Wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością 1. Wsparcie społeczne i jego rodzaje Wielu badaczy definiuje wsparcie społeczne jako powszechnie oczekiwaną pomoc dostępną dla jednostki lub grupy w sytuacjach trudnych, stresowych, przełomowych, a których, sami nie są w stanie przezwyciężyć. Ten szczególny sposób i rodzaj pomocy ma służyć mobilizacji sił po to, by móc radzić sobie ze swoimi problemami. W zależności od okoliczności i przeżywanych trudności potrzebujemy różnego rodzaju wsparcia. Najczęściej wyróżniane są następujące rodzaje i formy wsparcia: - informacyjne, czyli udzielanie rad, porad prawnych i medycznych, informacji pomocnych w rozwiązywaniu życiowych problemów jednostki, jak również wzbogacanie wiedzy samego niepełnosprawnego oraz jego rodziny na temat niepełnosprawności, o możliwościach leczenia i rehabilitacji, o sposobach dalszego życia z niepełnosprawnością, o instytucjach w których można uzyskać pomoc, o istniejących grupach samopomocy; - emocjonalne, polegające na okazywaniu zrozumienia, współczucia, podtrzymywania na duchu w chwilach kryzysu emocjonalnego i dawaniu komunikatów werbalnych i niewerbalnych typu: "jesteś przez nas kochany", "nie poddawaj się". Fakt towarzyszenia, "bycia razem", troskliwość i gotowość niesienia pomocy, powinny istnieć przez cały okres zmagania się z utraconą sprawnością, a nie tylko na wczesnym etapie, tuż po uzyskaniu informacji o zaistniałej niepełnosprawności; - materialne, polega na dostarczaniu środków materialnych, różnego rodzaju darów etc., ułatwiających egzystencję osoby z ograniczoną sprawnością. Wsparcie to uzupełnia przede wszystkim deficyt finansowy i braki materialne, stwarzając tym samym warunki, poprzez ograniczanie trosk codziennego życia, do podejmowania aktywności i rozwoju osoby niepełnosprawnej; - instrumentalne, zwane także wsparciem przez świadczenie usług, polega na udzielaniu pomocy przy wykonywaniu dodatkowych czynności codziennych, prac domowych oraz czynności poza domem. Może stanowić swoistą, poprzez zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa, dodatkową stymulację rozwoju i aktywności osoby niepełnosprawnej. Pomoc udzielana jest w formie bezpłatnych lub odpłatnych usług umożliwiających w miarę normalne funkcjonowanie; - wartościujące, polegające na okazywaniu uczuć uznania, akceptacji, potwierdzaniu znaczenia i wartości partnera dla życia społecznego. Przejawiać się ono może w dawanie jednostce komunikatów typu: "jesteś dla nas bardzo ważny", "jesteś dla nas kimś znaczącym", "bez ciebie nie dalibyśmy rady". 2. Zapotrzebowanie na wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością Niepełnosprawność rozpoznawana jest przez otoczenie społeczne jako stan niepożądany. Dlatego też społeczeństwo nie zawsze skłonne jest pomagać osobom niepełnosprawnym, gdyż często nieświadomie wywołują one u innych ludzi niepokój, budzą skojarzenia, że mógłby ich spotkać podobny los. Ograniczenia sprawności, dysfunkcje i defekty postrzegane są jako odchylenia od normy, sam kontakt z osobami chorymi i cierpiącymi może powodować często uczucie zakłopotania i bezradności, gdyż zwykle niewiele można zrobić lub powiedzieć. Udzielanie wsparcia osobom o ograniczonej sprawności polega na stosowaniu takich form pomocy, które wykorzystywałyby niezaburzone funkcje i sprawności do wykazania największych możliwości samodzielnego i twórczego życia. Największe jest zapotrzebowanie na wsparcie emocjonalne, szczególnie w początkowym okresie, tuż po pojawieniu się choroby i utracie