Analiza- jest metodą poznania obiektów i zjawisk złożonych przez ich podział na elementy proste i zbadanie powiązań między tymi elementami, szczególnie zależności przyczynowo- skutkowych.

Analiza ekonomiczna- jest instrumentem służącym do poznania rzeczywistości gospodarczej.

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa- (dotycząca bieżących i przyszłych warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa)- ma na celu rozpoznanie szans i uwzględnienie ryzyka związanego z otoczeniem oraz określenie na tej podstawie silnych i słabych punktów

przedsiębiorstwa.

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa

Ocena warunków społecznych i prawnych Analiza rynku Analiza konkurencji

Analiza ekonomiczna

Analiza finansowa Analiza techniczno- ekonomiczna

Synteza wyników analiz i przygotowanie decyzji przyszłych okresów

Analiza rynku w podanym układzie obejmuje badanie popytu na produkty i usługi i sposobów ich dostaw na rynek oraz dystrybucji produktów firmy. Szczególnie ważnym elementem takiej analizy jest ocena segmentacji rynku, z uwzględnieniem jego charakterystyki demograficznej geograficznej psychograficznej itp. W jej zakres wchodzi również określenie wymagań rynku, przewidzianych trendów i zmian w rozmiarach popytu rynkowego,

dystrybucji, kreowania nowych segmentów oraz zanikania starych. Szczególne znaczenie w tej analizie mają prognozy dotyczące cen, sposobów sprzedaży, kanałów dystrybucji oraz promocji wyrobów i usług. Wyniki i ustalenia badań rynku wykorzystuje się w

analizie dochodów ze sprzedaży stanowiących podstawowy element obliczeniowy wyniku finansowego przedsiębiorstwa.

Analiza konkurencji ma na celu identyfikację głównych konkurentów przez badanie u każdego z nich rozmiarów jego sprzedaży, wskaźników wzrostu, stopnia integracji oraz słabych i silnych stron przedsiębiorstw konkurencyjnych. Na tym tle należy przedstawić sprzedaży udział ł w rynku własnej firmy oraz możliwości jej ekspansji. Tylko poprzez poznanie konkurencji można zapobiec utracie miejsca na rynku. Duże znaczenie w analizie konkurencji ma ustalenie, w jakich grupach klientów konkurent ma lepsze, gorsze lub takie samo powodzenie i dlaczego, gdyż na tych informacjach można oprzeć politykę cenową i zmodyfikować odpowiednio politykę marketingu. Nie mniej ważne są informacje dotyczące reakcji konkurenta na wprowadzenie nowego wyrobu na rynek, zmiany cen lub środków

reklamy przez firmę dokonującą analizy. Na podstawie wszystkich tych danych można wypracować strategiczną ofensywę wobec konkurencji. Przewagę konkurencyjną na rynku odznaczającym się nadmiernymi zdolnościami produkcyjnymi uzyskać można tylko dzięki szybkiemu reagowaniu na zakłócenia. Podstawą takiej reakcji są informacje i zapisy.

Analiza otoczenia pozwala na określenie czynników kształtujących wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa, w większości niezależnych od jego pracy. Zasadniczą jednak częścią analizy działalności przedsiębiorstwa obrazującej te wyniki jest analiza ekonomiczna

Obejmuje ona dwa działy: analizę finansową oraz analizę techniczno- ekonomiczną, przy czym, w warunkach gospodarki rynkowej, decydujące znaczenie uzyskuje analiza finansowa,

stanowiąc punkt wyjścia i podstawowy zakres każdej analizy ekonomicznej.

Do zagadnień leżących w sferze zainteresowania analizy finansowej należy przede wszystkim zaliczyć: wstępną i rozwiniętą analizę bilansu, rachunku wyników, źródeł przychodów

i kierunków rozchodów, analizę wyniku finansowego i czynników go kształtujących oraz analizę sytuacji finansowej badanej jednostki gospodarczej.

Analiza techniczno- ekonomiczna koncentruje się na ocenie poszczególnych odcinków działalności gospodarczej przedsiębiorstwa: ilości i asortymencie produkcji, metodach jej

wytwarzania, wyposażeniu technicznym, zaopatrzeniu materiałowym i stopniu wykorzystania materiałów, zatrudnieniu, płacach, wydajności pracy itp. Ocenę stopnia wykorzystania

poszczególnych czynników produkcji przeprowadza się z punktu widzenia ich wpływu na wyniki ekonomiczno- finansowe przedsiębiorstwa.

Przyczynowo- skutkowe wyjaśnienie odchyleń wskaźników finansowych stwarza konieczność wzajemnego powiązania analizy finansowej z analizą techniczno- ekonomiczną.

Analiza ekonomiczna

Analiza finansowa- Wstępna analiza bilansu Analiza rachunku wyników Ustalenie i ocena

przepływów pieniężnych Analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa Czynnikowa analiza wyniku finansowego

Analiza techniczno- ekonomiczna- Analiza produkcji Analiza zatrudnienia, płac i

wydajności Analiza wyposażenia przedsiębiorstwa w środki trwałe Analiza gospodarki materiałowej Analiza postępu technicznego i nowych uruchomień

Zadaniem analizy finansowej jest ocena finansowej strony działalności przedsiębiorstwa

Nie tylko w stosunku do założeń planowych, lecz również w stosunku do okresów ubiegłych i wielkości osiągniętych przez inne firmy oraz na dokładnym wytyczeniu kierunków dalszych badań dotyczących czynników kształtujących wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Wartość praktyczna analizy zależy bowiem w znacznym stopniu od właściwego ustalenia czynników wpływających na kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz dokładnego określenia kierunków ich oddziaływania. Uzyskanie tych wyników badań wymaga przeprowadzenia analizy techniczno- ekonomicznej. Jej szczegółowość zależy od praktycznych potrzeb analizy

finansowej.

Rodzaje analiz

Analizy ekonomiczne możemy podzielić według różnorodnych kryteriów. Do kryteriów takich możemy zaliczyć:

- przeznaczenie analiz

- czas, którego dotyczą

- zastosowane metody badawcze

- szczegółowość opracowania

Podział analiz ekonomicznych wg poszczególnych kryteriów:

W zależności od przeznaczenia analizy możemy podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne.

Analiza zewnętrzna, określana często mianem sprawozdania rocznego, przeznaczona jest dla akcjonariuszy, inwestorów, udziałowców i banków. Ponadto jest ona skierowana do kooperantów, klientów, dostawców, dziennikarzy ekonomicznych, uniwersytetów, izb przemysłowych i handlowych oraz przedstawicieli handlowych za granicą. Sprawozdanie można efektywnie wykorzystać przy pozyskiwaniu pracowników na wyższe i niższe stanowiska kierownicze- kandydat na stanowisko może się zapoznać z kondycją finansową swego ewentualnego pracodawcy. Właściwą funkcją sprawozdania rocznego jest informowanie opinii publicznej o rozwoju i pozycji przedsiębiorstwa w minionym roku bilansowym. Sprawozdanie roczne prezentuje całe przedsiębiorstwo, jego wielkość, cele, politykę oraz osoby nim kierujące. Informuje ono także o oferowanych usługach czy produktach, o pozycji zakładu w kraju i za granicą, o systemie sprzedaży lub o sieci filii.

Opracowanie sprawozdania rocznego jest ograniczone ramami prawnymi, które jednak nie określają dokładnie jego budowy czy treści. Praktyka wykazuje, że właściwie nie ma typowego układu sprawozdania rocznego. Ten sam zakres problemów może być ujęty w

różnej formie. Można jednak wyodrębnić podstawową strukturę budowy raportu rocznego. W jej ramy wchodzą:

- bilans roczny

- sprawozdanie o stanie przedsiębiorstwa- jego funkcjonowanie, stan majątkowy, stan finansów oraz dochodów

- inne dane o firmie

Niektóre przedsiębiorstwa wykorzystują sprawozdanie roczne do kreowania swego wizerunku. Różni odbiorcy mają różne oczekiwania wobec raportu rocznego. Musi być on tak sformułowany, by był zrozumiały również i dla niefachowców. O ile analiza zewnętrzna dostosowana jest do potrzeb szeroko rozumianego otoczenia przedsiębiorstwa, to analiza wewnętrzna uwzględnia potrzeby decyzyjne kierownictwa i innych szczebli zarządzania w przedsiębiorstwie.

Analiza wewnętrzna (samoocena) jest określana jako system sterowania wynikiem lub substytut systemu zarządzania. Zawiera on analizę podstawowych sprawozdań finansowych bilansu i rachunku wyników oraz ocenę kondycji finansowej i czynników ją determinujących. Szczególne jednak znaczenie ma w niej analiza wyniku finansowego rozpatrywana w aspekcie efektywności gospodarowania. Analiza wewnętrzna umożliwia ocenę zdarzeń

gospodarczych w różnych okresach zarówno ex post, jak i ex ante, w różnych przekrojach klasyfikacyjnych, przy wykorzystaniu nowoczesnych technik przetwarzania informacji oraz metod badawczych właściwych tej ocenie. Wyniki analizy stanowią dla kierownictwa przedsiębiorstw podstawę do podejmowania uzasadnionych ekonomicznie decyzji.

Biorąc pod uwagę czas, którego analizy dotyczą, można wyróżnić:

- analizę retrospektywną

- analizę bieżącą

- analizę prospektywną

Analiza retrospektywna- zawiera ocenę wyników działań podejmowanych w przeszłości. Dotychczas analizy nastawione były niemal całkowicie na badanie przeszłości, bez prób uczestnictwa w kształtowaniu przyszłości przedsiębiorstw. Zmiany w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, koncentracja wszystkich decyzji na szczeblu przedsiębiorstwa powodują przesunięcie punktu ciężkości z retrospektywnej oceny działalności gospodarczej przedsiębiorstw na ocenę prospektywną. Jednak analiza retrospektywna nadal będzie stanowiła podstawę weryfikacji słuszności decyzji podjętych w przeszłości i punkt wyjścia dla zamierzeń bieżących i przyszłościowych.

