Ekonomia jest nauką o dokonywaniu wyborów dotyczących gospodarczej sfery życia. Musimy wybierać, gdyż dysponujemy ograniczoną ilością czasu, pieniędzy, rzeczy - a nasze potrzeby i chęci są nieograniczone.
Ekonomia jest nauką o procesach gospodarczych to jest procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokojenia potrzeb ludzkich. Stara się ona wykrywać i opisywać pewne prawidłowości rządzące tymi procesami. Prawidłowości te określane są mianem praw ekonomicznych. Analiza tych praw, ich charakteru i sposobu działania pozwala na naukowe wyjaśnienie zjawisk ekonomicznych, a także związanych z tymi zjawiskami zachowań ludzkich.
Przedmiotem zainteresowań ekonomii jest gospodarowanie czyli działalność gospodarcza człowieka. Istotnym uwarunkowaniem tej działalności jest ograniczoność zasobów gospodarczych. Ekonomia pokazuje jak ludzie działając w różnych warunkach społeczno - gospodarczych korzystają z tych ograniczonych zasobów, jak ich używają do produkcji dóbr i świadczenia usług, jak je rozdzielają pomiędzy różne mniej lub bardziej konkurencyjne względem siebie zastosowania oraz czym kierują się przy dokonywaniu tego typu wyborów.
Co to jest potrzeba?
Potrzeba jest to odczucie, pragnienie, chęć… Potrzeby ludzkie są różnorodne i możemy je podzielić między innymi na:
Potrzeby biologiczne - to potrzeby, których zaspokojenie jest człowiekowi niezbędne do życia, np. jedzenie, picie, ochrona przed zimnem.
Potrzeby kulturowe - są wytworem kultury danego społeczeństwa i wynikają ze współżycia z innymi ludźmi, np. potrzeba wiedzy, informacji, rozrywki.
Potrzeby możemy podzielić również na:
Potrzeby indywidualne - czyli te, które są odczuwane i zaspokajane przez jednostki
Potrzeby zbiorowe - czyli takie, które są odczuwane i zaspokajane przez grupy ludzi, a nawet całe społeczeństwo, np. bezpieczeństwo publiczne, drogi publiczne, służba zdrowia, edukacja.
Cechami charakterystycznymi potrzeb jest ich zmienność i rozwojowość.
Zmienność - wynika z czasu, miejsca i warunków występowania potrzeb, bowiem są one zależne m.in od wieku, płci, preferencji…
Rozwojowość - jest konsekwencją postępu cywilizacyjnego, który prowadzi nie tylko do powstawania nowych potrzeb wcześniej nie odczuwanych, ale zmienia również sposób zaspakajania tych samych potrzeb.
Potrzeby ludzkie są zaspokajane przez dobra i usługi.
Dobrem nazywamy każdy „przedmiot”, który posiada odpowiednią użyteczność do zaspokajania potrzeb ludzkich.
Dobra dzielimy na wolne i ekonomiczne.
Dobra wolne - to dobra występujące w ilości nieograniczonej i formie nadającej się do bezpośredniego użytku, np. woda, powietrze, światło i ciepło słoneczne,
Dobra ekonomiczne - występują w ilości ograniczonej i muszą być przez człowieka wytworzone. Możemy je podzielić na dobra konsumpcyjne i dobra produkcyjne.
Dobra konsumpcyjne przeznaczone są do bezpośredniego użytku, produkcyjne do dalszego wykorzystania celem wytwarzania nowych dóbr ekonomicznych, np. surowce, materiały, maszyny, urządzenia.
Usługą - nazywamy działalność człowieka prowadzącą do zaspokojenia potrzeb ludzkich, ale NIE prowadzącą do wytworzenia nowych dóbr, przedmiotów materialnych.
Usługi dzielimy na materialne i niematerialne.
Usługi materialne - to takie, w których działalność człowieka skierowana jest na przedmioty materialne, ale nie prowadzi do powstania nowych, np. usługi naprawcze, serwisowe, transportowe, spedycyjne itp.
Usługi niematerialne - to takie, w których działalność człowieka skierowana jest na innych ludzi, np. przekazywanie informacji, dostarczanie wiedzy, rozrywki, porada prawna itp.
