HEMATOLOGIA
LEUKOCYTY 20/40tys do 60/80 tys., podczas zapalenia>100tys, w czasie stresu5/6 do 10tys. Zima mało, latem więcej.
Leukogram
Limfocyty-do 97%, % plazmatycznych świadczy o odporności na antygeny
Granulocyty z linii mieloblastycznej, komórkowej na terenie nerki głowowej przede wszystkim postacie młodociane
a)promielocyt- duży, okrągły, jądro ekscentrycznie położone(biegunowo), słabo barwiąca się cytoplazma, widoczne małe ziarnistości.
b)metamielocyt- jądro biegunowo z wpukleniem do środka, cytoplazma szara, gęściej
c)neutrofil-pałeczkowate jądro, bliżej środka, jak biszkopt
d)neutrofil dojrzały, tylko 2 płaty połączone łącznikiem(u pstrąga 3 albo4)
Komórki dojrzałe nabierają receptorów im więcej w rozwoju to więcej enzymów, są 2 typy ziarnistości
- pierwotne-hydrolazy(kwaśne)MPO, lizozym(więcej latem i podczas choroby) obecny w surowicy krwi ryb i pochodzi z neutrofili
-wtórne-lizozym, laktoferyna, peroksydaza tylko w dojrzałych neutrofilach, młodociane są peroksydazo ujemne, lub słabo dodatnie, fosfataza znajduje się tylko u pewnego %neutrofili
Neutrofile heterofilne ich cytoplazma jest wielobarwliwa, głównie na czerwono, różowo
EOZYNOFILE 0,5-1,0%-cytoplazma czerwona, jądro biegunowo, ziarnistości zabarwione z różnym zabarwieniem czerwonego
-pseudoeozynofile- ziarnistości igiełkowate, podłużne i słabo czerwone
-dojrzałe eozynofile-czerwone i okrągłe ziarnistości, są w skórze, przewodzie pokarmowym, skrzelach, ich liczba wzrasta w chorobach pasożytniczych
BAZOFILE dojrzałe 0-0,5%, pseudobazofile to niedojrzałe często podlegają degranujacji
MAKROFAGI- komórki krwi, w śledzionie, nerkach, skórze, skrzelach, przewodzie pokarmowym, jamie otrzewnowej wokół ognisk zapalnych w całym organizmie w nerce głównej.
-melanomonocyty- zawierają pigment, melanina, lipofuscyna i hemosyderyna, razem lub osobno, w nerkach, śledzionie, pojedynczo lub w skupiskach tzw. centrach melanomakrofagicznych, Im ryba jest starsza to ma ich więcej, zawierają one produkty rozpadu, wychwytują antygeny, odpowiadają za stan odporności ryby.
Melanina- czarne normalnie w melanocytach……….?????????\
Lipofuscyna-utlenienie nienasyconych lipidów kwasów tłuszczowych, ich źródło to rozpadające się mitochondrialne ziarenka niejednolite o różniej wielkości
Hemosyderyna- rozpadłe erytrocyty-dużo w melanomakrofagach śledziony, bo w niej duże złogi, więcej podczas choroby i głodu
MONOCYTY-2-5%, duże ok. 15mikrometrów, duże jądro ½-3/4 komórki, cytoplazma jasno niebieska z licznymi wakuolami. Gdy ryba najedzona lub zatruta to ich liczba rośnie, przylegają do podłoża.
TROMBOCYTY-odpowiadają za fagocytozę, >10tys w mikrolitrze krwi, gdy spada temp. Fagocytoza nie działa, więc one otaczają bakterie i nie dopuszczają do rozprzestrzeniania się. 4 Typy- owalne, owalne zakończone szpicem, kuliste, pałeczkowate.
ERYTROCYTY-z jądrami, kształt zmienny, zależy od gatunku ryby, karp ma okrągłe ok. 1mln200-1mln800 w 1 mikro litrze krwi, u karasia owalne, u szczupaka podłużne. Uwalniane z narządów krwiotwórczych jak nerka głowowa i śledziona. Niedojrzale trafiają do krwioobiegu i w naczyniach obwodowych dojrzewają do 20%, są okrągłe z okrągłym dużym jądrem, które posiada luźną chromatynę, cytoplazma barwi się na niebiesko, zawiera mało hemoglobiny, bo jej synteza kontynuowana jest w czasie dalszego rozwoju krwinki.
