FILOZOFICZNE PODSTAWY PEDAGOGIKI


FILOZOFICZNE PODSTAWY PEDAGOGIKI- wykład

Prof. Dr hab. Andrea Folkierska

Wykład 1: 03.10.2006

Pedagogika = czynność + namysł

W XIX w staje się nauką o wychowaniu a nie tylko namysłem filozoficznym- pedagogika skierowała się w stronę nauki.

Grecy byli chętni do nauki, ale ich postawa była jednocześnie bardzo sceptyczna, co sprawiło że cywilizacja się unaukowiła. Według nich prawdę poznajemy za pomocą sądów (mowy), których intencją jest prawdziwość.

Prawda to dostosowanie mowy do rzeczy ale przy założeniu prawdziwości sądu jest to podstawa nowożytnej nauki

Dla Greków ważna była matematyka i byt czystorozumowy (zamknięty system edukacyjny), to jest najdoskonalszym sposobem poznania

Nauka nowożytna kieruje się ideałem metody (=poznanie świadome)

Sąd prawdziwy to sąd pewny, jest to cecha określająca nasze życie metodyczność, prawdziwość.

Filozofia a nauka:

Zabrało pytania o to, czym jest nauka, filozofia ją tylko weryfikowała

SCJENTYZM- gloryfikowanie nauki, pod jego wpływem powstały nauki społeczne, psychologia, pedagogika

Wykład 2: 10.10.2006

Nauki teoretyczne ustalają związki między zjawiskami a nauki praktyczne mają tą wiedzę zastosować

Pedagogika jest praktyczna, psychologia teoretyczna

Przewidują one przyszłość ale n. teoretyczne nie oceniają jej, praktyczne oceniają i formułują cele to powiązanie musi stanowić semantyczną całość: jeżeli… to …, aby…. należy…

Oceny:

Nauki praktyczne oceny utylitarne, nie zajmują się słusznością ocen dotyczących celów, nie mówią o tym co powinno być.

P = f(C,T)

Projekt jest funkcją celu i teorii

Pedagogika składa się z trzech części:

  1. Aksjologia pedagogiczna (dot. celu): zajmuje się formułowaniem celu wychowania, badaniem spójności i uzasadniania (część nienaukowa)

  2. Teoria wychowania- ma badać sposoby/ warunki wywoływania zmian w psychice człowieka, bada skuteczność metod w określonych warunkach, badanie wartości w jakich dana metoda jest skuteczna, ma nawiązywać do metod znanych (część naukowa)

  3. Technologia wychowania- łaczenie celu z teorią, dobieranie metod określanych przez teorię wychowania do celów określanych przez aksjologię (część nienaukowa)

Ostateczne zadanie: projektowanie działalności wychowawczej

Zmiany w zachowaniu- zakłada się, że wraz z nimi zaszły zmiany w psychice= strukturze regulacyjnej

Zakłada się, że zawsze jest powiązanie między zachowaniem a psychiką

Określone stosowanie metod- wywołanie określonych zmian

1925- J.Watson

1956- behawioryzm popularny w Polsce, kult empirii

„O zastosowaniach teorii zachowania” Maleski - twierdzenia różnych nauk różnią się tylko stopniem ogólności, mogłaby istnieć jedna nauka o zachowaniu

Najważniejsze jest znać podstawowe mechanizmy psychologiczne leżące u podstaw zachowań ludzkich

Teoria zachowania- zespół twierdzeń o stałych, uniwersalnych zależnościach między elementami życia społecznego wyizolowanymi z całościowego kontekstu

Wykład 3: 17.10.2006

Pedagogika popełnia błąd utożsamiając praktykę z techniką

Nauka nowożytna = technika

Praktyka naukowa jest technicznie zorientowana, początkowo „nauka” odnosiła się do przyrody.

Metody zostały uprzedmiotowione. Wychowawca manipuluje metodami, a dziecko nie ma na nie wpływu. Między dzieckiem a wychowawcą istnieją jednak interakcje, czyli w jakiś sposób dziecko ma jednak wpływ. Co dla jednego jest karą, dla drugiego niekoniecznie nią jest. Istotne jest nastawienie dziecka czyli jak ono odbierze tą karę - metody są współtworzone przez dziecko.

Tradycja Bacona nie jest tradycją Arystotelesa (nie można ich łączyć)

„Etyka nikomachejska” podział wiedzy:

  1. Episteme- wiedza teoretyczna, myślenie dyskursywne, oparta na dowodzeniu, dotyczy tego, co nie może być inaczej niż jest (bytu), tej wiedzy można nauczać i można się jej nauczyć

  2. Techne- wiedza techniczna/ sprawność, wiedza wytwórcza, dotyczy tego, co nie musi być takie jakie jest

  3. Phronesis- mądrość praktyczna, działanie, praktyczny rozsądek, dotyczy współbycia z innymi, wiedza moralna, dotyczy tego co nie musi być takie jakie jest.

Techne i phronesis to wiedza konkretna, czynność ma polegać na znalezieniu w konkretnej sytuacji tego co jest słuszne, dobre, właściwe

Techne: uczymy się i zapominamy

Phronesis: nie uczymy się, nie zapominamy, bo jest to wiedza, która dotyczy nas samych, naszego samozrozumienia, nie można jej zastąpić inną wiedzą, nie ma tej wolności, która jest przy wiedzy technicznej. Dana sytuacja w której człowiek jest zobowiązuje go, nie może jej odrzucić, ta wiedza nie jest naszą własnością ( nie możemy powiedzieć, że dziś czegoś nie zrobimy), jej przedmiotem jest człowiek, ma wiedzę o samym sobie, działanie moralne jest kierowane świadomością moralną

W działaniu moralnym kierujemy się wyobrażeniem kim powinniśmy być. Na to wyobrażenie składają się różne pojęcia, cnoty wymienione przez Arystotelesa

Ale są to tylko idee kierunkowe- nie można powiedzieć dokładnie czym jest sprawiedliwość sama w sobie, nie sposób ich określić niezależnie od sytuacji, która wymaga od nas danego działania, nie możemy z góry przewidzieć, jakie działanie będzie słuszne w danej sytuacji

APLIKACJA= praktykowanie, szczególna relacja między tym, co ogólne a konkretem, w jakim te ogólne idee będą praktykowane

Odwaga jest czymś ogólnym, ale w konkretnej sytuacji mamy do czynienia z działaniem odważnym czyli z aplikacją odwagi. To jest różne dla różnych osób.

Cele i środki:

Wiedza techniczna zna środki, które należy zastosować do osiągnięcia celów. Phronesis nie jest zdolnością wyboru odpowiednich środków, to jest wewnętrzna HEXIS- postawa, która kształtuje ETHOS (nasze całościowe ukształtowanie)

Arystoteles: nie istnieje dogmatyczne zastosowanie etyki

On opisuje całą strukturę działania moralnego

Samo rozważanie środków jest rozważaniem moralnym.

Phronesis urzeczywistnia się w danej sytuacji, a ona czegoś od nas wymaga. Każdy z nas uczy się widzieć sytuację w świetle tego, co jest słuszne.