Analiza bieżąca (operatywna)- ma na celu bieżącą ocenę przebiegu podjętych zadań i sygnalizowanie zainteresowanym komórkom o negatywnych skutkach zdarzeń gospodarczych oraz zakłóceniach w realizacji zadań i to w takim czasie, by było jeszcze możliwe dokonanie niezbędnych korekt, zapewniających prawidłowy tok dalszej działalności. Dotychczas analiza bieżąca ograniczała się do oceny informacji o podstawowym znaczeniu dla funkcjonowania przedsiębiorstwa. W warunkach gospodarki rynkowej zakres tej analizy ulega istotnemu rozszerzeniu, gdyż zwiększa się zakres swobody decyzyjnej przedsiębiorstwa.

Analiza prospektywna- obejmuje ustalenie i ocenę różnych wariantów rozwiązań przy równoczesnym zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Jest ona sporządzona w trakcie przygotowywania planów gospodarczych, a zatem służy wytyczaniu celów i określaniu środków ich realizacji. Dotychczas analizy prospektywne wykorzystywane były, wraz z rachunkiem ekonomicznym, głównie przy badaniu efektywności podejmowanych decyzji. Spowodowane to zostało brakiem zapotrzebowania przedsiębiorstw na informację ekonomiczną, gdyż ich kierownictwa nie miały dostatecznego wpływu na decyzje gospodarcze. Można sądzić jednak, że analizy prospektywne staną się częścią składową zintegrowanego systemu informacji uwzględniającego, obok samooceny, również i wyniki analizy otoczenia przedsiębiorstwa, w tym także analizy marketingowej.

Ze względu na przyjętą metodę badań rozróżnia się analizę funkcjonalną, kompleksową i decyzyjną.

Analiza funkcjonalna- polega na badaniu oddzielnych zjawisk, występujących w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, przez osoby lub komórki organizacyjne funkcjonalnie odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój tych zjawisk. Na przykład analizę kosztów własnych, dochodów ze sprzedaży, rentowności można powierzyć głównemu księgowemu, a analizę stopnia wykorzystania maszyn i urządzeń- komórkom technicznym.

Analizę funkcjonalną przeprowadza równocześnie wiele osób, co przyczynia się do skrócenia czasu jej wykonania. Te odcinkowe badania są podstawą formułowania ogólnych ocen i wyprowadzania wniosków. Nie można jednak nie dostrzec wad tak przeprowadzonej analizy. Osoba analizująca lub komórka organizacyjna może oceniać zjawiska gospodarcze, za które jest odpowiedzialna, tendencyjnie i subiektywnie, w celu otrzymania dobrej opinii o

swej pracy. Przy tak rozproszonych organizacyjnie badaniach nie dostrzega się w wystarczającym stopniu wzajemnych oddziaływań i związków występujących między poszczególnymi zjawiskami gospodarczymi. Trudno też jest usystematyzować informacje i

ustalone wskaźniki według stopnia ich ważności w ocenie danego zjawiska, stąd analiza funkcjonalna może być wykorzystywana jako analiza ex post, jest natomiast mało przydatna w procesach bieżącego zarządzania przedsiębiorstwem.

Analiza kompleksowa- polega na przeprowadzeniu oceny działalności gospodarczej i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między zjawiskami

gospodarczymi. Zawiera ona całościowe spojrzenie na działalność gospodarczą przedsiębiorstwa i jest doskonalszym narzędziem poznania i oceny zjawisk gospodarczych w przedsiębiorstwie niż analiza funkcjonalna. Analiza kompleksowa dostarcza bowiem uporządkowanych obserwacji zjawisk gospodarczych wyrażonych we wskaźnikach, wraz z zależnościami przyczynowo- skutkowymi między tymi zjawiskami.

Analiza decyzyjna- sprowadza się do badań wycinkowych, grupujących zjawiska gospodarcze wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji. Liczebność zjawisk gospodarczych przypisywanych danej decyzji zależy od jej rodzaju i czasu, w jakim określone działania przebiegają tj. od rozpoczęcia do zakończenia działań spowodowanych badaną decyzją. Przy rozpatrywaniu badanych zjawisk gospodarczych uwzględnia się wzajemne powiązania i współzależności w obrębie danej decyzji. W tym celu tworzy się ciągi zjawisk gospodarczych w układzie przyczynowo- skutkowym i chronologicznym, a więc od uzyskanych rezultatów do przyczyn pierwotnych. Analiza decyzyjna wymaga umiejętności kojarzenia zjawisk technicznych, organizacyjnych, społecznych i gospodarczych oraz znajomości nowoczesnych technik obliczeniowych. Stopień szczegółowości badań jest podstawą podziału analiz na ogólne i szczegółowe.

Analiza ogólna- obejmuje całokształt działalności przedsiębiorstwa, oparta jest na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych. Jest ona przydatna głównie do ogólnej oceny działalności gospodarczej, gdyż brak w niej wzajemnych zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Mała zatem jest jej wartość w procesie

podejmowania decyzji gospodarczych.

Analiza szczegółowa- polega na badaniu określonego odcinka działalności, względnie określonego problemu, w sposób szczegółowy, oparty na szerokim zakresie informacji i wskaźników umożliwiających uchwycenie zależności przyczynowo- skutkowych między badanymi zjawiskami. Analiza szczegółowa jest pracochłonna, lecz w wielu przypadkach konieczna do skutecznego usprawnienia określonych dziedzin działalności gospodarczej i

poprawy stanu ekonomicznego przedsiębiorstwa.

Techniki i etapy prac analitycznych

Technika indukcji- (scalania) polega na przyjęciu kierunku badania od szczegółowych zjawisk gospodarczych do ogólnych, od przyczyn do skutków, od czynników do wyników, na które te czynniki oddziaływały. Popularnie nazywa się ją metodą od szczegółu do ogółu. Analiza ekonomiczna przeprowadzona za pomącą tej metody rozpoczyna się od badania wykorzystania poszczególnych czynników produkcji, a dopiero później ustala się wpływ gospodarowania tymi czynnikami na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Przy takim sposobie postępowania niezbędnestaje się badanie wszystkich zjawisk szczegółowych, niezależnie

od ich wpływu na ostateczne wyniki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

Analiza zjawisk synteza wyników

Technika scalania ma zastosowanie głównie w analizach średnio-i krótkookresowych, odcinkowych lub problemowych, które nie zawsze kończą się syntezą dotyczącą wyników pracy całego przedsiębiorstwa. Ze względu na dużą pracochłonność rzadziej stosuje się ją w analizach rocznych. Technika ta ma też wiele zalet. Analityk nie zna ostatecznych wyników badania aż do momentu poznania wszystkich kolejnych zjawisk gospodarczych. Nie ustosunkowuje się do tych zjawisk tendencyjnie, co zapewnia obiektywizm badań. Do niewątpliwych zalet tej metody należy również wszechstronność, wnikliwość i dokładność badań.

W metodzie dedukcji przyjmuje się odwrotny kierunek badań niż w metodzie indukcji. Rozpoczyna się je od zjawisk ogólnych do szczegółowych, od skutków do przyczyn, od wyników do czynników, które na nie wpłynęły. W pierwszej kolejności określa się więc finansowe wyniki przedsiębiorstwa, a następnie bada czynniki kształtujące ich wielkość i stopień zmian.

Synteza wyników analiza zjawisk

Przy takim sposobie badania wielkości ekonomicznych można analizować tylko te czynniki, które miały zasadniczy wpływ na ostateczne wyniki przedsiębiorstwa, nie zaś wszystkie czynniki bez względu na kierunek i siłę ich oddziaływania. Analityk w pierwszej kolejności powinien zająć się zjawiskami, które miały negatywny wpływ na wyniki przedsiębiorstwa, te bowiem wymagają szybkich decyzji. Metoda dedukcji ma zastosowanie w analizach rocznych i wieloletnich. Jest ona trudniejsza niż metoda indukcji. Analityk musi bowiem, na podstawie ogólnych informacji o badanym zjawisku oraz merytorycznej jego znajomości, prawidłowo sformułować syntezę dotyczącą wyników badania. Metoda dedukcji jest częściej wykorzystywana w praktyce niż metoda indukcji. Pozwala ona bowiem ograniczyć badania do zagadnień najistotniejszych w działalności przedsiębiorstwa, co powoduje, że jest ona mniej pracochłonna niż ta pierwsza.

Metoda redukcji- określana też metodą weryfikacji obejmuje trzy kroki na drodze dojścia do celu. Pierwszy z nich to sformułowanie wstępnej syntezy charakteryzującej badane zjawisko, drugi zaś to zweryfikowanie prawidłowości tez i wniosków w toku prac analitycznych, trzeci to podsumowanie ustaleń dokonanych w części drugiej i sformułowanie syntezy

końcowej zawierającej ocenę badanego zjawiska wraz z wnioskami co do dalszego postępowania.

Synteza wstępna analiza zjawisk synteza ogólna

Metodę tę można zastosować we wszystkich rodzajach analiz. Wymaga ona od analityka profesjonalnego opanowania warsztatu narzędziowo- etycznego oraz dobrej znajomości firmy od strony merytorycznej. W praktyce metoda ta jest bardzo przydatna, najmniej pracochłonna oraz pozwala na szybkie uzyskanie wiarygodnych wyników badań. Trzeba jednak dodać, że dobór metody badań do oceny zjawisk gospodarczych powinien wynikać z celów założeń, kryteriów oceny i przedmiotowego zakresu wykonywanej analizy.

