Bezpieczna obsługa podstawowych pilarek do drewna

Wszystkie obrabiarki do drewna należą do szczególnie niebezpiecznych, jednakże w artykule
tym chciałbym ustosunkować się tylko do pilarek używanych we wszystkich małych zakładach stolarskich i niektórych gospodarstwach rolnych.
Do pilarek tych należy zaliczyć:
• pilarki tarczowe z posuwem ręcznym do cięcia wzdłużnego,
• pilarki spalinowe łańcuszkowe,
Najliczniejszą i powszechnie używaną grupa obrabiarek do drewna są właśnie pilarki tarczowe służące do wzdłużnego ciecia tarcicy i na tych pilarkach dochodzi najczęściej do groźnych wypadków.
Duży wpływ na bezpieczeństwo pracy przy obsłudze tych pilarek ma narzędzie skrawające czyli piła tarczowa która powinna spełniać następujące wymagania:
• odpowiednie parametry kątowe i kształt uzębienia / piły z ograniczoną możliwością posuwu /
• nie powinny być uszkodzone , odkształcone, bez pęknięć i braków w uzębieniu,
• prawidłowo naostrzona i równomierne poszerzenie zębów
Średnica otworu piły powinna być dokładnie dopasowana do średnicy wrzeciona. Jeżeli średnica otworu jest większa , na wrzeciono należy nałożyć tulejkę stożkową a na nią piłę.
Piłę tarczową należy zamocować dwiema pierścieniami mocującymi / zaciskowymi / o średnicy
nie mniejszej niż 1/3 średnicy piły. Pierścienie zaciskowe nie powinny przylegać do piły cała powierzchnią, lecz tylko pierścieniem o szerokości ok. 20 mm. Nakrętka mocująca pierścienie zaciskowe powinna być dokręcana w przeciwnym kierunku obrotu piły.
W płycie roboczej pilarki, w miejscu przechodzenia piły przez płytę powinna być umieszczona wymienna wkładka wykonana z materiału nieiskrzącego. Odległość pomiędzy boczną powierzchnią piły a powierzchnią wkładki nie powinna być większa niż 3 mm w przypadku piły o średnicy do 500 mm i 5 mm przy średnicy piły ponad 500 mm. We wkładce powinna być utrzymana jak najmniejsza szczelina o takiej szerokości aby o jej krawędzie nie uderzały zęby piły.

Pilarki tarczowe powinny być wyposażone w osłony na niepracujące zęby piły nad i pod stołem
roboczym pilarki. Aby górna osłona piły / kaptur / spełniała swoją funkcję, musi być regulowana i prawidłowo ustawiona tj. 8 - 10 mm nad przerzynanym materiałem i odsunięta od piły w kierunku operatora ok. 20 mm. Prawidłowo ustawiona osłona górna spełnia następujące funkcje:
• zabezpiecza przed skaleczeniem lub obcięciem palców,
• częściowo wytłumia hałas /wewnątrz osłona winna być wyłożona materiałem dźwiękochłonnym/
• zmniejsza zapylenie,
• wychwytuje odpryski drewna i z narzędzi tnących np. odpryski węglików spiekanych,
Osłona górna / nad stołem / może być mocowana na klinie rozszczepiającym w przypadku, gdy średnica zewnętrzna tej piły, jaka może być zastosowana w pilarce zgodnie z dokumentacją techniczno - ruchową lub instrukcją obsługi, nie przekracza 315 mm.
Każda pilarka tarczowa z posuwem ręcznym do wzdłużnego piłowania drewna lub płyt powinna
być wyposażona w nastawny klin rozszczepiający odpowiedni do wielkości i rodzaju pił przewidzianych do zastosowania w pilarce. Klin i jego zamocowanie powinno spełniać następujące wymagania:
• klin powinien zajmować stałe położenie w płaszczyźnie pracy piły,
• klin powinien być tak dobrany do piły, aby jego grubość była mniejsza ok. 0,5 mm od grubości piły z uwzględnieniem poszerzenia zębów / szerokości rzazu /
• wierzchołek klina powinien znajdować się 2-5 mm poniżej najwyżej położonego wierzchołka zęba, / rys. 1 /
• odsunięcie wewnętrznej krzywizny klina od piły w płaszczyźnie stołu nie powinno przekraczać
3-8 mm, / rys. 1 /
• w pilarkach z wychylnym stołem albo wychylnym wrzecionem piły, klin powinien być tak
skonstruowany i zamocowany oby zajmował położenie w płaszczyźnie pracy piły przy zmiennych
położeniach stołu lub wrzeciona.


rys. 1.