sprawności. Na tym właśnie etapie człowiek ma największe trudności przystosowawcze, dosyć szybko traci kontakt z drugim i trzecim kręgiem społecznym, a największym środowiskiem wspierającym staje się rodzina, co zresztą ma decydujący wpływ na powodzenie leczenia i rehabilitacji, nawet w przypadku osób z najcięższym przebiegiem choroby, czy najcięższymi rodzajami niepełnosprawności. W drugiej kolejności odczuwana jest potrzeba wsparcia instrumentalnego. Profesjonalna pomoc lekarska lub pielęgniarska pełni wobec niepełnosprawnych funkcję informacyjną. Często jednak ogranicza się ona do udzielania wskazówek dotyczących diety, prawidłowego wypoczynku i stosowania odpowiednich ćwiczeń. Dlatego też osoby niepełnosprawne uciekają się do grup samopomocy, skąd czerpią informacje i gdzie pomagają innym osobom o podobnych problemach. Przykładem jest tu wsparcie informacyjne udzielane na spotkaniach inicjowanych m.in. przez różnego rodzaju organizacje i stowarzyszenia zrzeszające osoby z tą samą chorobą lub o podobnym charakterze niepełnosprawności. Problematykę wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych analizuje się zazwyczaj z punktu widzenia instytucji, czy też organizacji, grup specjalnie w tym celu powołanych. Większość działań pomocowych, leżących w gestii agend rządowych przejętych została przez agendy samorządowe oraz lokalne organizacje pozarządowe. Coraz częściej jednak odchodzi się od takich form, większe bowiem znaczenie przypisuje się naturalnym układom międzyludzkim. Jednostka staje się konkretną osobą z konkretnymi potrzebami, a nie anonimowym pacjentem, domagającym się pomocy. 3. Instytucjonalne systemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych 3.1. Prawne rozwiązania wspierające osoby z niepełnosprawnością Ponieważ każda choroba czy niepełnosprawność stwarza potrzebę opieki i wsparcia ze strony instytucji medycznych oraz organizacji społecznych, a także z uwagi na dość skomplikowany problem mechanizmów wspierania, zaistniała konieczność pewnego zagwarantowania i ułatwienia osobom niepełnosprawnym dostępu do różnych form pomocy. Proces dostosowania polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej, idący w kierunku jego zmiany i praktyk stosowania, przyczynił się do szerszego zainteresowania wspólnotowymi regulacjami problemów społecznych, zabezpieczenia społecznego osób niepełnosprawnych, tak w odniesieniu do ogólnej orientacji w podstawach prawnych, jak i zasadach i kierunkach rozwiązywania problemów życiowych tych osób. 3.2. Świadczenia i usługi pomocowe dla osób z niepełnosprawnością Zadecydowały o tym przede wszystkim przesłanki ekonomiczne - analogicznie do rozwoju rehabilitacji. Okazało się bowiem, że brakuje dostatecznych środków na budowanie i utrzymywanie domów opieki oraz, iż instytucje biurokratyczne nie są najlepszym miejscem zaspokajania indywidualnych potrzeb. Zaczęto również uwzględniać znaczenie wsparcia społecznego, jako czynnika sprzyjającego w procesie leczenia, chroniącego przed nawrotami choroby, zmniejszającego jej niekorzystne skutki oraz wzmacniającego skuteczność rehabilitacji. Jeżeli pacjenci wierzą w wysokie kompetencje i możliwości, a także życzliwość i bezinteresowność profesjonalistów, wówczas taka wiara daje poczucie bezpieczeństwa, jest niezwykle ważnym składnikiem wsparcia społecznego. Służba zdrowia, w tym poradnie, przychodnie, pielęgniarki środowiskowe są również źródłem wsparcia, z racji wyposażania pacjentów w wiedzę i umiejętności niezbędne do funkcjonowania w środowisku pozaszpitalnym. Z pomocą osobom przewlekle chorym i niepełnosprawnym przychodzą również instytucje pomocy społecznej. Tego typu świadczenia i usługi, tudzież inne, realizowane są przez placówki pomocy społecznej oraz przez wyspecjalizowanych pracowników socjalnych. 