1/. Określić problematykę i zakres badań
Przedmiotem badań będą wszystkie zjawiska pedagogiczne tzn. zagadnienia związane z opieką, wychowaniem, kształceniem, np.: osiągnięcia szkolne uczniów, selekcje szkolne, postawy społeczno - moralne młodzieży. Zakres badań to szerokość ujęcia problematyki badawczej.
2. OKREŚLENIE CELU BADAŃ:
Cel badań to pewien stan końcowy do którego będę dążyć w procesie badawczym. Stan, który chcę osiągnąć.
KRYTERIA OKREŚLANIA CELU BADAŃ wg. A. Komorowskiej:
a) Kryterium aktywności badającego (jego bierny lub czynny udział)
b) Kryterium aspektu badanej rzeczywistości (aspekt statyczny lub dynamiczny)
c) Kryterium intencji wprowadzania zmian w badanej dziedzinie pedagogicznej (intencja wiedzotwórcza lub optymalizacyjna)
RODZAJE CELÓW:
a) Poznawczy - poznanie danego zjawiska, od czego zależy, jak się rozwija. Musi być tak sformułowany by można było dane zjawisko opisać, wyjaśnić i przewidzieć jak będzie się ono dalej rozwijać.
b) Teoretyczny - określenie modelu zjawiska, które badam i ten model będę weryfikować pod względem teoretycznym, literaturowym a później praktycznym.
c) Praktyczny (prakseologiczny) - tworzenie pewnych dyrektyw pod adresem nauczycieli, lub uczniów lub rodziców, itp.
3 sformułować zbiór pytań na które będziemy szukać odpowiedzi w procesie badawczym
Zbiór pytań - formułowanie problemów
Problem badawczy - pytania na które będę szukać odpowiedzi w procesie badawczym. I tylko w tym procesie badawczym mogę uzyskać odpowiedź, tzn, że każdy problem jest formułowany w postaci pytania, ale trzeba pamiętać, że nie każde pytanie jest problemem. Wszystkie pytania o przedmioty i zjawiska NIE są problemami ponieważ nie trzeba robić badań np.: „czy słońce świeci?” lub „czy w roku 1410 miała miejsce bitwa pod Grunwaldem?” (to jest fakt historyczny a nie problem).
Pseudoproblemy - są to pytania, które nic nie wnoszą do badania. Np.: „jaki jest wpływ rodzaju zębów grzebienia na fryzurę człowieka?”. Jest to taki zbiór pytań na które będziemy odpowiadać w procesie badawczym ale który służy jedynie zaspokojeniu potrzeb informacyjnych.
CZY WSZYSTKIE PROBLEMY MAJĄ TAKĄ SAMĄ BUDOWĘ I SENS LOGICZNY? NIE!!!
Podział problemów na kryteria:
1) podział ze względu na szerokość badanego zjawiska:
• Problemy ogólne - np.: „ jakie czynniki wpływają na przygotowanie się dziecka do podjęcia nauki w szkole?”
• Problemy szczegółowe - np.: „czy poziom materialny rodziny wpływa na przygotowanie do podjęcia nauki przez dziecko w szkole?”
Problemy szczegółowe nie zawsze muszą wypływać z ogólnego.
2) kryterium gramatyczno - logiczne:
• Problemy typu alternatywnego - zawsze zaczynają się od partykuły „czy”.
• Problemy w postaci pytań dopełnienia - brak odpowiedzi „tak” lub „nie”. Odpowiedzi jest wiele. Tą odpowiedzią dopełniam pytanie.
3) kryterium związku pomiędzy cechami badanymi
• Problemy istotnościowe - pytają się o istotę danego czynnika na cechę badaną, na istotność wpływów.
• Problemy zależnościowe - wiążą się z ustaleniem relacji między czynnikami a więc zależności funkcjonalnych w interesującym nas układzie. Pytają o typ związku jaki istnieje między tymi zależnościami.
4. OKREŚLIĆ HIPOTEZY DO PRZYJĘTYCH PROBLEMÓW
Na każde pytanie w postaci problemu zbieram możliwe odpowiedzi. Spośród tego zbioru wyodrębniam jedną, najbardziej prawdopodobną odpowiedź na postawione pytanie problemowe. Jest to inaczej mówiąc HIPOTEZA. Hipotezy stanowią przypuszczalne odpowiedzi na problemy badawcze i dotyczą spodziewanego kierunku zależności lub przewidywanego kierunku wydarzeń.
Warunki jakie powinna spełniać hipoteza:
• Adekwatna do problemu
• Musi być odpowiedzią prostą (wtedy łatwiej jest ją zweryfikować)
• Nie może być zbyt zgeneralizowana (nie może być szeroko ujęta bo będzie ją trudno zweryfikować)
Problem ogólny: Jakie czynniki wpływają na agresywne zachowanie kibiców?