Bez względu na przyjęty sposób postępowania, badania analityczne muszą być wykonywane etapami. Zazwyczaj badania analityczne dzieli się na cztery etapy.

Analiza wstępna, będąca pierwszym etapem w całym cyklu analitycznym, sprowadza się do określenia przedmiotu, zakresu i celu badań. Na tym etapie analizy dokonuje się określenia

rodzajów i źródeł informacji liczbowych i nieliczbowych, wyboru odpowiedniej metody badań i podstawy porównań oraz formy ilustracji wyników analizy i określenia odbiorcy tych wyników. Wstępna orientacja w przedmiocie badania pochłania ok. 10% czasu

przeznaczonego na analizę.

Ogólne poznanie przedmiotu badania przesądza o kierunkach badań szczegółowych. Wymagają one zebrania i usystematyzowania oraz zweryfikowania materiałów o badanym zjawisku gospodarczym. Materiały te pozwalają na postawienie wstępnej diagnozy tego

zjawiska. Przygotowanie całości materiałów do badania zabiera około 40% czasu przeznaczonego na analizę. Zasadniczy etap analizy stanowią badania szczegółowe. Polegają

one na rozłożeniu przedmiotu badania na elementy składowe, a następnie przeprowadzeniu badania tych elementów w czasie i przestrzeni. Na tym etapie badania zbiera się więc informacje o czynnikach, które wpłynęły na badane zjawisko, a następnie ustala się i ocenia kierunek i siłę oddziaływania poszczególnych czynników na to zjawisko. Istotną czynności jest również zebranie i opracowanie informacji o oddziaływaniu badanych zjawisk gospodarczych na inne zjawiska oraz dokonanie oceny skutków tego oddziaływania. Trzeci etap badań analitycznych pochłania około 30% czasu przeznaczonego na analizę ogółem.

Przeprowadzone badania analityczne pozwalają na postawienie ostatecznej diagnozy zjawiska oraz sformułowanie wniosków. Służą one do przygotowania projektu decyzji dotyczącej usprawnienia funkcjonowania przedsiębiorstwa. Realizacja czwartego etapu badań, stanowiącego ostateczny cel analizy, zabiera około 20% czasu, jaki jest potrzebny na wykonanie całego cyklu analitycznego.

Podstawy porównań i ich wykorzystanie w systemie analiz
Porównywać możemy dane jednorodne, co do przedmiotu, cechy, podobieństwa lub wartości mierzalnej. Będą to wielkości wyrażające tę samą treść ekonomiczną, lub wielkości o różnej
treści, lecz wzajemnie ze sobą powiązane i od siebie zależne. Jeśli porównaniem objęta jest większa zbiorowość, wówczas wynik porównania przyjmuje postać różnego rodzaju średnich jak średnia arytmetyczna, dominanta czy mediana. W sytuacji, gdy analizowane dane liczbowe nie dadzą się bezpośrednio porównać, wówczas należy podjąć próbę doprowadzenia
ich do porównywalności. W tym celu niezbędne staje się wyeliminowanie:
- zmian metodologicznych
- zmian finansowych
- zmian organizacyjnych
- zmian przedmiotowych
Zmiany metodologiczne wynikają z różnic w treści i sposobie liczenia różnych wielkości ekonomicznych. Wraz z przejściem do gospodarki rynkowej diametralnie zmieniły się zasady liczenia wielu wskaźników ekonomicznych, zmieniły się również formy sprawozdań finansowych i zakres zawartych w nich wielkości. Stąd sięgnięcie do danych z poprzednich okresów i próba ich porównania wymaga doprowadzenia tych wielkości do porównywalności
pod względem metodologicznym. W tym celu należy przeliczyć dane okresu ubiegłego i dane okresu bieżącego według obowiązujących zasad liczenia badanych wielkości ekonomicznych.
Zmiany o charakterze finansowym badanych wielkości ekonomicznych powstają w wyniku zmian cen sprzedaży wyrobów, robót i usług lub cen zakupu surowców, materiałów i usług. Podobnie należy traktować zmiany stawek amortyzacyjnych, taryf przewozowych,
składek ubezpieczeniowych itp. W celu doprowadzenia do porównywalności danych z tytułu zmian cen, stawek, taryf i opłat należałoby dane roku poprzedniego przeliczyć na warunki cenowe roku bieżącego. W przeliczeniach tych można posłużyć się średnimi wzrostami cen w roku badanym w relacji do roku poprzedniego. W warunkach inflacji i częstych zmian cen
doprowadzenie danych do porównywalności byłoby zbyt pracochłonne w stosunku do uzyskanego efektu. Stąd w porównaniach wykorzystuje się dane według cen bieżących i ceny te traktuje się jako jeden z czynników determinujących zmiany badanego zjawiska.
Zmiany o charakterze organizacyjnym są wynikiem restrukturyzacji przedsiębiorstw, ich podziału i tworzenia nowych podmiotów gospodarczych, zwłaszcza spółek, wyłączenia z przedsiębiorstw nadmiernie rozbudowanej działalności pomocniczej oraz
działalności socjalno- bytowej. Doprowadzenie do porównywalności badanych zjawisk
ekonomicznych pod względem organizacyjnym polega na przeliczeniu
danych okresu ubiegłego na warunki organizacyjne występujące w końcu okresu bieżącego.
Ze zmianami organizacyjnymi wiążą się często zmiany o charakterze rzeczowym, dotyczące przedmiotu działalności jednostki gospodarczej. W celu sprostania konkurencji na rynku przedsiębiorstwa poszerzają wachlarz realizowanych robót i usług, uruchamiają produkcję nowych wyrobów, rezygnują z wytwarzania innych.

Ponadto działalność przedsiębiorstw zmienia się w czasie w wyniku doskonalenia procesu produkcji, zmian konstrukcyjnych i technologicznych doprowadzających do takich odchyleń, że podobny produkt wytwarzany w jednym okresie znacznie różni się od produktu wytwarzanego w innym. Im dłuższy jest upływ czasu, tym porównywalność danych staje się bardziej ograniczona. Stąd zmiany w przedmiocie działalności jednostki gospodarczej traktuje się zazwyczaj jako czynniki kształtujące badane wielkości ekonomiczne.
Porównanie badanych wielkości ekonomicznych musi doprowadzić do uzyskania informacji o odpowiedniej wartości poznawczej, w odniesieniu do ściśle określonego celu. Poprawność wyników w metodzie porównań zapewnia przyjęcie odpowiedniej bazy odniesienia tych wielkości.
W praktyce gospodarczej wykorzystuje się różne bazy porównań. W zależności od tego czy analiza ogranicza się do wielkości pochodzących tylko z badanego przedsiębiorstwa, czy też przedmiotem oceny obejmuje się wielkość innych przedsiębiorstw, można wyróżnić:
- porównania wewnętrzne
- porównania zewnętrzne
W porównaniach wewnętrznych analizowane wielkości porównuje się z wielkościami postulowanymi oraz z wielkościami roku poprzedniego bądź lat poprzednich. Wielkościami postulowanymi służącymi do porównań są zazwyczaj dane zawarte w planach, kalkulacjach wstępnych, kosztorysach, warunkach technicznych umów z odbiorcami, obowiązujące normy i limity.
Porównania w czasie pozwalają na ocenę dynamiki zjawisk gospodarczych, ocenę rozmiarów i tempa zmian tych zjawisk w badanym okresie, w relacji do okresów ubiegłych lub okresu przyszłego.
W ramach porównań w czasie wyróżnić można:
- porównania przy wykorzystaniu stałej bazy odniesienia, czyli wielkości z tego samego okresu. Pozwala ona na ustalenie wskaźników dynamiki badanego zjawiska i określenie jego
tendencji rozwojowej
- porównania przy wykorzystaniu podstawy zmiennej, czyli tzw. Porównania łańcuchowe. Polegają one na odniesieniu wielkości osiągniętych każdorazowo z wielkościami okresu
poprzedniego i pozwalają na określenie tempa zmian badanego zjawiska lub jego dynamiki.
Porównania międzyzakładowe wzbogacają wymienione rodzaje porównań o dane ilustrujące położenie przedsiębiorstwa w stosunku do innych jednostek gospodarczych. W porównaniach międzyzakładowych ważne jest uwzględnienie takiego samego okresu czasu. Gwarantuje on porównywalność zjawiska. Różnice między relacjami ekonomicznymi odzwierciedlają
wówczas różnice między firmami, a nie różne punkty odniesienia. Porównania międzyzakładowe prowadzi się najczęściej w układzie branżowym. Dane badanego przedsiębiorstwa można wówczas porównać z:
- wielkościami firmy najbardziej zbliżonej wielkością do firmy porównywanej, a więc takiej, w której różnice w rozmiarze i asortymencie produkcji, technologii wytwarzania, itp. nie są na tyle duże, aby spowodowały bezsensowność porównań,
- wielkościami kilku zakładów w branży, gdzie podstawą porównania badanej relacji mogą być wówczas każdorazowo dane tego przedsiębiorstwa, które w tej relacji osiąga wartość
ekstremalną,
- wielkościami średniobranżowymi, które pozwalają określić miejsce badanego przedsiębiorstwa w branży; są one opracowywane przez firmy auditingowe lub tzw. Wywiadownie gospodarcze zajmujące się zbieraniem i udostępnianiem informacji
o partnerach gospodarczych; dotychczas porównania takie dotyczyły głównie kosztów wytwarzania w branży.
W gospodarce rynkowej podstawą porównań badanych zjawisk gospodarczych są również standardy. Są to normy obowiązujące przedsiębiorstwa i branże w gospodarce rynkowej, bez względu na formę i rodzaj działalności tych przedsiębiorstw.
Porównanie badanej wielkości ekonomicznej z przyjętą bazą odniesienia pozwala na ustalenie odchyleń. W zależności od tego, czy porównuje się zjawiska jednorodne, czy różnorodne,
odchylenia traktowane są jako bezwzględne lub względne. Odchylenia bezwzględne są to różnice występujące w cechach tych samych zjawisk, ustalone przez porównanie z wzorcami, w czasie lub przestrzeni.
Odchylenia bezwzględne (∆S) Oblicza się wg wzoru:
                ∆S= S₁- S₀         

