Indicativus praesentis passivi

(ind. praes. pass.)

Tryb oznajmujący czasu teraźniejszego strony biernej

W języku łacińskim tryb oznajmujący strony czynnej czasu teraźniejszego różni się od strony biernej końcówkami osobowymi:

np.

amas amaris

videt videtur

laudatis laudamini

Wzory odmian czasowników w ind. praes. act./pass.

Kon. I

laudo, laudare

temat praesentis : lauda- re

act.

sing. 1) laudo - chwalę plur. 1) lauda-mus

2) lauda-s 2) lauda-tis

3) lauda-t 3) lauda-nt

laudo= lauda-o

( 1 os. sing. ind. praes. act. w kon. I laudo powstała w wyniku kontrakcji, czyli ściągnięcia tematycznego -a oraz końcówki osobowej -o.)

pass.

sing. 1) laudor - jestem chwalony/a plur. 1) lauda-mur

2) lauda-ris 2) lauda-mini

3) lauda-tur 3) lauda-ntur

lauda-or= laudor

(Również w 1 os. ind. praes. pass. kon. I zachodzi kontrakcja.)

Kon. II

video, vidēre

temat praesentis : vidē-re

act.

sing. 1) vide-o - widzę plur. 1) vide-mus

2) vide-s 2) vide-tis

3) vide- t 3) vide-nt

pass.

sing. 1) vide-or - jestem widziany/a plur. 1) vide-mur

2) vide-ris 2) vide-mini

3) vide-tur 3) vide-ntur

Kon. III

defendo, defendĕre

temat praesentis : defend-ĕ-re

act.

sing. 1) defend-o -bronię plur. 1) defend-i-mus

2) defend-i-s 2) defend-i-tis

3) defend-i- t 3) defend-u-nt

pass.

sing. 1) defend-or plur. 1) defend-i-mur

2) defend-ĕ-ris 2) defend-i-mini

3) defend-i- tur 3) defend-u-ntur

defendor - jestem broniony, (bronię się)

Kon.IV

audio, audire

temat praesentis : audi-re

act.

sing. 1) audi-o -słyszę, słucham plur. 1) audi -mus

2) audi-s 2) audi -tis

3) audi- t 3) audi-u -nt

pass.

sing. 1) audi -or - jestem słuchany/a plur. 1) audi -mur

2) audi -ris 2) audi -mini

3) audi -tur 3) audi-u-ntur

Końcówki osobowe strony czynnej /biernej

act.

sing. 1) -o plur. 1) -mus

2) -s 2) -tis

3) -t 3) -nt

pass.

sing. 1) -or (-r) plur. 1) -mur

2) -ris 2) -mini

3) -tur 3) -ntur

Schemat odmiany czasownika w ind. praes. pass. :

końcówki osob. pass.

sing. plur.

- or - mur

Ind. praes. pass.= temat praes. + -ris - mini

-tur -ntur

spójki w kon. III:

(między tematem a końcówkami osob.)

• ĕ - przed - r

- i - przed - t, - m

- u - przed - nt (również w kon. IV)

Zamiana strony czynnej na bierną w zdaniu łacińskim

Przy zamianie strony czynnej na bierną w zdaniu zmieniamy nie tylko końcówkę osobową czasownika, lecz także podmiot gramatyczny.

nom. acc. ind.praes.act.

Puer librum legit.

Chłopiec czyta książkę.

a /ab (z abl.) = przez

nom. abl. ind.praes.pass.

Liber a puero legitur.

Książka jest czytana przez chłopca.

nom. acc. ind.praes.act.

Discipuli magistros vident et salutant.

Uczniowie widzą i pozdrawiają nauczycieli.

nom. abl. ind.praes.pass.

Magistri a discipulis videntur et salutantur.

Nauczyciele są widziani i pozdrawiani przez uczniów.

saluto, salutare - pozdrawiać

Infinitivus praesentis passivi

( inf. praes. pass.)

Bezokolicznik czasu teraźniejszego strony biernej

Infinitivus praesentis pass. różni od inf. praes. act. końcówka.

Wzory inf. praes. act./pass.:

act. lauda-re pass. lauda-ri

vide-re vide-ri

defend-ĕ-re defend-i

audi-re audi-ri

Inf. praes. act.= temat praes. + - re

- ĕ -

spójka w III kon. między tematem a końcówką

Inf. praes. pass.= temat praes. + - ri ( kon. I, II, IV )

- i ( kon. III )

Ćwiczenia

I Zamień na stronę przeciwną:

1. moveris

2. cognoscimus

3. puniuntur

4. intellegis

5. orno

6. agi

II Przetłumacz na j. polski, a następnie w j.łacińskim zamień na

stronę przeciwną :

1. Dominus servos castigat.

2. Comoedia a discipulis in theatro spectatur.

3. Servi dominum bonum amant.

4. Tu ab amico defenderis.

5. Amicus amicum defendere debet.

6. Discipuli magistram salutare debent.

3

---