To nie jest błąd tylko ślepota- emocje zaślepiają nas; przestajemy widzieć to, co w danej sytuacji jest słuszne

Słuszność działania moralnego jest wyznaczana indywidualnym etosem działającego i z drugiej strony zrozumieniem przez działającego sytuacji w jakiej działa.

System działania etycznego - cały czas się powtarza

Doświadczenie tworzy nową rzeczywistość, działając coś tworzymy, ale zarazem, to działanie tworzy nas samych

Ciągle uczymy się czegoś o nas samych. Nasze samozrozumienia może się zmieniać. Rozumiemy siebie o nowe doświadczenie, to dopiero działanie odpowiada na pytanie co dla mnie jest możliwe w danej sytuacji (dowiadujemy się o tym w momencie działania)

Wykład 4: 07.11.2006

Czy można zredukować wychowanie do technologii?

- Raczej nie, jeśli przez wychowanie chcemy wytworzyć całościową postawę

Wychowanie to nie obszar Techne, bo to współbycie dziecka i dorosłego

Można uwrażliwiać dziecko na to co słuszne

Podział Arystotelesa wskazuje na uniwersalną prawdę o podstawowych wymiarach kondycji ludzkiej: człowiek myśli i działa (myślenie prowadzi do kontemplacji- starożytność)

Idea- zjawisko w stanie czystym, niematerialne (przysłania ją byt, śmiertelność)

Filozof, żeby dostrzec idee musiał wyszkolić się w ujmowaniu form (geometria)- idealne formy dane oczom umysłu

Dane zmysłowe są dane narządom zmysłów

Nowożytność- matematyka nie zajmuje się zjawiskami, algebra to nauka o strukturze ludzkiego umysłu, bada to, czego sama jest wytworem)

Myślenie zastąpione rozumowaniem (naukowy sposób)

- całość ludzkiego świata ma być objęte nauką

- practis- postać niejednolita

- phronesis- dotyczy obszaru publicznego, tu pokazywały się indywidualności, działania w sferze publicznej różni się od wytwarzania

Praca nie jest godna człowieka wolnego (dlatego powierzana była niewolnikom)

Myślenie działanie wytwarzanie

Pedagogika nie ma autonomii, walczono o naukowość pedagogiki, o jej godność, bo chciała być nauką teoretyczną, nie tylko praktyczną

Uzasadnianie naukowości pedagogiki:

Odwołano się do standardowej klasyfikacji nauk (nie uwzględniono w niej pedagogiki). Dwa kryteria podziału wedle przedmiotu badania:

- nauki przyrodnicze

- nauki społeczne ( tu pedagogika)

Podmiotem badań miało się stać wychowanie- jednak ono nie przesądza o autonomii wobec innych nauk bo tym zajmuje się też socjologia czy psychologia.

Postanowiono określić lepiej termin wychowanie, rozumiano je jako: „całość wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka oraz przygotowanie go do życia w społeczeństwie” (ale: przygotowanie do życia nie może iść tak do końca w parze z rozwojem)

Pedagogika nie ma autonomii

Drugi podział jest ze względu na metodę ( czyli sposobu uzasadniania twierdzeń):

- nauki empiryczne (odwołanie do eksperymentów i obserwacji)- tu pedagogika

- nauki nieempiryczne

Tak więc pedagogika to nauka społeczna i empiryczna (jednak to zbyt wąskie kryterium bo wypada nam z tego problematyka etyczno-moralna)

Naukowość pedagogiki:

Skąd te postulaty?

Przeświadczenia pedagogów na tego czym jest nauka

Czym jest nauka?

Nauka była pytaniem filozofii: jest formą samoorganizacji ludzkiego doświadczenia, praktyka badawcza to przejaw tej formy, ona się nie zmienia, zmienia się sama świadomość tej praktyki (wizja), jej rozumienie

Pozytywistyczna wizja nauki (cztery założenia):

  1. Poznanie naukowe jest bezzałożeniowe

  2. Poznanie naukowe jest neutralnym opisem swego przedmiotu (opisywanie bez zaangażowania)

  3. Przedmiot poznania jest całkowicie zewnętrzny wobec przedmiotu opisującego (odgraniczony)

  4. Poznanie naukowe jest jedyną formą poznania, dzięki której można dotrzeć do prawdy obiektywnej

Wykład 5 i 6 : 14.11.2006 i 21.11.2006

Filozofia krytyczna Kanta

Kant pyta o to jak możliwa jest nauka i dzięki czemu istnieje, na czym się opiera

Nauka ma charakter doświadczalny (eksperymentalny) ale jest też apriori:

Formy zmysłowej naoczności:

- przestrzeń- warunek możliwości zjawisk zewnętrznych

- czas- formalny warunek zjawisk

Nie możemy ich wywieść z doświadczenia i nie możemy sobie wyobrazić że nie ma przestrzeni choć może być ona pusta. Czas to konieczne wyobrażenie leżące u podstaw wrażeń naocznych

Przestrzenie istnieją jednocześnie a czasy następują po sobie

Transcendentalna idealność- nie są dane fizycznie ale są warunkami zjawisk, czas i przestrzeń wyznaczają relację podmiotowo- przedmiotową

Formy czasu i przestrzeni dotyczą wrażeń i je porządkują ale to za mało by mówić o nauce. Potrzebne jest myślenie- pojęcie intelektu kategorie występują w czystym intelekcie

Pojęcie to akt myślenia a myślenie jest operacją

Z kategorii najważniejsza jest przyczynowość- nie da się jej wyciągnąć z doświadczenia. Związek przyczynowo-skutkowy jest tu konieczny

Pojęcie wypowiedziane z empirii jest zawsze przypadkowe np.: z larwy motyl

Na rzeczywistość patrzymy przez związki przyczynowo- skutkowe. Wyciągamy z doświadczenia to, co włożyliśmy tzn. przyczyna ma się zachować w określony sposób.

Kategorie intelektu są wiedzotwórcze- umożliwiają wiedzę.

Wiedza naukowa stosuje się do możliwego doświadczenia

J.Piaget - Epistemologia genetyczna

Doświadczenie dotyczy własnych czynności dziecka

Poznanie- uczenie polega na wzbogaceniu powiązaniami, których przedmioty nie mają (operacje)

Podmiot logiczne struktury operacyjne przedmiot

Podmiot narzuca przedmiotowi struktury zjawiania się (dodatek naszego intelektu)

0x08 graphic
Związek przyczynowo- skutkowy = następstwo

Hegel:

Centralnym pojęciem jest świadomość i to ona jest wiedzotwórcze. Powiązana jest ze swoim przedmiotem i wraz z nim podlega ruchowi dialektycznemu

Hussell:

Jako pierwszy dostrzegł problematyczność nowożytnej nauki. Żeby pytać o naukę nie wolno używać pytań naukowych tylko filozoficznych- na jakich podstawach nauka utrzymuje, że jej twierdzenia są ważne?