gdzie:
S₁- badane zjawisko w okresie sprawozdawczym
S₀- badane zjawisko wg bazy odniesienia.
Odchylenia względne są to różnice występujące przy porównaniu
cech dwóch rozmaitych zjawisk, z których jedno jest podstawowe,
drugie zaś towarzyszące. Tempo rozwoju jednego z nich określa
tempo rozwoju drugiego. Może być przy tym pożądany szybszy
wzrost zjawiska towarzyszącego albo podstawowego.
Odchylenia względne (DS’) oblicza się wg wzoru:
      ∆S= S₁- (S₀*B)
      ∆S= S₀*(A- B)
gdzie:
A- wskaźnik dynamiki zjawiska badanego
B- wskaźnik dynamiki zjawiska podstawowego
S₁, S₀- jak we wcześniejszym wzorze

Metody rachunkowe wykorzystywane w analizach

Metoda podstawień łańcuchowych

Zastosowanie tej metody wymaga wykonania kolejno następujących po sobie działań:

1. obliczenie odchylenia bezwzględnego badanej wielkości ekonomicznej

2. ustalenie czynników, które wpłynęły na odchylenie poziomu badanego zjawiska

3. obliczenie stopnia, w jakim zmieniał się każdy z oddziałujących czynników

4. określenie formuły matematycznej wyrażającej badane zjawisko gospodarcze

5. obliczenie przy wykorzystaniu tej formuły, jak zmiana oddziałującego czynnika wpłynęła na odchylenie poziomu badanego zjawiska.

Jeśli badana wielkość jest iloczynem trzech czynników, możemy ją zapisać następująco:

S₀= a₀•b₀•c₀

S₁= a₁•b₁•c₁

Gdzie:

S₀- poziom badanego zjawiska w okresie ubiegłym lub wg planu

S₁- poziom badanego zjawiska w okresie sprawozdawczym

a₀•b₀•c₀- poziom czynników przyjętych z okresu ubiegłego lub z założeń planowych wpływających na kształtowanie się badanego zjawiska

a₁•b₁•c₁ - poziom czynników z okresu badanego

W pierwszej kolejności obliczamy odchylenie bezwzględne:

∆S=S₁- S₀

Wpływ poszczególnych czynników na badane zjawisko rozliczymy podstawiając kolejno do podstawy porównań (S₀) wielkości czynników z okresu badanego.

1. Wpływ zmiany czynnika a na wielkość badanego zjawiska wynosi:

S_a= a₁• b₀•c₀

∆ S_a= S_a- S₀

2. Wpływ czynnika b na odchylenie globalne badanego zjawiska równa się:

S_b= a₁•b₁•c₀

∆ S_b= S_a- S_b

3. wpływ czynnika c na odchylenie globalne wyniesie:

S_c= a₁•b₁•c₁

∆ S_c= S_c- S_b

Prawidłowość obliczeń sprawdzamy za pomocą równania:

∆S=∆ S_a+∆ S_b+∆ S_c

Odchylenie globalne badanego zjawiska jest sumą odchyleń cząstkowych spowodowanych wpływem poszczególnych czynników na jego wielkość.

Metoda różnicowania

Jest skróconym zapisem metody podstawień łańcuchowych. Jej istota polega na tym, że do bazy porównań, wyrażonej za pomocą przyjętych do badań czynników, podstawia się różnicę między wielkością czynnika w okresie badanym i w okresie ubiegłym bądź wg planu.

Tok postępowania w metodzie jest następujący:

S₀= a₀•b₀•c₀

S₁= a₁•b₁•c₁

∆S= S₁- S₀

∆ S_a- odzwierciedla wpływ zmiany czynnika a na odchylenie badanego zjawiska

∆ S_a= (a₁-a₀)•b₀•c₀

∆ S_b- odzwierciedla wpływ zmiany czynnika a na odchylenie badanego zjawiska:

∆ S_b= a₁•( b₁- b₀) •c₀

∆ S_c- odzwierciedla wpływ zmiany czynnika c na odchylenie badanego zjawiska

∆ S_c= a₁•b₁•( c₁-c₀)

Podobną technikę obliczeń można zastosować przy większej liczbie czynników.

Metoda podstawień łańcuchowych jest prosta do stosowania, jednak ma ona szereg mankamentów ograniczających jej praktyczne wykorzystanie. Czynniki wpływające na badane zjawisko muszą być wyrażone w postaci formuły matematycznej (iloczynu, ilorazu, sumy iloczynów lub różnicy sum iloczynów). W praktyce istnieje trudność w dobraniu takiego kompletu (wiązki) czynników, które by łącznie odzwierciedlały wielkość odchylenia. Muszą to być czynniki jednorodne w swojej treści ekonomicznej. Wyniki obliczeń w tej metodzie zależą przede wszystkim od zastosowanej kolejności podstawień, która bezwzględnie musi być zachowana. Na podstawie logicznego układu zjawisk przyjęto, że należy podstawiać najpierw czynniki ilościowe, a w następnej kolejności czynniki wartościowe. Jeśli jednak wystąpi kilka czynników ilościowych, powstaje problem kolejności ich podstawiania. Trzeba wówczas rozstrzygnąć, który z tych czynników przyjąć jako pierwszy do obliczeń, a następnie zachować do końca obliczeń raz ustaloną kolejność podstawiania.

Metoda kolejnych podstawień może być stosowana w badaniach analitycznych przypadku liniowej zależności poszczególnych zjawisk. Wpływ zmiany jednego zjawiska o pewną wielkość na zmiany innego zjawiska można określić, bowiem wtedy, gdy zachodzą między nimi stałe związki przyczynowo-skutkowe. Wynik obliczeń będzie prawidłowy, jeśli relacje nie są zależne od wzajemnych wpływów czynników oddziałujących łącznie na rozpatrywane zjawisko. Może bowiem wystąpić oddziaływanie bezpośrednie jednego zjawiska na drugie lub oddziaływanie pośrednie poprzez zjawisko trzecie. Metoda kolejnych podstawień umożliwia jedynie ustalenie tego pierwszego.

Metoda reszty

Metodę reszty zaleca się właściwie do obliczeń wpływu dwóch czynników na badane

Zjawisko. Najczęściej wykorzystuje się ją do rozliczania wpływu zmian wielkości zatrudnienia i wydajności pracy na przyrost produkcji. Wyodrębnienie wpływu zmian tych czynników na przyrost produkcji jest umowne, gdyż w praktyce wzrost wydajności pracy, a zarazem i produkcji, jest rezultatem działania wielu przyczyn o zróżnicowanym stopniu mierzalności.

Metoda reszty pozwala na obliczenie wpływu poszczególnych czynników na zmiany badanego zjawiska, przy czym wpływ ostatniego czynnika jest „resztą”, czyli różnicą między odchyleniem globalnym (łącznym) a sumą wpływu innych przyjętych do badań czynników. Metoda reszty opiera się na założeniu, że tempo zmian produkcji (Wp) jest sumą tempa zmian czynników wpływających na te zmiany, czyli:

- tempa zmian zatrudnienia (Wz)

- tempa zmian technicznego uzbrojenia pracy (Wu)

- tempa zmian produktywności środków trwałych, wyrażającej wpływ postępu technicznego i organizacyjnego na zmiany wielkości produkcji (Wpm)

Przyjmując, że między czynnikami wpływającymi na przyrost produkcji istnieje współzależność liniowa, ich udział w przyroście tej produkcji można obliczyć wg następującego toku postępowania:

•100%- procentowy udział zatrudnienia w przyroście produkcji

•100%- procentowy udział przyrostu technicznego uzbrojenia w przyroście produkcji

1-
•100%- procentowy udział zmian produktywności środków trwałych w procesie produkcji

Metoda reszty daje identyczne wyniki obliczeń, jak metoda łańcuchowego podstawiania.

Tok postępowania w metodzie reszty zaprezentować można również za pomocą innego zapisu zaprojektowanego przez Instytut Planowania.

1. Udział zmian zatrudnienia w przyroście produkcji ustala się wg formuły:

∆Pz= Po •(DZ- 1)

2. Udział zmian technicznego uzbrojenia pracy w przyroście produkcji wynosi:

∆Pu= Po(DM- DZ)

3. Udział zmian produktywności środków trwałych w przyroście produkcji wynosi:

∆Ppm= Po(DP- DM)

gdzie:

DZ- dynamika zatrudnienia

DM- dyn. Majątku trwałego

DP- dyn. Produkcji

Po- produkcja w okresie bazowym

Metoda różnic cząstkowych

Polega na ustalaniu, oprócz odchyleń cząstkowych wyrażających wpływ pojedynczych czynników, także odchyleń określających łączny wpływ paru czynników i traktowaniu ich jako oddzielne elementy przyczynowe. Tok postępowania w metodzie narzuca konieczność:

1. obliczenia wpływu poszczególnych czynników oddzielnie, przyjmując za każdym podstawieniem założenie, że pozostałe czynniki nie uległy zmianie, co uzasadnia przyjęcie ich w wielkościach stanowiących podstawę odniesienia

2. ustalenia łącznego wpływu kolejnych par czynników, pierwszego i drugiego, pierwszego i trzeciego, drugiego i trzeciego, oraz wszystkich trzech czynników łącznie.