3.3. Formy pomocy społecznej osobom z niepełnosprawnością Typowym przykładem zinstytucjonalizowanej formy wsparcia są domy pomocy społecznej. Przejmują one funkcje opiekuńcze nad osobami wspieranymi, nad którymi rodziny takiej opieki spełniać nie mogą, nie potrafią lub nie chcą. Dom pomocy społecznej jest typową instytucją gdzie występuje silna koncentracja wysiłków, energii środków finansowych ukierunkowanych głównie na zaspokajanie potrzeb biologicznych. Pomija się natomiast często wiele potrzeb związanych ze społecznym i psychicznym funkcjonowaniem mieszkańców. Nierzadko jest to źródłem patologii, oderwania do rzeczywistości, izolacji, brakiem samodzielności i uzależnienia od innych. Natomiast zatłoczenie i brak prywatności prowadzą do konfliktów i poczucia osamotnienia oraz braku poczucia bezpieczeństwa mieszkańców. Należy tu również zwrócić uwagę na tzw. interwencję środowiskową, coraz bardziej rozpowszechnianą formę pomocy, mającą miejsce w środowisku osoby chorej. Przystępując bowiem do interwencji w środowisku chorego profesjonaliści mają do zrealizowania konkretne cele. Są nimi np.: sprawdzanie sprzętu rehabilitacyjnego, organizowanie grup samopomocy, kwalifikacja na turnusy rehabilitacyjne etc. Spektrum działań interwencyjnych o charakterze wsparcia jest bardzo szerokie, przy stale wzrastającym zapotrzebowaniu. W wielu krajach odchodzi się jednak od opieki instytucjonalnej, jako tej która w niewielkim stopniu gwarantuje zachowanie podmiotowości jednostki, jak też poprzez instytucjonalny charakter zaspokajania potrzeb, uniformizację, standaryzację, uproszczenie oraz ujednolicenie i kolektywizm hamuje integrację wspieranych. 4. Pozainstytucjonalne systemy wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych 4.1. Rodzina Rodzina od "zawsze" stanowiła podstawowy system opiekuńczy, zapewniając opiekę swym bliskim i poczuwając się do odpowiedzialności za nich. Dziecko niepełnosprawne w rodzinie Szczególnie ważnym problemem, przed którym staje rodzina jest fakt zaistnienia choroby, niepełnosprawności u jednego z jej członków. Musi bowiem dojść do reorganizacji rodziny w związku ze zmianą funkcjonowania osoby chorej, niepełnosprawnej. Często bywa, iż pełnosprawni członkowie rodzin rezygnują z rzeczy mniej ważnych, z dodatkowych zajęć na korzyść zachowania najbardziej istotnych wartości. Zdają oni sobie sprawę z tego, że dla osoby chorej lub niepełnosprawnej możliwość przebywania w swym naturalnym otoczeniu, w znajomym sobie środowisku domowym jest często podstawową kwestią, która decyduje o jej chęci do życia, walce z chorobą czy niepełnosprawnością. Dlatego bardzo korzystne jest, gdy ograniczenie samodzielności osób niepełnosprawnych kompensowane jest przez bliskich wzrostem wzajemnej pomocy, a problemy emocjonalne, wzajemnym zrozumieniem i wsparciem duchowym. 