Lem Stanisław Szpital przemienienia
Stanisław Lem
Z Wikipedii
Stanisław Lem (ur. 12 września 1921 we Lwowie, zm. 27 marca 2006 w Krakowie) - polski pisarz, filozof, futurolog, eseista i satyryk.
Jest najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem[1], a w pewnym okresie był najbardziej poczytnym nieanglojęzycznym pisarzem s-f [2]. Jego książki zostały przetłumaczone na 41 języków i osiągnęły łączny nakład ponad 30 milionów egzemplarzy[3]. Wpływ Lema na światową literaturę s-f krytycy przyrównują do oddziaływania takich jej klasyków, jak H. G. Wells czy Olaf Stapledon[4].
Główna część jego dorobku pisarskiego obejmuje dzieła z dziedziny filozofii i futurologii, poświęcone w szczególności rozważaniom na temat technologii, natury inteligencji, trudnościom w przekazywaniu informacji i we wzajemnym zrozumieniu się istot inteligentnych, ograniczeniom gatunku ludzkiego oraz miejscu człowieka we Wszechświecie. Spora część tych rozważań jest zawarta w treści jego książek naukowo-fantastycznych, co czyni je trudniejszymi w odbiorze. Jednocześnie innym czytelnikom taki sposób przekazania myśli filozoficznych ułatwia ich zrozumienie, m.in. przez pominięcie problemów dyskursu akademickiego. Z tego powodu w świecie literatury Lem bywał niedoceniany jako filozof i jest kojarzony głównie jako autor z dziedziny fantastyki naukowej.
Jego pierwszą napisaną powieścią był Szpital przemienienia, którą zaczął pisać w 1948 roku, jednakże doczekała się ona wydania dopiero w 1955. Wynikało to z zablokowania tej pozycji przez cenzurę, a sama powieść mogła się ukazać dopiero po dopisaniu do Szpitala... dwóch kolejnych części zgodnych z ówczesną linią polityczną (dotyczy to przede wszystkim ostatniej sceny, w której bohater podpisuje deklarację partyjną).
Życiorys]
Rodzice Stanisława Lema, Sabina Woller i Samuel Lem (lub Lehm), zaręczyli się jeszcze przed I wojną światową, jednak ślub odbył się po niej, gdyż Samuel Lem, lwowski lekarz, został powołany do służby w armii austro-węgierskiej. Podczas wojny trafił do niewoli rosyjskiej, był więziony w twierdzy Przemyśl, a następnie w obozie jenieckim w środkowej Azji. Po powrocie do Lwowa został asystentem na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza i w kolejnych latach został cenionym laryngologiem. W swojej młodości publikował także wiersze i prozę w lwowskiej prasie[5].
Stanisław Lem był jedynakiem. Urodził się 12 września 1921 roku w rodzinnym mieszkaniu przy ulicy Brajerowskiej 4. Jego ciotecznym bratem był Marian Hemar (matka Hemara to siostra ojca Lema)[6]. Istnieją także opinie, że Lem był kuzynem lwowskiego matematyka Stanisława Ulama, członka projektu Manhattan, jednak sam Lem nazywa go wyłącznie "znajomym" [7]. Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, w zamożnym otoczeniu rodzinnego domu. Mając rodziców z korzeniami żydowskimi został wychowany jako katolik, a ze względów moralnych deklarował, że jest ateistą[8], choć według innych źródeł jego światopogląd postrzegany był jako agnostycyzm[9][10].
Był uczniem II Gimnazjum im. Karola Szajnochy. Po wybuchu II wojny światowej, w okupowanym przez wojska radzieckie Lwowie, próbował dostać się na Politechnikę Lwowską. Jednak mimo zdanego egzaminu nie został przyjęty na studia ze względu na powiązania ze średnią burżuazją. Dzięki znajomościom ojca udało mu się rozpocząć studia medyczne na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym (przemianowanym wówczas na Instytut Medyczny).
