawonoidy, kwasy organiczne oraz glikozydy; zast: w leczeniu przeziębień, grypy, reumatoidalnego zapalenia stawów, chorobie zwyrodnieniowej stawów, gorączce reumatycznej, reumatyzmie tkanek miękkich, właściwości przeciwbólowe wierzby wykorzystane są w migrenie oraz w nerwobólach, stosowana także w celu zmniejszenia krzepliwości krwi, łagodzenia stanów zapalnych żył, zewnętrznie: nadmierna potliwość, zwłaszcza nóg, bakteryjne zakażenia skóry, trudno gojące się rany; preparaty: Reumosan, Enterosol, Pyrosal
Sur. znoszące napięcie nerwowe:
Tubokuraryna
Kurara
Sur. znieczulające miejscowo:
Liść kokainowca - Folium Coca, Krasnodrzew pospolity - Erythroxylon Coca, r. krasnodrzewowate - Erythroxylaceae; skład: alkaloidy tropanowe(kokaina), olejek eteryczny; działanie: wchłania się z błon śluzowych i działa miejscowo znieczulająco, pobudza układ współczulny, kurczy naczynia krwionośne, zmniejsza krwawienia i obrzęki, wywołuje pobudzenie psychiczne i ruchowe, znosi uczucie zmęczenia, szybko powoduje uzależnienie psychiczne bez fizycznego, może doprowadzić do porażenia ośrodka oddechu i zapaści
Mięta pieprzowa
Olejek goździkowy - otrzymywany jest na drodze destylacji z parą wodną pąków kwiatowych i, znacznie rzadziej, liści drzewa goździkowego (Eugenia Caryophyllus). Najważniejszym składnikiem olejku jest eugenol o działaniu przeciwbólowym i odkażającym. Znajdziemy w nim również seskwiterpeny, które mają właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, kwas benzoesowy i terpeny (pinen, limonen). Olejek wykazuje ponadto działanie przeciwgrzybicze, rozkurczowe, wykrztuśne i antyoksydacyjne; zast.: przynosi ulgę w bólach zębów, głowy, bólach reumatycznych i nerwobólach. Pobudza wydzielanie soków trawiennych oraz działa wiatropędnie, dlatego też zalecany jest przy biegunkach, wzdęciach, nudnościach. Stosowany jest przy stanach zapalnych jamy ustnej i chorobach skóry (np. przy trądziku i łuszczycy). Olejek wykorzystywany jest również w leczeniu przeziębień i infekcjach górnych dróg oddechowych. Uważany jest za łagodny afrodyzjak