INFLACJA
Inflacja
Zjawisko wzrostu ogólnego poziomu cen nazywamy. Możemy także powiedzieć, że inflacja to obniżanie się siły nabywczej pieniądza (jego wartości rynkowej). Sytuację, w której ceny spadają, określamy jako deflację. Wartość pieniądza (np. złotówki) maleje w okresach inflacji, a wzrasta w okresach deflacji.
Rodzaje inflacji
Inflacja podażowa (kosztowa) - inflacja spowodowana przez ciągły wzrost kosztów produkcji niezależny od popytu - rosną koszty produkcji.
Wzrost kosztów produkcji może wynikać z różnych przyczyn dlatego wyróżniamy następujące rodzaje inflacji kosztów:
Inflacja płac - występuje w sytuacji gdy związki zawodowe wymuszają podwyżkę płąc niezależnie od stanu popytu na pracę.
Inflację zysku - występuje w sytuacji gdy przedsiębiorstwo wykorzystuje swą siłę monopolistyczną do zwiększenia zysków poprzez podwyżkę cen niezależnie od poziomu popytu konsumpcyjnego.
Inflacja wynikająca ze wzrost cen importowych - występuje w sytuacji gdy ceny importowane rosną niezależnie od poziomu popytu globalnego.
Inflacja popytowa - jeśli w gospodarce jest nadmierna ilość pieniądza, która nie znajduje dostatecznego pokrycia w ilości towarów, to sytuację taką określa się często inflacją "ciągnioną" przez popyt. Kiedy popyt rośnie szybciej niż zdolność gospodarki do jego zaspokojenia, to w rezultacie rosną ceny. W tej sytuacji wzrost stóp procentowych ograniczy inflację.
Inflacja strukturalna - wynikająca ze zmiany w strukturze popytu i podaży. Pod wpływem zmian zachodzących w strukturze popytu i podaży niektóre gałęzie doznają wzrostu popytu na swe wyroby inne zaś notują spadek. Jeżeli ceny i płace w gałęziach zmniejszających produkcję są nieelastyczne w kierunku obniżki a ceny i płace w gałęziach zwieszających produkcję rosną to ogólny poziom cen i płac w gospodarce będzie rosnąć.
Inflacja ukryta - trwała nadwyżka popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług przy względnie stałym i administracyjnie regulowanym poziomie cen rynkowych.(występowała głównie w krajach komunistycznych) Skutki tej inflacji to głęboka nierównowaga na rynku, upokarzające kolejki, kupowanie na zapas, spekulacja, nieuprzejma obsługa, przekupstwo nadmierne zużycia energii, materiałów, paliwa; nielegalne zaopatrzenia.
W zależności od tempa wzrostu cen możemy rozróżnić:
inflację pełzającą - nie rodzącą zbyt negatywnych skutków
inflację kroczącą - wzrost cen sięga kilkunastu % w skali rocznej (taki ruch cen daje się przewidzieć i uwzględnić w podejmowanych decyzjach)
inflację galopującą - wzrost cen od kilkudziesięciu do 100% w skali rocznej
hiperinflację - wzrost cen o więcej niż 50% w skali miesiąca działa ona już destrukcyjnie na gospodarkę i destabilizuje stosunki społeczno-polityczne, osłabi wiarygodność finansową u wierzycieli
Sposoby mierzenia inflacji
Indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI) - oferowane przez producentów: ceny surowców, ceny materiałów. Mierzy ceny, które płacą producenci, gdyż obejmuje czynniki produkcyjne, z wyjątkiem pracy. Stanowi on pojemny miernik wpływu inflacji na przemysłowy sektor gospodarki.
Indeks cen dóbr konsumpcyjnych (CPI) - ceny detaliczne
Służy do badania wpływu inflacji na gospodarstwa domowe, czyli konsumentów, gdyż mierzy przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumowanego przez typową rodzinę. Jest średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe. Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny koszyk zakupów.
Przyczyny inflacji
Poszukiwania przyczyn inflacji najczęściej koncentrują się dziś na związkach między podażą pieniądza a poziomem cen. Jeśli podaż pieniądza wzrasta ponad potrzeby gospodarki związane z danym poziomem produkcji, uczestnicy rynku zwiększają swoje wydatki, podczas gdy realny poziom produkcji określony jest przez warunki techniczne i nie zmienia się. Presja popytu powoduje wzrost cen, który w efekcie doprowadza do równowagi na rynku pieniężnym. Jako przyczynę należy wskazać nadmierne wydatki z budżetu, prowadzące do deficytu budżetowego i długu publicznego oraz zbyt tanie kredyty, zakłócające równowagę na rynku pieniężnym.
KOSZTY INFLACJI
powoduje redystrybucję dochodu narodowego na rzecz grup bogatszych kosztem ludzi biedniejszych: rencistów, emerytów (ludzi otrzymujących stałe dochody),
powoduje spadek wartości pieniądza, czyli jego deprecjację,
zniechęca do oszczędzania,
obniża ciężar spłaconych kredytów,
niszczy rachunek ekonomiczny (nikt nie wie jakich żądać cen), powoduje duże zamieszanie w kalkulacji kosztów produkcji,
rodzi niepewność co do oczekiwanych zysków przez co zniechęca do podejmowania ryzykownych inwestycji
powoduje wzrost stopy oprocentowania kredytów na działalność inwestycyjną (zwłaszcza kredytów długoterminowych - co odbija się niekorzystnie na budownictwie mieszkaniowym, postępie innowacyjnym i wzroście produkcyjności pracy)
osłabia eksport (waluta krajowa stopniowo traci na wartości w stosunku do innych walut wymienialnych w krajach o niższej inflacji)
prowadzi do dewaluacji waluty krajowej, która wzmacnia pozycje eksporterów, ale osłabia pozycje importerów co stanowi z kolei przyczynę dalszego wzrostu cen
wprowadza zamieszanie na rynku papierów wartościowych, przez co zakłóca system finansowy kraju
pogłębia niepewność jutra i prowadzi do obniżenia realnych dochodów ludności