W metodzie różnic cząstkowych otrzymuje się zawsze jednakowe wyniki, bez względu na kolejność podstawiania poszczególnych czynników, co należy do niewątpliwych zalet tej metody. Ponadto, wydzielanie łącznych odchyleń poszczególnych grup czynników, pozwala na dokładniejsze zbadanie przyczyn zmian określonego zjawiska gospodarczego.

Wzór na obliczanie odchyleń za pomocą metody różnic cząstkowych:

S₀= a₀•b₀•c₀

S₁= a₁•b₁•c₁

∆S= S₁-S₀

∆S_a= (a₁-a₀)• b₀•c₀

∆ S_b= a₀•(b₁- b₀)•c₀

∆ S_c=a₀•b₀•(c₁- c₀)

∆ S_ab=(a₁- a₀)•(b₁- b₀)•c₀

∆ S_ac=(a₁- a₀)•b₀•(c₁- c₀)

∆ S_bc=a₀•( b₁- b₀)• (c₁- c₀)

∆ S_abc=(a₁-a₀)• (b₁- b₀)• (c₁- c₀)

∆ S=∆S_a+∆ S_b+∆ S_c+∆ S_ab+∆ S_ac+∆ S_bc+ ∆ S_abc

Suma wszystkich odchyleń indywidualnych i grupowych daje łącznie odchylenie globalne badanego zjawiska.

Metoda wskaźnikowa

Metoda wskaźnikowa podobnie jak metoda różnic cząstkowych polega na obliczaniu odchyleń indywidualnych dla poszczególnych czynników oraz odchyleń łącznych dla kolejnych grup czynników. Ich suma stanowi odchylenie globalne badanej wielkości ekonomicznej. Sposób obliczania odchyleń sprowadza się do podstawiania do przyjętej formuły wskaźnika bądź wskaźników zmian tych czynników, których odchylenie się ustala. Wskaźniki te stanowią iloraz wynikający z podzielenia różnicy między wielkością badaną a podstawą porównań przez wielkości przyjęte za tę podstawę. Metoda wskaźnikowa pozwala na uzyskanie dokładnych i niezmiennych wyników, niezależnie od kolejności podstawiania czynników.

Tok postępowania tą metodą przy wykorzystaniu trzech czynników:

S₀= a₀•b₀•c₀

S₁= a₁•b₁•c₁

∆ S= S₁- S₀

∆ S_a=
• S₀

∆ S_b=
• S₀

∆ S_c=
• S₀

∆ S_ab=(
)• (
)•S₀

∆ S_ac=(
)• (
)•S₀

∆ S_bc=(
)•(
)• S₀

∆ S_abc= (
)• (
)•(
)• S₀

∆ S=∆S_a+∆ S_b+∆ S_c+∆ S_ab+∆ S_ac+∆ S_bc+ ∆ S_abc

Oceniając prawidłowość obliczania wielkości odchyleń cząstkowych przy zastosowaniu metody różnic cząstkowych oraz metody wskaźnikowej trzeba stwierdzić, że dają one jednakowe wyniki. Jednak pracochłonność tych metod jest spora, a celowość tak szczegółowego rozliczania czynników wpływających na badane zjawisko- dyskusja.

Metoda funkcyjna

Różni się od poprzednich metod tym, że umożliwia otrzymanie jednoznacznych obliczeń, bez względu na kolejność podstawiania czynników Wpływających na zmiany badanego zjawiska. Matematyczne formuły, przyjęte w tej metodzie, pozwalają na uchwycenie związku między wielkością wyników w okresie przyjętym za podstawę odniesienia a rzeczywistą wielkością porównywanych czynników. Wadą tej metody jest jej duża pracochłonność związana z ustaleniem wyników obliczeń.

Zanim przystąpi się do obliczania odchyleń niezbędne jest ustalenie stopnia zmian poszczególnych czynników przyjętych w dalszych obliczeniach. Określa się je wg poniższych wzorów.

A=

B=

C=

Obliczenie wielkości odchyleń:

1. Wpływ zmian czynnika a na badaną wielkość:

∆ S_a=S₀•A(1+

2. Wpływ zmian czynnika b na analizowaną wielkość:

∆ S_b= S₀•B

3. Wpływ zmian czynnika c na analizowaną wielkość:

∆ S_c= S₀•C(

Metoda funkcyjna może mieć zastosowanie nie tylko w zależnościach stanowiących iloczyn, lecz również w przypadku występowania ilorazów z tym, że:

1. wielkość A, B, C dla czynników w liczniku oblicza się w identyczny sposób, jak przy iloczynach,

2. wielkości A, B, C dla czynników w mianowniku ustala się dzieląc podstawę porównań przez wielkości rzeczywiście osiągnięte:

A=

B=

C=

Metoda funkcyjna pozwala na uzyskanie dokładnych wielkości odchyleń, co przesądza o jej praktycznej przydatności.

Metoda podstawień krzyżowych

Polega na kolejnym przemnażaniu różnic badanych czynników przez średnie wielkości czynników pozostałych. Specyficzny dla tej metody sposób ustalania odchyleń cząstkowych wymaga zastosowania trzech etapów badań. W I etapie ustala się pierwszy wariant odchyleń cząstkowych ∆S' mnożąc kolejno różnice wielkości poszczególnych czynników przez średnią arytmetyczną sumy iloczynów faktycznej i bazowej wielkości pozostałych czynników.

I etap

Wpływ zmiany czynnika a

∆S'_a= (a₁-a₀)•

Wpływ zmiany czynnika b

∆S'_b=(b₁- b₀)•

Wpływ zmiany czynnika c

∆S'_c=(c₁- c₀)•

II etap

∆S''_a=(a₁-a₀)•

∆S''_b=(b₁- b₀)•

∆S''_c=(c₁- c₀)•

III etap

W trzecim, ostatecznym etapie obliczeń do odchyleń ustalonych w etapie I dodajemy 2/3 różnicy między odchyleniami ustalonymi w etapie II i I.

∆ S_a=∆S'_a+2/3 •(∆S''_a-∆S'_a)

∆ S_b=∆S'_b+2/3•(∆S''_b-∆S'_b)

∆ S_c=∆S'_c +2/3•(∆S''_c-∆S'_c)

` Projektowanie bilansu /bilans pro forma/.

Projekt bilansu (pro-forma) przestawia całkowitą kwotę zapotrzebowania finansowego w określonym momencie. W zarządzaniu finansami niezbędne jest badanie jak kwota ta będzie zmieniać się z okresu na okres. Dane do bilansu brane są z budżetów gotówkowych i operacyjnych. W chwili gdy ustalamy projektowaną wielkość sprzedaży a także założenia dotyczące struktury kosztów i cen możliwe jest sporządzenie bilansu (projektu). Sprawą, która ma podstawowe znaczenie jest określenie relacji między sprzedażą i kosztami jej wytworzenia a pozycjami bilansu takimi jak:

• dłużnicy,

• wierzyciele,

• zapasy.

Ukazuje ona zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.

1. Jeśli chodzi o dłużników to kwota należności jakie przedsiębiorstwo ma u swoich dłużników determinowana jest trzema sprawami tzn. determinowana jest przez: - wolumen sprzedaży na kredyt; - proponowany okres płatności; - prawdopodobną efektywność kontroli kredytu.

Dłużnicy = × okres inkasa

2. Jeśli chodzi o wierzycieli to poziom zobowiązań wobec wierzycieli jest określany przez: poziom kredytu udostępnionego przez dostawców, przez długość udzielanego okresu „łaski” nazywanego okresem płatności. Okres ten jest zazwyczaj wyrażany w dniach kosztów.

Wierzyciele = × okres płatności

3. Zapasy zaś wyrażają poziom zapasów potrzebnych do zabezpieczenia projektowanej wielkości sprzedaży określonej przez „okres zapasów”. Zazwyczaj wyrażany jest „w dniach” kosztów wytworzenia sprzedaży.

Zapasy = × okres zapasów

Bilans jest dokumentem zawierającym zestawienie na określony dzień w ujęciu wartościowym stanu majątku firmy oraz źródeł jego finansowania (na koniec roku). Powinien być także sporządzany w przypadku: a) likwidacji, b) łączenia, c) przekształcania formy własności.

Aktywa i majątek.

