Ulgi dla opiekunów osób niepełnosprawnych

Poza ulgami, z których korzystają osoby niepełnosprawne, istnieją też pewne ulgi dla ich opiekunów. Są to ulgi:

• komunikacyjne: w przejazdach PKP i PKS oraz w komunikacji miejskiej,

• podatkowe,

• telekomunikacyjne,

• przy zakupie biletów do muzeum.

Definicja opiekuna osoby niepełnosprawnej

Nie ma jednej definicji opiekuna osoby niepełnosprawnej. Na przykład, żeby skorzystać z rabatu przy korzystaniu z usług Telekomunikacji Polskiej S.A trzeba mieć status opiekuna prawnego, ale już opiekunem osoby dorosłej niepełnosprawnej w stopniu znacznym, przy korzystaniu z ulg w komunikacji miejskiej w Warszawie, jest po prostu osoba przez niepełnosprawnego jako opiekun wskazana.

Ulgi w przejazdach PKP i PKS

1.
Opiekun towarzyszący w podróży osobie o znacznym stopniu niepełnosprawności¹ lub przewodnik osoby niewidomej, ma prawo do 95% ulgi w pociągach PKP i autobusach PKS (art. 2 ust.3 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego). Opiekun musi być osobą pełnoletnią. Przewodnikiem osoby niewidomej może być osoba, która ukończyła 13 lat, albo pies - przewodnik, wtedy również za psa ponosimy ulgową opłatę (art. 1a ust.4 p.3 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Uwaga:

Prawo do ulgi 95% w pociągach PKP i autobusach PKS dotyczy tylko jednej osoby (art. 1a ust.4 pkt2 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Dokumentem poświadczającym uprawnienie do korzystania z ulgi 95% - przy przejazdach PKP i PKS, na podstawie biletów jednorazowych, jest dla opiekuna lub przewodnika towarzyszącego w podróży osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji - jeden z dokumentów potwierdzający niepełnosprawność osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji (szczegółową listę tych dokumentów zawiera §7 ust.1 Rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

2.
Rodzic lub opiekun dziecka i młodzieży niepełnosprawnej ma prawo do 78% ulgi w pociągach PKP i autobusach PKS (art.2 ust.5 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Ulga ta dotyczy tylko jednego rodzica lub opiekuna (art.2 ust.5 pkt2 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Uwaga:

Młodzież to osoby niepełnosprawne do ukończenia 24 roku życia, a niepełnosprawni studenci do ukończenia 26 roku życia (art. 1a ust.4 p.2 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Trasa

Ulga (78%) przysługuje tylko i wyłącznie, jeśli przemieszczamy się na trasie z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do i z powrotem:

• przedszkola,

• szkoły,

• szkoły wyższej,

• placówki opiekuńczo-wychowawczej,

• placówki oświatowo-wychowawczej,

• specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego,

• specjalnego ośrodka wychowawczego,

• ośrodka umożliwiającego dzieciom i młodzieży spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,

• ośrodka rehabilitacyjno-wychowawczego,

• domu pomocy społecznej,

• ośrodka wsparcia,

• zakładu opieki zdrowotnej,

• poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej,

• turnus rehabilitacyjny (art.2 ust.5 p.2 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Dokumenty

Dokumentami poświadczającymi uprawnienie jednego z rodziców lub opiekuna dzieci i młodzieży niepełnosprawnych do skorzystania z ulgi (78%) podczas przejazdu środkami PKP lub PKS na podstawie biletu jednorazowego, są następujące dokumenty dziecka, jeżeli przejazd odbywany jest wraz z dzieckiem:

1. dla dzieci i młodzieży korzystających z przedszkola lub uczących się w szkole, studiujących, uczęszczających do innych ośrodków czy placówek o charakterze oświatowym:

1. legitymacja przedszkolna dla dziecka niepełnosprawnego,

2. legitymacja szkolna dla uczniów niepełnosprawnych,

3. legitymacja studencka;

2. dla pozostałych dzieci i młodzieży: legitymacja osoby niepełnosprawnej lub orzeczenie o niepełnosprawności (§5 i §4 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Uwaga:

Przy przejazdach w obie strony, czyli „do” i „z” jednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy społecznej bądź organizujących turnusy rehabilitacyjne, wraz z jednym z w/w dokumentów, wymagane jest zaświadczenie (zawiadomienie, skierowanie) określające:

• termin i miejsce badania, leczenia, konsultacji, zajęć rehabilitacyjnych, zajęć terapeutycznych albo pobytu w ośrodku wsparcia, domu pomocy społecznej lub na turnusie rehabilitacyjnym;

• potwierdzenie stawienia się na badania, konsultacje, zajęcia rehabilitacyjne, zajęcia terapeutyczne.

