Соловьев Владимир Сергеевич
1
Drzewo rosnące w naturze i drzewo namalowane wywołują wrażenie estetyczne tego samego rodzaju + jednakowa ocena estetyczna (te same słowa do wyrażenia owej oceny). Czy dobrze jest jednak powtarzać na obrazie piękno natury? Zazwyczaj pada odpowiedź, że sztuka odtwarza nie te same przedmioty i zjawiska rzeczywistości ale tylko to, co widzi w nich artysta, a artysta widzi cechy typowe i charakterystyczne.
Na obrazie występuje inne piękno: artysta przez swoją świadomość i wyobraźnię oczyszcza element estetyczny z materialnych składników. Piękno w naturze się rozlewa, a piękno na obrazie jest „zagęszczone”.
Związek między sztuką a naturą: nie polega na powtarzaniu, lecz na kontynuacji artystycznego dzieła i jego dalszym rozwiązywaniu.
Rezultatem przyrodniczego procesu jest człowiek:
Jako istota najpiękniejsza (wygląd zew. umie wyrazić doskonalszą treść wew. lepiej od innych istot żywych)
Jako najbardziej świadoma istota naturalna (człowiek jako sprawca światowego procesu. Jego cel >>> pełne wzajemne przenikanie się i wolna solidarność elementów wszechświata, np. duchowe 0 materialne, subiekt. i obiek.)
Urzeczywistnienie dobra:
Przykład >>> zakładamy, że istnieje idealny ustrój społeczny, całkowita solidarność, znika egoizm. ALE! Jeśli ta wzajemna przenikalność (istota moralnego dobra) jest tylko na granicy materialnej, a nie również duchowej, to znaczy, że siła dobra i miłości nie jest dostatecznie silna, czyli pierwiastek moralny nie może być urzeczywistniony do końca i w pełni się potwierdzić. Wyobcowanie pierwiastka moralnego z egzystencji materialnej jest zgubne nie dla niej, ale dla niego samego. Samo istnienie porządku moralnego w świecie zakłada jego związek z porządkiem materialnym, jakąś koordynację między nimi. Czy można szukać tego związku poza estetyką? Sołowiow twierdzi, że można to osiągnąć kiedy siła nauk stosowanych pozwoli na pokonanie przestrzeni i czasu. Życie moralne na świecie będzie wówczas zapewnione i wtedy pozostanie w mocy przekonanie, że dobro nie potrzebuje piękna.
Czynniki świata przyrody powinny wchodzić jako pozytywny element w idealny układ życia. O ile porządek moralny dla swojej trwałości powinien się opierać na przyrodzie materialnej jako na środowisku i środku swojego istnienia, to dla swojej pełni doskonałości musi zawierać w sobie materialną postawę egzystencji > działanie etyczne, które przemienia się w estetyczne (dlatego, że byt moralny można włączyć przez jego uduchownienie, czyli w postaci piękna). Piękno jest więc potrzebne dla spełnienia dobra na świecie, bo tylko ona rozświetla mrok.
Piękno przyrody jest jedynie kobiercem narzuconym na złe życie, nie zaś jego przeobrażeniem. Dlatego człowiek ze swoją świadomością ma być nie tylko celem proces przyrodniczego, lecz także środkiem oddziaływania na przyrodę od strony idealnej. Realizacja te zasady ma różne poziomy głębi już w samej przyrodzie (materie organiczne, nieorganiczne itd.). Brzydota jest bardziej widoczna u zwierząt. W człowieku oprócz nasilonych objawów fizycznych pierwiastek zła ujawnia także swoją najgłębszą istotę - zło moralne.
Rozpowszechniony jest stary pogląd, który:
Utożsamia zło moralne z mrocznym i nieświadomym życiem fizycznym/cielesnym
Utożsamia moralne dobro z rozwijającym się w człowieku rozumnym światem świadomości
W świetle fiz. Powszechna idea urzeczywistnia się tylko przez odbicie: wszystkie przedmioty i zjawiska uzyskują możliwość bycia nawzajem dla siebie we wzajemnych odbiciach poprzez nieważkie medium
W świetle umysłowym Odbija się wszystko, co istnieje za pośrednictwem wspólnych pojęć abstrakcyjnych, które nie oddają wew. istnienia rzeczy, lecz tylko ich powierzchowne schematy logiczne. Tak więc w poznaniu rozumowym znajduje się odbicie powszechnej idei, a nie jej rzeczywista obecność w poznającym podmiocie i poznawanym przedmiocie.