Aktywa wykazywane są w bilansie według rosnącego stopnia płynności. Najpierw: majątek trwały (aktywa trudno zbywalne) a następnie majątek obrotowy (aktywa, które mogą być upłynnione w czasie krótszym niż 1 rok). Pasywa uszeregowane są według terminów wymagalności czyli stopnia pilności ich zwrotu poczynając od kapitałów własnych, następnie zobowiązań długoterminowych i na końcu zobowiązań krótkoterminowych. Majątek dzieli się na: trwały, obrotowy, rozliczenia międzyokresowe. Majątek trwały - wykorzystywany w wielu cyklach produkcyjnych, użytkowany w dłuższym okresie. Dzieli się na: a) wartości materialne i prawne (obejmują wartość nabytych patentów, licencji, znaków towarowych, projektów, programów komputerowych, wartość firmy, b) rzeczowy majątek trwały (grunty własne, budynki o różnym przeznaczeniu - budynki mieszkalne, hale, magazyny, biurowe, wiaty, budowle (wodociągi, oświetlenie terenu, oczyszczalnie, gazociągi), urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, inwestycje rozpoczęte i zaliczki na poczet inwestycji), c) finansowy majątek trwały - udziały w obcych podmiotach gospodarczych, pożyczki długoterminowe udzielone innym firmom, długoterminowe papiery wartościowe (akcje, obligacje, bony, listy zastawne), należności długoterminowe (te należności, których termin wynagrodzeń jest większy od 1 roku). Majątek obrotowy - pozostałe składniki majątku niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Są to te składniki, które firma zamierza spieniężyć, sprzedać lub zużyć w ciągu jednego cyklu gospodarczego. Dzieli się na: a) zapasy (materiały konieczne do prowadzenia produkcji wyrobu gotowego (produkcja w toku), b) wyroby gotowe i towary), b) należności i rozliczenia (należności - powstają wówczas, gdy moment sprzedaży wyrobów, towarów nie pokrywa się z czasem otrzymania zapłaty (należności z tytułu dostaw i usług, podatków, składek ubezpieczenia społecznego lub należnej dotacji), c) papiery wartościowe przeznaczone do obrotu, są to takie papiery, które zostały zakupione w celu sprzedaży (nie dłuższe niż 1 rok). d) środki pieniężne (gotówka w kasie przedsiębiorstwa, w banku na rachunku bieżącym, w postaci lokaty, inne środki pieniężne (obce czeki, obce weksle). Towar - rzeczowy składnik majątku nabyty w celu sprzedaży. Wyrób gotowy - wytworzony we własnym zakresie.

pasywa, kapitał własny, kapitał obcy.

Pasywa dzielimy na: kapitał własny, kapitał obcy. Kapitał własny - elementy składowe: a) fundusze wniesione przez właścicieli mogą mieć postać: w przedsiębiorstwie państwowym - fundusz założycielski, w spółdzielni - fundusz udziałowy, w spółce akcyjnej - kapitał akcyjny, w spółce z o.o. - kapitał zakładowy, b) fundusz kapitału samofinansowania - wypracowany przez dany podmiot w ramach prowadzonej działalności jako część zysku: w przedsiębiorstwie państwowym - fundusz przedsiębiorstwa, w spółdzielni - fundusz zasobowy, w spółce z o.o. , w S.A. - kapitał zasobowy i rezerwowy, c) wynik finansowy roku obrotowego, d) niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych. Kapitały obce będące własnością innych podmiotów gospodarczych dzielimy na: a) zobowiązania długoterminowe (pożyczki i kredyty bankowe powyżej 1 roku, pożyczki obligacyjne, długi hipotetyczne), b) zobowiązania krótkoterminowe, fundusze specjalne (zobowiązania z tytułu dostaw materiałów i surowców, pożyczki i kredyty bankowe krótkoterminowe, zobowiązania wobec pracowników, zobowiązania wobec agend rządowych i samorządowych (podatki, cła, ubezpieczenia społeczne

Rodzaj wskaźnika i sposób jego ustalania
Udział trwałych składników majątku W aktywach ogółem	Majątek trwały/ Aktywa ogółem * 100%
Udział rzeczowych składników majątku w aktywach ogółem	Rzecz. Skł. Maj./ aktywa ogółem *100%
Udział niematerialnych składników majątku w aktywach ogółem	Niem.skł.maj./aktywa ogółem * 100%
Udział majątku obrotowego w aktywach ogółem	Maj. Obrot./aktywa ogółem * 100%
Udział zapasów w aktywach ogółem	Zapasy ogółem/ aktywa ogółem * 100%
Udział należności w aktywach ogółem	Należności/ aktywa ogółem * 100%
Udział środków pieniężnych w aktywach ogółem	Środki pieniężne/ aktywa ogółem * 100%
Udział krótkoterminowych papierów wartościowych w aktywach ogółem	Krótkoterm. Pap. Wart./ aktywa ogółem * 100%

Tab. Wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w środki trwałe

Kapitały stałe= kapitały własne+ zobowiązania długoterminowe

AKTYWA

PASYWA

A. Aktywa zmniejszające kapitały własne Należne wpłaty na poczet kapitału B. Majątek trwały 1. Rzeczowe i zrównane z nimi składniki 2. Wartości niematerialne i prawne 3. Finansowe składniki majątku C. Majątek obrotowy 1. Zapasy 2. Należności i roszczenia 3. Środki pieniężne 4. Krótkoterminowe papiery wartościowe 5. Roszczenia międzyokresowe D. Inne aktywa 1....... 2.......

A. Kapitały własne 1. Kapitały 2. Kapitał ze sprzedaży akcji własnych pow. Nominału 3. Fundusze 4.Zmiany kapitałów wskutek przeszacowania aktywów lub pasywów 5. Nie rozliczony wynik z lat ubiegłych 6. Wieloletnie rezerwy celowe B. Kredyty bankowe i pożyczki 1. Długoterminowe kredyty bankowe i pożyczki 2. pozostałe kredyty i pożyczki 3. Kredyty bankowe i pożyczki przeterminowane C. Zobowiązania, fundusze specjalne i rozliczenia międzyokresowe 1. Zobowiązania 2. Fundusze specjalne 3. Rozliczenia międzyokresowe D. Rezerwy i inne pasywa 1. Rezerwy 2. Inne pasywa E. Wynik finansowy netto 1. Zysk 2. Strata

Rachunek zysków i strat

PORÓWNAWCZY

A. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi

I. Przychód ze sprzedaży produktów

II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)

III. Przychód ze sprzedaży towarów i materiałów

IV. Koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki

B. Koszty działalności operacyjnej

I. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

II. Zużycie materiałów i energii

III. Usługi obce

IV. Podatki i opłaty

V. Wynagrodzenia

VI. Świadczenia na rzecz pracowników

VII. Amortyzacja

VIII. Pozostałe

C. Zysk/Strata ze sprzedaży (A-B)

D. Pozostałe przychody operacyjne

I. Przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego

II. Dotacje

III. Pozostałe przychody operacyjne

E. Pozostałe koszty operacyjne

I. Wartość sprzedanych składników majątku trwałego

II. Pozostałe koszty operacyjne

F. Zysk/Strata na działalności operacyjnej (C+D-E)

G. Przychody finansowe

I. Dywidendy z tytułu udziałów - w tym od jednostek zależnych i stowarzyszonych

II. Odsetki uzyskane

III. Pozostałe

H. Koszty finansowe

I. Odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych

II. Odsetki do zapłacenia - w tym dla jednostek zależnych i stowarzyszonych

III. Pozostałe

I. Zysk/Strata brutto na działalności gospodarczej (F+G-H)

J. Zyski nadzwyczajne

K. Straty nadzwyczajne

L. Zysk/Strata brutto (I+J-K)

M. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

I. Podatek dochodowy od osób prawnych lub osób fizycznych

II. Pozostałe obowiązkowe obciążenia

N. Zysk/Strata netto (L-M)

Kalkulacyjny

A. Przychody ze sprzedaży towarów i produktów

I. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów

II. Przychody ze sprzedaży produktów

B. Koszty sprzedanych towarów i produktów

I. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

II. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

C. Zysk/Strata brutto na sprzedaży (A-B)

D. Koszty sprzedaży

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk/Strata na sprzedaży (C-D-E)

G. Pozostałe przychody operacyjne

I. Przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego

II. Dotacje

III. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Wartość sprzedanych składników majątku trwałego

II. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk/Strata na działalności operacyjnej (F+G-H)

J. Przychody finansowe

I. Dywidendy z tytułu udziałów - w tym od jednostek zależnych i stowarzyszonych

II. Odsetki uzyskane

III. Pozostałe

K. Koszty finansowe

I. Odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych

II. Odsetki do zapłacenia - w tym dla jednostek zależnych i stowarzyszonych

III. Pozostałe

L. Zysk/Strata brutto na działalności gospodarczej (I+J-K)

M. Zyski nadzwyczajne

N. Straty nadzwyczajne

O. Zysk/Strata brutto (L+M-N)

P. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

I. Podatek dochodowy od osób prawnych lub osób fizycznych

II. Pozostałe obowiązkowe obciążenia

R. Zysk/Strata netto (O-P)

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Wynik finansowy netto (zysk/strata)

II. Korekty o pozycje:

1. Amortyzacja

2. Zyski/Straty z tytułu różnic kursowych

3. Odsetki i dywidendy otrzymane i zapłacone

4. Rezerwy na należności

5. Inne rezerwy

6. Podatek dochodowy od zysku brutto

7. Podatek dochodowy zapłacony

8. Wynik na sprzedaży i likwidacji składników działalności inwestycyjnej

9. Zmiana stanu zapasów

10. Zmiana stanu należności i roszczeń

11. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (z wyjątkiem pożyczek i kredytów) oraz funduszów specjalnych

12. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych

13. Zmiana stanu przychodów przyszłych okresów

14. Pozostałe pozycje

III. Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+/-II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

I. Nabycie/Sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych

II. Nabycie/Sprzedaż składników rzeczowego majątku trwałego

III. Nabycie/Sprzedaż akcji i udziałów w jednostkach zależnych

IV. Nabycie/Sprzedaż akcji i udziałów w jednostkach stowarzyszonych

V. Nabycie/Sprzedaż innych akcji, udziałów i papierów wartościowych (w tym również przeznaczonych do obrotu)

VI. Udzielone/Zwrócone pożyczki

VII. Otrzymane/Zwrócone dywidendy

VIII. Otrzymane/Zwrócone odsetki

IX. Pozostałe pozycje

X. Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I+/-II+/-III+/-IV+/-V+/-VI+/-VII+/-VIII)

