1 . CZĘŚĆ TEORETYCZNA
KONSTRUKCJE SPRĘŻONE są to konstrukcje z betonu zbrojone cięgnami , których wstępny naciąg wywołuje trwałe naprężenie w betonie ( dodatkowe naprężenia ściskające w strefie rozciąganej ) .
Można je generalnie podzielić na :
A . Konstrukcje strunobetonowe w których naciąg cięgien następuje przed zabetonowaniem , a siły naciągu są przekazywane na beton przez przyczepność . Przykłady elementów strunobetonowych : podkłady kolejowe , dźwigary dachowe ( do 12 m ) , belki stropowe , belki mostowe ( mniejszych rozpiętości ).
B . Konstrukcje kablobetonowe w których naciąg cięgien następuje po osiągnięciu przez beton odpowiedniej wytrzymałości , a siły naciągu są przekazywane na beton przez zakotwienie mechaniczne . Przykłady elementów z kablobetonu : dźwigary kratowe , dźwigary łukowe , belki mostowe .
Materiały stosowane do konstrukcji sprężonych muszą posiadać odpowiednie określone normowo odpowiednie parametry :
BETON
Minimalna klasa betonu
strunobeton B37
- kablobeton B30
Kruszywo
bazaltowe ewentualnie granitowe o pełnym stosie okruchowym bez frakcji pylastej ( płukane) .
Cement
- portlandzki bez dodatków
Woda
- najlepiej pitna bądź przebadana laboratoryjnie
ZACZYN INIEKCYJNY
Zadania do spełnienia
zabezpieczenie przed korozją zbrojenia czynnego
powoduje przyczepność między cięgnami i betonem
Wymagania dla iniekcji
musi kompletnie wypełniać przewody kablowe bez pozostawienia jakichkolwiek pustek ,
sedymentacja cementu max 3 %
cement do iniekcji musi być cementem portlandzkim bez dodatków i nie może zawierać żadnych szkodliwych związków ( chlorku wapnia , żużli ) ,
woda musi być zdatna do picia ( żadnych soli ) ,
wytrzymałość ( zaczynu ) po 28 dniach nie mniejsza od 25 MPa
kable sprężające muszą mieć odpowiednie na swoich końcach zabezpieczenia pozwalające utrzymać ciśnienie iniekcji ,
należy stosować taki plastyfikator , który ma właściwości uplastyczniające zaczyn , opóźniający wiązanie , nieznacznie ekspansywny , oczywiście posiadający atest .
Badania laboratoryjne zaczynu
badanie stabilności zaczynu ( sprawdzenie sedymentacji ) ,
badanie ciekłości ( stożek Marsha ) ,
początek i koniec wiązania ( aparat Vicata ) ,
kontrola wytrzymałości zaczynu cementowego ( po siedmiu i 28-miu dniach ) na próbkach 4x4x16 cm ,
badanie absorpcji kapilarnej ( pochłaniania wody ) ,
badanie skurczu ,
mrozoodporności ,
Ogólne zalecenia
cement portlandzki C 350 bez domieszek ,
zalecane w/c w granicach od 0,30 do 0,45 ,
możliwe użycie plastyfikatorów - wagowo od 1/50 do 1/100 w stosunku do masy cementu ,
można stosować spulchniacze np. proszek aluminiowy ( 4 gramy na 100 kg cementu ) ,
nie wolno prowadzić iniekcji w temperaturze poniżej +5oC
ciśnienie tłoczonego zaczynu nie może przekraczać 20 atmosfer ,
przy dużych rozpiętościach zaczyn można wtłaczać z dwóch stron mając jednak pewność , że dotrze wszędzie ,
STAL ZWYKŁA ( PASYWNA )
zakres od A0 do AIIIN
zazwyczaj stosujemy jednak stal żebrowaną
ważnym parametrem jest wytrzymałość zmęczeniowa stosujemy np. 18G2 a nie 34GS
STAL SPĘŻAJĄCA ( AKTYWNA )
charakteryzuje się dużą wytrzymałością ( około 4 do 5 razy wyższą niż stal zwykła ) sprężająca 1300 - 2000 MPa
zwykła 300 - 500 MPa
dużą odkształcalnością doraźną ( sprężystością )
skład chemiczny - stal wysokowęglowa ( czyli duży udział węgla )
C = 0,9 % Mn = 0,3 - 0,6 % Si = 0,25 % S = 0,035 % P = 0,035 %
rodzaje stali sprężającej
stal wysokowęglowa - przeciągana na zimno , może być hartowana ( w temperaturze 800 - 400oC , powoli chłodzona stal stopowa - walcowana na gorąco
bardzo wrażliwa na wysoką temperaturę ( pożary , nie wolno upalać stali sprężającej )
dużo bardziej wrażliwa na korozję
nie posiada wyraźnej granicy plastyczności i sprężystości - dlatego granica umowna ( uzależniona od trwałego odkształcenia stali ) .