Dla swojego prawdziwego urzeczywistnienia dobro i prawda muszą stać się siłą twórczą, która jest przeobrażająca, a nie tylko odbijająca rzeczywistość w podmiocie.
2
Różnica między istnieniem idealnym (godnym) a nienależytym zależy od stosunku do poszczególnych elementów świata wobec siebie i względem całości.
Istnienie idealne jest możliwe, jeśli:
Poszczególne elem. nie wykluczają się
Nie wykluczają one całości
Jest obecna wspólna postawa
Ideał staje się ostatecznym celem i absolutną normą naszych życiowych poczynań: ku niemu dąży wola jako ku swemu najwyższemu dobru.
Istnienie złe:
Jednostkowe elementy osobno lub razem chcąc stanąć na miejscu całości, wykluczają lub negują jej samoistną jedność, a przez to wspólną więź między sobą
W imię jedności uciskana i wypierana jest wolność indywidualnego istnienia. ,
Fałsz:
- myśl, która bierze jakiś jeden element aspektów istnienie i w jego imię odrzuca wszystkie pozostałe
- stan umysłu, który daje w sobie miejsce nieokreślonej sumie oddzielnych tez empirycznych, negując ogólny sens
- abstrakcyjny monizm - odrzucanie wszelkiej indywidualnej egzystencji w imię zasady jedności absolutnej
Brzydota estetyczna:
Próba realizacji przytłaczającej jedności w sferze zmysłów sprowadza się do ukazanie nieskończonej pustki pozbawionej jakichkolwiek szczególnych i określonych istnienia, tzn. do czystej brzydoty.
Godne realne istnienie wymaga jednakowej przestrzeni dla całości i części, a zatem nie jest to wolność od zjawisk wyodrębniających się, lecz tylko do ich wyłączności. Pełnia tej wolności wymaga, aby wszystko co istnieje, było absolutnie ze sobą solidarne. Pełne zmysłowe urzeczywistnienie tej solidarności zakłada głębokie wzajemna oddziaływanie na siebie istnienia wewnętrznego czyli duchowego i zewnętrznego czyli materialnego. Jest to wymaganie estetyczne, na tym polega różnica między pięknem a dwoma aspektami idei. Idealna treść pozostająca tylko wew. właściwością ducha pozbawiona jest piękna, a brak piękna jest bezsilnością idei. Aby się to zmieniło potrzebna jest bezpośrednia materializacja istoty ducha całkowite uduchowienie zjawiska materialnego jako własnej idealnej formy nieodłącznej treści.
Piękno prawdziwe i doskonałe, będąc wyrazem pełnej solidarności i wzajemnego przenikania tych dwóch elementów musi z konieczności sprawiać, że jeden z nich (materialny) faktycznie uczestniczy w nieśmiertelności drugiego. Zjawiska fizyczne tego nie spełniają:
Idealna treść nie prześwituje przez piękno naturalne dość dostatecznie
Możliwość pozornej sprzeczności między formą a treścią: typowo złe zwierzę może być bardzo ładne
Przesłania ono brzydotę tylko z zewnątrz i ogólnie, a nie przenika przez nią wewnętrznie i całkowicie (jest więc niezmienne i trwałe tylko ogólnie).
Trzy zadania sztuki
Bezpośrednia obiektywizacja wew. znamion i właściwości żywej idei, których nie może wyrazić natura
Uduchowienie piękna naturalnego
Uwiecznienie jego indywidualnych przejawów
Jest to przemiana życia fiz. w duch., tzn. w takie, które 1) ma samo w sobie objawienie i może bezpośr. wyrażać siebie na zew. 2) jest zdolne do wew. przeobrażeń 3) jest wolne od władzy procesu materialnego. Spełnienie tego zadania powinno się zbiegnąć z końcem całego światowego procesu. Dopóki historia jest w toku mamy pojedyncze i urywkowe wyprzedzenia.
ISTOTA PRAWDZIWEJ SZTUKI:
„wszelkie dostrzegalne wyobrażenie jakiegokolwiek przedmiotu czy zjawiska z pkt widzenia jego ostatecznego stan, czyli w świetle przyszłego świata, jest dziełem sztuki”.