4.2. Grupy samopomocy 4.2.1. Grupy samopomocy a osoba z niepełnosprawnością Grupy samopomocy cieszą się dużą popularnością wśród osób niepełnosprawnych, w związku z czym obserwuje się ostatnio ich intensywny rozwój. Powodem tego jest fakt, iż skupiają one ludzi o zbliżonych doświadczeniach życiowych, którzy przeżywają podobny rodzaj cierpienia. Członkowie grup spotykają się w celu wzajemnej pomocy i oparcia w radzeniu sobie z własnymi problemami, załamaniami psychicznymi, które wynikają z choroby czy urazu. Najczęściej mówi się o samopomocy i samoopiece w kontekście grupy, a zapomina o tym, że odnoszą się one także, a może nawet przede wszystkim do konkretnej osoby. Termin samopomoc oznacza bowiem pracę dla samego siebie, bez czekania na zewnętrzną pomoc, oznacza pomoc we własnym zakresie. Jej celem jest maksymalne usamodzielnienie w życiu osobistym i zawodowym. Bezpośrednim ukierunkowaniem wsparcia jest dążenie do włączenia jednostki w proces rozwiązywania problemu, a trwałym efektem tych działań powinno być ukształtowanie postawy samodzielności, aktywności, a także wyposażenie jej w konkretne umiejętności pokonywania określonych trudności. 4.2.2. Zadania grup samopomocy Podstawowe zadanie realizowane w grupach samopomocy dotyczy osób, które od niedawna borykają się z niepełnosprawnością, a polega ono na rozładowaniu negatywnych emocji i mobilizowaniu do pracy nad sobą. Grupy samopomocowe spełniają również ogromną rolę w edukowaniu społeczeństwa. Wzajemne kontakty niepełnosprawnych z pełnosprawnymi członkami społeczeństwa umożliwiają lepsze zrozumienie i wyzbycie się niekorzystnych stereotypów i uprzedzeń. Ponadto niepełnosprawni dzięki istnieniu tego typu grup mają możliwość udzielania pomocy innym, co pozwala im na udowodnienie własnej przydatności społecznej. Tu funkcja samopomocy polega na podwyższaniu samooceny i likwidacji frustracji związanej z nadmiernym uzależnieniem społecznym. Jest to wsparcie dowartościowujące. Kolejna ważna funkcja, jaką pełnią grupy samopomocy, to kontrola w stosunku do instytucji i środowisk profesjonalnych zajmujących się opieką zdrowotna i społeczną oraz aparatu biurokratycznego państwa, a także stabilizacji systemu społecznego, w ramach którego się rozwijają. 4.2.3. Wolontariat Z działalnością grup samopomocy nierozerwalnie związana jest działalność ochotników, inaczej wolontariuszy. Prof. Z. Kawczyńska-Butrym wyróżnia następujące cechy wolontariatów: - dobrowolne uczestnictwo; - silna motywacja działania, duże osobiste zaangażowanie; - bezpośredni, oparty na osobistych więziach kontakt między "dawcą" i "biorcą"; - satysfakcja z działalności; - sposób na życie; - zapełnienie luki istniejącej w systemie formalnej opieki społecznej; - elastyczność form i zakresu działania. Człowiek niepełnosprawny powinien potrafić nie tylko korzystać z pomocy, ale również ob­darzać nią tych, którzy w danej chwili, być może bardziej niż on sam potrzebują wsparcia. Wchodząc w przenikające się role dawcy i biorcy wsparcia, staje się konkretną osobą, z konkretnymi potrzebami, a nie anonimowym, "bezosobowym przypadkiem" oczekującym pomocy. Stąd też to usilne dążenie ludzi niepełno­sprawnych do stowarzyszania się na rzecz wspólnych działań w celu poprawy wła­snego położenia, a także promowania, podtrzymywania i przywracania dobrego funk­cjonowania i prawidłowych relacji w określonej społeczności. Idealny zatem model wsparcia społecznego to taki, gdzie funkcje systemów instytucjonalnych są uzupełniane i wzmacniane wsparciem ze strony naturalnych systemów, czyli rodziny, przyjaciół, przy jednoczesnym stymulowaniu, aktywizowaniu immanentnych sił i możliwości "biorcy". Prof. dr hab. Janusz Kirenko Opracowanie powyższe zostało przygotowane w oparciu o prace autora: "Wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością" i "Nie jesteś sam. Wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością" i w nich znajdują się wykazy cytowanej literatury.