Mikroekonomia - zajmuje się funkcjonowaniem pojedynczych, poszczególnych podmiotów gospodarujących (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, rząd) oraz poszczególnych rynków (dóbr i usług, czynników wytwórczych)
Makroekonomia - zajmuje się funkcjonowaniem gospodarki jako całości.
Ekonomia pozytywna - informuje o tym co w życiu gospodarczym jest
Ekonomia normatywna - informuje o tym co w życiu gospodarczym być powinno, formułuje opinie, sądy wartościujące…
Rozważania na temat gospodarowania towarzyszą ludzkości właściwie od początków jej gospodarczej działalności. Były to jednak początkowo luźne rozważania na tle innych rozważań i nie stanowiły zwartego systemu teoretycznego, a tym bardziej odrębnej dyscypliny naukowej. Dopiero kapitalizm stworzył podstawy i potrzebę teoretycznej analizy procesu gospodarowania. W drugiej połowie XVIII wieku powstaje pierwszy zwarty system teoretyczny zwany ekonomią klasyczną, a jej głównymi przedstawicielami byli Adam Smith i David Ricardo.
Rzeczywistość gospodarcza jest bardzo skomplikowana, a dokładny opis nawet najmniejszego jej fragmentu jest w gruncie rzeczy niemożliwy. Dlatego ekonomia posługuje się pewnymi założeniami upraszczającymi rzeczywistość. Taki uproszczony obraz gospodarczej rzeczywistości nazywamy modelem ekonomicznym.
Ekonomia jest nauką o procesach gospodarczych to jest procesach produkcji, wymiany, podziału i konsumpcji. Gospodarowanie czyli działalność gospodarcza człowieka nie jest działalnością jednorazową. Z uwagi na takie czynniki jak na przykład odnawialność ludzkich potrzeb jest to działalność ciągła i stale powtarzająca się. Dlatego też mówimy o procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji, które to procesy łącznie składają się na pojęcie procesu gospodarowania.
Podmiotem procesu gospodarowania są ludzie. Są oni zwykle odpowiednio zorganizowani i tworzą tzw. podmioty gospodarcze. Mianem podmiotu gospodarczego lub inaczej gospodarującego nazywamy każdego aktywnego uczestnika procesu gospodarowania. Podstawowymi podmiotami gospodarującymi są gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo, organizacje i instytucje międzynarodowe.
Proces gospodarowania polega na podejmowaniu decyzji przez podmioty gospodarujące. Decyzje te określamy mianem gospodarczych lub społeczno-gospodarczych. Istnieje wiele klasyfikacji tychże decyzji. Podstawowy ich podział - decyzje mikro i makroekonomiczne.
Inną klasyfikacją jest ich podział ze względu na tzw horyzont czasowy na decyzje krótko, średnio i długoterminowe. Przy podejmowaniu decyzji gospodarczych muszą istnieć co najmniej dwa warianty czyli możliwości wyboru. Bardzo ważne przy podejmowaniu tych decyzji mają tak zwane kryteria wyboru konsumenta. Dlaczego?. Decyzja optymalna w sensie ekonomicznym może okazać się decyzją zupełnie nie trafioną w sensie społecznym lub np. politycznym i odwrotnie.
Ponadto, rozwiązanie czy decyzja optymalna dziś, za klika miesięcy, lat czy nawet tygodni może okazać się zupełnie nieopłacalna. Dlatego też tak ważny jest tzw. horyzont czasowy decyzji.
Ograniczoność zasobów gospodarczych oraz nieograniczoność ludzkich potrzeb to podstawowe przesłanki konieczności racjonalnego gospodarowania. Jego istotą jest podejmowanie najbardziej korzystnych optymalnych wyborów przy podejmowaniu decyzji gospodarczych.
Ogólnych wskazówek do podejmowania najbardziej optymalnych decyzji w procesie gospodarowania dostarcza tak zwana zasada racjonalnego gospodarowania zwana inaczej zasadą gospodarności.
Może ona być rozumiana dwojako: jako zasada minimalnych nakładów dla osiągnięcia danego efektu lub maksymalnych efektów przy danych nakładach.
Odnosząc uzyskane z działalności gospodarczej efekty do poniesionych na tę działalność nakładów z ekonomicznego punktu widzenia optymalną będzie zawsze ta decyzja przy której stosunek efektów do nakładów będzie jak najwyższy, a stosunek nakładów do efektów jak najniższy.