Uzasadnienia nauki szukamy poza nią- w społeczeństwie doświadczamy życia codziennego filozoficzny namysł nad nauką

Heidegger

Nauka jest teorią tego, co rzeczywiste, czyli tego, co wyistacza się jako przedmiot. Teoria to obróbka tego, co się wyistacza jako przedmiotowość człowiek ustawia to w określony sposób, chce porządkować sobie rzeczywistość

Istotny jest sposób obróbki- metodyczność postępowania badawczego

Metodyczność to wyraz doświadczania : kalkulowanie, planowanie, technika

Filozofia szuka racji nauki w doświadczaniu świata

Scjentyzm nie wytrzymuje krytyki

- przedmiot zewnętrzny nie jest zewnętrzny wobec badacza

- nie jest to naturalny opis

T.Kuhn i P. Feyerabend

Zastanawiali się co tak naprawdę robią fizycy kiedy badają rzeczywistość

Pojęcie prawdy nie ma zastosowania w naukach nowożytnych. Teraz naukowcy rozwiązują problemy i łamigłówki. Rozwiązanie jest dane ale trzeba je odnaleźć. Bardzo ważna jest pomysłowość.

Pomysłowość nie jest bezgraniczna, ogranicza ją paradygmat:

- wzór dla pracy studentów i naukowców (rozumienie wąskie)

- zespół przekonań wspólnych dla wspólnoty naukowej, organizuje strukturę badawczą, zmusza badaczy do stosowania określonych procedur (szerokie rozumienie)

Wg. Kanta zmiana paradygmatu jest rewolucyjna. Stare paradygmaty ustępują miejsca nowym. Nauka nie jest bezstronna i bezzałożeniowa- wybierając paradygmat stajemy po stronie. Jest to wybór zycia społecznego.

W wyborze paradygmatów bierze udział perswazja

Paradygmat ma założenia autologiczne np.: przeświadczenia o tym jak zbudowany jest wszechświat system przekonań, którego broni nauka instytucjonalna właśnie za pomocą siły perswazji

Mogą się pojawiać anomalie tzn. jest wynik ale paradygmat nie pozwala zadać do niego pytania ograniczenie możliwości zamęt nowy paradygmat

Przedmiot - teoria- podmiot

To, co w danym czasie uważamy za naturę jest ludzkim wytworem i ma przypisane pewne właściwości. W celu uporządkowania, bo w uporządkowanej rzeczywistości łatwiej prowadzić badania.

Kiedy zmienia się teoria zmieniają się znaczenia terminów języka

Przeświadczenia pedagogiki o tym czym jest nauka

Podział nauk jest problemowy i bezsensowny, bo nie jest tak, że w badaniu natury nie ma nic społecznego: wizja natury i badań już jest czymś społecznym.

Nauka ma charakter społeczny i historyczny

Postęp- zmiana paradygmatu

Nauki przyrodnicze są społeczne więc stąd bezsensowność

Jest też podział na nauki empiryczne i nieempiryczne. Kuhn mówi, że ten podział jest zły, bo nawet fizyka jest zmatematyzowana

Obserwacja i eksperyment:

- Podstawy nauki

- Ustalanie faktów

- Obiektywność

Założenie: istnienie faktów niezależnych od człowieka, nie musi to być poparte, bo my w to wierzymy i to wystarczy

Fakty muszą potwierdzać teorie ale to ona jest uprzednia i do niej naukowiec ma dopasować fakty. Poprzez teorię widzimy rzeczywistość

Teoria fakty rzeczywistość

J.Priestley i A. Lavoisier (fizycy)

To,co dla L było tlenem, dla P było powietrzem uczeni widzieli co innego a zinterpretowali fakty inaczej

Wykład 7: 28.11.2006

Galileusz- inne założenie niż arystotelesowskie odnośnie tego, jak ma się zachowywać przyroda, założenia są naturalne i pozanaukowe, społecznie doświadczalne, znaczenie pojęć się zmienia.

Mamy więc różne definicje wychowania- każda uwikłana w inną perspektywę

Eksperyment Hannah Arendt: pewna ingerencja człowieka w byt ( w nauce ingerencja w przyrodę)

Przez eksperyment natura zaczyna się tworzyć, stwarza się przyrodnicze procesy (które bez ingerencji człowieka nie doszły by do skutku. Jesteśmy wewnątrz przyrody a działamy jakbyśmy byli na zewnątrz, tzn. jakbyśmy rządzili nią.

Mamy do czynienia z relatywizmem (Galileusz, Newton). Powstaje wtedy gdy eksperyment.

Mamy dychotomię człowiek- wszechświat, człowiek jest zdolny do posługiwania się uniwersalnymi prawami, ale nie wie czym się posługuje

Z jednej strony człowiek może robić różne rzeczy (np.: ingerować w przyrodę) bo wychodzi z astrofizycznego prawa widzenia, brak myślenia uniwersalnego. Wyobcowanie człowieka z ziemskiego świata.

Nauka wywołuje procesy ale nie jest w stanie przewidzieć wyniku (konsekwencji)

Nauka przekształca prewolę w pewność (ale pewności nie da się przewidzieć)

Nie da się odwrócić tego co się zaczęło, jeśli przez działanie rozumiemy rozpoczęcie czegoś to „co się stanie to się już nie odstanie”

W dziedzinie spraw ludzkich można mówić o tym, co robimy, ale w nauce tak nie jest tzn. naukowcy nie pytają o sens tego, co robią- nie myślą tylko rozumują i bronią zawzięcie swoich idei

Mówienie jest uruchomieniem myślenia

Symbolika natury nie przekłada się na doświadczenie zmysłowe, a nasze doświadczenia łączą się ze zmysłami, jeśli chcemy pokazać wymysł naszego myślenia to odwołujemy się do zmysłów

Metafora łączy to, co widzialne z tym co niewidzialne w jedną stronę: od doświadczenia zmysłowego do tego co nie doświadczalne

Wskazanie na ludzkie doświadczenie, które się nie ujawnia: dziś stawianie na działanie i praktyczność, sens nam gdzieś umyka, zginiemy powaleni zdobyczami techniki. Myślenie w starożytności było drogą do kontemplacji- prymat myślenie nad działaniem. Obecnie: wiedzę/ prawdę zdobywa się przez działanie

O nauce możemy mówić, gdy naukowiec przeprowadzający eksperyment posługuje się narzędziami przez siebie stworzonymi. Drugie założenie przesądza pewności wiedzy: dotyczy tylko tego co się samemu stworzyło ( ale nie wszystkich wytworów człowieka). Można dowiedzieć się jak coś powstaje przez naśladownictwo procesu- wiedzę można sprawdzić przez dalsze robienie czegoś.

Myślenie służebnicą robienia, jest podrzędne robieniu, myślenie stało się rozumowaniem. Aktywność ludzka wyniesiona, najważniejsze jak coś powstaje, a odpowiedz przez eksperyment który powtarza procesy przyrody

Wytwarzanie i poznanie stało się jednością

W miejsce pojęcia bytu- pojawia się proces

Zwycięstwo homo Faber- wytwórcy

Środek staje się ważniejszy od celu (proces wytwórczy ważniejszy od samego wytworu)- dlatego że nauka wytwarza po to żeby poznać jak to się dzieje a sam wytwór już nie jest tak ważny, staje się produktem ubocznym

Hobbes „Lewiatan”- przykład na to, że Homo Faber zwycięża. U starożytnych nacisk na wytwór i wzorce, obecnie nacisk na środki- za pomocą jakich środków i procesów powstaje rzecz i jak może być powielana (kwintesencja)

Wykład 8: 05.12.2006

J. Dewey: uczenie przez działanie

Doświadczenie = życie = wytwarzanie, eksperymentowanie

Wiedza dotycząca tego, co się samemu zrobiło

Myślenie ma charakter instrumentalny, narzędzie do działania. Myślenie powstaje w toku ewolucji jako jeden z rodzajów działania (jeden z przejawów aktywności organizmu) do osiągnięcia stałej równowagi z otoczeniem

Kwestie teoretyczne to są różne przykłady sytuacji praktycznych.