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

I. Zaciągnięcie/Spłata długoterminowych kredytów bankowych

II. Zaciągnięcie/Spłata długoterminowych pożyczek, emisja/wykup obligacji lub innych papierów wartościowych

III. Zaciągnięcie/Spłata krótkoterminowych kredytów bankowych

IV. Zaciągnięcie/Spłata krótkoterminowych pożyczek, emisja/wykup obligacji lub innych papierów wartościowych

V. Płatności dywidend i innych wypłat na rzecz właścicieli

VI. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego

VII. Wpływy z emisji akcji i udziałów własnych oraz dopłat do kapitału

VIII. Zapłacone/Zwrócone odsetki

IX. Pozostałe pozycje

X. Środki pieniężne netto z działalności finansowej (I+/-II+/-III+/-IV+/-V+/-VI+/-VII+/-VIII+/-IX)

D. Zmiana stanu środków pieniężnych netto (A+/-B+/-C)

E. Środki pieniężne na początek roku obrotowego

F. Środki pieniężne na koniec roku obrotowego (D+E)

Wskaźniki płynności

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej

Wskaźnik płynności bieżącej - jest to zdolność do regulowania w terminie swoich bieżących zobowiązań tzn. tych, które są spłacone w ciągu 1 roku. Posiadania tej zdolności warunkuje możliwość dalszej bezpiecznej egzystencji przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących poprzez zamianę na środki pieniężne całości aktywów obrotowych. Jednocześnie wskaźnik ten odpowiada na pytanie ile razy majątek obrotowy pokrywa bieżące zobowiązania. Wskaźnik ten powinien przybierać wartość z przedziału od 1,5 do 2 co oznacza zdolność przedsiębiorstwa do sfinansowania swoich bieżących płatności. Zbyt niska wielkość tego wskaźnika oznacza brak właściwego pokrycia zobowiązań bieżących przez aktywa obrotowe i wyraża trudności w zaspokojeniu wierzycieli. Z kolei wskaźnik przewyższający górny poziom przyjętego przedziału wskazuje na nieprawidłowości w działalności i gospodarce finansowej przedsiębiorstwa. Dysponuje ono bowiem wysokimi stanami zapasów wynikającymi z trudności w ich sprzedaży, nie potrafi skutecznie odzyskiwać swoich należności lub posiada wysoki stan środków pieniężnych w kasie bądź na rachunku bankowym. Wskaźnik płynności szybkiej (2-go stopnia) - ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących płynnymi aktywami. Za poziom zadowalający przyjmuje się wielkość tego wskaźnika z przedziału 0,9 - 1,2. Niski poziom tego wskaźnika przy wysokim poziomie wskaźnika płynności bieżącej świadczy o znacznym zamrożeniu środków w zapasach. Wskaźnik super szybki - informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących przez najbardziej płynne środki obrotowe, czyli środki pieniężne i krótko terminowe papiery wartościowe. Wskaźnik ten przedstawia natychmiastową zdolność płatniczą przedsiębiorstwa.

Wskaźniki rotacji

1) wskaźnik obrotu zapasami = ^{sprzedaż netto} / _{średni stan zapasów} - informuje ile razy w ciągu roku następuje rotacja zapasów. Przedsiębiorstwo musi utrzymywać pewną część zapasów w celu zachowania rytmiczności produkcji i sprzedaży. Jednocześnie nie może zamrozić w zapasach zbyt dużej ilości kapitału obrotowego gdyż może to doprowadzić do płynności finansowej. Jeśli zwiększa się wartość tego składnika czyli zapasy wystarczają na coraz mniejszą liczbę dni sprzedaży wówczas taka sytuacja jest na ogół korzystna dla przedsiębiorstwa. Zmniejszają się wówczas koszty magazynowania zapasów i następuje uwolnienie kapitałów obrotowych zaangażowanych w finansowanie zapasów.

2) wskaźnik rotacji zapasów w dniach - informuje, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Im niższa wartość składnika tym korzystniejsza jest sytuacja przedsiębiorstwa.

3) rotacja należności - wskaźnik ten informuje ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtworzyło stan swoich należności. Przyjmuje się, że przedsiębiorstwo powinno odtwarzać należność od 7 do 10 razy. Wskaźnik mniejszy niż 7 informuje, że przedsiębiorstwo ma kłopoty ze ściąganiem należności od swoich klientów, zbyt długo udziela kredytu kupieckiego i w końcu samo może mieć kłopoty z płynnością finansową.

4) wskaźnik rotacji należności w dniach - informuje o ilości dni sprzedaży, za którą nie otrzymywani zapłaty oraz jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach. Przyjmuje się, że im krótszy jest okres ściągania należności tym korzystniejsza jest sytuacja przedsiębiorstwa. Zwiększenie się sytuacji tego wskaźnika oznacza wydłużenie średniego czasu spływu należności oraz powstanie zatorów płatniczych. Zbyt niska wartość wskaźnika jest niejednokrotnie wynikiem rygorystycznej polityki finansowej, która w efekcie może doprowadzić do ograniczenia sprzedaży.

Wskaźniki poziomu zadłużenia

1. wskaźnik ogólnego zadłużenia przedstawia strukturę finansową majątku przedsiębiorstwa i pozwala odpowiedzieć na pytanie - jaki jest udział kapitałów obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa a jaki kapitałów własnych. Z drugiej strony wskaźnik ten ukazuje ryzyko, które ponoszą kredytobiorcy w związku z finansowaniem danego przedsiębiorstwa. Gdy wskaźnik rośnie, wzrasta ryzyko finansowe związane z utratą zdolności do spłaty zadłużenia i może zajść do zachwiania równowagi pomiędzy kapitałem obcym i własnym. Zbyt niska wartość tego wskaźnika może świadczyć o niewykorzystaniu zewnętrznych źródeł finansowych dla zwiększenia korzyści finansowych. Przyjmuje się, że wskaźnik ten powinien przybierać wartość z przedziału od 57 do 67%. 2. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego ukazuje stopień zabezpieczenia zobowiązań majątkiem przedsiębiorstwa finansowanym kapitałem własnym. Pozwala odpowiedzieć na pytanie, jaka jest relacja pomiędzy kapitałem obcym a kapitałem własnym w przedsiębiorstwie a także jaka jest możliwość pokrycia całkowitego długu kapitałem własnym przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten powinien być większy do 1. 1. Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem informuje ile razy osiągnięty zysk przed spłatą odsetek i przed opodatkowaniem przewyższa wartość płaconych odsetek. Zysk brutto wraz z odsetkami oznacza maksymalną kwotę jaką kredytobiorca mógłby zapłacić z tytułu odsetek nie ponosząc strat. Przyjmuje się, że stan zadowalający jest wtedy, gdy wielkość tego wskaźnika kształtuje się na poziomie od 4 do 5. 2. Wskaźnik pokrycia zobowiązań informuje o możliwości sfinansowania zadłużenia z nadwyżki finansowej. Odpowiada na pytanie ile lat potrzeba żeby można było spłacić w całości dług osiągniętym przez przedsiębiorstwo zyskiem netto i amortyzacją. 3. Wskaźnik pokrycia usługi kredytu wyraża zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia obciążeń finansowych związanych z zaciągniętymi kredytami. Za wartość bezpieczną uznaje się około 1,5 krotne pokrycie spłat kredytu przez nadwyżkę finansową.

Ocena sprawności zarządzania zapasami.

Wskaźnik zapasów materiałowych = ^{średni stan zapasów materiału} / _{koszty zużycia materiału}  360

Wskaźnik ten informuje na ile dni potrzeb produkcyjnych zgromadzono zapasy materiałów. Wskaźnik zapasów półprodukcji i produktów w toku ^{= średni stan zapasów półproduktów i prod. w toku  360} / _{koszty wytworzenia produktów}. Wskaźnik ten informuje ile dni przeciętnie trwa cykl produkcyjny. Wskaźnik zapasów gotowych = ^{średni stan zapasów produktów} / _{koszty wytworzenia przed prod.}  360 - wskaźnik ten informuje na ile dni utrzymywane zapasy produktów gotowych zabezpiecz. sprzedaż.. Wskaźnik zapasów towarów = ^{średni stan zapasów towarów  360} / _{wartość sprzedanych towarów według cen nabycia} - wskaźnik informuje na ile dni zgromadzone zapasy towarów zabezpieczają sprzedaż na określonym poziomie.

Wskaźniki

Wskaźnik pokrycia majątku

= kapitał własny/ majątek trwały * 100%

Trwałego kapitałem własnym

Wskaźnik pokrycia majątku

= kapitał stały/ majątek trwały* 100%

Trwałego kapitałem stałym

Wskaźnik pokrycia kapitałami

Krótkoterminowymi majątku = kapitał krótkoterminowy/ majątek obrotowy * 100%

Obrotowego

Kapitał obrotowy= kapitał stały- majątek trwały

Kapitał własny= aktywa ogółem- zobowiązania ogółem

Wartość księgowa przedsiębiorstwa= aktywa ogółem- zobowiązania ogółem- kapitał akcyjny uprzywilejowany

Kapitały stałe= kapitały własne+ zobowiązania długoterminowe

Udział kapitału obrotowego

= kapitał obrotowy/ aktywa ogółem * 100%

W finansowaniu majątku ogółem

Udział kapitału obrotowego w finansowaniu= kapitał obrotowy/ majątek obrotowy * 100%

Majątku obrotowego przedsiębiorstwa

Nadwyżka finansowa= zysk netto + amortyzacja

(Cash flow)

Wskaźnik bieżącej

= aktywa bieżące/ pasywa bieżące

Płynności finansowej

Lub

= zapasy+ należności+ środki pien.+ inne aktywa bież./ bież. Zobow.

