57. Przyrodnicze funkcje lasów na kuli ziemskiej

Las - grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony (Ustawa o lasach z dnia 29 września 1991 tekst jednolity)

Z biogeograficznego punktu widzenia wydzielić można:

• Lasy iglaste - obejmujące rozległe obszary PN. Eurazji i ameryki PN o klimacie zwłaszcza subarktycznym

• Lasy liściaste zrzucające liście na zimę - klimat umiarkowany: Europy, Azji i Ameryki PN.

• Lasy liściaste zrzucające liście w porze suchej - na obszarach odznaczających się deszczową i sucha porą roku, w obszarach o klimacie podzwrotnikowym i zwrotnikowym

• Lasy liściaste wiecznie zielone - również w strefie podzwrotnikowej i zwrotnikowej, na obszarach o klimacie wilgotnym , umożliwiającym wegetacje przez cały rok

W górach typy formacji zmieniają się wraz z wysokością, w podobny sposób jak przy oddalaniu się z równika w stronę biegunów (prawo Humboldta).

Lasy można również podzielić ze względu na miejsce występowania, panującego klimatu występujących drzew np. lasy bagienne, łęgowe, olsy itp.

Lasy pełni wielorakie funkcje:

• Przyrodnicze - wpływ na klimat: złagodzenia amplitudy temp., zwyżki wilgotności względnej powietrza, kształtowanie się swoistych stosunków świetlnych,, wiatrochronny wpływ na mikroklimat, hydrologiczna rola: szata roślinna przyczynia się do kondensacji pary wodnej w powietrzu, ściółka z gleba odznaczają się bardzo dużą retencją wodną, regulacja spływu wody do otwartych cieków - poprawa bilansu wodnego na obszarach leśnych oraz zabezpieczenia przeciwpowodziowe, na warunki glebowe: uregulowanie procesu glebotwórczego, zabezpieczanie przed erozją: przeciwdziałanie lawinom, osuwiskom w górach itp. ; Ochrona bioróżnorodności: las jest siedliskiem wielu różnych gatunków roślin i zwierząt

• Pozaprzyrodnicze - kształtowanie krajobrazu, funkcje rekreacyjne, uzdrowiskowe, ochrona bioróżnorodności: las jest siedliskiem wielu różnych gatunków roślin i zwierząt

CHARAKTERYSTYKA KOMPLEKSÓW LEŚNYCH NA POSZCZEGÓLNYCH KONTYNENTACH:

AZJA 
Tereny leśne stanowią 19 % obszaru lądu azjatyckiego (nie uwzględniając Syberii). 
Największy stopień pokrycia lasem występuje w strefie równikowej i podrównikowej : w Indonezji , na Półwyspie Indochińskim , a także w Japonii , gdzie lasy zajmują ok.60% ogólnej powierzchni. 

AFRYKA 
Na kontynencie afrykańskim znajdują się wielkie przestrzenie pokryte lasami , ich łączny obszar wynosi ok. 7 mln km . Wilgotne lasy równikowe stanowią niewielką tylko ich część , przeważnie są to lasy o małym zwarciu drzewostanu . Powierzchnia ta jednak systematycznie maleje na skutek zużywania drewna na opał , zakładania na terenach leśnych plantacji oraz ze względu na stosowanie gospodarki żarowo-odłogowej. 

EUROPA 
Obszary zalesione zajmują w Europie - z wyłączeniem krajów byłego ZSRR - powierzchnię 158,4 mln ha ( 1993 ). Zalesienie Europy nie jest równomierne . Najwyższy udział lasów w ogólnym obszarze kraju charakteryzuje Finlandię i Szwecję ( 60-70 % ). Najniższy jest on w państwach północno-zachodniej i południowo-wschodniej części Europy : w Holandii , Danii i Wielkiej Brytanii nie sięga 10 %, na Ukrainie , w Mołdawii i Grecji nie przekracza 20 %. W większości krajów Europy Zachodniej i Środkowej oscyluje wokół 30 % , a we Wschodniej dochodzi do 44-46 %. Lasy Europy (bez Rosji) stanowią zaledwie 4,4 % obszarów leśnych świata. W lasach europejskich przeważają najwydajniejsze pod względem grubizny gatunki drzew iglastych - przede wszystkim sosna i świerk , w mniejszym zakresie jodła i modrzew . Lasy iglaste stanowią 67 % ogółu lasów , a w niektórych krajach nawet ponad 80 %. 

AMERYKA PÓŁNOCNA

Gospodarka leśna wykorzystuje dwa typy lasów . Tak zwane „ lasy wschodnie „ 
występujące między wybrzeżem Atlantyku a 95 południkiem dł. geogr. zach. , gdzie pozyskuje się drewno twarde drzew liściastych , miękkie drzew szpilkowych , oraz „lasy zachodnie„ dostarczające drewna drzew szpilkowych . Lasy zachodnie porastają pasma górski Kordylierów . 

AMERYKA POŁUDNIOWA
Lasy zajmują w Ameryce Południowej 946 mld ha , połowę kontynentu . Największe tereny zalesione znajdują się w Brazylii . Największymi zwartymi obszarami leśnymi są puszcza amazońska , wybrzeże pacyficzne Kolumbii i Ekwadoru , w Międzyrzeczu w Argentynie . Obecne zasoby drewna szacuje się na 125 mln m. 

AUSTRALIA 
Znaczenie leśnictwa w gospodarce Australii nie jest duże . Rocznie uzyskuje się w Australii ok. 15 mln m grubizny .Według danych z lat 90. Ogólny obszar lasów wynosił ok. 41 mln ha , co stanowiło zaledwie 17,1 % ogólnego areału drzew i krzewów i 5,3% powierzchni kraju . Podstawowym i najbardziej charakterystycznym składnikiem australijskich lasów są drzewa eukaliptusowe (86 % formacji leśnej )

 

1 - zawsze zielone lasy równikowe i podzwrotnikowe, 2 - sawanny i lasy zrzucające liście w porze suchej, 3 - półpustynie i pustynie gorące, 4 - lasy twardolistne i zawsze zielone strefy umiarkowanej, 5 - lasy zrzucające liście na zimę, 6 - stepy i pustynie strefy umiarkowanej, 7 - borealne lasy szpilkowe, 8 - tundry i pustynie zimne, 9 - roślinność górska

---