Poznanie= rozwiązywanie praktyczne problemów. Życie to naturalna reakcja organizmu na problemy.

Ważny jest środek a nie cel. Cel jest chwilowy, z momentem osiągnięcia staje się kolejnym środkiem do innego celu.

Człowiek musi sprostać okolicznościom. Cel jest plastyczny bo okoliczności są zmienne. Cel to przewidywany wynik.

Cel wychowania- oznacza uczenie inteligentnego działania (rozważne, przewidywanie konsekwencji)

Problem- przekształcanie sytuacji nieokreślonej (wstępna, przedbadawcza) w określoną ( co należy czynić i za pomocą jakich środków)

Poznanie staje się źródłem powstania nowej sytuacji (jednolity ciąg problemów i rozwiązań)- nie da się wydzielić czystego myślenia , następuje redukcja do praktycznego działania

Ciągle jesteśmy w świecie działania, brak nam do niego dystansu.

Wychowanie to kształcenie charakteru, zaprawianie dziecka do życia, do rozwiązywania problemów.

Pierwsza postać życia społecznego to szkoła. Ma projektować typ społeczny, który chcielibyśmy ukształtować. Dzięki wychowaniu będzie można zmodyfikować społeczeństwo dorosłych ( ale według ich idei)

Dziecko staje się więc narzędziem, którym posługuje się dorosły do wytworzenia nowego typu społeczeństwa.

Dostosowanie się do życia społecznego- wyrobienie zdolności czynienia tego, co jest społecznie potrzebne
Dewey jest niewrażliwy na słuch- bierne wchłanianie materiału, dzieci są niezróżnicowaną całością, działanie = indywidualizacja

Słuchanie jest wstępem do samodzielnego myślenia, kształtowanie przez działanie- sposób na rozwinięcie sił umysłowych dziecka

Świadomość ma charakter ruchowy. Zmierza do życia w działaniu

Przeciwnik podziału na przedmioty. Prace ręczne (nauczanie historii, geografii, chemii) np.: tkactwo, historia wynalezienia warsztatów, z czego włókna, regiony uprawy

Myśl jest twórcza- wynalazczość, człowiek wytwórca, wynalazca

1896- szkoła eksperymentalna w Chicago

Poznać można tyko to co się wytworzyło.

Wprowadzanie w rozwój gatunku ludzkiego: ontogeneza to skrócona filogeneza. Należy stwierdzić pojawienie się wynalazków i ich konieczność. Wiedza ma charakter instrumentalny. Ważne są kwestie praktyczne.

Homo Faber: inteligencja = poznanie

Introspekcja- koncentracja na własnym ja

Życie jest największym dobrem- to się stało oczywiste ( od Galileusza konflikt między wytwarzaniem a introspekcją)

Namacalny przedmiot introspekcji to biologiczny proces albo pusta świadomość samego siebie.

Założenie: życie nie świat jest największym dobrem człowieka. Kontemplacja straciła sens. Myślenie stało się funkcją mózgu a nie umysłu.

Szczęście pojmowane psycho-biologicznie]

Pedagogika/ psychologia humanistyczna

Powstała w opozycji do behawioryzmu (zarzucała mu redukcję do zachowań) i psychoanalizy (redukcja do popędów- co nie było prawdą)

Dlaczego nie było prawdą?

Freud: oznaczałoby to że osobowość ograniczamy tylko do obecność id

Fromm: antagonizm między jednostką a społeczeństwem a przecież superego jest częścią osobowości.

Id, Ego i Superego są nierozerwalną całością, subiektywne Ego uwikłane jest w obiektywne racje: irracjonalne popędy, obiektywizacja racjonalnych norm są one racjonalne bo powściągają irracjonalne popędy ()

Obszary przymusu: Id (irracjonalny) i Superego (racjonalny)

Czy rzeczywiście jest racjonalny?

- konieczność norm dla trwania całości społ. wtedy racjonalny

- normy prowadzą do nadmiernej redukcji potrzeb, nieuzasadniona nadwyżka cierpienia wtedy są nieracjonalne- trzeba się wyzwolić od lęku, potrzeba dystansu

Wykład 9: 12.12.2006

Pedagogika humanistyczna c.d.

Seksualność u Freuda:

-kiedyś to był temat tabu, jednostka rodząc się jest zdolna do seksualności, kultura, gatunek ludzki ma ją odpowiednio ukierunkować

Co społeczeństwo ma czynić z homoseksualistami? (z punktu widzenia norm jest to dewiacja) Piętnować/ wzbudzanie poczucia winy- agresja nieracjonalna, dopóki gatunek jest niezagrożony (jego istnienie). Nie ma powszechnego przyzwolenia na wychowanie dzieci bo to zaburza ład społeczny- kulturowy (tradycyjna rodzina odgrywa bardzo ważną rolę, ład i jego przejrzystość pozwala sprawować kontrolę i daje jednostkom poczucie orientacji w świecie)

Burzenie ładu = granice wolności jednostkowej w społecznej całości (nie da się raz na zawsze odpowiedzieć)

Pedagogika humanistyczna nie zadaje tego pytania: wspólnota jako całość ją nie interesuje, triumf egocentryzmu (egoizmu)- skierowanie ku sobie

Tezy Carla Rogersa:

- Istota potencjalnie wewnątrzsterowna, człowiek w momencie urodzenia ma takie właściwości że gdyby nie blokujące właściwości zewnętrzne to byłby wewnątrzsterowna (społeczeństwo to jest to co blokuje samorealizację)

- Rozwijanie wszelkich zdolności (potencjalna zdolność)- podtrzymywanie i utrzymywanie organizmu

- Rozwój w kierunku autonomii (od heteronomii)

- Mamy zawierzyć impulsom wewnętrznym, wtedy organizm będzie się rozwijać zgodnie z własnym interesem (percepcja przedświadoma- odpowiedź na sygnały których nie rejestruje świadomość- mądrość organizmu)

Organizm zawiera także emocje. Ludzie zatracili ta zdolność wewnętrzną organizmu- to prowadzi do stanu patologicznego. (jednostki odczuwają nieadekwatność między wewnętrznym „ja” a tym jak działają)

Ważne jest więc odkrycie wewnętrznego „ja”- odkryte w wyniku interakcji z otoczeniem, bycia wśród innych, potrzeba akceptacji ze strony innych (stanowi to konkurencję dla samorealizacji = aktualizacji)