Wskaźnik szybki= aktywa bieżące- zapasy- rozliczenia międzyokresowe czynne/ /bież.pasywa.

Kapitał obrotowy

= kapitał obrotowy/ sprzedaż netto * 360 dni

W dniach obrotu

Wskaźnik obrotu zapasami= sprzedaż netto/ średni stan zapasów

Wskaźnik rotacji zapasów

= koszt wytworz. Wyr.got./ średni stan zapasów wyr. got.

Wyrobów gotowych

Wskaźnik cyklu zapasów w dniach= średni stan zapasów/ sprzedaż netto * 360 dni

Lub 360 dni/ wskaźnik obrotu zapasami

Rotacja zapasów surowców

= zapasy surowców i materiałów/ koszty zużycia sur. I mater.*360d

i materiałów w dniach

Rotacja zapasów wyrobów

= zapasy wyr. got./koszty wytworzen.wyr.got.*360dni

Gotowych w dniach

Wskaźnik rotacji

= sprzedaż netto/ średni stan należności

należności

Wskaźnik cyklu należności= średni stan należności/ sprzedaż netto* 360 dni

Lub

360 dni/ wskaźnik rotacji należności

Okres płacenia

= średni stan zobowiązań/ sprzedaż netto* 360 dni

Zobowiązań w dniach

Cykl środków pieniężnych= obrót zapasami w dniach+ okres ściągania należności- okres płacenia zobowiązań

ANALIZA SYTUACJI FINANSOWEJ WG. DUPONTA - nazwa pochodzi od znanej amerykańskiej firmy, której kierownictwo wypracowało sposób analizy zależności między marżą zysku netto, rotacją aktywów i stopniem zadłużenia firmy a stopą zysku z kapitału własnego. Mnożąc marżę zysku przez wskaźnik rotacji aktywów ogółem otrzymujemy stopę zysków z aktywów (ROA). Jest to podstawowe r-nie DuPonta.

ROA=(zysk netto/sprzedaż ) * (sprzedaż/aktywa ogółem)

ZMODYFIKOWANE RÓWNANIE DUPONTA

ROE=ROA * mnożnik kapitału własnego = (zysk netto / aktywa) * (aktywa ogółem \ kapitał własny)

Metoda ta może być wykorzystana do analizy prowadzonej ex post, jak do oceny wpływu różnych strategii na efektywność działania firmy mierzonej korzyściami osiągniętymi przez akcjonariuszy

• Wskaźniki rentowności - pokazują jak efektywnie działa przedsiębiorstwo. Są dwa rodzaje wskaźników rentowności:

1. przestawiające rentowność sprzedaży:

• wskaźnik zysku brutto - przestawia ekonomiczność działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa oraz efektywność stosowanej przez nie polityki cenowej.

Wskaźnik zysku brutto =

• wskaźnik zysku operacyjnego - pokazuje rentowność sprzedaży przedsiębiorstwa po odjęciu zarówno produkcyjnych jak i handlowych kosztów sprzedanych towarów. Koszty produkcyjne
  i handlowe nie zawierają w sobie odsetek

Wskaźnik zysku operacyjnego =

• wskaźnik zysku przed opodatkowaniem - przedstawia pełny efekt struktury kapitałowej
  i finansowej przedsiębiorstwa na jego rentowność. Uwzględnia się wpływ odsetek na rentowność przedsiębiorstwa

Wskaźnik zysku przed opodatkowaniem =

• wskaźnik zysku netto - uwzględnia obciążenie podatkowe

Wskaźnik zysku netto =

2. przestawiające rentowność inwestycji

• stopa zwrotu z kapitału zaangażowanego - jest wskaźnikiem podstawowym (ROCE), jest najważniejszym miernikiem sprawności zarządzania, ponieważ odnosi wynik operacyjny do całkowitej wielkości zaangażowanego funduszu

Stopa zwrotu z kapitału zaangażowanego =

Wskaźnik zysku operacyjnego × obrót aktywami netto = stopa zwrotu kapitału zaangażowanego (wskaźnik ROCE)

Równanie powyższe zawiera elementy składowe ogólnej rentowności przedsiębiorstwa. Jeśli wskaźnik ROCE prawidłowo odzwierciedla zasadę rentowności przedsiębiorstwa to istnieją dwa sposoby jej podwyższenia:

• poprzez wzrost rentowności operacyjnej,

• poprzez zwiększenie rotacji aktywów netto.

• okres zasobów - wskaźnik ten przedstawia szacunkową liczbę dni zapasów utrzymywanych przez przedsiębiorstwo i wyrażonych w kategoriach kosztu towarów sprzedanych. Jest to liczba dni potrzebnych do zmiany zapasów w sprzedaż gotówkową lub kredytową (dłużnikową)

Okres zasobów =

• okres inkasa - przedstawia szacunkową liczbę dni kredytowania pobieranego przez dłużników
  i wskazuje na płynność pozycji, dłużnicy w środkach obrotowych

Okres inkasa =

• okres płatności - przedstawia szacunkową liczbę dni kredytu branego przez przedsiębiorstwo od dostawców

Okres płatności =

• Wskaźniki płynności - służą do ustalenia zdolności przedsiębiorstwa w zakresie wywiązywania się na bieżąco z wiążących na nim zobowiązaniach. Umożliwiają współmierną ocenę efektywności struktury finansowej przedsiębiorstwa w kategoriach „dojrzałości”, zarówno jego środków (aktywów) jak i zobowiązań.

• wskaźnik płynności bieżącej - pokazuje w jakim stopniu krótkoterminowe środki (akcje) przedsiębiorstwa są pokryte zobowiązaniami o podobnym poziomie dojrzałości

Wskaźnik płynności bieżącej =

• 
  wskaźnik podwyższonej płynności =

albo

• wskaźnik podwyższonej płynności =

Jest on miarą adekwatności kapitału obrotowego. Jest on nazwany wskaźnikiem „szybkim”
i testem kwasowym albo kwaśnym.

• Wskaźnik zadłużenia i wspomagania długiem - opisuje on relacje między wkładem właściciela,
  a wkładem osób wewnętrznych w finansowanie przedsiębiorstwa.

• wskaźnik zadłużenia - jest on miernikiem relacji ogólnej kwoty roszczeń stron trzecich do aktywa przedsiębiorstwa ogółem. Stanowi on miarę poziomu ryzyka podejmowanego przez osoby zewnętrzne. Istotną kwestią przy ocenie akceptowanego poziomu zadłużenia jest zdolność przedsiębiorstwa do generowania gotówki, wystarczającej do obsługi wierzycieli
  u pożyczkodawców.

Wskaźnik zadłużenia =

• wskaźnik wspomagania długiem bankowym - odzwierciedla relacje między zadłużeniem bankowym, a zaangażowaniem właścicieli. Jest to ważny wskaźnik finansowej kondycji przedsiębiorstwa z racji relatywnie silnej pozycji bankowej w stosunku do pozostałych dostarczycieli funduszy.

Wskaźnik wspomagania długiem bankowym =

• wskaźnik przełożenia (dźwigni) - koncentruje uwagę na długoterminowym elemencie zadłużenia, porównując go z całkowitą kwotą zaangażowanego kapitału.

Wskaźnik przełożenie =

• wskaźnik pokrycia odsetek - jest on nazywany wskaźnikiem rentowności pokrycia odsetek dochodem, odsetki należy ujmować w kwocie brutto, a niejako odsetki otrzymane netto.

Wskaźnik pokrycia odsetek =

• wskaźnik pokrycia obciążeń sztywnych - uwzględnia czynsze leasingowe i fundusze amortyzacyjne.

Wskaźnik pokrycia obciążeń sztywnych =

• dźwignia ogólna - mierzy wrażliwość zmian dochodu (zysku) w przeliczeniu na jedną akcję na zmianę zachodzącą w poziomie sprzedaży.

Dźwignia ogólna = dźwignia operacyjna × dźwignia finansowa

• wskaźnik przepływu gotówki - mierzy on zdolność przedsiębiorstwa do generowania
  z działalności operacyjnej ilości gotówki wystarczającej do spłacenia długów oraz innych zobowiązań.

Wskaźnik przepływu gotówki =

• 
  Wskaźnik inwestycji akcjonariuszy:

• wskaźnik zysku na jedną akcję =

Sprzedaż

Liczba dni w okresie

Koszt wytworzenia sprzedaży

Liczba dni w okresie

Koszt wytworzenia sprzedaży

Liczba dni w okresie

Zysk brutto (sprzedaż - koszt towarów srzedanych)

Sprzedaż

Zysk operacyjny

Sprzedaż

Zysk przed opodatkowaniem

Sprzedaż

Zysk po opodatkowaniu

Sprzedaż

Zysk operacyjny

Zaangażowany kapitał

Zapas × liczba dni w okresie

Koszt towarów sprzedanych

Dłużnicy × liczba dni w okresie

Sprzedaż

Wierzyciele × liczba dni w okresie

Sprzedaż

Aktywa bieżące (środki obrotowe)

Zobowiązania bieżące (<1 roku)

Aktywa bieżące - zapasy

Zobowiązania bieżące

Środki pieniężne netto

Zobowiązania bieżące

Zobowiązania ogółem

Aktywa ogólne

Dług bankowy

Majątek netto

Dług długoterminowy

Kapitał zaangażowany ogółem

Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem

Obciążenie odsetkami

PBIT - sztywne obciążenia finansowe

Odsetki - sztywne obciążenia finansowe

Roczny przepływ gotówki netto

Zadłużenie ogólne

Zysk netto

Ogólna liczba emitowanych akcji

---