Naukę przerwała inwazja Niemiec na Związek Radziecki. Podczas tej okupacji, wykorzystując fałszywe dokumenty (dzięki którym jego rodzina uniknęła osadzenia w getcie), Lem pracował jako mechanik samochodowy i spawacz w garażach niemieckiej firmy Rohstofferfassung, która zajmowała się odzyskiem metali. Współpracował z ruchem oporu, przekazując mu wykradzioną ze składów niemieckich amunicję. W 1944, po ponownym wkroczeniu do Lwowa Armii Czerwonej kontynuował studia. W 1946 wraz z całą rodziną wyjechał do Krakowa (w przeciwnym wypadku musiałby przyjąć obywatelstwo radzieckie). W Krakowie podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów nie przystąpił do egzaminu końcowego (planowanego na rok 1948), aby uniknąć służby jako lekarz wojskowy i otrzymał jedynie dyplom ukończenia studiów.
W latach 1947-1950 pracował jako młodszy asystent w Konwersatorium Naukoznawczym prowadzonym przez doktora Mieczysława Choynowskiego. W 1953 ożenił się z Barbarą Leśniak, zaś w 1968 urodził się jego syn - Tomasz.
Lem w tym okresie był współpracownikiem Polskiego Porozumienia Niepodległościowego.
W roku 1982, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, Lem opuścił kraj i przeniósł się najpierw do Berlina Zachodniego, gdzie był stypendystą Wissenschaftskolleg zu Berlin, a w 1983 do Wiednia[11]. Powrócił do kraju w roku 1988 i zamieszkał na Klinach Borkowskich, części Krakowa (w domu przy ul. Narwik 21).
Śmierć
Stanisław Lem był chory na serce. Zmarł 27 marca 2006 roku w szpitalu klinicznym Collegium Medicum UJ w Krakowie, mając 84 lata.
Szpital Przemienienia
Z Wikipedii
Szpital Przemienienia |
|
Autor |
|
Kraj wydania |
|
Data pierwszego wydania |
|
Wydawnictwo Literackie (1955) |
|
Typ utworu |
|
Szpital Przemienienia - pierwsza część trylogii Stanisława Lema Czas nieutracony. Ukończona we wrześniu 1948r., ale wydana po raz pierwszy dopiero w 1955 r. razem z pozostałymi tomami. Autor początkowo nie zamierzał pisać następnych dwóch tomów (do napisania ich zmusiła go cenzura), więc Szpital Przemienienia, jako napisany dużo wcześniej, charakteryzuje się innym stylem.
„ |
Kiedy się ma dwadzieścia lat i pogodne usposobienie, to wiele można wytrzymać. Tłumaczono mi, że tu trzeba przerobić, tam dodać, tam ująć itd. Wciąż stwarzano mi nadzieję, tak że ciągle ją na nowo pisałem, wciąż zmieniałem. Muszę powiedzieć, że choć mam tę ciężką właściwość pisania wielowariantowego, jednak nikt mnie nie doprowadził do takiego stanu, jak ci różni panowie i panie w tym czasie. |
” |
Jest to jedyny tom tej trylogii, który Lem pozwalał w późniejszym okresie wznawiać, jako samodzielny tytuł z pierwszym wydaniem (także pozbawionym pewnych ingerencji cenzorskich) w 1975.
Książka opowiada o młodym lekarzu, Stefanie Trzynieckim, który po studiach znajduje pracę w szpitalu psychiatrycznym. Akcja dzieje się podczas II wojny światowej, okupacji hitlerowskiej. Jest ona rodzajem traktatu filozoficzno-moralnego, perypetie bohaterów łączą się w niej z dyskusją na tematy filozoficzne.
W [[1978]] roku powstał na podstawie powieści polski film pod [[Szpital Przemienienia (film)|tym samym tytułem]]. Reżyserem był [[Edward Żebrowski (reżyser)|Edward Żebrowski]].
Początek okupacji. Zamknięty świat szpitala dla psychicznie chorych. Doktor Kauters ceni tylko metody chirurgiczne, dr Rygier jest wyznawcą silnej władzy, dr Marglewski uważa chorobę psychiczną za rodzaj nawiedzenia, dr Nosilewska uciekła z Austrii po zajęciu jej przez hitlerowców. Literat Sekułowski szuka w szpitalu schronienia. Młody, nowo przybyły lekarz Stefan nie chce być biernym widzem zastanej sytuacji i zdarzeń...
2