• jeżeli przejazd odbywany jest po dziecko lub po jego odwiezieniu:

zaświadczenie wydane przez przedszkole, szkołę, szkołę wyższą, ośrodek lub placówkę o charakterze oświatowym albo placówkę opiekuńczo-wychowawczą, albo zaświadczenie, o którym mowa wyżej, czyli zaświadczenie określające termin i miejsce badania, leczenia, konsultacji, zajęć rehabilitacyjnych, zajęć terapeutycznych albo pobytu w ośrodku wsparcia, domu pomocy społecznej lub na turnusie rehabilitacyjnym lub potwierdzenie stawienia się na badania, konsultacje, zajęcia rehabilitacyjne, zajęcia terapeutyczne (§4 ust.2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Ulgi telekomunikacyjne

Ulga telekomunikacyjna nie wynika z przepisów prawa, a jedyne z oferty TP S.A.
I tak Telekomunikacja Polska posiada w swojej ofercie ulgę dla osób, które mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale wyłącznie w związku z uszkodzeniem wzroku lub znacznym bądź umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w przypadku uszkodzenia słuchu lub mowy. Takie osoby mogą korzystać z 50% przy opłacaniu abonamentu. O szczegóły dotyczące przyznawania ulgi należy dowiadywać się bezpośrednio u operatora.

Ulgowe bilety do muzeów

Opiekunowie towarzyszący osobie niepełnosprawnej mogą kupować ulgowe bilety do muzeów państwowych (§1p.2 Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia grup osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych, oraz rodzajów dokumentów potwierdzających ich uprawnienia).

Wysokość ulgi dla każdego muzeum ustala jego dyrektor.

Ulgi podatkowe

Jeżeli osoba niepełnosprawna jest na utrzymaniu opiekuna, to opiekun może odliczyć od podstawy opodatkowania wydatki na cele rehabilitacyjne i związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, pod warunkiem że:

• rachunki są wystawione na opiekuna,

• dochód osoby niepełnosprawnej nie przekroczył 9120zł (brutto),

• osoba niepełnosprawna jest współmałżonkiem, dzieckiem własnym, przysposobionym lub przyjętym na wychowanie, pasierbem, rodzicem, rodzicem współmałżonka, rodzeństwem, ojczymem, macochą, zięciem, synową opiekuna,

• osoba, której dotyczy dany wydatek ma orzeczenie o niepełnosprawności lub decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną (art. 26 ust. 1 p. 6 oraz ust. 7a - 7e Ustawy o podatku od osób fizycznych).

Do wydatków na cele rehabilitacyjne i związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, zalicza się między innymi wydatki poniesione przez osobę niepełnosprawną na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań,

• przystosowanie samochodu,

• zakup i naprawę sprzętu,

• zakup wydawnictw i materiałów szkoleniowych,

• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,

• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne itp².

Uwaga:

Wydatki na cele rehabilitacyjne nie mogą być odliczone od dochodu, jeśli zostały sfinansowane (lub dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku, gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowanie) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie (art.26 ust. 7b Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Jeśli opiekun jest również osobą sprawującą bezpośrednią opiekę nad osobą niepełnosprawną, przysługują mu też inne uprawnienia:

Składki na ubezpieczenie emerytalno - rentowe

Składka jest opłacana za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem (dotyczy to również teściów) lub rodzeństwem.

Składka jest opłacana od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie tj.351zł, pod warunkiem jednak, że dochód na osobę w tej rodzinie nie przekracza 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty. Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania opieki pozostają na bezpłatnym urlopie.

Aby taka składka była opłacana należy w Ośrodku Pomocy Społecznej złożyć wniosek w tej sprawie.

Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad tymi osobami musi być potwierdzona przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest opłacana wyłącznie przez okres sprawowania opieki. Składka jest opłacana przez gminę (art.17 ust.1 pkt 9 Ustawy o pomocy społecznej).

Składka nie będzie opłacana za osobę, która w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia:

1. ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego, przy czym okresy nieskładkowe ustala się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych) wynoszącego co najmniej 10 lat;

2. posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn (art. 42 ustawy o pomocy społecznej).

Podstawy prawne:

1. Ustawa o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dziennik Ustaw z roku 2002, numer 175, pozycja 1440, z późn.zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dziennik Ustaw z roku 2002, numer 179, pozycja 1495, z późn.zm.).

3. Ustawa o pomocy społecznej (Dziennik Ustaw z roku 2009, numer 175, pozycja 1362 tj) Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie określenia grup osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych, oraz rodzajów dokumentów potwierdzających ich uprawnienia (Dziennik Ustaw z roku 2008, numer 160, pozycja 994).

4. Ustawa Prawo o ruchu drogowym (Dziennik Ustaw z roku 2005, numer 108, pozycja 908, z późn.zm.).

5. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dziennik Ustaw z roku 2000, numer 14, pozycja 176 z póxn.zm.).

¹ Na potrzeby tego opracowania będzie używane sformułowanie „znaczny stopień niepełnosprawności” (zgodnie z nazewnictwem stosowanym przy orzekaniu o niepełnosprawności), należy przez to rozumieć także niezdolność do samodzielnej egzystencji i dawną II grupę inwalidzką”. Szczegółowe informacje na temat orzecznictwa patrz: „System orzecznictwa”
² Szczegółowy wykaz wydatków na cele rehabilitacyjne i związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych zawiera art. 26ust.7a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

---