Jakiego typu? Dopełnieniowe
Problem szczegółowy: „czy pojawienie się policji na meczach jest czynnikiem wpływającym na agresywne zachowania kibiców?
5. WYODRĘBNIENIE Z PROBLEMU HIPOTEZ BADAWCZYCH ZMIENNE
:ZMIENNA - to każda cecha, która przyjmować może co najmniej dwie wartości. Jeśli dana cecha przyjmuje tylko jedną wartość to będziemy ją nazywać PARAMETREM.
PODZIAŁ ZMIENNYCH :
Ze względu na liczbę przyjmowanych wartości:
• Zmienne dwuwartościowe - dychotomiczne np.: płeć
• Zmienne wielowartościowe np. grupy krwi (są cztery)
Czasem w pedagogice zmienne wielowartościowe wprowadza się do dwuwartościowych. Taką zmienną nazywamy ZMIENNĄ ZDYCHOTOMIZOWANĄ np. wzrost - przyjmuje się wiele wartości ale mogę wprowadzić do dwóch podziałów np..: wysoki, niski.
• ZMIENNE CIĄGŁE - taka zmienna, w której pomiędzy dwie wartości dowolne mogę wstawić zawsze trzecią..
• ZMIENE DYSKRETNE - SKOKOWE - między dwie dowolne wartości nie da się wstawić trzeciej np. płeć; grupa krwi (między grupą A i B nie ma innej grupy)
ZMIENNE ZALEŻNE - te które aktualnie badam. Ze względu na stopień opisu wyniku badań wyróżniamy zm ilościowe i zm. jakościowe.
ZMIENNE JAKOSCIOWE - to te, których wartości nie da się wyrazić w postaci liczb, np.: grupa krwi, płeć, narodowość, rasa.
ZMIENNE ILOŚCIOWE - to te cechy, których wartości da się wyrazić w liczbie. W zależności od tego w jaki sposób te liczby przypisujemy wyróżniamy zmienne: interwałowe, porządkowe, ilorazowe.
ZMIENNE PORZĄDKOWE - przypisujemy te liczby po zakończeniu. O liczby najmniejszej do największej - rangowanie. Zmienna ta nie ma jednostki i zera bezwzględnego.
ZMIENNE INTERWAŁOWE - to taka zmienna, która posiada tzw. zera (np..: temp. w skali Celsjusza).
ZMIENNE ILORAZOWE - mają ustaloną jednostkę miary i zero bezwzględne (np. wzrost, masa - nie ma wzrostu czy masy poniżej zera).
ZMIENNE WAŻNE - to te które wpływają na zmienność zmiennej zależnej
ZMIENNE ZAKŁÓCAJĄCE - zakłócają proces badawczy
ZMIENNE UBOCZNE - te które słabiej oddziaływają na zm. zależną lub która oddziaływania na zmienną zależną akurat nie ma.
ZMIENNE POŚREDNICZĄCE - zmienne które pośredniczą. To ta zmienna która istnieje w obiektach badanych w domniemanych ….
ZMIENNE UNIWERSALNE - to takie zmienne zakłócające, które stale zakłócają proces badawczyZMIENNE OKAZJONALNE - te, które występują od czasu do czasu, badacz nawet nie wie że one występują.
6. DOBRANIE WSKAŹNIKÓW DO ZMIENNYCH
:Istnieje wiele zmiennych których bezpośrednio nie można obserwować, zmierzyć, ale badać trzeba. Jak te zmienne badać? Można je badać po objawach zachowana, np.: elektroda. Istnieje inne zjawisko, które współwystępuje z badanym zjawiskiem i potrafi określić, że występuje ono z dużym prawdopodobieństwem NAZYWAMY JE - WSKAŹNIKIEM.
METODOLOGIA - z gr.: „chodzenie wzdłuż drogi badawczej”; łac.: „methodos” „logos” - nauka o metodach. Metodologia wydaje pewne wytyczne jak „chodzić” żeby nie zabłądzić.
METODA BADAWCZA - zamysł teoretyczny i praktyczny, mający odbicie w teorii pedagogicznej, który pozwoli osiągnąć cel badawczy. Żeby taki cel można było osiągnąć trzeba posłużyć się techniką badań.
TECHNIKA BADAŃ - pewien zbiór czynności, który należy wykonać w ściśle określonej kolejności, by osiągnąć cel badań. Ten zbiór czynności można wykonać gdy będziemy dysponowali odpowiednimi narzędziami.
NARZĘDZIA BADAŃ - pewien wytwór materialny pozwalający zebrać poprawnie informacje, potrzebne do rozwiązania danego problemu badawczego i osiągnięcia celu badawczego.