WSPARCIE SPOŁECZNE W SYTUACJI KRYZYSU

Dla jednostki dotkniętej kryzysem czynnikiem ułatwiającym jego przezwyciężenie jest doświadczenie wspierającej obecności innych ludzi.

Grupa osób, utrzymująca stałe i niezmienne znaczenie w życiu jednostki przez zaspokajanie jej specyficznie ludzkich potrzeb tworzy sieć wsparcia społecznego. Ze względu na głębokość, dostępność i bliskość relacji dokonuje się rozróżnienia na pierwotną i wtórną sieć społecznego wsparcia.

członkowie lokalnej społeczności, opieka

zdrowotna, policja, placówki oświatowe

pomocy społecznej, pracodawca, ośrodek

interwencji kryzysowej i in.

WTÓRNA

PIERWOTNA

OFIARA

KRYZYSU Ośrodek

Interwencji

Kryzysowej

współmałżonek, dzieci, rodzina, przyjaciele,

współpracownicy, sąsiedzi .....

Interweniujący, wspierając osobę w kryzysie, dąży do zidentyfikowania jej sieci społecznej, aby zlokalizować w niej osoby ważne i znaczące, takie, które mogą stanowić potencjalne źródło wsparcia.

Rolą osoby interweniującej w trakcie prowadzonej aktywności pomocowej jest uzupełnienie i wypełnienie swoją osobą oraz podejmowanymi interwencjami braków, jakie istnieją w naturalnych systemach wspierających jednostkę. Będąc osobą przypisaną do wtórnej sieci społecznego wsparcia - jako osoba udzielająca wsparcia niejako z urzędu, formalnie, z racji pełnionej funkcji zawodowej, ze względu na charakter podejmowanej aktywności, interweniujący staje się dla jednostki w kryzysie wiarygodnym i istotnym źródłem wsparcia, o podobnym znaczeniu jakie mają osoby z sieci pierwotnej. Zdarza się, że interweniujący jest jedyną osobą dającą wsparcie. Osoba interweniująca, budując więź emocjonalną z osobą wspomaganą, przenika niejako do pierwotnej sieci społecznej - jednak w ściśle ograniczonych ramach czasowych, co jest istotnym czynnikiem uruchomienia samopomocowych działań wspomaganego.

Rodzaje wsparcia:

• emocjonalne

przekazywanie podtrzymujących, uspokajających, odzwierciedlających troskę emocji oraz stworzenie poczucia przynależności, opieki i podwyższania samooceny

• informacyjne

wymiana takich informacji, które sprzyjają lepszemu zrozumieniu sytuacji, położenia życiowego i problemu, a także dostarczanie informacji zwrotnych o skuteczności podejmowania przez osobę wspieraną działań zaradczych

• instrumentalne

rodzaj instruktażu, polegający na przekazywaniu informacji o konkretnych sposobach postępowania, także jako forma modelowania skutecznych zachowań zaradczych

• materialne

świadczona pomoc materialna, finansowa i rzeczowa oraz bezpośrednie fizyczne działanie na rzecz osób potrzebujących; karmienie, udostępnianie schronienia, mieszkania, przekazywanie środków do życia, zaopatrzenie w lekarstwa, środki lecznicze...

Czym jest zatem wsparcie społeczne? Wsparciem społecznym może być każde działanie osoby, której celem jest poprawienie tzw. dobrostanu osoby je otrzymującej. Działania te najczęściej mają na celu zrozumienie drugiej osoby, okazanie jej troski, pocieszenie lub okazanie akceptacji. Dzięki tym działaniom osoby przeżywające kryzys mogą uwolnić się od własnych negatywnych emocji, wyrazić swoje obawy lub smutek, natomiast osoby przeżywające sukcesy mogą podzielić się swoim szczęściem z innymi. Istotną rolą wsparcia społecznego jest stwarzanie poczucia przynależności, opieki i podwyższenia samooceny. Wsparciem społecznym jest także udzielenie różnego rodzaju informacji (np. poprzez podanie dobrego miejsca do uprawiania biegania) oraz pomoc materialna (np. poprzez zafundowanie nowych butów do biegania). Osoby udzielające wsparcia to najczęściej rodzina, przyjaciele, znajomi, współpracownicy, czy specjaliści. Dużą rolę odgrywają również wszelkiego rodzaju grupy wsparcia np.: kluby, stowarzyszenia, grupy samopomocy.

W utrzymaniu nowo-zaadoptowanego zachowania niepodważalne znaczenie wydaje się mieć własna skuteczność. Jest to przekonanie oraz wiara we własne umiejętności i zdolności do realizacji zmian. Optymistyczne przekonania o sobie samym i własnych możliwościach zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia zamierzonego celu. Jeśli na przykład celem osoby jest regularna aktywność fizyczna, to jej wiara w to, że potrafi zacząć regularnie uprawiać bieganie, w dużym stopniu warunkuje osiągnięcie sukcesu. Własna skuteczność oddziałuje specyficznie na każdym etapie zmiany zachowania, zarówno podczas rozpoczynania nowego zachowania, jego utrzymania oraz przy ponownym rozpoczynaniu nowego zachowania po jego zaprzestaniu (np. rzuciłem palenie, nie paliłem przez pół roku, wróciłem do palenia i na nowo chcę powrócić do stanu nie palenia).

