PRETESTY/POSTTESTY.
Określanie poziomu wyjściowego zmiennej zależnej (PRETESTY Y) jest szczególnie ważne dla poprawnej oceny skuteczności oddziaływania zmiennej niezależnej X na zmienną zależną Y, zwłaszcza wówczas, gdy chcemy przeprowadzić ocenę skuteczności różnorakich programów społecznych (profilaktycznych, edukacyjnych, promocyjnych itp.).
Stosowanie pretestu Y w badaniach nad skutecznością manipulacji eksperymentalnej spełnia trzy ważne cele:
Badacz uzyskuje informacje o wyjściowym poziomie zmiennej zależnej przed wprowadzeniem manipulacji eksperymentalnej.
Określenie poziomu wyjściowego zmiennej Y - w obu grupach jednocześnie - pozwoli badaczowi rozwiązać ewentualne wątpliwości co do `równego startu' grup porównawczych
Badacz może określić relatywną wielkość przeciętnej zmiany zarejestrowanej w jednej grupie (np. eksperymentalnej) wobec wielkości przeciętnej zmiany zaobserwowanej w drugiej grupie (np. kontrolnej).
Prawidłowo sformułowana hipoteza musi się opierać na porównaniu dwóch wyników różnicowych:
Różnicy posttestu i pretestu w grupie eksperymentalnej z
Różnicą posttestu i pretestu w grupie kontrolnej
Wskaźnik a
Obserwowana przez badacza różnica wyników posttestu przeprowadzonego w grupie eksperymentalnej i w grupie kontrolnej. Im większa jest ta różnica, tym większa SKUTECZNOŚĆ cechuje testowane przez badacza postępowanie eksperymentalne. a ≠ 0
Wskaźnik b
Różnica wyników posttestu i pretestu w grupie eksperymentalnej. Wielkość tej różnicy wykorzystywana jest przez badacza do oceny DYNAMIKI ZMIANY WEWNĄTRZGRUPOWEJ (w grupie eksperymentalnej)
Wskaźnik c
Różnica wyników posttestu i pretestu w grupie kontrolnej. Wielkość tej różnicy wykorzystywana jest przez badacza do oceny dynamiki zmiany wewnątrzgrupowej (w grupie kontrolnej)
Wskaźnik d
Różnica wyników pretestu w obu grupach: eksperymentalnej i kontrolnej. Prawidłowo przeprowadzone badanie eksperymentalne to takie badanie, w którym d = 0
Wskaźnik różnicowy Δ = b - c na jego podstawie możliwe jest określenie względnej wielkości zmiany, a tym samym `czystej' skuteczności postępowania eksperymentalnego.