Młodociane erytroblasty i retikulocyty polichromatofilne, erytrocyty pierwotne, bazofile, proerytrocyty, proerytroblasty. % erytroblastów- określamy uszkodzona w hemolizie i normalne(dojrzałe). Liczba niedojrzałych rośnie podczas stresu-dochodzi do skurczu śledziony i wyrzutu dużej ilości niedojrzałych e. z których nie wszystkie dojrzewają i ulegają hemolizie.
IMMUNOLOGIA
Ontogeneza ukl. Limfatycznego. W 1 mies org ryby jest chroniony przed wniknieciem antygenu przez obecność makrofagow obecnych w skrzelach i śluzie ryb. W 2 mies liczba makrofagow maleje, w 3 pełny rozwoj ukl immun.Org reaguje na antygeny T zaleznei T niezależne. Odp wtorna na antyg Tzalezne jest slabsza niż odp pierwotna-wynika to z tego ze sa glownie IgM, brak IgG, a w odp pierwotnej sa IgM. IgG warunkuja odp wtorna. Od 3mies można wykonac szczepienia w post Iniekcji,kąpieli. Uryb odporność zwykle trwa ok. 4m-cy. I gr szczepionek warunkuje 120 dni odporn, IIgr 180, IV 300dni. Im wieksza masa ciała i im wieksza temp. Tym wyższy poziom odporności, odporn trwa dłużej.Odporn jest szybsza i dłuzsza. U karpia ≤12st ustanie produkcji przeciwciał.Optimum 22-24st, dla pstraga≤10st, a optimum 14-15st.
Odpow.immunol zależy od:stresu, niedoborów Wit, zanieczyszczeń środ wodnego.
Narządy limfatyczne:Centralne: nerkamgłowowa i grasica,Obwodowe:śledziona, tk limfa p.pok, tk limf skóry, skrzeli
Grasica- to parzysty narząd endokrynalny. Miazsz to tk limfoidalna w której wyróżnia się w-stwe wewn rdzeniow(limfoblasty i duże limfocyty)a i w-stw zewn-korowa(skupisko tymocytów), tkanka nabłonkowa to rusztowanie. Produkuje hormony które wpływają na różnicowanie i dojrzewanie czynnościowe limfocytów, produkuje interleukiny, czynniki stymulujące kolonie makrofagów i TNF:tyrozyna, grasiczy czynnik humor,,tymopoetyna, ty mulina, tymostymulina/wytwarzane przez kom nabłonkowe, indukują różnicowanie dojrzewanie limfT. Interleukiny Il1-Il12 +IL15 , IL7. Limf napływają do grasicy z nerki głowowej i tu dojrzewaja(limfB), Grasica z pośród wszystkich nn.limf powstaje jako pierwsza poczawszy od ryb chrzestnoszkieletowych. U Pstraga obecność grasicy stwierdza się na 5 dni przed wykluciem się ikry a dojrzałość po 6 dniach. U Karpia w 2dniu po wykluciu się rozwija a dojrzałość czynnościowa u karpia po14. Maksym wagę w stos do masy ciala osiąga grasica w wieku 2 mies., pod koniec 2 mies wzrost jest coraz słabszy.Inwolucja u karpia od 9 mies u pstrąga 15-17 miesięcy przekształca się w ciało tłuszczowe.
Połozenie na grzbietowo-bocznej ścianie j.skrzelowej powyżej gardzieli(ma kontakt ze śr zewn drobnoustroje wnikają przez otwory do grasicy) Prekursory tymocytów dostają się do grasicy z wątroby(u pstrągów) a potem z nerki głowowej. W okresie rozwoju grasica otoczona jest jednowarstowoym nabłonkiem a(jest on z otworkami-bezposredni kontakt z antygenem, zapobiega wnikaniu antygenu jeszcze w okresie kiedy układ jest niedojrzały. W okresie 1-go miesiąca życia są makrofagi w skrzelach, skórze, błonach sluzowych i one worzą barierę ochronną, zapobiegaja przed wnikaniem czynników obcych do grasicy) W 1 miesiącu zycia ryb ulegają intensywnej proliferacji i nabierają kompetencji limfocytów. Indeks mitotyczny jest bardzo wysoki bo one dzielą się mitotycznie, dużo komórek zamiera przez apoptozę, makrofagi fagocytują obumarłe komórki. Tymocyty w części korowej proliferują a potem migrują do części wewnętrznej warstwy korowej, jest w niej dużo naczyć krwionośnych które pojawiają się w momencie redukcji woreczka żółtkowego. W drugim miesiącu zycia indeks mitotyczny maleje, pojawiają się limfocyty T w narządach obwodowych i krwi, zdolne do podziału, kompetencyjne limfocyty T. Masa grasicy ulega zmianie w zależności od pór roku-w okresie zimowym maleje. Wraz z wiekiem grubieje warstwa nabłonkowa okrywająca grasicę, otworki się zamykają brierą śluzówkową.
