Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsa

Tytułem wstępu:

Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsa wyrosła z oddziaływań europejskiej socjologii przełomu XIX i XX wieku, wśród których naczelne miejsce przypada wpływom Maxa Webera i E. Durkheima. W dziedzinie ekonomii oddziaływały nań najsilniej pewne koncepcje Sombarta, Veblena, Marschalla, a nawet teoria uczuć moralnych Smitha - a więc pomysły teoretyczne krytykowane z racji ich psychologizmu.

Parsons postulował wizję społeczeństwa pojmowanego jako analogię do biochemicznej całości organizmu. Rozwinął on swą teorię socjologiczną opierając się na bardzo różnorodnych elementach. Zsyntetyzował je, przyjmując za fundament teoretyczny koncepcję działania, jako ogólnej płaszczyzny odniesień służącej analizie zjawisk społecznych.

Zasadnicze założenia teoretyczne

Koncepcja działań ludzkich:

1. Działanie ludzkie pojęte jest tutaj jako system. Działanie realizuje się w sytuacji, na którą składa się aktywny podmiot i jego ludzki partner uczestniczący we wzajemnych relacjach, przedmioty fizyczne nie reagujące w toku interakcji, oraz przedmioty kulturowe - zobiektywizowane symboliczne elementy tradycji kulturowej, a zwłaszcza normy i wartości.

2. Działania ludzkie pojęte są jako długi łańcuch wyborów, wyznaczonych przez cel dążenia i kulturowe kryteria wartości. Skierowanie działania na cel - czyli jego orientacja - przejawia się w dwóch zasadniczych typach:

1. Orientacji motywacyjnej - właściwej jedynie jednostkom ludzkim.

2. Orientacji na wartości - określającej także działanie zbiorowości.

Orientacja motywacyjna wiąże się ściśle z funkcjonowaniem osobowości; obejmuje 3 subkategorie:

• Działanie poznawcze

• Katektyczne - polega na dążeniu do pewnych celów odczuwanych jako źródło przyjemności i zaspokojenia, oraz na odrzucaniu innych. Kateksja jest zatem mechanizmem wybiórczym reakcji człowieka; jest ona utożsamiana z systemem kar i nagród w teorii zachowania.

• Wartościujące.

Klasyfikacja typów działań społecznych:

• Orientacja instrumentalna - polega na poszukiwaniu środków realizacji celu

• Orientacja ekspresyjne - zmierza do bezpośredniego zaspokojenia pragnień, uzyskania zadowolenia i wiąże się najściślej z motywacją katektyczną.

U Parsonsa oba te typy orientacji stosowane są w analizie zarówno całych systemów społecznych, jak i osobowości, zaś koncepcja działań ludzkich stanowi zaledwie element analizy bardziej złożonych systemów tj. systemu społecznego, osobowości i kultury. Teoria Parsonsa ma charakter funkcjonalno - strukturalny, on zaś w tych trzech kategoriach złożonych tworów społecznych widzi całości współzależnych i uporządkowanych elementów. Struktury bardziej złożone wyłaniają się z bardziej elementarnych, przy czym nie mogą być zredukowane do prostej ich sumy.

W rzeczywistości empirycznej system społeczny, osobowość, kultura stanowią jedną całość, w ujęciu analitycznym zostają wyodrębnione jako struktury funkcjonujące, odmienne od siebie i od swych elementów składowych, lecz analizowane przy zastosowaniu tej samej płaszczyzny odniesienia, którą stanowi system działań.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---