Dążenie do akceptacji jest silniejsze niż dążenie do samorealizacji- kiedy pojawia się konflikt to zwycięża akceptacja, to wszystko zależy od rodziców, jeśli zachowania dziecka są akceptowane jeśli spełni warunki (akceptowanie warunkowe) to samoakceptacja dziecka też staje się warunkowa nieadekwatność percepcji - dziecko pragnie dopasować to do warunków akceptacji, to, co jest niezgodne próbuje naciągnąć i zniekształcić aby stało się zgodne. To powoduje pogłębianie niespójności między „ja” a działaniem dziecka

Warunkowe akceptowanie jest utrudnieniem w społeczeństwie

Dziecko nie może uchwycić w pełni tego co jest niezgodne z warunkowym akceptowaniem- inaczej groziłoby to brakiem samoakceptacji, a to jest źródłem lęku. Niespójność między „ja” a doświadczeniem- niespójność między doświadczeniem/ zachowaniem

Społeczeństwo narzuca wymagania jednostce a te nie są zgodne z interesem organizmu

Jeśli zawodzą mechanizmy obronne to ta niespójność wyraża się w słowach „czuję że nie jestem sobą”- dążenie do stania się samym sobą, wie że nie jest samym sobą ale chce ten stan zmienić (organizm walczy), tendencja do aktualizacji jeszcze nie umarła (żywotność organizmu)

Udany proces psychoterapii może to odwrócić- znosi warunki akceptacji- reintegracja organizmu

Czynniki zewnętrzne mają charakter destrukcyjny, chyba że jest to stymulacja wewnętrzna to jest podporządkowana tendencji do aktualizacji (=wspieranie jednostki)

Opanowanie rzeczywistości= uniezależnienie się organizmu od czynników zewnętrznych, prawidłowy rozwój. Zahamowanie następuje wtedy, gdy obok wewnętrznej oceny pojawia się chęć akceptacji zewnętrznej.

To nie jest prawidłowość rozwojowa tylko kulturowo uwarunkowana prawidłowość społeczna

Należy nie czynić jednostce nic- wychowanie bezstresowe

Nauczanie:

- ma sens w nie zmieniającym się środowisku

- należy wspierać zmiany ( ale po co? Czy na pewno one są dobre)i proces kształcenia

- wykształcony człowiek to taki co nauczył się jak się uczyć, nauczył się adaptować do środowiska i zmieniać, wie że każda wiedza nie jest pewna (jedyna trwała to zmienność)

Wspieranie procesu nauczania:

- wyzwalać ciekawość

- swoboda pytań, poszukiwań

bezkarność dorosłych wobec świata dorośli wycofują się z nauczania i odpowiedzialności za nauczanie

Facylitator- wspierający, ma się ukazywać takim jakim jest, ma komunikować swoje uczucia, najważniejsza jest autentyczność, szczerość, podejmuje ryzyko dzielenia się uczuciami, akceptowanie uczucia takiego, jakim jest

Empatyczne rozumienie- rozumienie reakcji ucznia niejako od wewnątrz, jak odbiera proces edukacji (nie oceniać i nie osądzać)

Trzeba mieć wiarę w ludzki organizm i jego możliwości by móc to osiągnąć. Pozwolić wybrać uczącemu jego własną drogę

Wykładowca zmienia się tak jak jego uczniowie- jak dziecko (infantylizacja)

0x08 graphic
Nauczanie = wspieranie uczenia się

Wykład 10: 19.12.2006

Uczeniu sprzyjają grupy spotkaniowe (kształci też tak administrację i biznesmenów)- nastawienie na klienta- w tym wypadku na ucznia. Sprzyjanie nowym zmianom i ułatwianie rozwoju.

Ważne jest wchodzenie w prywatny świat czyjejś percepcji- wchodzenie w przeżycia innej osoby. Oznacza to rezygnację z własnych poglądów i wartości psychoterapeuta rezygnuje z własnego „ja”, musi zatem być pewny siebie i umieć wrócić do swojego świata

Terapeuta ma być autentyczny = ma być w zgodzie z samym sobą, autentyczność zmniejsza bariery między ludźmi

Uczenie się polega na nauce podejmowania własnych decyzji i celów i odpowiedzialności za nie. Inteligentne zmierzanie do celów

Wolność powinna być obecna w klasie. Jest wewnętrzna- odwołanie do Frankla, który mimo że był w obozie koncentracyjnym zachował wewnętrzną, subiektywną wolność, mimo że jestem w obozie to żyję z własnego wyboru, nie popełniam samobójstwa wolność to uzupełnienie determinizmu

W czasie udanej terapii pacjenci nabierają zdolności do akceptowania realiów świata zewnętrznego i wewnętrznego oraz sami stają się jego cząstkami

Być wolnym to stawać się sobą (samorealizacja)

Relacje z terapeutą

- autentyczność terapeuty

- bezwzględna akceptacja

- empatia

Samoistny wzrost organizmu, a czym człowiek różni się od rośliny?

Człowiek w przeciwieństwie do rośliny musi żyć z innymi i powstaje sprzeczność, bo mój interes samorozwoju może być sprzeczny z rozwojem innej jednostki

Środowisko- społeczeństwo nie rozwija się harmonijnie jak środowisko

Jeżeli będziemy tylko stymulować to wychowamy egocentryków, a on się zemści w dorosłym życiu, wzmacniany jest przez bezwarunkową akceptację

Autentyczność- introspekcja nie daje nam autentycznej wiedzy bo mamy tendencję do idealizowania siebie

Człowiek skazany jest na walkę i cierpienie bo jest istotą duchową- wychowanie ma do tego przygotować.

Człowieka nie należy sprowadzać tylko do potrzeb. Osiąganie poziomu duchowego wymaga wysiłku i zaburza harmonijny rozwój. Dziecko nie będzie podejmować wysiłku, skoro wie, że i tak będzie akceptowane

Miłość to nie to samo co akceptacja ( ta teoria myli te dwa pojęcia)

Wczuwanie nie oznacza znalezienia się na miejscu, bo to ciągle moje wczuwanie

- sprzeczność między wychowaniem a uczeniem jako adaptacja do warunków

- sprzeczność między akceptacją a komunikacją własnych uczuć

- sprzeczność między rezygnacją z własnego „ja” a manifestacją uczuć

- z jednej strony akceptacja świata zewnętrznego a z drugiej aktualizacja organizmu

natura indywidualna stoi w sprzeczności z naturą innych ludzi

Mamy tu do czynienia z bezbolesnym konformizmem i unikamy walki i cierpienia a czerpiemy od innych

Jednostka jako obiekt oddziaływań jest gotowym przedmiotem - w pedagogice humanistycznej i behawioryzmie

Nikt nie może przewidzieć kim stanie się dziecko- nie jest gotowe

Świat się zmienia i dlatego człowiek się zmienia i nie są to zmiany harmonijne

PH- świat to środek do szczęścia jednostki

Wykład 11: 09.01.2007

Uspołecznienie

Możemy mówić o dwóch poglądach na uspołecznienie:

  1. uspołecznienie jako konieczność historyczna (tradycja heglowska)

  2. uspołecznienie czyli co się zmieniło od czasów polis greckich (H.Arendt)

Propozycja Arendt

Uspołecznienie odsyła do tego, co prywatne, określa relacje między tym co prywatne a publiczne. Odsyła do słowa społeczeństwo ( samo pojęcie pojawiło się dopiero w XVIII w, w literaturze z zakresu filozofii społecznej, wcześniej mówiło się o Kościele i Państwie)

Społeczeństwo odróżnia się od tego co nazywamy wspólnotą, mimo że oba tworzą to, co nazywamy sferą publiczną. Wspólnotę od społeczeństwa odróżnia jednak rodzaj relacji jaki zachodzi pomiędzy nią a sferą prywatną. W Starożytności wspólnota (polis) była oddzielona od sfery publicznej. Jeśli chodzi o społeczeństwo to pewne interesy prywatne, związane z potrzebami życiowymi nabierają znaczenia publicznego (wzajemna zależność w imię potrzeb życia)

Kryterium publiczne: coś co jest publiczne musi być widzialne i słyszalne przez każdego, obecność innych upewnia nas o realności świata i nas samych . Emocje, myśli czyli to co prywatne jest niepewne i mroczne. Może pojawić się w sferze publicznej ale wymaga to przekształceń a każde przekształcenie niszczy to, co prywatne. Arendt mówi: Miłość gaśnie w momencie jej upublicznienia.