Umowna granica plastyczności - jest to taki poziom naprężeń , że po zdjęciu obciążenia trwałe odkształcenia są równe 0,2 %
Umowna granica sprężystości - jest to taki poziom naprężeń , że po zdjęciu obciążenia trwałe odkształcenia są równe 0,01 % .
fp0,1k - naprężenia przy których trwałe odkształcenia są równe 0,1 %
Miarę plastyczności stali stanowi graniczne odkształcenie przy zerwaniu
.
Miarą odkształcalności stali jest współczynnik sprężystości E określany dla przedziału ( 0,1 - 0,6 ) f p , który dla stali sprężającej wynosi 190 GPa .
CHARAKTERYSTYKA CIĘGIEN SPRĘŻAJĄCYCH
Zależnie od technologii sprężania , rodzaju konstrukcji i możliwości technicznych stosuje się różne cięgna sprężające :
druty gładkie z wysokowęglowej stali o średnicach 2 - 8 mm ,
wiązki drutów gładkich ( kable wielodrutowe ),
druty profilowane , nagniatane lub falowane ,
sploty np. 7
2,5 ; 7
5 ; 7
15
wiązki równoległe splotów ( kable wielosplotowe )
liny z drutów o przekroju kołowym lub innym ( sploty skręcone w różnych kierunkach , posiada rdzeń )
pręty gładkie ze stali wysokostopowej o średnicach 10 - 40 mm
pręty ze stali wysokostopowej profilowane , o przekroju zmiennym na długości - użebrowane lub skręcane
W podstawowych technologiach sprężania stosuje się :
w strunobetonie - sploty i pręty profilowane
w kablobetonie - kable z drutów lub splotów , liny oraz pręty gładkie lub profilowane
Gładkie pojedyncze druty , które w początkach realizacji konstrukcji sprężonych były podstawowymi cięgnami obecnie nie są już praktycznie stosowane .
FORMOWANIE KANAŁÓW I UKŁADANIE CIĘGIEN
Konstrukcje kablobetonowe sprężane są z reguły przebiegającymi w kanałach wewnątrz korpusu betonowego . Jedynie wyjątkowo stosuje się kable zewnętrzne .
Istnieją trzy podstawowe sposoby wytworzenia kanałów :
dla cięgien prostoliniowych lub łagodnie krzywoliniowych formuje się różnymi rdzeniami kanał w betonie , w który wprowadzane jest cięgno bezpośrednio przed naciągiem ,
dla cięgien krzywoliniowych układa się w formie lub w deskowaniu cięgna w osłonie i dopiero wówczas betonuje ,
dla cięgien o dużej masie w deskowaniu układa się same osłony i dopiero po zabetonowaniu konstrukcji wprowadza się kable .
O wyborze sposobu decydują , poza krzywizną tras , również względy technologiczne .
KANAŁY KABLOBETONOWE MUSZĄ BYĆ TAK UFORMOWANE , ABY ZAPEWNIAŁY :
swobodny przesuw cięgna w czasie naciągu ,
ścisłe uzyskanie projektowanej trasy kabla ,
małe współczynniki oporu i tarcia cięgien ,
możliwość dokładnego zainiekowania , zapewniającego zespolenie cięgna z betonem .
Kanały w betonie formowane są różnymi metodami , zależnie od ich długości i przekroju ;
najczęściej stosowane sposoby :
rdzenie stalowe prętowe lub rurowe wyciągane w początkowej fazie twardnienia betonu
rdzenie z tworzywa sztucznego pozwalające na wykształcenie niewielkiej krzywizny osi kanału ,
Zarówno przy układaniu elementów formujących kanały w betonie , jak i kabli w osłonkach , konieczne jest dokładne i odporne na warunki betonowania i wibrowania ustabilizowanie elementów w deskowaniu . Pomocne jest tu przede wszystkim zbrojenie konstrukcyjne - strzemiona oraz wkładki podłużne oraz specjalne podkładki z klocków betonowych lub kształtek z tworzywa sztucznego . Równe ważne jest ustabilizowanie elementów w pionie , jak i w poziomie ; nie zachowując trasy w pionie , zwiększa się opory przy naciągu lub zmienia założone w obliczeniach mimośrody siły sprężającej , a nie zachowując trasy kabla w poziomie , wprowadza się mimośrody , które zwłaszcza w smukłych elementach już przy niewielkich wartościach powodują niekorzystne boczne wygięcie .