Nerka Głowowa-analog szpiku kostnego wyższych kręgowców, u pstrągów bardzo dobrze rozwinięte są wniej centra melanomakrofagowe. Funkcjonuje jako tk.hemopoetyczna oraz jako narzad limfoidalny. W niej powstaja limf B, kt przechodza do krwi. W trakcie odpowiedzi immunologicznej limf B przekształcają się w komórki plazmatyczne większe, jądro ma luźna strukturę, nie wybarwia się jednolicie, cytoplazma piankowata. Produkują jeden rodzaj przeciwciał swoistych przesiwko konkretnym antygenom, IgM. Po połączeniu z antygenem komórki plazmatyczne pojawiają się po 12 godzinach we krwi a potem w pierwszych 2 tygodniach są na wysokim poziomie i stwierdzamu dużo przeciwciał, a potem po 2-3 miesiącach ta liczba maleje. Komórki plazmatyczne wracają do nerek i one są głównym narządem syntezy przeciwciał, głównie nerka głowowa a w niej komórki limfoidalne są wzdłuż naczyń krwionośnych jako grona lub grube powrozy komórek pomiędzy zatokami krwionośnymi. [Miąższ stanowią: kom limfoidalne, kom siateczkowe,kom chromochłonne odp kom rdzenia nadnerczy, kom medzynerkowe(opow. Komkory nadnerczy-kortyzol). Nerka głowowa rozwija się 18-25 dnia po wykluciu (IInarzad po grasicy) produkuje p-ciała i fagocyty. Wiekszosc p-ciał obecnych we krwi jest w niej przechowywana, przechowuje kom pamieci immunol].
Śledziona(obwodowe)- Miąższ prawie w całości zawiera miazgę czerwoną i białą która jest słabo rozwinięta i zgrupowana w okolicy naczyń krwionośnych przy zakończeniach sinusoidalnych włośniczek. Brak obszarów grasiczozależnych i niezależnych, zbudowana jest z siateczkowych kom gąbczastych tk.hemopoetycznej i zatok komórkowych. Po immunizacji (szczepienia, choroba) wyraźny wzrost liczby kom limfoidalnych(limfocytow T i kom pigmentowanych wokół zatok krwionośnych-kom te tworza agregaty zwane centrami melanomakrofagowymi.
Zbiory limfoidalne jelit Jest odpowiednikiem GALT u kręgowców wyższych, są to kom. Limfoidalne w nabł.i … właściwej. W śc.j. mogą być limf.B i T (w postaci agregatow) kom.plazm.makrofagi melanomakrofagi. Leukocyty śc.j.maja zdolność wytwarzania chemoatraktantow i czynnika aktywującego makrofagi(mAF) Zbiór limfoidalny jelit jest to swoisty lokalno-ruchomy system wystep.tylko u ryb kostnoszkieletowych.*wątroba pelni funkcje fagocytarną i prezentacji antygenow.
ODPORNOŚĆ NIESWOISTALepiej rozwinieta niż swoista. Na odpowiedz tą składają się:
*bariera anatom.-fizjol.*El.kom.*El.humoralneBARIERY:Śluz wydzielany przez kom.naskórka,,Ciągłość powlok skornych i bł.śluz.,Śluz wewn.(prod.przez nablonki skrzeli,p.pok.),Szybka proliferacja kom.epidermalnych
Skł.śluzu1.igm2.lizozym3.bialko C-reaktywne4.inhibitory proteaz5.bialka anty-bakteryjne6.ukł.dopełniacza7.properdynaElementy komórkowe-kom.mononuklearne(monocyty we krwi,makrofagi w tk.)-melanomakrofagi-granulocyty obojętnochłonne-TMN- …polimorfonuklearne
Odpowiadaja za:- fagocytoze- cytolizę- cytotoksyczność- prezentowanie antygenu (monocyty)
Śluz- nazywany jest zewnętrznym układem immunologicznym, jest to płaszcz ochronny, warstwa śluzu jest trwale odnawialna, nabłonek zawiera 1 komórkowe gruczoły śluzowe. Jest on gęsty i lepki co utrudnia wnikanie mikroorganizmów do tkanek, lepkośc warunkują wielocząsteczkowe glikoproteiny, lipidy, posiada substancje biologicznie czynne, lizozym, układ dopełniacza, białko C reaktywne, pektyny, immunoglobuliny, inhibitory proteaz, IgM.