Publiczny = świat (wspólny wszystkim, różny od prywatnego miejsca) związany z wytworami ludzkimi, ze sprawami między ludźmi

Żyć razem w świecie = żyjemy pośród rzeczy, które są wytworami ludzkich rąk, świat rozciąga się między nami jak stół wokół którego wszyscy siedzimy, z jednej strony nas łączy z drugiej można stwierdzić że nas dzieli.

Obecnie: świat utracił moc zbierania ludzi razem (łączenia/ dzielenia). Świat jest planowany jedynie dla żyjących (dla jednego pokolenia). To prowadzi do degradacji przestrzeni publicznej. Jeśli chcemy to zmienić to należy budować świat dla pokoleń przyszłych, wykroczyć poza śmiertelność ludzką. Świat istniał przed naszymi narodzinami i będzie istniał po naszej śmierci- dzielmy więc go z innymi pokoleniami (wcześniejszymi i późniejszymi)

Jeśli chcemy coś uchronić przed niszczącym wpływem czasu to musi wejść to w obszar publiczny. Musi być widzialne i słyszalne dla wszystkich. Tak robili starożytni w polis greckich i republice rzymskiej. Niepowtarzalność czynów czy słów jednostki przenoszono do nieśmiertelności pamięci. Dzielenie się tym pozwala przetrwać czynom i słowom i zyskać uznanie innych.

Dziś uznanie zdobywa się tylko po to, żeby je skonsumować. Skorzystać z niego od razu. Np.: status jednostki zaspokaja aktualne potrzeby, bez wybiegania w przyszłość (osobista próżność). Takie uznanie nie ustanawia przestrzeni publicznej. Pieniądz staje się wspólnym mianownikiem zaspokajania potrzeb.

Jednak nie można ustanawiać wspólnego mianownika dla świata bo charakteryzuje się on różnością perspektyw i aspektów w sferze publicznej. Ludzie/ rzeczy mają niezmienną tożsamość ale są widziani i słyszani z różnych perspektyw, niemożliwe staje się wiec ukazanie rzeczy w ich światowości.

Dziś nie można rozpoznać tożsamości podmiotu- następuje destrukcja wspólnego świata i nie może temu zapobiec ani rzekoma wspólna natura ludzi czy nienaturalny konformizm społeczeństwa masowego. Destrukcję poprzedza zniszczenie wieloaspektowości i uwiezienie w subiektywizmie własnego doświadczenia

Koniec wspólnego świata = patrzenie tylko z jednej perspektywy

Charakterystyczna więź między ludźmi, która jednocześnie łączy i dziel, jest jedyna która potrafi przekroczyć życie (trwalsza) zanika pojawia się zjawisko osamotnienia [D.Riesman „Samotny tłum” ]

- najskrajniejsza forma deprawacyjna pojęcia prywatny. Ludzie zostaną pozbawienie prywatności domu (który zawsze był uważany za miejsce bezpieczne), bo jego wejście w sferę publiczną niszczy go.

U Greków ważniejsza była sfera publiczna, Rzymianie już nie poświęcali jej tak dużo miejsca w swoim życiu. Uważali, że nie można tych dwóch sfer mieszać ale muszą one obok siebie egzystować.

Dziś sfera publiczna zanika a zastępuje ją bezosobowa sfera administracyjna (zarządzania), która weszła między to, co publiczne a to co prywatne.

Pojęcie społeczeństwa waloryzowane jest negatywnie.

Wykład 12: 16.01.2007

Uspołecznienie według Hegla

Hegel też pyta o pojęcie więzi, przedstawił on dzieje powszechne jako postęp w uświadamianiu sobie wolności.

Człowiek jest istotą duchową, istotą ducha jest wolność. Duch zdobywa samowiedzę o tym, że jest wolny. Zmiany w samowiedzy ducha ukazują się w instytucjach społecznych.

Ludzie wschodu nie wiedzą, że mogą być wolni, oni wiedzą że tylko jeden człowiek jest wolny- despota, który nimi rządzi. Jednak nie jest to wolna jednostka, to samowola.

Grecy i Rzymianie zaś wiedzieli, że tylko niektórzy ludzie są wolni. Dopiero w chrześcijaństwie pojawia się przekonanie o wolności ducha, a co za tym idzie wolności każdego człowieka.

Hegel pokazuje na czym polegało „uspołecznienie” w świecie greckim i na czym polega w świecie współczesnym. Arendt zgadza się z Heglem co do tego, że sfera publiczna i prywatna była oddzielona. W Grecji sferą prywatną było gospodarstwo domowe (ojkos). Grek jednak nie był wolny w sferze prywatnej gdyż jego byt zależał poniekąd od niewolników. W obszarze publicznym, wolnym od trosk związanym z zaspokajaniem potrzeb. Wolność od trosk materialnych pozwalało na większe zaangażowanie w życie publiczne. Na tym obszarze ludzie mogli się objawić, pokazać innym wolnym ludziom. Równość i wolność polegała na tym, że każdy miał prawo słuchać i wygłaszać mowy o państwie. Relacje między obywatelami były bezpośrednie- ważna rola żywego słowa. Grecy dążyli do nadania swojemu życiu charakteru duchowego. Działali tak jak myśleli. Jedność myśli i życia. To co spajało całe polis nazywało się etycznością (skierowane na dobro całości prawo obowiązujące bezpośrednio). Prawo opierało się na zwyczajach, chce się tego, co słuszne i czyni się to co słuszne. Nie ma subiektywności (indywidualnej konieczności) prawa. To, co subiektywne i obiektywne to jedność- etyczność bezpośrednia.

Niestety piękna etyczność Greków, była etycznością ograniczoną, gdyż brakowało tu świadomości tego, że coś ma być moim prawem to muszę je uznać i zaakceptować. Brak świadomego uznania praw za dobre lub niesłuszne jest ubytkiem tej etyczności.

Czynnikiem rozkładu społeczności okazała się myśl, refleksja na temat tego, co otacza człowieka. Początek temu refleksyjnemu sposobowi badania świata dali sofiści. Hegel nawiązuje do powiedzenia Protagorasa: „Człowiek jest miarą wszechrzeczy”- chodzi tu o człowieka, każdy subiektywnie ocenia różne rzeczy.

