„Pedagogika spoÅ‚eczna. Debata. PodrÄ™cznik akademicki tom II” - red. Marynowicz- Hetka, Warszawa 2007.

Teza: Praktyka andragogiki i gerontologii umożliwia pomyślne przejście prze okres dorosłości i starości.

Starość jest tym etapem życia, który wymaga pomocy i wielkiego osiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starzenia się. Człowiek musi bowiem dokonać wyboru stylu życia. Wybiera formy i nasilenie aktywności. Może być bierny po przejściu na emeryturę, wycofać się z życia społecznego, pozwolić sobie na nic nie robienie, bierne trwanie, ograniczając ruch, kontakty społeczne i minimalizując swoje potrzeby. Wkracza wtedy w patologiczny stan apatii i zaniedbania. Wymaga wsparcia i pomocy, aktywizacji przynajmniej w sferze życia codziennego. Może wybrać określony poziom aktywności. Nie istnieje bowiem jeden styl starzenia się i przystosowania do starości. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność, uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym dbałość o swoje zdrowie fizyczne, refleksyjność nad celem życia. Paradygmat biograficzny zachęca do analizy przeszłości, powrotu do pozytywnych przeżyć i doznań, do przezywania.

Obecnie edukacja jawi się jako proces cało życiowy, dokonujący się w trakcie życia oraz przez życie. W związku z tym możemy połączyć ją z zagadnieniem pomocy w rozwoju w dorosłości i starości. Pomoc ta dotyczy obrazu siebie jako osoby dorosłej oraz osoby starzejącej się, stojącej wobec zmiany stylu życia, odpowiadającej na podstawowe pytania o sens życia, cel życia i jego zakończenie

Andragogika i gerontologia są dyscyplinami zorientowanymi, obok teorii, na praktykę i poszukiwanie instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych form świadczenia pomocy. Współczesny świat wywiera niepokojącą presję na jednostkę. Człowiek, jeśli nie chce być wykluczonym jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności w której żyje musi nieustannie uczyć się, rozwijać swoje kompetencje, pozyskiwać nowe, by nie stać się analfabetą funkcjonalnym.

Gerontologia społeczna wyznacza sobie funkcje edukacyjne. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Ważną jest aktywna postawa; jednostki wobec własnej osoby. Człowiek, jeśli chce pozytywnie się starzeć, to musi podjąć autoedukację, stać się podmiotem procesu kształcenia. Jednostka sama tyłka może kształtować siebie. Nikt za nią nie może rozwijać się ani uczyć. Może pomóc w uczeniu się, nauczyć uczyć się, ale samo uczenie się i rozwój, wzrost jest procesem samodzielnym. Siebert (2005) przedstawia koncepcję pedagogiki przeżywania, która proponuje różne formy zajęć opartych o działania, uczestnictwo, medytację, przeżywanie, doznawanie wzruszeń estetycznych, np: w trakcie podróży spaceru, zwiedzania zabytków, muzeum, słuchania muzyki i poezji.

Nowy wymiar w andragogice stanowi przygotowanie do starości (Kamiński), do emerytury.....

Pamiętając aksjomat, że za nikogo nie można się rozwijać, że proces rozwoju jest samoistny, zależny i wyzwolony przez daną jednostkę, a inni mogą ją wspomagać, trzeba szanować każdy styl starzenia się. Można jedynie proponować sytuację sprzyjającą rozwojowi kompetencji społecznych, umysłowych i fizycznych. Można wspierać instytucje społeczne i tworzyć nowe instytucje otwarte na potrzeby współczesnego człowieka.

Wersja druga:

Edukacja jest procesem cało życiowym, dokonuje się w trakcie i przez całe życie. Istotnym aspektem jest pomoc w rozwoju w dorosłości i w starości.

Andragogika i gerontologia są dyscyplinami zorientowanymi obok teorii, na praktykę i poszukiwanie instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych form świadczenia pomocy.

Andragogika nie pomija konfliktów i zmagań człowieka ze światem, który zmienia się i przekształca. Koncentruje się na formach, które pomagają je przezwyciężyć, jedna z nich jest np. dydaktyka biograficzna. Analiz biografii spełnia funkcję edukacyjną, terapeutyczną.