U ryb zidentyfikowano C1-C9 składowe dopełniacza, ich droga aktywacji to droga alternatywna lub klasyczna, oprócz fagocytozy to najstarszy filogenetycznie mechanizm odpornościowy.
Fagocytoza-monocyty, makrofagi, neutrofile.I-faza 30min, 90% obcego materiału jest fagocytowana, szybka reakcja przyleganie, pochłanianie, zabijanie i trawienie. Dochodzi do wybuchu tlenowego. 3 pierwsze etapy przebiegają w niższych temperaturach a trawienie w temp wyższych.
Odpowiedź immunologiczna zależy od wieku i masy ciała
Wiek: 1 m-c życia ukł immun niedojrzały, 2m-c -mech odpornościowe i niski poziom przeciwciał ale nie ma pamięci immunologicznej, 3m-c pstrąg i karp-pełny rozwój układu i zalecane są wszelkie szczepionki.
Masa ciała: 0,25g-bardzo niska odporność, 0,5g-niska odp (3m-c zycia), 0,5g i więcej- odp wzrasta, 1-1,5g duża odp.
Musi mieć co najmniej 1g żeby szczepić 1g ryba-120 dni odp, 2g-180dni odp, 4g i więcej-300 dni odp.
I-linia obrony-bariera skórna-śluz, błony śluzowe, skóra, skrzela, p.pok, enzymy lityczne-lizozym, hitynaza(lizozym podst ukł odp najwięcej jest go w płynie jajnikowym w ikrze, są też aglutyniny podobne do lektyn), układ dopełniacza.
II-linia obrony-granulocyty i leukocyty, uczestniczy w odczynie zapalnym, komórki cytotoksyczne-śledziona, centra melanomakrofagowe, interferon.
III-linia obrony to odpowiedź typu komórkowego, pochodząca od limf B i T, IgM, limfokiny, pamięć immunologiczna.
Pstrąg-antybiotyki podajemy przez skórę, ryba nad wode i pryskamy nie dłużej niż 30 sek, albo w granulacie wraz z karmą
Karp-eksperymentalnie w iniekcji dootrzewnowej.
STRES
Stres manipulacyjny- wyw. przez człow. Podczas opłowu, transportu.
*I-początkowa faza=alarmowa, pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, pobudzenie kom chromochłonnych(rdzeń nadnerczy) i bazofilnych(kora nadnerczy) które leżą w okolicy nerki głowowej, k-ki ch-wydzielają efinefryny, norepinefryny, katecholoaminy d krwi a kom bazofile kortyzol.
* regulacja za pomocą ACTH- wzrost prod. ACTH prze przysadkę mózg. powod. stymulacje kom. międzynerkowych ( na ter. nerki głowowej, odp. kory nadnerczy ssaków)-prowadzi do wzrostu stęż. glikokortykoidów we krwi gł. Kortyzolu
*wpływ na wydz. feromonów przez ryby- wpływ na inne osobniki( wzrost reakcji stresowej)
WPŁYW KATECHOLAMIN:
-rozszerz. nacz. krwion. Skrzeli- leprze ukrwienie większej pow. Skrzeli
-skurcz śledziony- wzrost liczby erytrocytów we krwi, obecność niedojrzałych
-wzrost wydalania moczu ( u pstrągów po 3-4 h rośnie diureza)
-przyspieszenie wymiany gazów i jonów miedzy krwią a środowiskiem
- przyspieszony rozkład glikogenu w wątrobie i mm- wzrost stęż. GLU we krwi
- w pocz. okresie wzrost. Ilości neutrofili( zwiększenie zdoln. fagocytozy)
WPŁYW KORTYZOLU:
-negatywne r. dla ukł. odporn.