Hegel odróżnia moralność od etyczności. Moralność była wewnętrzna, etyczność to przestrzeganie praw.

To, co jest słuszne jest ogólne, zatem nie można się tu kierować subiektywnymi przeczuciami. Człowiek moralny wg Sokratesa jest świadomy swoich działań, a nie działa nieświadomy praw, które bezrefleksyjnie respektuje.

Rozum i przekonanie podstawą działania człowieka. Nie ojczyzna, nie obyczaj a podmiot moralny jest najważniejszy. Zasada sokratejska zapuściła korzenie wśród Ateńczyków więc powinni być albo skazani albo uniewinnieni. To wszystko doprowadziło do odwrotu wobec życia państwa. Grecy zaczęli żyć w świecie idealnym. Nastąpił rozdźwięk między myślą, a państwem. Wg Platona o tym, co ma być przedmiotem czci decyduje myśl.

W Sparcie też nastąpił rozkład, niemoralność przejawiła się w chciwości. Zwrot ku świadomości był także miarą postępu. Odkrycie racjonalności umożliwiało przejście do etyczności zapośredniczonej, która jest właściwa społeczeństwu nowoczesnemu. Proces uświadamiania sobie istoty człowieczeństwa jest uświadomieniem sobie wolności. Uniwersalizacja wolności w społeczeństwie nowoczesnym- wolni są wszyscy. Jednak taka sytuacja powoduje przeobrażenie wolności.

Trzy obszary wolności:

- moralności

- prawny

- ekonomiczny

Obszar ekonomiczny:

Nie ma przymusu pracy opartej na bezpośredniej przemocy, pojawia się dobrowolna umowa i wolność osobista. Praca służy zaspokajaniu potrzeb, Ta realizacja potrzeb jest zapośredniczona potrzebami innych jednostek; działalność ekonomiczna zależy od sytuacji na rynku-popyt i podaż.

W społeczeństwie nowoczesnym polityczność wkracza do obszaru prywatności. Nie ma wolności ekonomicznej bez zasad rynku.

Wykład 13: 20.02.2007

Filozofia Hegla c.d.

Człowiek nie wie o tym, że jest wolny, uświadamia sobie wolność przez życie- wolność się uniwersalizuje i różnicuje.

Wymiar prawny wolności:

- równość wszystkich wobec prawa, nie ważne pochodzenie i płeć (każde różnice)

- ma chronić interesy jednostki, postępowanie powinno być jawne

- etyczność jest zapośredniczona wolnością wszystkich innych (wolność możliwa kiedy inni uznają naszą wolność)

- moc prawa: nie tylko istnieje ale jest uznane przez intersubiektywne porozumienie jednostek (to, że prawo stanowi system reguł przejrzysty i jasny)

- porozumienie osiąga się przez procedury demokratyczne

Wolność moralna:

Dla Hegla etyka to nie to samo co moralność. Etyka to reguły obowiązujące wszystkich, natomiast moralność to subiektywna wolność jednostki ( to, co dobre/ złe dla jednostki)

Prawo gwarantuje wolność wiary (możliwość wyboru) i przekonań (nie poddają się one intersubiektywnej procedurze- dyskursowi i nie można w ich kwestii zawrzeć kompromisu)

Kompromis jest wtedy kiedy każda ze stron z czegoś rezygnuje- zaspokajamy potrzeby wszystkich, ale nie muszą być one zaspokojone w całości)

Moralne przekonania próbuje się wprowadzić do sfery publicznej- to powoduje że subiektywne przekonania narzuca się jednostkom (uznaje za obowiązujące) w ten sposób powstaje ideologia: ktoś (partia, jednostka) przypisuje sobie moc rozstrzygania co jest dobre i słuszne

Żeby możliwa była prywatność przekonań potrzebna jest gwarancja jaką może być intersubiektywna niezgoda na wprowadzenie tych wartości w sferę publiczną (podzielana niezgoda przez wszystkich)

Wzajemność uznania to warunek autonomii jednostki- wszystkie podmioty uznają się wzajemnie jako podmioty wolne (bez tego wolność nie będzie chroniona)

Wolność moja ograniczona wolnością innych.

Racjonalność przymusu (początek-panowali najsilniejsi)- Przymus racjonalności (teraz- panują już nie ludzie a normy, instytucje, prawa)- konieczny ogólny konsensus dzięki którym racje, normy mogą być powszechnie uznawalne.

Przymus zrozumienia i uznania że to, co dla każdego jest moje musi zostać urzeczywistnione za pomocą tego, co nasze (ważne dla wszystkich)i na odwrót to co jest nasze musi być potwierdzone przez to, co moje.

Polis- oddzielone to, co prywatne od tego co publiczne, bez rozróżnienia na Państwo i Społeczeństwo

Społeczeństwo nowoczesne- podstawą jest społeczeństwo obywatelskie, jego istnienie powoduje że sfera prywatna nie jest silnie oddzielona od sfery publicznej

Człowiek przez swoją pracę jest częścią społeczeństwa obywatelskiego, dzięki temu gromadzi środki zapewniające mu możliwość posiadania sfery prywatnej (rodzinnej). Społeczeństwo obywatelskie jest celem i sensem życia rodziny (odbiera rodzinie wychowane przez nią jednostki i nadaje im status wolnych i autonomicznych jednostek)

Wychowanie:

Dzieci mają prawo do utrzymania i wychowania na koszt rodziny

Rodzice mają prawo do korzystania z usług dzieci i krępowania arbitralnej woli dzieci (nie pozwalać na wszystko, dzieci mają mieć jakieś obowiązki)

Zadanie wychowania: podnieść dzieci ze szczebla etyczności bezpośredniej na szczebel samodzielności i wolnej osobowości- czynić dzieci zdolne do wystąpienia z naturalnej jednostki rodzinnej i dążyć do usamodzielnienia.

Dzieci same przeczuwają, że świat dorosłych jest czymś wyższym, dlatego chcą być dorosłe.

Pedagogika zabawowa (Hegel ją krytykuje)- dzieciństwo dobre samo w sobie, problem pojawia się wtedy kiedy degraduje się dorosłość do formy dziecięcej (degraduje się to, czego chcą dzieci, hamuje się w ten sposób przejście od świata natury do świata ducha)

Interesy partykularne (jednostkowe)- istota społeczeństwa obywatelskiego, przejawiają się w ramach norm, instytucji i procedur (= reguły gry), one pośredniczą w tworzeniu się tych interesów.

Respektowanie ładu społecznego wymaga postawy zaufania i poczucia przynależności do Państwa (instytucjonalnym źródłem tej postawy jest konstytucja= patriotyzm konstytucji. Konstytucja jest wynikiem społecznego konsensusu.

