Administracja - wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia określonych celów. (etymologia - administracja - służenie, czynność , podporządkowanie się rozkazom; synonim słowa „pomoc”, służba ale i przewodzenie zarządzanie.

• To co nie jest ustawodawstwem i sądownictwem - to negatywne określenie administracji

• Co to jest działalność państwa i na czym to administrowanie ma polegać; a jest ona bardzo różnorodna - określenie pozytywne

• Zadania, obszary i formy działania - ma zapewnić bezpieczeństwo i porządek publiczny; pobierać podatki, świadczyć pomoc społeczną, utrzymywać szkoły i wyższe uczelnie, wspomagać górników, budować drogi, zajmować się ubezpieczeniami społecznymi.

• Nie można jej zdefiniować - można ją opisać

Administracja publiczna - administracja sprawowana przez organy państwa i instytucje publiczno prawne - samorządy terytorialne; oraz samorządy zawodowe - Polski Związek Łowiectwa; Rada Adwokacka) Nie tylko państwo wykonuje administrację publiczną, samorząd terytorialny też.

Podmioty administracji swoją funkcję i powstanie opierają na woli państwowej

Aspekty ujęcia administracji publicznej

1. organizacyjne - podmiotowe - ogół podmiotów administracji wykonujących określone funkcje z zakresu administracji publicznej

2. materialne - przedmiotowe - taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne; inaczej zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.

3. formalne - cała działalność wykonywana przez podmioty administracji, bez względu na to, czy działalność administracyjne ma charakter administracyjny czy też nie.

Zasada podziału władz (wg Monteskiusza )

władza wykonawcza - wykonywanie ustaw ( mieści się w administracji

władza ustawodawcza - stanowienie norm o charakterze ogólnym

władza sądownicza - karanie i rozsądzanie sporów

Cechy administracji publicznej.

• Jest to zjawisko społeczne - współżycie społeczne ukierunkowane na realizację interesu publicznego

• Administrację cechuje aktywność, inicjatywa i działalność ukierunkowana na przyszłość.

• Wiele zadań, które muszą być zrealizowane przez administrację na podstawie ustaw ale i na podstawie i jej własnych decyzji; rozwija inicjatywę i wyobrażenie

• Musi realizować cele państwowe ale i własne

• Musi realizować sprawy jednostek i grup ludzkich

Władztwo administracyjne - prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracji publicznej dla zrealizowania ich jednostronnych zarządzeń.

Działania tych organów podlegają domniemaniu ważności. Administracja publiczna może działać przy pomocy środkom dostępnym osobom fizycznym - np. wykup ziemi pod budowę autostrady.

Działalność jednostek albo grup ludzkich uważana jest za działalność państwa tylko wówczas, gdy norma prawna nakazuje traktować ją jako działalność państwa. Może wymusić określone zachowanie.

Organy państwa mają władztwo mogąc korzystać z przymusu bezpośredniego albo pośredniego. Państwo może swego władztwa udzielać innym organom (np. samorządowi terytorialnemu) w określonym przez prawo zakresie. Rozstrzygnięcia innych podmiotów też korzystają z przymusu państwowego.

Postacie administracji publicznej.

• Z administracją władczą mamy do czynienia wówczas, gdy wydaje akty obowiązujące adresatów i w razie potrzeby może użyć przymusu dla realizacji aktów; może wydawać akty jednostronne - decyzje.

• Gdy administracja działa przy pomocy środków dostępnych osobom fizycznym, regulowanych prawem cywilnym, albo działań faktycznych - zawiera umowy cywilno-prawne (występuje wtedy gdy przepisy prawa na to pozwalają) mówimy o administracji niewładczej. O wyborze środków decyduje przepis prawa.

• Administracja świadcząca działa przy pomocy określonych środków. Jej celem jest zapewnienie jednostce określonych świadczeń; pomoc społeczna; subwencje i dotacje; urządzenia komunalne dla ludności; drogi, place, kąpieliska. Przyznanie stypendium

• Administracja władcza występuje wtedy, gdy ingeruje w sferę prawną obywatela, ogranicza wolność lub własność lub nakłada obowiązek na obywatela; nakazuje jakieś świadczenia. Może wymusić jakieś określone zachowanie (prawo drogowe, podatkowe, świadczenia rzeczowe

Działania te mogą się łączyć i przeplatać, np.: uzależnienie przyznania stypendium(a. świadcząca) od wyników egzaminu.

Działanie władcze i niewłaczne mogą się uzupełniać (ograniczenia budowlane w części zabytkowej miasta - na utrzymanie obiektów zabytkowych są środki finansowe) Stosowane są różne i dla różnych celów.

Funkcje administracji publicznej

1. Klasyczna administracja porządkowo - reglamentacyjna czyli władcza.

2. Administracja świadcząca

3. Administracja wykonująca - uprawnienia właścicielskie i zarządzające, np. decydowanie o wprowadzeniu przedsiębiorstwa lub banku na giełdę.

Ustrój administracji publicznej - Ustrój urządzeń społecznych spełniających funkcję administracji, prawnie unormowanych, także cały system administracji określonych przez prawo (za PRL była to tzw. aparat państwowy), czyli różne jednostki organizacyjne wykonujące funkcje administracji publicznej:

• Organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej)

• Zakłady publiczne

• Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

• Organizacje społeczne, *korporacje * agencje

• Agencje Przyczyny podziału na zróżnicowane jednostki organizacyjne

• Funkcjonalne - różne dziedziny administracji wymagają zróżnicowanych specjalnych kwalifikacji (służba zdrowia)

• Terytorialne - ze względu na podział terytorialny i wagę spraw występujących (w gminie, województwie, w całym kraju) - system energetyczny, drogi autostrady.

• Organizacyjne - inne powiązania wewnątrz samorządu, wewnątrz administracji rządowej i inne powiązanie pomiędzy nimi.

Koncentracja - punkt ciężkości administrowania spoczywa w rękach nielicznych organów centralnych, które decydują we wszystkich ważnych sprawach. Organy są silnie skrępowane i niesamodzielne; mogą wykonywać czynności przygotowawcze.

Dekoncentracja - punkt ciężkości administrowania spoczywa na organach terenowych. Następuje przekazanie właściwości do załatwienia spraw administracyjnych i decydowania. Organy centralne zachowują prawo udzielania wytycznych, poleceń, rozkazów. Nie przesądza o samodzielności organów terenowych, Może być powiązana z wyposażeniem organów niższych w samodzielność i niezależność (są one wtedy zdecentralizowane)

Centralizacja - cały system organów administracji jest tak zorganizowany, że podejmowanie decyzji należy wyłącznie do organów wyższych. Wiąże się z hierarchicznym podporządkowaniem organów niższych organom wyższych szczebli. Niższe podporządkowane są w układzie pionowym. Istnieje zależność służbowa i osobowa.

Zależność służbowa - nie ma prawnego ograniczenia sfery wydawania poleceń służbowych przez wyższy organ. Organ niższy nie posiada samodzielności i niezależności; zawsze może otrzymać polecenie z góry o sposobie załatwienia sprawy.

Zależność osobowa - do organu wyższego należy obsadzanie stanowisk w niższych szczeblach organizacyjnych, zwolnień, awansów, nagradzania

Zasada hierarchicznego podporządkowania - Występuje pomiędzy urzędnikami a ich przełożonymi.

Hierarchia - cechy charakterystyczne

• Poszczególni członkowie jednostki organizacyjnej mają określoną rangę

• Ranga związana jest z prawem wydawania zarządzeń, zakresem samodzielności, obowiązkiem wykonywania zarządzeń.

• Stosunek nadrzędności, prawo kontroli i uzyskiwania pełnej informacji.

• Podwójna zależność - służbowa i osobowa

Hierarchia - zalety

• Jednolitość działania do najniższego szczebla

• Łatwe ustalenie i wyegzekwowanie odpowiedzialności (przełożony)

• Eliminowanie sporów kompetencyjnych

• Jasny układ kompetencji w działaniach na zewnątrz wobec obywateli (jednolite decyzje)

Decentralizacja - organy niższego szczebla są samodzielne , nie ma hierarchicznego podporządkowania; organy niższego szczebla mają zagwarantowaną samodzielność.

Decentralizacja - zalety

• Zbliżenie podmiotu decydującego do załatwianej sprawy.

• Lepsza możliwość kierowania procesem decyzyjnym.

• Większa przejrzystość, lepsze poznanie słabości i źródeł słabości w działaniu organu

• Zwiększenie poczucia odpowiedzialności przez organ podejmujący decyzję.

• Zwiększenie możliwości wprowadzania nowych rozwiązań; pole do inwencji.

Kontrola oznacza prawo wyłącznie do sprawdzania działalności innych organów jednostek organizacyjnych:

• ocenianie

• porównywanie ze wzorcami

• formułowanie wniosków

• nie ma możliwości uchylenia decyzji - to nie nadzór

• rewizja, lustracja, wizytacja, inspekcje

• polega na zbadaniu stanu faktycznego ustaleniu jak być powinno oraz wyciągnięciu wniosków

• kontrolerzy badają i formułują swoją opinię; wytyka niewłaściwości działania

Nadzór oznacza kontrole wraz z możliwością podjęcia prawem przewidzianych decyzji - nie tylko bada, ale w przypadkach wadliwości działania może uchylać decyzje.

• kontrola + coś jeszcze (prawo decyzji, wydawania poleceń i wiążących dyrektyw)

• zmienianie lub uchylanie złych decyzji

Rodzaje kontroli

1) Podział ze względem na czas przeprowadzenia

• kontrola wstępna - polega na badaniu samych zamierzeń podjęcia określonego działania (np. czy wniosek do UE o dofinansowanie spełnia określone warunki) dla uniknięcia błędu lub nadużyć w przyszłości

• kontrola faktyczna - dokonywana w trakcie wykonywania działań na bieżąco; sprawują ją organy nadrzędne; w polskim prawie różne organy łącznie z prokuratorem.

• Kontrola następcza (kontrola następna) - najczęściej spotykana, następuje po dokonaniu określonych działań, kontrola rzeczy dokonanych; organ kontrolujący może ocenić działalność organu kontrolowanego - opierając się na faktach i formułując określone wnioski - może zapobiec wadliwym działaniom w przyszłości

2) Podział ze wzgl. na organ przeprowadzający

• Kontrola wewnętrzna - organ kontrolujący i kontrolowany wchodzą w skład tej samej jednostki organizacyjnej (główny księgowy kontroluje kasjera; dyrektor wydziału kontroluje urzędników)

• Kontrola zewnętrzna - organ kontrolujący jest z jednostki zewnętrznej w stosunku do organu kontrolowanego (np. kontrola z ministerstwa)

* należą do nich NIK, RIO, Rzecznik Praw Obywatelskich, GIODO (Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych), kontrola sądowa?

* Organ zewnętrzny to organ będący poza systemem administracji i jest od niej niezależny

3) Kontrola parlamentarna - w komisjach kontrolowana jest administracja.

Środki nadzoru możemy podzielić na:

1 środki nadzoru represyjnego - stosowane w wypadkach naruszenia prawa:

1. żądanie informacji o wszystkich sprawach poddanych nadzorowi

2. uchylenie aktu prawnego naruszającego prawo, lub też żądanie uchylenia takiego aktu przez organ, który ten akt wydał.

3. Zarządzenie - przez organ nadzoru, aby organ nadzorowany wykonał ciążący na nim obowiązek w wyznaczonym terminie

4. Zarządzenie zastępcze - jeśli nadzorowany nie wykonuje swoich obowiązków, lub nie wykonuje zarządzenia organu nadzorczego wówczas organ nadzoru może sam wydać zarządzenie zastępcze - w tym przypadku obciąży kosztami tego, który powinien tego dokonać

5. Ustanowienie organu komisarycznego - stosuje się w wypadku rozwiązania albo zawieszenia organu w czynnościach. Organ działa w miejsce i na koszt organu prawem ustanowionego (np. zarząd gminy w razie systematycznego łamania prawa może być zastąpiony zarządem komisarycznym)

2 środki nadzoru prewencyjnego

1. Uzgadnianie aktu organu nadzorowanego z organem nadzoru (np. projekt statutu gminy liczącej ponad 300 tyś. mieszkańców - uzgadniany jest z Prezesem Rady Ministrów;

2. Zatwierdzanie aktu prawnego organu nadzorowanego - np. statut urzędu wojewódzkiego wymaga zatwierdzenia przez premiera.