Obecnie w konstrukcjach kablobetonowych najczęściej stosuje się osłonki z tworzywa sztucznego i rurki stalowe (spiralne karbowane) z cienkiej blachy .
Średnica osłonki powinna być około 2 razy większa od średnicy kabla .
RODZAJE ZAKOTWIEŃ
Wybór rodzaju zakotwienia zależy generalnie od rodzaju kabla i sposobu sprężania
Ogólnie zakotwienia możemy podzielić na :
Czynne - pracujące po wprowadzeniu siły sprężającej
Bierne - pracujące od chwili przyłożenia siły ( np. przy naciągu jednostronnym , blokujące kabel na przeciwnym końcu niż prasa )
ZAKOTWIENIA BIERNE :
Zakotwienia główkowe.
Tego typu zakotwienia stosuje się do cięgien z drutu . Charakteryzują się tym , że każdy drut zakończony jest główką , która przy naciągu kabli pracuje na ścinanie. Na kabel składający się z kilku lub kilkunastu kabli nakłada się blok z otworami na każdy drut i dopiero wtedy umieszcza się go w osłonce.
Zakotwienia pętlicowe.
W zakotwieniach tych na końcu osłon stosuje się uszczelniające korki gumowe lub bitumiczne , a wystające części rozplata się możliwie szeroko z zastosowaniem pomocniczego zbrojenia miękkiego w betonie wokół pętlic . Promienie zakrzywienia pętlic dobiera się z warunku nie przekroczenia dopuszczalnych docisków przez beton.
Bloki oporowe.
Są to duże bloki betonowe , w których są zaczepione kable lub liny sprężające.
Bloki oporowe najczęściej mają zastosowanie w budownictwie mostowym przy sprężaniu siłami rzędu kilkudziesięciu MN. Sploty nawijane są w sposób ciągły wokół bloków wykonanych na przyczółkach.
Zaciski plastyczne.
Mają one powszechne zastosowanie w przypadku zakotwienia biernego splotów i lin.
W tym rozwiązaniu stalowa tuleja zostaje zaciśnięta na splocie lub linie powodując plastyczne wciśnięcie stali między druty.
ZAKOTWIENIA CZYNNE :
Zakotwienia stożkowe.
Zakotwienie składa się z bloku kotwiącego w postaci elementu stalowego lub betonowego silnie uzwojonego , ze stożkowym otworem w środku , oraz ze stożka kotwiącego z podłużnymi kanałami na obwodzie. Zakotwienie stożkowe działa na zasadzie wtłaczania stożka między naciągnięte druty , a ostateczne zaklinowanie się kabla następuje , kiedy po zwolnieniu naciągu nastąpi wsteczny wślizg stożka.
System ten opracowany został przez Freyssineta i z pewnymi modyfikacjami wprowadzony w Polsce w postaci zakotwień typu ZWS-1.
Zakotwienia śrubowe.
Zakotwienie śrubowe , w których siłę sprężającą wprowadzało się przez nakręcanie śruby jest jednym z pierwszych jakie zastosowano do konstrukcji sprężonej . Gwinty nacinano na prętach , a nakrętka opierała się na płytce podkładkowej. Jednak w miarę wprowadzania coraz większych sił do konstrukcji rozwiązanie to stawało się coraz mniej ekonomiczne przez powstawanie efektu karbu oraz osłabianie średnicy przez nagwintowanie. Zaczęto więc modyfikować zakotwienia śrubowe i powstało kilka systemów. Stosowanymi obecnie rozwiązaniami są:
zakotwienia typu BBR
zakotwienia systemu Roebling
zakotwienia systemu Leoba
zakotwienia typu PZ
Zakotwienia szczękowe.
Mają one zastosowanie przy zakotwieniu kabli składających się ze splotów.
Podstawowymi elementami zakotwienia szczękowego są : blok kotwiący oraz trójdzielne stożki z wewnętrzną powierzchnią karbowaną . Sploty mają własne stożki zamocowane w otworze w bloku ,które są symetrycznie rozłożone .