Berlin Social Support Scales (BSSS) - Polish Version

Aleksandra Łuszczyńska, Monika Kowalska , Ralf Schwarzer & Ute Schulz, 2002

 Freie Universität Berlin, Health Psychology

Following are 5 psychometric scales that are being used in current research on coping with illness.

1.Spostrzegane dostępne wsparcie

(emocjonalne)

1.Są osoby, które naprawdę mnie lubią

2.Ilekroć źle się czuję, inni okazują mi, że czują do mnie sympatię

3.Ilekroć jestem smutny, są ludzie, którzy podnoszą mnie na duchu

4.Zawsze jest ktoś, kto mnie pociesza, kiedy tego potrzebuję

(instrumentalne)

5.Znam osoby, na których zawsze mogę polegać

6.Kiedy jestem zmartwiony, jest ktoś kto mi pomoże

7.Są osoby, które oferują mi pomoc, kiedy jej potrzebuję

8.Kiedy przestaję dawać sobie ze wszystkim radę, wtedy są tacy, którzy mi pomogą

2. Zapotrzebowanie na wsparcie

1.Kiedy jestem przygnębiony, potrzebuję kogoś, kto podniesie mnie na duchu

2.Ważną rzeczą jest dla mnie, by zawsze mieć kogoś, kto mnie wysłucha

3.Zanim podejmę ważne decyzje, koniecznie muszę zasięgnąć czyjejś opinii

4.Najlepiej daję sobie radę bez żadnej pomocy z zewnątrz (-)

3. Poszukiwanie wsparcia

1.W krytycznych sytuacjach wolę poprosić innych o radę

2.Ilekroć jestem przygnębiony, szukam kogoś, kto podniesie mnie na duchu

3.Gdy jestem zmartwiony, szukam kogoś, z kim mógłbym porozmawiać

4.Jeśli nie wiem, jak sobie poradzić z sytuacją, pytam innych, co oni by zrobili

5.Ilekroć potrzebuję pomocy, proszę o nią 

4. Aktualnie udzielane wsparcie

(skala do wypełnienia przez osobę udzielającą wsparcia)

 Proszę pomyśleć o pacjencie.

Jakie były Pani/Pana kontakty z pacjentką/pacjentem podczas ostatniego tygodnia?

1.      Okazałem mu, jak bardzo go lubię i akceptuję (Emo)

2.      Byłem przy nim, gdy mnie potrzebował (Isnt)

3.      Pocieszałem go, kiedy gdy źle się czuł (Emo)

4.      Zostawiłem go samego (-) (Emo)

5.      Nie okazałem mu współczucia (-) (Emo)

6.Krytykowałem go (-) (Emo)

7.Zrobiłem dla niego wiele (Inst)

8.Sprawiłem, że czuł się ważny i wartościowy (Emo)

9.Okazywałem troskę o jego stan (Emo)

10.Zapewniałem go, że może na mnie polegać (Emo)

11.Pomogłem mu znaleźć coś pozytywnego w jego sytuacji (Inf)

12.Proponowałem, co mógłby zrobić, by nie myśleć o swojej sytuacji (Inf)

13.Zachęcałem, aby nie poddawał się (Emo)

14.Zająłem się jego codziennymi obowiązkami, kiedy nie mógł ich osobiście wypełniać (Inst)

 Emo = emocjonalne wsparcie społeczne

Inst = Instrumentalne wsparcie społeczne

Inf = Informacyjne wsparcie społeczne 

5. Aktualnie otrzymywane wsparcie

(skala do wypełnienia przez osobę otrzymującą wsparcie)

 Proszę pomyśleć o osobie, która jest Panu/Pani najbliższa, takiej jak współmałżonek, partner, dziecko, przyjaciel lub ktoś inny.

Jak ta osoba zachowywała się wobec Pana/Pani w ostatnim tygodniu?