3. Ustalanie budżetu jednostki nadzorowanej przez organ nadzoru - jeśli budżet nie zostanie w terminie uchwalony (do 31 marca) wówczas Regionalna Izba Obrachunkowa robi to za tę jednostkę

NIK - organ kolegialny (14 osób) 7 funkcjonariuszy i 7 pracowników szkół wyższych. Przeprowadza kontrolę w różnym zakresie zależnie od podmiotu:

• administracja rządowa - legalność, gospodarność, rzetelność, celowość

• administracja samorządowa - legalność, gospodarność, rzetelność

• prywatne jednostki organizacyjne (wykorzystujące majątek lub środki finansowe państwowe lub komunalne, lub w zakresie realizacji zobowiązań finansowych wobec państwa) - pod względem legalności i gospodarności

W przypadku stwierdzenia nieścisłości NIK może:

• postulaty zmian

• przekazanie informacji do góry o wadliwości działania

• skierować sprawę do prokuratury

Podmioty administracji

Państwo jest pierwotnym podmiotem administracji

Państwo realizuje należące do siebie zadania administracyjne w części przez organ własny, albo przez mniej lub bardziej samodzielne organy administracji Jeśli te organy są usamodzielnione nie tylko organizacyjnie, ale także prawnie, wówczas mamy do czynienia z osobami prawnymi prawa publicznego. Należą do nich:

• Korporacje

• Zakłady

• Fundacje

Te podmioty działają na własną odpowiedzialność, ale zawsze są związane z państwem - zarówno swoje istnienie jak i zadania wywodzą od państwa.

W swojej działalności związane są ustawami (prawem przez państwo stanowionym) i podlegają państwowemu nadzorowi.

Organy administracji publicznej.

Organ administracji rządowej

1. stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji rządowej

2. działa w imieniu i na rachunek państwa

3. uprawniony jest do korzystania ze środków władczych

4. działa w zakresie przyznanych mu kompetencji

Organ administracji samorządowej

1. nie jest częścią aparatu administracji rządowej

2. działa na rachunek i w imieniu jednostek samorządowych

3. ma uprawnienia władcze

4. ma własny zakres zadań

Wyodrębnienie organizacyjne - organ posiada określoną przez prawo formę organizacyjną, która czyni z niego pewną organizacyjną jedność. Trzeba odróżnić organ jednostki od jego wewnętrznych składników; np. organem gminy jest Rada Gminy jako określony skład nadzorczy - nie są organem poszczególni radni; organem administracji rządowej jest minister kierujący określonym działem administracji rządowej - ale nie jest nim np. sekretarz stanu czy też wiceminister. W skład Rady Ministrów wchodzą tylko ministrowie. Osoba kierująca organem jednoosobowym może wchodzić w skład innego organu kolegialnego (np. minister jako organ jednoosobowy jednocześnie wchodzi w skład RM)

Organy administracji publicznej mają uprawnienia do stosowania działań władczych - wyróżnia wśród innych osób prawnych.

Na zewnątrz - korzystanie ze środków władczych przejawia się w uprawnieniu do stanowienia aktów prawnych, a także do stosowania środków przymusu państwowego - w celu doprowadzenia do wykonania tych aktów prawnych.

Każdy organ musi mieć określony zakres kompetencji, własny zakres działania (kompetencji) określają go przepisy prawa:

• - dla ministra - określa ustawa

• - dla ministra bez teki - określa premier w rozporządzeniu

• - sekretarze; wiceministrowie - nie regulują tego odrębne przepisy.

Ministerstwo - to zespół pracowników państwowych kierowanych przez ministra i powoływanych do pomocy ministrowi w wykonywaniu jego zadań.

Urzędy centralne - są wyodrębnione organizacyjnie z ministerstwa i posiadają określone przez prawo własne kompetencje. Minister wykonuje jedynie ogólny nadzór nad działalnością tych organów - nie kieruje nimi bezpośredni

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---