Po sprężeniu stożki wsuwa się w otwory , a wślizg wsteczny stożka po zwolnieniu naciągu powoduje pełne zakotwienie cięgna.
Obecnie stosowane zakotwienia szczękowe:
typ VSL
typ IBDM
typ PAC
system Freyssi-Monogrup
typ CCL-Multistrand
system Dywidag
Istnieją również zakotwienia klinowe , które jednak wyszły z użycia ze względu na pracochłonność przy naciągu , bardzo dużą ilość stali zużywanej na zakotwienie i ruszty pośrednie kabla , oraz utrudnione trasowanie , co stało się powodem zaniechania metody.
KONSTRUKCJE Z KABLAMI ZEWNĘTRZNYMI
Konstruowanie tego typu stosowane są ze względów bezpieczeństwa tylko przy renowacji i wzmacnianiu np. wzmacnianie konstrukcji mostów , zbiorników i silosów .
W takich konstrukcjach wyróżniamy dwa podstawowe typy zakotwień :
typu X - szczękowe
Stosowane w przypadku renowacji zbiorników , silosów . Kable naciągamy dwustronnie , kotwienie polega na tym , że obydwa końce kabla znajdują się w tym samym zakotwieniu wzajemnie się mijając .
pilastry
W każdym zakotwieniu kotwiony jest pręt i obetonowany z zewnątrz .
SPOSOBY WPROWADZANIA SIŁY SPRĘŻAJĄCEJ DO KONSTRUKCJI :
Kablobeton :
Za pomocą pras hydraulicznych z agregatem elektrycznym .
Przez dokręcanie śruby sprężającej .
Metodą klinową ( już nie stosowaną ) .
Strunobeton :
Przez stosowanie cementów samopęczniejących .
Metodą termiczną - nagrzane struny zabetonowujemy potem stopniowo chłodzimy . Nie jest to zbyt dobra metoda gdyż stal sprężająca nie lubi podwyższonej temperatury , jeżeli już ją stosujemy to lepiej użyć stali stopowej ( wysokowęglowa gorzej znosi nagrzewanie ).
Przede wszystkim przy pomocy pras sprężających
TRADYCYJNY ZESTAW DO SPRĘŻANIA
Składa się z :
prasy
wysokociśnieniowych węży
agregatu tłoczącego olej
Charakterystyka prasy ( parametry ) :
maksymalna siła naciągowa
ciśnienie robocze ( max )
powierzchnia tłoka
do jakiego rodzaju cięgien może być stosowana
masa prasy ( duża masa , a trzeba precyzyjnie ją ustawić przed sprężaniem )
przesuw tłoka ( czyli to o ile może się on wysunąć w trakcie sprężania ) . W przypadku gdy maksymalny wysuw tłoka nam nie wystarcza musimy cięgno przekatwiać . Wstępnie naciągamy cięgno minimalną siłą , wstępnie kotwimy potem wsuwamy prasę i dopiero wtedy odbywa się właściwy naciąg .
Węże wysokociśnieniowe gumowe :
są to gumowe węże zbrojone w odcinkach 5, 10 m
zakończone zazwyczaj zaworem kulkowym
można je łączyć w dowolne odcinki należy jednak pamiętać o tym , że zbyt duża długość węży może spowodować zbyt dużą stratę ciśnienia .
Agregaty :
przecechowane
Konkretna prasę cechujemy z konkretnym agregatem , gdyż przy zmianie któregokolwiek elementu w tym zespole przyrządów mamy inną wartość siły mimo tego samego odczytu na agregacie .
Kontrola siły sprężającej :
ciśnienie oleju
wydłużenie kabla ( wysuw tłoka )
Straty własne sprzętu naciągowego
Ne = Nt x n1 x n2 x n3
n1 - opory hydrauliczne przy przepływie oleju w agregacie lecz przede wszystkim w wężu , zależą od temperatury oleju i długości węży .
n2 - opory tarcia pomiędzy elementami prasy ( tłoka o uszczelkę , ułożenie prasy pionowe czy poziome )
n3 - zewnętrzne tarcie cięgna o koronę prasy
Nm = Ne x n4
n4 - uwzględnia stratę siły w zakotwieniu
n4 = 1 - tg
tg
- kąt odgięcia kabla w zakotwieniu
tg
- współczynnik tarcia cięgna o zakotwienie
1
1