Włoski uczony Demetrio uważa, że zmieniający się bardzo szybko współczesny świat wywiera niepokojącą presję na jednostkę.

Człowiek jeśli nie chce być wykluczony i zagubiony, jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności, w której żyje, to musi nieustannie uczyć się, rozwijać swoje kompetencje. Życiowe doświadczenie starszego pokolenia okazuje się niewystarczalne dla życia we współczesnym świecie.

Zarówno andragogika jak i gerontologia definiują dorosłość i starość posługując się psychologią i socjologią. Być dorosłym to umiejętność wypełniania podstawowych ról społecznych, panować nad emocjami, umie podnosić kwalifikacje zawodowe, umie dokonywać wyboru wartości moralnych, politycznych. Potrafi określić swoje miejsce w świecie. Jest aktywnym uczestnikiem interakcji społecznych. Rozwija stale swoje kompetencje, wzbogaca wiedze o sobie, świecie i o innych. Jest otwarty na zmiany. Chce się rozwijać.

Rozumie potrzebę doskonalenia się aż do końca życia. Człowiek może się rozwijać przez całe życie, może utrzymywać się na tym samym poziomie lub może cofać się w rozwoju. Jednostki muszą uczyć się nowych działań, aktywności i odrzucać złych zachowań nawyków. Andragogika w tym wymiarze proponuje pomoc np. we Francji, Niemczech, USA: funkcjonują szkoły rodziców. Słynne są szkoły czy kursy dla rodziców prowadzone metodą Gordona. Uczy się tam negocjacji, dialogu z dziećmi etc.

Nowy wymiar w andragogice stanowi przygotowanie do starości, do emerytury. W wychowaniu do starości ważną role zajmuje kształtowanie zainteresowań kulturowych i społecznych. Poszukiwanie zawodu pomocniczego, zajęcia które zastępowałyby pracę zawodową.

Gerontologia społeczna wyznacza sobie funkcję edukacyjną. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Człowiek jeśli chce pozytywnie się starzeć, to musi podjąć auto edukację, musi rozszerzać swoje kompetencje, analizować przeżycia. Obszarem głęboko zakorzenionym w andragogice zwłaszcza w teorii edukacji permanentnej są formy zawodowego kształcenia dorosłych. Odświeżanie wiedzy i umiejętności.

Jeśli uznamy że człowiek jest istotą biologiczno- psychologiczno-społeczną to dbałość o zdrowie, o biologiczne wymiary bytu ludzkiego stają się bardzo ważnym elementem edukacji pro zdrowotnej i gerontologii. Wyraża je wiele wskazań zalecających zdrowy styl życia, ruch, gimnastyka, zdrowa dieta. Dobre zdrowie-dobre samopoczucie

Starość jest tym etapem życia która wymaga pomocy i wielkiego wysiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starości. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność uczestników w życiu społ. i kult., dbałość o swoje zdrowie fizyczne. Paradygmat biograficzny zachęca do analizy przeszłości, powrotu do pozytywnych przeżyć i doznań. Teoria gerotranscendencji - wskazuje wymiar aktywności aż do śmierci. Jednostka zdrowa psych., świadoma, która zaakceptowała pozytywne myślenie może budować świat swoich przeżyć na kontemplacji, wierze, akceptacji siebie i świata.

Instytucjonalne formy oświaty dorosłych i placówek gerontologicznych:

-szkoły różnych poziomów i kursy dla dorosłych, określane jako instytucje drugiej szansy

-system kształcenia na odległość- system korespondencyjny, multimedialny, internetowy

-seminaria w weekendy

-kluby

-formy studyjne

-staże

-stowarzyszenia np. religijne, związek kombatantów

-UTW

-dom opieki społecznej

Formy nieinstytucjonalne choć instytucje są potrzebne do ich powstania:

-książki ( czytelnictwo)

-biblioterapia

-audycje radiowe i telewizyjne

-podróże

Edukacja jako pomoc w rozwoju wywodzi się z teorii pedagogiki społecznej w postrzeganiu wychowania jako procesu cało życiowego. Pomoc ma przyczynić się do pomyślnego, harmonijnego rozwoju wrastania w kulturę i w rezultacie pomyślnego przebiegu życia

---