Całość nowoczesnego społeczeństwa oparta jest na racjonalnym i uznanym przez ogół ładzie prawnym- nie powstaje on obok różnic i separacji ale dzięki nim. Dobro wspólne zapośredniczone dobrem jednostki (indywidualnym)

Jednostki nie uczestniczą bezpośrednio w rządzeniu ale za pomocą organów- ochrona własnych podmiotowych wartości. Prawo jest tym, co daje autonomicznej jednostce i zarazem scala wszystkie jednostki (ona nie uświadamia sobie tej całości, tego że działa na jej rzecz)

Aktywność podzielona- każdy z nas ma jakąś część do wykonania. Etyczność nie jest bezpośrednia ale zapośredniczona uznaniem reguł (u podstaw uznania leży autonomiczna świadomość prawna, dzięki regułom prawnym możliwe jest istnienie wspólnoty jako całości)

Powstaje pytanie czy prawo to wystarczające spoiwo ?
- racjonalność ludzkich działań może przerodzić się w czysty formalizm

- ludzie mają skłonność do obchodzenia prawa a nawet łamania go

Porównanie Arendt/ Hegel:

  1. Oboje przeciwstawiają sobie polis greckie i społeczeństwo nowoczesne, jednak inaczej widzą społeczeństwo nowoczesne:

    1. Hegel: społ. obywatelskie

    2. Arendt: społ. masowe

  2. Dobro wspólne:

    1. H: za pośrednictwem interesów jednostki,

    2. A: poza interesem jednostki

  3. Świat (sfera publiczna) vs życie (sfera prywatna):

    1. H: dobro wspólne = interes jednostki,

    2. A: dobro wspólne to nie to samo co interes jednostki

  4. Społeczneństwo:

    1. H: społeczeństwo obywatelskie pomiędzy rodziną a Państwem,

    2. A: społeczeństwo służy zaspokajaniu potrzeb jednostki

Wykład 14: 27.02.2007

Teoria więzi społecznej według Durkheima.

Solidarność mechaniczna- funkcjonuje w społeczeństwie pierwotnym, podporządkowanie bezrefleksyjnej woli zbiorowej czyli systemu nakazów i zakazów tradycja, opinia publiczna. Podział pracy tu prawie nie istnieje = brak indywidualności, niezróżnicowanie społeczne

Solidarność organiczna- społeczeństwo nowoczesne, podział pracy- specjalizacja- indywidualizacja w życiu społecznym. Każda jednostka czuje się odpowiedzialna za to co robi. Wymiana usług tworzy społeczeństwo.

Społeczeństwo to całość harmonijna- wymiana + podobieństwo między jednostkami urzeczywistnianie wspólnego ideału.

Należy wychowaniem budzić wiarę we wspólny ideał. Zmienia się on historycznie np.: Ateny- umiar, harmonia; Rzym- sztuka wojenna; Średniowiecze- wychowanie chrześcijańskie; odrodzenie- wychowanie świeckie i literackie; XIX, XX w- nauka zajmuje miejsce sztuki.

Wychowanie zawsze było adekwatne do czasów i miejsca- fakty społeczne!

Trzeba się liczyć ze zwyczajami , które są wynikiem świadomości zbiorowej. Każdy system wychowawczy jest zarazem jeden i wieloraki (zależy od środowiska, pracy i miejsca zamieszkania). To ma miejsce od pewnego wieku, ideał jest jednak wspólny

Wychowanie to środek do sprawnego funkcjonowania społeczeństwa

Tak jak u Hegla oddajemy dzieci społeczeństwu, ale inaczej niż u Arendt- praca związana jest z indywidualnością

U Durkheima nie ma miejsca na prywatność bo jednostka jest zdeterminowana społecznie. Społeczeństwo jest jednością organiczną, nie ma sprzeczności interesów. U Hegla są.

Jurgen Habermas

Dał podwaliny pod pedagogikę krytyczną

Socjolog- naukowo chce wytworzyć doskonałe społeczeństwo, chce stworzyć teorię , która zmieni rzeczywistość społeczną ( o tyle nie jest filozofem)

Założenia:

  1. Historia ludzkości = historia zaburzonej komunikacji

  2. Rozwój społeczeństwa jest izomorficzny, paralelny do rozwoju indywidualnego

Poszukiwanie warunków niczym nie zaburzonej komunikacji- nauka może tego dokonać.

Nowa teoria nauki/ procesy badawcze zgodne z interesami poznawczymi gatunku ludzi:

  1. Interes techniczny (nauki empiryczno- analityczne)- sens ze względu na techniczną kontrolę nad zobiektywizowanymi procesami hipotezy- empiryczne prawo umożliwiające przewidywanie, można je technicznie wykorzystać. Fakty- doświadczenia organizujemy tak by móc oddziaływać instrumentalnie. Ludzkie doświadczenie musi być poddane technicznej kontroli

  2. Interes praktyczny (nauki historyczno-hermeneutyczne)- rozumienie znaczeń (teksty), sens ważności twierdzeń w odniesieniu do nauk o kulturze, rozszerzanie porozumienia poprzez dobra kultury- społeczny konsensus jako intersubiektywność. Ważne aby odwoływać się do tradycji.

  3. Interes emancypacyjny- nauki krytyczne- każdy człowiek ma być autonomiczny i odpowiedzialny, nauki krytyczne mają pokazać że jesteśmy więźniami ideologii i „naturalnych” ograniczeń (nieświadomie). Dialog jest dławiony i zniekształcony. Sens ważności twierdzeń- filozofia krytyczna wie, że jest uzależniona od interesów emancypacji.

W każdym z tych procesów inny jest sens twierdzeń nauk.

Habermas nawiązuje do Kohlberga:

Teoria socjalizacji K/H:

- Centralną kategorią jest tożsamość jednostki

- Kompetencje w działaniu

- Działania kompetentne:

-- działania skuteczne z założonym celem

-- działania przebiegające z uznanymi normami i regułami (dyrektywami)- konwencje zachowań to sposoby działania zbiorowości

-- działania, które jest wyznaczone ogólnymi zasadami i wartościami (są wyżej niż normy i reguły bo je uzasadniają lub nie i wpływają na wybór celów działania)

Są to trzy poziomy tożsamości jednostki i tworzą logikę rozwojową dojrzałości jednostkowej.

Triada rozwojowa K/H:

K bada rozwój pojęć, sądów moralnych. W zależności od poziomu jednostka uważa co innego za słuszne. Bierze się pod uwagę Piageta. Każdy z tych poziomów obejmuje kompetencje w obszarze:

- struktur poznawczych

- normatywnym

- języka

Każdy z tych poziomów zawiera pojęcie tożsamości indywidualnej

Rozwój poznawczy jest niezbędny ale nie wystarczający do rozwoju moralnego. Konieczne jest przejście przez trzy etapy rozwój struktur działań komunikacyjnych.

Wykład 15: 06.03.2007

Poziomy:

  1. Przedkonwencjonalny (K) i przedoperacyjny (P):

Jednostka rozumie świat w kategorii skutków - ważne jest osiągnięcie celów, w grę nie wchodzą żadne reguły, zasady. Podstawą działania jest osiąganie celów = skuteczność działania ( a nie wartości, normy). Skuteczność działania to osiąganie przyjemności, ograniczenie przykrości Wyróżnia się dwa stadia:

Na tym poziomie świat rozumiany jest jako coś oczywistego, jest dany i materialny. Wrastanie w świat ma charakter symbiotyczny, brak jest świadomości, możliwości wyboru jak ma być. Na tym poziomie wyróżniamy dwa stadia tożsamości indywidualnej: