W dobie rozwoju cywilizacyjnego i techniki pojęcie „bezpieczeństwo” rozumiane jest dwojako: bezpieczeństwo w skali makro - państwa, układu państw, kontynentu, czy całego świata, oraz w skali mikro - poszczególnych społeczności lokalnych ( bloku, osiedla, gminy, powiatu, rejonu, województwa). Jest to pojęcie z którym człowiek wiąże swoje nadzieje i na tej podstawie buduje perspektywę własną oraz swoich najbliższych. Jest to kategoria, która odnosi się do spraw globalnych, państwowych, lokalnych i osobistych, tworząc lub ograniczając szanse dla każdego z tych wymiarów.
W rozumieniu leksykalnym pojęcie bezpieczeństwo według Słownika Języka Polskiego to stan niezagrożenia, spokoju, pewności. Oprócz tego pojęcia znajduje się w nim kolejne, określone mianem „bezpieczeństwo publiczne”, które opisano jako całość porządku i urządzeń społecznych chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego.
Natomiast w Encyklopedii Powszechnej PWN natomiast „bezpieczeństwo publiczne”, to ogół warunków i instytucji chroniących życie, zdrowie i mienie obywateli oraz majątek ogólnonarodowy, ustrój i suwerenność państwa.
Zaś według Encyklopedii Popularnej PWN „bezpieczeństwo publiczne” to całość porządku i urządzeń społecznych chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego, natomiast w znaczeniu węższym to ochrona ustroju państwa przed zamachami na podstawowe instytucje polityczne państwa.
W prawie i naukach prawnych termin „bezpieczeństwo” jet terminem niedookreślonym. Nie posiada swej jednej ogólnej definicji, natomiast w wielu aktach normatywnych pojawia się to określenie używane na potrzeby tegoż aktu, regulującego jakąś dziedzinę naszego życia np. bezpieczeństwo ruchu drogowego, bezpieczeństwo imprez masowych, bezpieczeństwo żeglugi, bezpieczeństwo publiczne itp.
Mianem bezpieczeństwa publicznego określa się również taki stan faktyczny wewnątrz państwa, który umożliwia- bez narażania na szkody z jakiegokolwiek źródła- normalne funkcjonowanie organizacji państwowej i realizację jej interesów, zachowanie życia, zdrowia i mienia jednostek żyjących w tej organizacji oraz korzystanie przez te jednostki z prawa i swobód zagwarantowanych konstytucją i innymi przepisami prawa.
W zakresie legislacyjnym bezpieczeństwo publiczne realizowane jest poprzez jego funkcje. Na przykładzie wprowadzonej w życie w dniu 25 stycznia 2012 roku ustawy o bezpieczeństwie morskim uchwalona przez Sejm w dniu 18 sierpnia 2011 roku. Funkcje bezpieczeństwa realizowane są w następujący sposób:
Funkcja wewnętrzna inaczej stabilizująca wyrażająca się tym, że skutkiem działania przepisów ustawy w społeczności której ona dotyczy jest utrwalanie istniejącego w nim ładu, a więc utrzymywanie stanu bezpieczeństwa, np.: budowy statków jego urządzeń i wyposażenia, w szczególności określa jakim wymaganiom statek powinien odpowiadać i z jakich przepisów prawa owe wymagania wynikają, aby statek mógł być używany w żegludze morskiej ( art. 11-12 ustawy) oraz w jakie urządzenia bezpieczeństwa statek morski powinien być wyposażony (art. 14-16 ustawy) itd.
Funkcja gospodarczo-organizatorska, inaczej dynamizująca polegająca na promowaniu zmian w różnych sferach, oraz na koordynowaniu działań członków społeczności, określaniu form współpracy, stwarzaniu kompetencji do odpowiednich działań konwencjonalnych, przez co stan bezpieczeństwa staje się bardziej stabilny, np.:zakres kompetencji Ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej do wydawania rozporządzeń i decyzji wykonawczych do ustawy ( art. 6 ustawy), Zakres kompetencji i zadań dyrektora urzędu morskiego, kapitana statku, kapitana portu i tp., podmiotów regulacji ustawowej, którymi są: statki morskie o polskiej przynależności; statki morskie o obcej przynależności znajdujących się na polskich morskich wodach wewnętrznych lub na polskim morzu terytorialnym, uwzględniając postanowienia umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną lub polskich obszarach morskich, w zakresie przepisów o monitorowaniu i informacji o ruchu statków. Również dotyczy ona statków żeglugi śródlądowej uprawiających żeglugę na wodach morskich( art. 3 ustawy). Natomiast w zakresie monitorowania i informacji o ruchu statków stosuje się ją do statków rybackich o długości całkowitej powyżej 15 m w zakresie obowiązku wyposażenia tych statków w urządzenie Systemu Automatycznej Identyfikacji (AIS) Jednocześnie ustala wobec jakich jednostek pływających ustawa nie ma zastosowania i tak: nie dotyczy ona jednostek Marynarki Wojennej, Straży Granicznej i Policji ale za wyjątkiem przypadków ustawą niniejszą określonych, oraz nie dotyczy w zakresie monitorowania i informacji o ruchu statków zgłaszanych kapitanowi portu za wyjątkiem również przypadków określonych w ustawie, małych jednostek pływających, statków służby państwowej specjalnego przeznaczenia i paliwa na statkach o pojemności brutto poniżej 1000. ( art. 4 Ustawy) Określa słowniczek wyrażeń ustawowych w którym określone zostały definicje, statku, statku o wartości historycznej, statku rybackiego, statku pasażerskiego, promu pasażerskiego typu ro-ro i innych jednostek pływających, podejmowanych czynnościach i działaniach komercyjnych a także wiele innych pojęć używanych w dalszej części ustawy (art.5 Ustawy); utworzenia elektronicznej bazy danych o statkach polskiej przynależności,na potrzeby terenowej administracji morskiej i zakresu gromadzonych w niej danych (art.7 ustawy); utrzymywanie normy ISO 9001 prze dyrektorów urzędów morskich (art. 10 ustawy); atestacja urządzeń kontrolnych jej zasady i sposoby( art 17 ustawy) i td.
Funkcja socjalna zwana także ochronną polegająca na wskazywaniu i eliminowaniu zachowań zagrażających pewnym chronionym przez przepisy ustawy wartościom, szczególnie bezpieczeństwu, oraz nakłanianiu podmiotów, których prawo dotyczy do działań realizujących te wartości, poprzez kształcenie czy doskonalenie zawodowe, np.: przepisy regulujące kwalifikacje i skład załogi statku, w szczególności tryb i sposób dokumentowania posiadanych kwalifikacji zawodowych, zasady obywania szkoleń, organy i tryb egzaminowania, szkoły i uczelnie doskonalące zawodowo, ( art. 61- 82 ustawy), oraz przepisy regulujące kwestię bezpiecznej żeglugi ( art.83-113 ustawy), czy przepisy dotyczące ratownictwa morskiego ( art. 114-125 ustawy) itd.
Funkcja kulturowo-wychowawcza, uwzględniającą to czy przepisy ustawy działają przez obawę dolegliwości, za naruszenie określonych zasad bezpieczeństwa, które mogą spotkać naruszycieli norm, czy przez fakt, iż wyrabia się w adresatach norm trwałe przekonania, skłonności, nawyki do zachowania tych zasad. Polega także na wymierzaniu kar czy przeprowadzaniu egzekucji przy użyciu w razie konieczności siły fizycznej wobec naruszyciela zasad. Jak również przybiera charakter funkcji prewencyjnej wówczas, gdy ze względu na upowszechnienie w pewnym środowisku dezaprobaty dla czynów określonego rodzaju naruszających zasady bezpieczeństwa zmniejsza się ich częstość popełniania, np. przepisy dotyczące kar pieniężnych nakładanych na armatora, kapitana czy inne osoby odpowiedzialne ( art. 126-130 ustawy), oraz działania podejmowane przez organy inspekcyjne w przypadku stwierdzonych uchybień podczas inspekcji ( art. 48, 52 i 57 ustawy)itd.
Funkcja zewnętrzna, inaczej kontrolna polegająca, na tym, że rezultatem działania prawa w zakresie bezpieczeństwa jest poddanie ludzkich zachowań kontroli zewnętrznej, społecznej czy instancyjnej, np. inspekcji statku przez organy państwa bandery, lub inspekcji państwa portu, która prowadzona jest w celu zapewnienia przez statek zgodnego z krajowymi i międzynarodowymi przepisami morskimi wyposażenia; kompetencji i rodzaju organów inspekcyjnych ( art. 18, 25 -29, 31 ustawy); obowiązków armatora i kapitana statku w trakcie inspekcji ( art. 19 i 30 Ustawy), czy wreszcie rodzajów przeprowadzanych inspekcji, w tym zakresu i czasu przeprowadzania inspekcji doraźnej (art. 20-21 ustawy), zakresu i rodzaju przeprowadzanego audytu oraz dokumentów potwierdzających przeprowadzenie tych czynności ( art. 22, 32-60 ustawy) itd.
Generalnie funkcje owe mają za zadanie takie uporządkowanie aktu prawnego, którym jest ustawa o bezpieczeństwie morskim, aby jej zapisy nie dobiegały zasadniczo a wręcz zawierały międzynarodowe unormowania prawne, aby określone zostały kompetencje organów, w tym tych bezpośrednio odpowiedzialnych za bezpieczeństwo żeglugi, oraz by wykonawcy ustawy stosowali jej zapisy zgodnie z przyjętymi zwyczajami oraz względami bezpieczeństwa.