Prawidłowe ustawienie klina zabezpiecza:
• przed zakleszczeniem i odrzutem obrabianego materiału,
• osobę odbierającą przed skaleczeniem dłoni zębami w tylnej części piły,
Przy cięciu materiałów o małych wymiarach oraz w końcowej fazie cięcia wzdłużnego do dosuwania przedmiotu do piły należy stosować odpowiednie popychacze wykonane z tworzywa sztucznego, drewna lub sklejki, zabezpiecza to pracownika przed skaleczeniem lub obcięciem palców.
Nie wolno opuścić stanowiska obsługi pilarki przed zatrzymaniem ruch piły. Niedopuszczalne jest hamowanie obrotów piły tarczowej poprzez boczne dociskanie jej kawałkiem drewna lub innym materiałem. Pilarki tarczowe powinny być wyposażone w urządzenia do hamowania, zapewniające bezpieczne zatrzymanie piły. Podczas obróbki na pilarce powinny być stosowane prowadnice ciętego materiału. Ze względów bezpieczeństwa prowadnica wzdłużna powinna być nastawna i jej długość nie powinna przekraczać osi wrzeciona piły. Jeżeli piłujemy materiał o znacznej długości powinny być stosowane odpowiednie podpórki lub inne urządzenia zapewniające stabilność obrabianego materiału.
Pilarka powinna być podłączona do wyciągu pneumatycznego, natomiast pozostałe odpady powstałe w toku produkcji należy usuwać z obrabiarki po uprzednim wyłączeniu napędu za pomocą sprzętu do tego przeznaczonego. Przy obrabiarce nie wolno pracować w rękawicach albo z bandażowymi dłońmi, ubranie robocze powinno być zapięte, dopasowane bez zwisających elementów, rękawy zapięte.
Bardzo poważnym zagrożeniem przy obsłudze tych pilarek jest porażenie prądem elektrycznym. Chcąc te zagrożenie ograniczyć należy co najmniej raz na dwa lata sprawdzać skuteczność działania instalacji przeciwporażeniowej oraz po każdej naprawie, malowaniu i zmianie miejsca zainstalowania. Oczywiście czynności te powinny być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające do tego uprawnienia. Przewody elektryczne zasilające pilarki powinny być w dobrym stanie technicznym nie uszkodzone oraz zabezpieczone na przejściach.
Druga grupą niebezpiecznych obrabiarek są pilarki łańcuszkowe o napędzie spalinowym lub
elektrycznym, częściej natomiast są stosowane z napędem spalinowym. Oto kilka uwag odnośnie bezpiecznej obsługi pilarki spalinowej podczas której również dochodzi do wypadków. W czasie pracy pilarki na wolnych obrotach, łańcuch tnący nie powinien poruszać się po prowadnicy, stwarza to zagrożenie dla obsługi. Przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić stan techniczny pilarki a mianowicie: ostrość i uciąg łańcuch tnącego, osłonę przeciwodbiciową z hamulcem łańcucha, chwytacz łańcucha, osłonę prawej dłoni, blokadę dźwigni gazu. Brak lub niesprawność tych elementów wyposażenia może być poważnym zagrożeniem dla obsługującego. Nie należy zapominać o stosowaniu odzieży roboczej, ochronnej i sprzęcie ochrony osobistej jak;. kask z pełną osłoną oczu twarzy i ochronnikami słuchu, rękawice ochronne najlepiej antywibracyjne, spodnie z wkładka antyprzepięciową. Podczas pracy nie należy dopuścić do zakleszczenia prowadnicy, ciecie należy rozpoczynać od strony ściskającej drewna / do ok.1/3 średnicy / a następnie dokończyć od strony rozciągającej. Podczas przenoszenia pilarki należy unieruchomić łańcuch, włączając hamulec lub wyłączając silnik oraz prowadnicą do tyłu. Przy przenoszeniu pilarki na dalsze odległości należy założyć osłonę prowadnicy a podczas transportu należy dodatkowo opróżnić zbiornik paliwa.
Dodatkowym zagrożeniem przy obsłudze obrabiarek do drewna w tym wymienionych pilarek jest nadmierny hałas, zapylenie oraz wibracja. Większość wypadków można wyeliminować a jeżeli nie to na pewno ograniczyć poprzez szkolenie i informowanie obsługi o występowaniu zagrożeń i sposobach zapobiegania. Statystyki wypadkowe w branży stolarskiej informują że główną przyczyną wypadków przy obsłudze obrabiarek do drewna jest czynnik ludzki.

---