-rozpad limfocytów
-spadek limfocytów/leukocytów we krwi
-zmniejsz. masa śledziony(norma 1,2-1,4%m.c.), narządów limfatycznych
-zmniejszcznie grasicy i nerki
-uszkodzenie komórek układu immunologicznego jego struktura i funkcja
WPŁYW KORTYKOSTERONU
-spada liczba limfocytów, zmiany w bł kom leukocytów, leukopenia traktowana jest jako nasilenie stresu u ryb
Zmiany anatomopatologiczne podczas stresu_beztlenowa przemiana glikogenu w kw. Mlekowy którego poziom gdy jest duży w mięśniach i we krwi może dojśc do kwasicy i z tego powodu mogą być śnięcia., wzrasta pozom glukozy we krwi, wyczerpanie glikogenu, nsilone rozpady glikogenu, tłuszczu i białek
Silna reakcja stresu wpływa na odp swoistą i nieswoistą, na produkcję limfokin przez limf T, przeciwciał limf B.
Obniżenie stresu-podczas transportu stosować anestetyk, przy dużej hodowli się nie opłaca, stosować go w przypadku cennych ryb(tarlaki), przy zabiegach-iniekcja, Podawanie anestetyków
-do transp.-MSZZZ- sulfonian metanu 50-100mg/l wody, 15-20 min działa skutecznie, najczęściej stosowany nie wpływa na parapetry krwi. Benzokaina, Fenoksyetanol, gdy spada temp t obniżamy dawki.Propiscin-powszechnie stosowany w wylęgarniach.
Stres temp.( szok temp.)-szczeg. w okr. Zimowym temp wody spada <0*C( falowanie, brak pokrywy lodowej, płytki stan). Karpie- temp. Letalna 0-0,5*C,Karp najl. rośnie w temp. 19-28*C
Niska temp:
-poraż. ośr. odd.
-ustanie bicia serca
-spadek ruchu pokryw skrzelowych
-utrata koord. ruchow.
-przeziębienie
-zaburzenia równowagi elektrolitowej(=zatrucie), w skrzelach rośnie Na i K pwoduje napływ wody przez skrzela, woda dostaje się do mięśni a potem do krwi, tworzą się obrzeki, zwiększa się masa ciała, i śnięcia, Org ryby nie jest w stanie przeciwstawić się napływowi wody.
Można określić czas utrzymywania się stresora, zależy to od siły działania czynnika, po 10 dniach powrót do normy, nawet 28 dni!!
Odrózn. wpł. czynnikó śr. od zarazenia:
1)wielkośc snięć i ich charakter: znaczna ilość snięć w krotkim czasie(np.. 24h)-śr. toxyczne; śmierteln. pocz. niewielka, narasta z czasem ( 5-7 dni)- deficyt tlenu w wodzie, patogen o silnej wirulencji; śmiertelność na niewielk. poziomie przez dł. okres czasu “śnięcia kapiące”- pogorsz. war. środ., infekcja pasożytów zew, inf. bakt o niewielk. patogenności; przewlekłe śnięcia w niewielk. ilościach-stały napływ niewielk. ilości scieków.
WIRUSOLOGIA
Objawy
-wzrost śmiertelności-masowe śnięcia ryb
-objaw letargu, pływanie ryb oddzielnie od całego stada, ruchy szusowe/nerwowe
-utrata równowagi
-wybroczyny u nasady płetw oraz w okolicy odbytu
-wysadzenie gałek ocznych
-ścieńczenie skóry
-bladośc skrzeli
Zmiany sekcyjne-wybroczynowatość, płyn wysiękowy w jamach ciała
Pobieranie materiału do badań wirusologicznych
-wylęg żerujacy do 4 cm-całe ryby po odcieciu ogonów tak aby próba wynosiła 1cm3
-4-6cm-cała zawartośc jamy ciała i mózg, 1cm3 objętość próki
-ponad 6 cm-wysinki nerek, śledziony i mózgu, narządy oddzielnie, grupowo bądź…próbka 1cm3
-tarlaki-płyn jajnikowy, wycinki śledziony, nerek i mózgu
1cm3+4ml płynu transportowego(odżywczego) do jedynego w PL laboratorium w Puławach, temp nie może przekraczać 4oC, ryby z wody poniżej 14oC na wiosnę pobieramy.