1.Ta osoba okazała, że kocha mnie i akceptuje (Emo)

2.Ta osoba była przy mnie, kiedy jej potrzebowałem (Inst)

3.Ta osoba pocieszała mnie, kiedy czułem się źle (Emo)

4.Ta osoba pozostawiła mnie samego (-) (Emo)

5.Ta osoba nie okazała wiele zrozumienia dla mojej sytuacji (-) (Emo)

6.Ta osoba narzekała na mnie (-) (Emo)

7.Ta osoba troszczyła się o wiele moich spraw (Inst)

8.Ta osoba sprawiła, że czułem się wartościowy i ważny (Emo)

9.Ta osoba wyrażała troskę o mój stan (Emo)

10.Ta osoba zapewniła mnie, że mogę na nim/niej całkowicie polegać (Emo)

11.Ta osoba pomogła mi znaleźć coś pozytywnego w mojej sytuacji (Inf)

12.Ta osoba proponowała, co mógłbym zrobić, by nie myśleć o mojej sytuacji (Inf)

13.Ta osoba zachęcała mnie, aby się nie poddawać (Emo)

14.Ta osoba dbała o sprawy, których nie mogłem dopilnować osobiście (Inst)

15.Ogólnie, jestem bardzo zadowolon/y/a z zachowania tej osoby (Sat)

Emo = emocjonalne wsparcie społeczne

Inst = Instrumentalne wsparcie społeczne

Inf = Informacyjne wsparcie społeczne

Sat = Zadowolenie ze wsparcia społecznego

6.Wsparcie buforująco-ochronne

(skala do wypełnienia przez osobę udzielającą i otrzymującą wsparcie)

1.Ukrywałem przed nim/nią wszystkie złe wiadomości (pacjent)

2.Unikałem wszystkiego, co mogłoby go/ją zaniepokoić

3.Okazałem w jego obecności, że jestem silny

4.Nie dałem mu/jej poznać jak naprawdę źle się czuję i jaki jestem przygnębiony

5.Unikałem jakiegokolwiek krytykowania

6.Udawałem, że jestem bardzo silny, chociaż tak się nie czułem

Skala odpowiedzi:

1 - całkowicie nie prawdziwe

2 - w małym stopniu prawdziwe

3 - w umiarkowanym stopniu prawdziwe

4 - całkowicie prawdziwe

Lista przykładowych organizacji i stowarzyszeń oferujących wsparcie społeczne:

1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

2. Polski Czerwony Krzyż

3. Polski Związek Głuchych

4. Związek Stowarzyszeń Pomocy Osobom Niepełnosprawnym

5. Stowarzyszenie Opiekuńcze "Pomoc"

6. Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta

7. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

8. Ruch Światło Życie

9. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich

10. Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie"

11. Katolicka Poradnia Rodzinna "Nazaret"

12. Stowarzyszenie Ruch Kultury Chrześcijańskiej "Odrodzenie"

13. Parafialny Oddział Akcji Katolickiej

LITERATURA

Badura - Madej W. (red.), Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, Wyd. INTERART, Warszawa 1996.

Kubacka - Jasiecka D., Lipowska - Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, Wyd. ALL, Kraków 1997.

Lewis Herman J., Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi, GWP, Gdańsk 1998.

Sęk H. (red.), Społeczna psychologia kliniczna, PWN, Warszawa 1993.

Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, GWP, Gdańsk 2000.

Seligman Martin E.P., Walker Elaine F., Rosenhan David L., Psychopatologia, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2003.

Bryant Richard A., Harvey Allison G., Zespół stresu ostrego, PWN, Warszawa 2003.

Dudek B., Zaburzenia po stresie traumatycznym, GWP, Gdańsk 2003.

Sęk H., Cieślak Roman (red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, PWN, Warszawa 2004.

Greenstone Jamek L., Leviton Charon C., Interwencja kryzysowa, GWP, Gdańsk 2004.

Jamek Beverly, Leczenie dzieci po urazach psychicznych, PARPA, Warszawa.

Heszen - Niejodek I. (red.), Doświadczenie kryzysu - szansa rozwoju czy ryzyko zaburzeń?, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1995

Badura - Madej W. (red.), Zeszyty Interwencji Kryzysowej. Nr 6-7/1998, Wyd. Stowarzyszenie Interwencji i Pomocy Psychologicznej VIVOS VOCO, Kraków 1998

---